Statistisch Jaaroverzicht 2006

(1)

Sta tistisch Jaaro v erzicht 2006

72060 jv om IV-I:0 13-06-2007 08:56 Pagina 1

(2)

Statistisch Jaaroverzicht 2006 is een uitgave van:

Productschap Zuivel Louis Braillelaan 80 Postbus 755 2700 AT Zoetermeer

Voor informatie en bestellingen:

telefoon 079 3681900

fax 079 3681949

e-mail pzbestellingen@pz.agro.nl internet www.prodzuivel.nl

ontwerp omslag: Willemijn de Lint, Haarlem

ontwerp binnenwerk en druk: Thieme Media Services uitgave: juni 2007

ISSN 0303-5271

n het Statistisch Jaaroverzicht wordt een uitgebreid beeld geschetst van de melkveehouderij, de zuivelindustrie en de in- en uitvoer van melk en zuivelproducten. In eerste instantie wordt de aandacht gericht op de Nederlandse zuivelsector, maar u vindt er ook kerncijfers van de zuivel in de Europese Unie en de voornaamste 'zuivellanden' daarbuiten.

In een groot aantal tabellen en grafieken wordt de 'melkweg' geschetst vanaf de aflevering van de boerderij aan de fabrieken via de verwerking tot de verschillende zuivelproducten tot de afzetkanalen: zowel op de binnenlandse markt als de exportmarkten.

Het Statistisch Jaaroverzicht 2001 is volledig op internet (www.prodzuivel.nl) te raadplegen, bij het onderdeel 'Productschap' keuze'Publicaties'.

Heeft u belangstelling voor de papieren versie, dan kunt u deze tegen geringe vergoeding bestellen via internet (www.prodzuivel.nl, bij het onderdeel 'Productschap' keuze 'Bestellen/abonnementen', 'Publicaties'), of telefonisch: 079-3681900.

(3)

2 0 0 6 PZ in het kort PZ IN HET KORT

Het Productschap Zuivel is een publiekrechtelijke bedrijfsorganisatie. In het bestuur van het productschap zijn ondernemers en werknemers vertegenwoordigd die werkzaam zijn in alle schakels van de

zuivelsector: melkveehouderij, industrie, groot- en detailhandel.

Het productschap ondersteunt de zuivelsector. Het heeft de bevoegdheid om regelgeving vast te stellen en heffingen te opleggen en levert meerwaarde op basis van specialisatie, deskundigheid, efficiency en servicegerichtheid.

De doelstellingen van het productschap zijn het bevorderen van een duurzame concurrentiepositie en de kwaliteit van ondernemerschap, arbeid en product. Daarnaast het bevorderen van voedselveiligheid, diergezondheid en milieukwaliteit.

Taken

• Informatie: platform voor de sector, arbeidsaangelegenheden, marktinformatie, voorlichting over sector en producten aan de maatschappij; budget € 5 miljoen;

• Kwaliteit en voedselveiligheid: regelgeving en toezicht, monitoring dierziekten en residuen, normalisatie; budget € 7 miljoen;

• Innovatie en onderzoek: melkveehouderij, dierziekten, milieu, producttechnologie en voedings - eigenschappen; budget € 13 miljoen;

• Medebewind: uitvoering EU-zuivelmarktordening (omzet € 570 miljoen). Voorbeelden hiervan zijn de superheffingsregeling, de melkpremie, de in- en uitvoerregeling voor zuivelproducten en het verlenen van steun voor de verstrekking van schoolmelk en de productie van caseïne.

Nationaal: meststoffenwet.

DUTCH DAIRY BOARD IN BRIEF

The Dutch Dairy Board is an organisation established by public law. The Board of Governors of the Board includes employer and employee representatives from every segment of the Dutch dairy sector including dairy farming, dairy industry and wholesale and retail trade in dairy products.

The Board assists the dairy sector. It imposes levies and has regulatory competence in the field of dairy and provides added value to the sector through developing specific competences and know-how.

These are made available to its partners by combining an efficient operational system with a customer- oriented attitude.

The Board’s objectives are to promote a sustained, competitive position of the Dutch dairy sector, as well as to stimulate the quality of entrepreneurship, labour and product. Besides that, to enhance food safety, animal health and environmental quality.

Responsibilities

• Information: platform for the sector, labour affairs, market information, provision of information on dairy related issues to the general public; € 5 million budget;

• Food quality and food safety: the issuing of specific regulations and the supervision of inspection, monitoring in the field of animal diseases and residues, standardization; € 7 million budget;

• Innovation and research; dairy farming, animal diseases, environment, food technology and nutrition; € 13 million budget;

• Implementation of most of the European Union market regulations relating to the dairy sector (€ 570 million turnover). These include the milk quota regulation, the dairy premium, the import and export regulations for dairy products and support grants for school milk and the production of casein.

On a national level: the determination of the urea content of milk, related to the implementation of the nitrate directive.

72060 jv 001-008 inh:0 12-06-2007 14:35 Pagina 2

(4)

Productschap Zuivel Jaaroverzicht 2006 3

OVERZICHT VAN TABELLEN EN FIGUREN Hoofdstuk 1 Nederlandse zuivelsector 2006

Figuur 1 Melkquotum en melkaanvoer 11

Tabel 1 Melkaanvoer en productie van melk en melkproducten 12

Figuur 2 Melkverwerking 13

Figuur 3 Zuivelnoteringen: boter 15

Figuur 4 Zuivelnoteringen: mager melkpoeder (extra kwaliteit) 16

Figuur 5 Zuivelnoteringen: mager melkpoeder (veevoeder) 17

Figuur 6 Zuivelnoteringen: niet-mager melkpoeder 18

Tabel 2 Totale Nederlandse uitvoer van melk en melkproducten 19

Figuur 7 Kaas 20

Figuur 8 Boter 21

Figuur 9 Gecondenseerde melk 22

Figuur 10 Mager melkpoeder 23

Figuur 11 Niet-mager melkpoeder 24

Hoofdstuk 2 Melkveehouderij

Tabel 3 Kengetallen van de melkveehouderij en het grondgebruik 27 Tabel 4 Aantal melkveebedrijven: indeling naar aantal melk- en kalfkoeien

per bedrijf 27

Tabel 5 Aantal melk- en kalfkoeien: indeling naar aantal melk- en kalfkoeien

per bedrijf 27

Figuur 12 Kengetallen van de melkveehouderij 28

Tabel 6 Melkstallen: indeling naar aantallen per soort melkstal 29 Tabel 7 Uitbetaalde melkprijzen per 100 kg melk (exclusief btw) 29 Figuur 13 Kwaliteit van aan zuivelfabrieken geleverde boerderijmelk 30

Tabel 8 Melkquotum en superheffing 31

Tabel 9 Ontwikkeling in de relatieve verdeling van quotumhouder en

basisquotum, naar grootteklasse 31

Tabel 10 Omvang quotummutaties 31

Tabel 11 Consumentenleveringen door boerderijzuivelbereiders 32

Melkgeitenhouderij

Tabel 12 Kengetallen van de melkgeitenhouderij 33

Tabel 13 Aantal melkgeitenbedrijven: indeling naar aantal melkgeiten per bedrijf 33 Tabel 14 Aantal melkgeiten: indeling naar aantal melkgeiten per bedrijf 33

Hoofdstuk 3 Zuivelindustrie

Tabel 15 Kengetallen van de zuivelindustrie 37

Tabel 16 Aantal fabrieken naar productie-inrichting 37

Figuur 14 Locatie van zuivelfabrieken 38

Tabel 17 Productie en verwerking van de melk 39

Tabel 18 Productie van fabriekskaas per soort 40

Tabel 19 Productie en verwerking van de geitenmelk 40

Hoofdstuk 4 Groot- en detailhandel

Tabel 20 Jaargemiddelden officiële Nederlandse noteringen 43

Tabel 21 Consumentenprijsindices (CPI) alle huishoudens 43

Tabel 22 Huishoudelijke aankopen van een aantal zuivelproducten 44 Tabel 23 Totale menselijke consumptie en per hoofd verbruikte hoeveelheden

melk en zuivelproducten 46

Tabel 24 Via zuivelfabrieken in consumptie gebrachte en per hoofd verbruikte hoeveelheden consumptiemelk en consumptiemelkproducten 47

(5)

2 0 0 6 Overzicht van tabellen en figuren

Hoofdstuk 5 Uitvoer (inclusief intrahandel)

Tabel 25 Uitvoer (inclusief intrahandel) van melk- en zuivelproducten

in hoeveelheden 51

Tabel 26 Uitvoer (inclusief intrahandel) van melk- en zuivelproducten in waarden 52

Tabel 27 Uitvoer (inclusief intrahandel) van kaas 53

Tabel 28 Uitvoer (inclusief intrahandel) van boter 54

Tabel 29 Uitvoer (inclusief intrahandel) van boterolie 55

Tabel 30 Uitvoer (inclusief intrahandel) van gecondenseerde melk met suiker 56 Tabel 31 Uitvoer (inclusief intrahandel) van gecondenseerde melk zonder suiker 57 Tabel 32 Uitvoer (inclusief intrahandel) van niet-mager melkpoeder 58

Tabel 33 Uitvoer (inclusief intrahandel) van mager melkpoeder 59

Tabel 34 Uitvoer (inclusief intrahandel) van room 60

Tabel 35 Uitvoer (inclusief intrahandel) van volle melk 61

Tabel 36 Uitvoer (inclusief intrahandel) van lactose en melksuikerstroop 62 Tabel 37 Uitvoer (inclusief intrahandel) van wei in poedervorm 63

Hoofdstuk 6 Invoer (inclusief intrahandel)

Tabel 38 Invoer (inclusief intrahandel) van melk- en zuivelproducten

in hoeveelheden 67

Tabel 39 Invoer (inclusief intrahandel) van melk- en zuivelproducten

in waarden 68

Tabel 40 Invoer (inclusief intrahandel) van kaas 69

Tabel 41 Invoer (inclusief intrahandel) van boter 70

Tabel 42 Invoer (inclusief intrahandel) van boterolie 71

Tabel 43 Invoer (inclusief intrahandel) van gecondenseerde melk met suiker 72 Tabel 44 Invoer (inclusief intrahandel) van gecondenseerde melk zonder suiker 73 Tabel 45 Invoer (inclusief intrahandel) van niet-mager melkpoeder 74

Tabel 46 Invoer (inclusief intrahandel) van mager melkpoeder 75

Tabel 47 Invoer (inclusief intrahandel) van room 76

Tabel 48 Invoer (inclusief intrahandel) van volle melk 77

Tabel 49 Invoer (inclusief intrahandel) van wei in poedervorm 78

Hoofdstuk 7 EU en 3

^e

landen

Eu-regelingen

Tabel 50 Afzetregelingen in de eu 81

Tabel 51 Melkquotum en over- of onderschrijding per eu-lidstaat 82

Tabel 52 Basis- en interventieprijzen in de eu 83

Tabel 53 Voorraden boter en mager melkpoeder in de eu 83

Tabel 54 Steunbedragen voor ondermelk, melkpoeder en boter in de eu 84 Figuur 15 Steunbedragen voor ondermelk en melkpoeder in de eu 1997-2007 84 Figuur 16 Restituties in de eu bij uitvoer naar 3^elanden 1997-2007 85

Tabel 55 Restituties in de eu bij uitvoer naar 3^elanden 85

72060 jv 001-008 inh:0 12-06-2007 14:35 Pagina 4

(6)

Productschap Zuivel Jaaroverzicht 2006 5 Melkveehouderij

Tabel 56 Aantal melkveehouders 86

Tabel 57 Aantal melkkoeien 87

Tabel 58 Aantal melkkoeien per bedrijf 88

Tabel 59 Gemiddelde melkgift per koe 89

Tabel 60 Gemiddelde koemelkproductie per bedrijf 90

Tabel 61 Melkaanvoer koemelk 91

Tabel 62 Productie van geitenmelk 92

Tabel 63 Grootste zuivelconcerns in de wereld 93

Tabel 64 Productie van biologische melk 93

Productie

Tabel 65 Productie van fabriekskaas (alleen uit koemelk) 94

Tabel 66 Productie van boter 95

Tabel 67 Productie van consumptiemelk 96

Tabel 68 Productie van gecondenseerde melk 97

Tabel 69 Productie van niet-mager melkpoeder 99

Tabel 70 Productie van mager melkpoeder 99

Tabel 71 Productie van geitenkaas 100

Consumptie

Tabel 72 Hoofdelijk verbruik van fabriekskaas (alleen uit koemelk) 101

Tabel 73 Hoofdelijk verbruik van boter 102

Tabel 74 Hoofdelijk verbuik consumptiemelk 103

Uitvoer

Tabel 75 Uitvoer door de eu-lidstaten en een aantal 3^elanden van kaas 104 Tabel 76 Uitvoer door de eu-lidstaten en een aantal 3^elanden van boter en

boterolie 105

Tabel 77 Uitvoer door de eu-lidstaten en een aantal 3^elanden van

gecondenseerde melk 106

Tabel 78 Uitvoer door de eu-lidstaten en een aantal 3^elanden van

niet-mager melkpoeder 107

Tabel 79 Uitvoer door de eu-lidstaten en een aantal 3^elanden van mager

melkpoeder 108

Invoer

Tabel 80 Invoer door de eu-lidstaten van kaas 109

Tabel 81 Invoer door de eu-lidstaten van boter en boterolie 110

Tabel 82 Invoer door de eu-lidstaten van gecondenseerde melk 111

Tabel 83 Invoer door de eu-lidstaten van niet-mager melkpoeder 112

Tabel 84 Invoer door de eu-lidstaten van mager melkpoeder 113

© Het overnemen van gegevens is alleen toegestaan met bronvermelding

(7)

2 0 0 6 List of tables and graphs LIST OF TABLES AND GRAPHS

Section 1 Dutch dairy sector 2006

Graph 1 Milk quota and milk deliveries 11

Table 1 Milk delivery and processing of milk and milk products 12

Graph 2 Processing of milk 13

Graph 3 Quotations: butter 15

Graph 4 Quotations: skimmed milk powder (extra quality) 16

Graph 5 Quotations: skimmed milk powder (animal feed) 17

Graph 6 Quotations: non-skimmed milk powder 18

Table 2 Total Dutch exports of milk and milk products 19

Graph 7 Cheese 20

Graph 8 Butter 21

Graph 9 Condensed milk 22

Graph 10 Skimmed milk powder 23

Graph 11 Non-skimmed milk powder 24

Section 2 Dairy Farming

Table 3 Key figures for dairy farming and use of land 27

Table 4 Number of dairy farms: classified according to the number of

dairy cows per farm 27

Table 5 Number of dairy cows: classified according to the number of

dairy cows per farm 27

Graph 12 Key figures for dairy farming 28

Table 6 Milking parlours: classified according to the number of different types

of milking parlour 29

Table 7 Milk prices paid per 100 kg milk (VAT excluded) 29

Graph 13 Quality of raw milk supplied to dairy factories 30

Table 8 Milk quota and superlevy 31

Table 9 Trend in relative distribution of quota holder and basic quota,

by size category 31

Table 10 Milk quantities, changes in quotas 31

Table 11 Dairy products supplied to consumers by on-farm processors 32 Dairy goat Farming

Table 12 Key figures for dairy goat farming 33

Table 13 Number of dairy goat farms: classified according to the number of dairy

goats per farm 33

Table 14 Number of dairy goats: classified according to the number of dairy

goats per farm 33

Section 3 Dairy Industry

Table 15 Key figures of the dairy industry 37

Table 16 Number of factories by production output 37

Graph 14 Location of dairy factories 38

Table 17 Milk production and processing 39

Table 18 Production of factory cheese, per type 40

Table 19 Goatmilk production and processing 40

72060 jv 001-008 inh:0 12-06-2007 14:35 Pagina 6

(8)

Section 4 Wholesale and Retail

Table 20 Dutch official quotations, yearly averages 43

Table 21 Consumer price indexes alle households 43

Table 22 Household consumption of a number of dairy products 44

Table 23 Total and per capita human consumption of milk and dairy products 46 Table 24 Liquid milk and liquid milk products supplied for consumption by dairy

factories and quantities consumed per capita 47

Section 5 Exports (intra-trade included)

Table 25 Export (intra-trade included) of milk and dairy products, by quantities 51 Table 26 Export (intra-trade included) of milk and dairy products, by value 52

Table 27 Export (intra-trade included) of cheese 53

Table 28 Export (intra-trade included) of butter 54

Table 29 Export (intra-trade included) of butter oil 55

Table 30 Export (intra-trade included) of sweetened condensed milk 56 Table 31 Export (intra-trade included) of unsweetened condensed milk 57 Table 32 Export (intra-trade included) of non-skimmed milk powder 58

Table 33 Export (intra-trade included) of skimmed milk powder 59

Table 34 Export (intra-trade included) of cream 60

Table 35 Export (intra-trade included) of whole milk 61

Table 36 Export (intra-trade included) of lactose and lactose syrup 62

Table 37 Export (intra-trade included) of whey powder 63

Section 6 Imports (intra-trade included)

Table 38 Import (intra-trade included) of milk and dairy products, by quantities 67 Table 39 Import (intra-trade included) of milk and dairy products, by value 68

Table 40 Import (intra-trade included) of cheese 69

Table 41 Import (intra-trade included) of butter 70

Table 42 Import (intra-trade included) of butter oil 71

Table 43 Import (intra-trade included) of sweetened condensed milk 72 Table 44 Import (intra-trade included) of unsweetened condensed milk 73 Table 45 Import (intra-trade included) of non-skimmed milk powder 74

Table 46 Import (intra-trade included) of skimmed milk powder 75

Table 47 Import (intra-trade included) of cream 76

Table 48 Import (intra-trade included) of whole milk 77

Table 49 Import (intra-trade included) of whey powder 78

Section 7 EU and other countries

Eu regulations

Table 50 Marketing measures in the eu 81

Table 51 Milk quota and milkproduction in excess or deficit of the allocated

quota per eu member state 82

Table 52 Base and intervention prices in the eu 83

Table 53 EU stocks of butter and skimmed milk powder 83

Table 54 EU support levels for skimmed milk, milk powder and butter 84 Graph 15 EU support levels for skimmed milk and milk powder 1997-2007 84

Graph 16 EU export refunds 1997-2007 85

Table 55 EU export refunds 85

(9)

2 0 0 6 List of tables and graphs

Dairy Farming

Table 56 Number of dairy farmers 86

Table 57 Number of dairy cows 87

Table 58 Number of dairy cows per farm 88

Table 59 Average milk yield per cow 89

Table 60 Average cows’ milk production per farm 90

Table 61 Milk deliveries cows’ milk 91

Table 62 Production of goats’ milk 92

Table 63 Largest dairy industries in the world 93

Table 64 Production of organic milk 93

Production

Table 65 Production of factory cheese (cows’ milk only) 94

Table 66 Production of butter 95

Table 67 Production of liquid milk 96

Table 68 Production of condensed milk 97

Table 69 Production of non-skimmed milk powder 98

Table 70 Production of skimmed milk powder 99

Table 71 Production of cheese from goats’ milk 100

Consumption

Table 72 Per capita consumption of factory cheese (cows’ milk only) 101

Table 73 Per capita consumption of butter 102

Table 74 Per capita consumption of liquid milk 103

Export

Table 75 Cheese export by the eu member states and a number of

other countries 104

Table 76 Butter and butter oil export by the eu member states and a number

of other countries 105

Table 77 Condensed milk export by the eu member states and

a number of other countries 106

Table 78 Non-skimmed milk powder export by the eu member states and a

number of other countries 107

Table 79 Skimmed milk powder export by the eu member states and a number

of other countries 108

Import

Table 80 Cheese import by the eu member states 109

Table 81 Butter and butter oil import by the eu member states 110

Table 82 Condensed milk import by the eu member states 111

Table 83 Non-skimmed milk powder import by the eu member states 112

Table 84 Skimmed milk powder import by the eu member states 113

© Data may be repro duced only if the source is cited 72060 jv 001-008 inh:0 12-06-2007 14:35 Pagina 8

(10)

Hoofdstuk

1

Nederlandse

zuivelsector 2006

(11)

1

72060 jv 009-024 h01:0 12-06-2007 15:33 Pagina 10

(12)

MELKVEEHOUDERIJ Melkaanvoer stijgt met 1,7%

De Nederlandse melkproductie in 2006 bedroeg in totaal bijna 11 miljard kg. Melkveehouders hebben dat jaar fors meer melk aan fabrieken afge - leverd dan in 2005. De melkaanvoer bedroeg bijna 10,7 miljard kg, een stijging van 1,7%. Het gemiddelde vetgehalte was met 4,40% gelijk aan dat van het jaar daarvoor. Het eiwitgehalte van de melk daalde licht, tot 3,49%.

Melkquotum en melkaanvoer

Figuur 1

Milk quota and milk deliveries (x miljoen kg)

Melkproductie per bedrijf nadert 500 duizend kg

De schaalvergroting binnen de melkveehouderij blijft onverminderd door- gaan. Dezelfde melkproductie wordt gerealiseerd door een afnemend aantal melkveehouders. Halverwege 2006 telde Nederland 22.300 melkveehouders, 5% minder dan in het jaar daarvoor. Logischerwijs nam de melkproductie per bedrijf toe, tot ruim 493 duizend kg (+7%). Naast de uitbreiding van het aantal koeien per bedrijf tot gemiddeld 63,7 stuks was dit ook het resultaat van de gestegen melkgift per koe. Deze bereikte het niveau van 7.750 kg, 200 kg meer dan in 2005.

Ook in de melkquotumstatistieken komt de structuurontwikkeling tot uitdrukking. In lijn met de dalende trend van de afgelopen jaren nam het aantal quotumhouders in de grootteklassen kleiner dan 600 duizend kg verder af. Daarboven nam het aantal quotumhouders sterk toe, met name in de klasse boven de 800 duizend kg.

2000/01 2005/06 2006/07

Landelijk beschikbaar melkquotum Melkaanvoer gecorrigeerd 11.100

11.050 11.000 10.950 10.900 10.850 10.800

(13)

2 0 0 6 Nederlandse zuivelsector

Melkaanvoer en productie van melk en melkproducten

¹⁾ Tabel 1

Milk delivery and processing of milk and milk products (x miljoen kg)

2005 2006 +- %

Melkaanvoer 10.478,9 10.656,6 + 1,7

In consumptie gebracht

• room 12,5 11,8 - 4,9

• melk en melkproducten 1.487,6 1.434,6 - 3,6

Productie

• kaas (inclusief kwark) 672,2 714,0 + 6,2

• boter 118,8 125,1 + 5,3

• gecondenseerde melk²⁾ 291,8 308,9 + 5,9

• niet-mager melkpoeder 107,2 105,6 - 1,5

• mager melkpoeder 53,2 48,9 - 8,1

• weipoeder³⁾ 267,4 264,0 - 1,3

1) voorlopig 2) inclusief koffiemelk 3) inclusief melksuiker

Melkquotum licht overschreden in 2006/2007

Aan het einde van het quotumjaar 2006/2007 telde Nederland 21.200 quotumhouders (-4,9%). Deze overschreden in betreffende heffingsperiode het door de Europese Unie (EU) vastgestelde quotum voor leveringen aan fabrieken (11.052 miljoen kg) met 0,3%. De superheffing voor deze overschrijding bedroeg € 8,8 miljoen. Over voorgaande heffingsperiode 2005/2006 was geen superheffing verschuldigd.

INDUSTRIËLE VERWERKING

De Nederlandse zuivelindustrie verwerkte in 2006 1,3% meer melk dan in het jaar daarvoor, te weten ruim 11,6 miljard kg. De 50 fabrieken produceerden dat jaar meer kaas, boter en gecondenseerde melk. Dit komt niet alleen doordat meer melk voor verwerking beschikbaar was, maar ook omdat sprake was van een structurele verschuiving in het gebruik van de melk. De afgelopen jaren werden vooral minder melkpoeder en verse producten geproduceerd.

72060 jv 009-024 h01:0 12-06-2007 15:33 Pagina 12

(14)

Sterke stijging Nederlandse kaasproductie

Voor het eerst in de geschiedenis is de Nederlandse kaasproductie over de 700 duizend ton grens gegaan. Deze bedroeg in 2006 714 duizend ton, een toename van 6,2%. Zowel de productie van volvette (o.a. Goudse) als 40+

kazen (o.a. Edammer) stegen sterk. Meer dan 51% van de in Nederland verwerkte melk belandde in 2006 in de kaasbak, wat ruim 2 procentpunten meer is dan in 2005.

Niet alleen in Nederland stijgt de kaasproductie. De totale EU-kaasproductie is toegenomen met 2,1%. Met name grootste kaasproducent Duitsland breidde de productie met 3,9% fors uit naar 2 miljoen ton. Een toename vond ook plaats in andere belangrijke kaaslanden Frankrijk (+1,0%) en Polen (+2,8%).

In Denemarken daarentegen daalde de kaasproductie sterk met 5,7%.

Meer boter uit Nederland, minder uit de EU

In 2006 produceerden Nederlandse bedrijven fors meer boter dan in het jaar daarvoor. De productie bereikte een niveau van ruim 125 duizend ton (+5,3%). Deze toename staat haaks op de ontwikkeling in andere grote boterproducerende landen van de EU als Duitsland, Frankrijk, Ierland en Polen. De lagere melkaanvoer en de slechte afzetmogelijkheden voor EU- boter op de wereldmarkt, met name in de eerste helft van het jaar, zorgden in veel lidstaten voor een groot deel van het jaar voor dalende productie - cijfers. Gemiddeld nam de boterproductie in de EU af met 4,6%.

Gecondenseerde melkproductie Nederland blijft groeien

De productie van gecondenseerde melk in Nederland is in 2006 sterk toe - genomen. Deze steeg met 5,9% tot bijna 309 duizend ton. Deze groei gold zowel voor de productie van ongesuikerde als gesuikerde gecondenseerde

Melk en melkproducten

12%

Melkverwerking

^{Figuur 2}

Processing of milk

Overig 18%

Fabriekskaas 51%

Condens 6%

Niet-mager melkpoeder

7%

Boter/mager melkpoeder

6%

(15)

2 0 0 6 Nederlandse zuivelsector

melk. Deze producten bereikten in 2006 een niveau van ruim 237 duizend respectievelijk bijna 72 duizend ton.

De uitbreiding van de Nederlandse productie is het gevolg van een sterke vraag naar gecondenseerde melk wereldwijd. Ook in Duitsland anticipeer- den zuivelondernemingen op de groei van de vraag. Voor het eerst in jaren is de productie gestegen, met 2,7%. In het Verenigd Koninkrijk en Spanje daalde de productie sterk. In totaal nam de EU-productie van gecondenseerde melk met 1% af.

Minder Nederlandse melkpoeder

De totale melkpoederproductie kwam in 2006 uit op een hoeveelheid van ruim 154 duizend ton, een daling van 3,6 % in vergelijking met 2005. Met name de productie van mager melkpoeder nam in 2006 sterk af tot bijna 49 duizend ton (-8,1%) en vervolgde daarmee de sterk dalende trend van de afgelopen jaren. Nederlandse zuivelbedrijven produceerden 1,5% minder niet- mager melkpoeder. Het volume daalde tot net onder de 106 duizend ton.

De mager melkpoederproductie in de EU viel wederom sterk terug. Bijna 100 duizend ton minder mager melkpoeder verliet de fabrieken (-9%). In grote mager melkpoederlanden als Duitsland en Polen werd de productie fors verlaagd. In het grootste mager melkpoeder producerende land Frankrijk was deze overigens stabiel.

Bij niet-mager melkpoeder daalde de totale EU-productie met ruim 9% veel sterker dan in Nederland. Met name de grootste producent Frankrijk maakte fors minder niet-mager melkpoeder (-17%). Ook in België, Polen en het Verenigd Koninkrijk was sprake van een sterke afname van de productie.

Sterke daling in consumptiemelk

De Nederlandse zuivelindustrie heeft in 2006 minder consumptiemelk en -producten in consumptie gebracht dan in 2005. In totaal kwam het volume uit op 1.446 duizend ton (-3,6%). De daling kwam volledig voor rekening van consumptiemelk. In totaal werd in 2006 ruim 778 duizend ton consumptiemelk via zuivelfabrieken in omloop gebracht, 6% minder dan het voorgaande jaar. De daling vond zowel in het volle (-12,8%) als in het halfvolle (-5,1%) melksegment plaats. Na jaren van stijging ten koste van volle melk nam nu dus ook de populariteit van halfvolle melk sterk af.

De in consumptie gebrachte melkproducten bleven met bijna 660 duizend ton nagenoeg stabiel. Het door Nederlandse fabrieken in consumptie gebrachte volume van yoghurt (zowel zonder als met toevoegingen), de belangrijkste categorie binnen verse melkproducten, bleef onveranderd.

Door de goede zomer nam de afzet van karnemelk licht toe. Chocolademelk gaf voor het tweede opeenvolgende jaar wat terrein prijs met een lichte daling van 1,1%. De afzet van pap en vla daalde in vergelijking met de andere productgroepen vrij fors, met 3,0%.

De in consumptie gebrachte room daalde in 2006 met 4,9% naar 11,8 duizend ton.

72060 jv 009-024 h01:0 12-06-2007 15:34 Pagina 14

(16)

MARKT EN PRIJZEN

2006: beperkt aanbod zorgt voor sterke stijging prijzen

De EU-zuivelmarkt in 2006 kende twee gezichten. In de eerste helft van het jaar daalden de prijzen voor boter en volle melkpoeder. Export was niet of nauwelijks mogelijk, wat de prijzen drukte. Het resultaat was dat er veel boter werd aangeboden voor interventie. In 2006 werd in totaal ruim 60 duizend ton boter ingeleverd in de EU. De prijzen van mager melkpoeder stegen door beperkt aanbod aanvankelijk, maar daalden vanaf half maart na verlagingen van restituties en productiesteun voor kalvermelk.

In de tweede helft van het jaar leidde het tekort aan vers mager melkpoeder en ook boter echter tot snel oplopende prijzen. Om de prijzen te temperen nam de Europese Commissie een aantal maatregelen om de markt te verrui- men. Zo werden de restitutie voor mager melkpoeder halverwege het jaar en de steunverlening op caseïne en kalvermelkpoeders in oktober op nul gezet. Ook werd er geen subsidie meer gegeven voor het eiwitgedeelte in de restituties voor volle melkpoeder, gecondenseerde melk en kaas.

Tenslotte bracht de Commissie aan het eind van het jaar grote partijen inter- ventieboter op de markt. Ondanks deze maatregelen bleven de prijzen stijgen.

De prijzen op de wereldmarkt lieten in de eerste drie kwartalen van het jaar een dalende trend zien en leken niet gevoelig voor de ontwikkelingen op de EU-markt. Het laatste kwartaal van 2006 liet een totaal ander beeld zien.

300 290 280 270 260 250 240 230 220

Zuivelnoteringen: boter

Figuur 3

Quotations: butter

Notering (euro’s per 100 kg netto af fabriek, exclusief BTW)

Periode (in weken)

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 48 49 52

2005 2006

(17)

2 0 0 6 Nederlandse zuivelsector

240 230 220 210 200 190 180 170

Zuivelnoteringen: mager melkpoeder (extra kwaliteit)

Figuur 4

Quotations: skimmed milk powder (extra quality) Notering (euro’s per 100 kg netto af fabriek, exclusief BTW)

Periode (in weken)

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 48 49 52

2005 2006

De melkproductie in Australië belandde door de aanhoudende droogte op een dieptepunt. Het beperkte aanbod van zuivelproducten uit de EU werd nu wel voelbaar op de wereldmarkt, die gekenmerkt werd door een sterke vraag. Deze werd gevoed door een hoge economische groei in delen van Azië, het Midden-Oosten en Noord-Afrika. De wereldmarktprijzen stegen sneller dan de interne EU-prijzen, waardoor het prijsverschil tussen de EU-markt en de wereldmarkt snel kleiner werd.

Boter: gemiddelde notering 9% lager

De forse restitutieverlagingen halverwege 2005 werkten ook in de eerste helft van 2006 nog door op de Europese botermarkt. Export vanuit de EU was nauwelijks mogelijk, waardoor de Europese Commissie zich zelfs genoodzaakt zag om de restitutiebedragen gedurende de eerste maanden van het jaar licht te verhogen. De verslechterde exportpositie zorgde in de eerste helft van 2006 voor een verdere verzwakking van de Europese boterprijzen. Ook de Nederlandse notering daalde in deze periode met 5% tot een minimum van € 248 per 100 kg.

Halverwege het jaar trok de markt aan. Dit werd onder andere veroorzaakt door het krappe aanbod, zowel op de EU-markt als op de wereldmarkt. De interventieprijsverlaging in juli 2006 met 7% heeft om die reden nauwelijks invloed gehad op de boterprijzen. De Nederlandse boternotering is vanaf de tweede helft van het jaar zelfs weer gaan stijgen tot € 256 per 100 kg, wat uiteindelijk ook de slotnotering van het jaar was. De gemiddelde boter - notering voor 2006 bedroeg € 252,94, ruim 9% lager dan in het voorgaande jaar.

72060 jv 009-024 h01:0 12-06-2007 15:34 Pagina 16

(18)

Mager melkpoeder:

krapte eiwitmarkt geeft prijzen sterke impuls

De verlagingen in de interventieprijzen en de restituties in de afgelopen drie jaren hebben er onder andere voor gezorgd dat de EU-productie van mager melkpoeder over die periode met ruim een kwart is gedaald. Steeds meer melk wordt ingezet voor de productie van kaas en verse melkproducten. De terugval in productie en een aantrekkende internationale vraag leidden in 2006 geleidelijk tot een structurele krapte op de Europese melkeiwitmarkt.

Hierdoor namen de Europese prijzen voor mager melkpoeder een grote vlucht.

Ook op de wereldmarkt werd duidelijk dat er te weinig aanbod van mager melkpoeder was om aan de bestaande vraag tegemoet te komen. Vanaf augustus stegen de wereldmarktprijzen daarom spectaculair. Deze bereikten eind december 2006 waarden die bijna gelijk waren aan de Nederlandse noteringen. De Nederlandse slotnotering voor mager melkpoeder extra kwaliteit bedroeg uiteindelijk € 235 per 100 kg, een toename van 21% ten opzichte van begin januari. De gemiddelde notering voor dit product bedroeg in 2006 € 212,29 per 100 kg en lag bijna 8% hoger dan in 2005.

De notering voor mager melkpoeder van standaardkwaliteit, bestemd voor verwerking tot kalvermelk, liet een zelfde ontwikkeling zien. Ook deze nam in 2006 gemiddeld met bijna 8% toe tot € 207,31.

240 230 220 210 200 190 180 170

Zuivelnoteringen: mager melkpoeder (veevoeder)

Figuur 5

Quotations: skimmed milk powder (animal feed) Notering (euro’s per 100 kg netto af fabriek, exclusief BTW)

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 48 49 52

2005 2006

Periode (in weken)

(19)

2 0 0 6 Nederlandse zuivelsector

Vol melkpoeder: gemiddelde notering 2% lager

De notering voor vol melkpoeder had in de eerste zeven maanden van 2006 een dalend karakter. Daarmee volgde deze de prijsontwikkeling van boter op afstand. De laagste prijs bedroeg € 231 per 100 kg. Vanaf augustus werd ook vol melkpoeder duurder. De snelle opmars van de mager melk- poederprijzen, de aantrekkende boterprijzen alsmede een toenemende vraag vanuit de wereldmarkt droegen hieraan bij.

De verlaging van de restituties voor vol melkpoeder aan het eind van het jaar had geen invloed op de positieve prijsontwikkeling. De eindnotering bedroeg € 251 per 100 kg. Uiteindelijk kwam de gemiddelde notering van vol melkpoeder uit op € 237,08 per 100 kg, een afname van bijna 2% in vergelijking met het jaar daarvoor.

Kaas: prijsniveau licht gedaald

De vraag naar kaas in Europa bleef zich in 2006 goed ontwikkelen, wat leidde tot een forse toename van de productie. De markt bleef grotendeels in balans, zodat het prijsniveau slechts licht terugviel. De prijzen voor Neder - landse kaas daalden zowel op de binnenlandse markt als op de internationale afzetmarkten. De gemiddelde waarde per kg geëxporteerde Nederlandse kaas daalde in 2006 met 2,4%, van € 3,58 naar € 3,49 per kg. In Nederland zelf daalden de consumentenprijzen voor kaas met ruim 1%.

Op de wereldmarkt vertoonde de prijs van cheddar in de eerste drie kwar - talen van 2006 een dalende lijn, tot een minimum van € 2,04 per kg. Het laatste kwartaal namen de prijzen weer toe als gevolg van de sterk gestegen 255

250 245 240 235 230 225 220

Zuivelnoteringen: vol melkpoeder

Figuur 6

Quotations: whole milk powder

Notering (euro’s per 100 kg netto af fabriek, exclusief BTW)

1 4 7 10 13 16 19 22 25 28 31 34 37 40 43 48 49 52

2005 2006

Periode (in weken) 72060 jv 009-024 h01:0 12-06-2007 15:34 Pagina 18

(20)

Productschap Zuivel Jaaroverzicht 2006 19 vet- en eiwitprijzen. Uiteindelijk kwam de gemiddelde cheddarprijs op de wereldmarkt uit op€ 2,15 per kg, een afname van ruim 6% ten opzichte van 2005.

HANDEL

Nederlandse uitvoerwaarde neemt toe met 4%

De positieve marktsituatie in 2006, in het bijzonder die tijdens de tweede helft van het jaar, heeft bijgedragen aan een goede ontwikkeling van de Nederlandse internationale zuivelhandel. Het Nederlandse uitvoervolume, uitgedrukt in melkequivalenten, groeide tot bijna 7,9 miljoen ton.

Hierdoor kon de totale uitvoerwaarde van melk en zuivelproducten met 4% toe nemen, tot ruim 3,7 miljard euro.

De EU is en blijft verreweg de belangrijkste markt voor de Nederlandse zuiveluitvoer, goed voor ruim tweederde van de uitvoerwaarde in 2006.

Uitgedrukt in volume werd ruim 80% van de additionele uitvoer in 2006 in de EU afgezet. De groei in het totale Nederlandse uitvoervolume was per saldo dan ook relatief sterker binnen de EU dan daarbuiten. Het accent in de intracommunautaire handel ligt op de nabijgelegen markten van Duitsland, België en Frankrijk, waar ruim tweederde van de Nederlandse afzet binnen de EU wordt gerealiseerd.

Aan de groei in de uitvoer hebben met name kaas en ongesuikerde condens bijgedragen. Omdat het bij deze productgroepen merendeels om producten van Nederlandse oorsprong gaat, steeg het aandeel hiervan in het totale exportpakket licht, tot bijna 83%.

Totale Nederlandse uitvoer van melk en melkproducten

¹⁾ Tabel 2

Total Dutch exports of milk and milk products (x miljoen kg)

2006 % t.o.v. 2005

eu-25 3^elanden totaal eu-25 3^elanden totaal

Kaas 455,3 86,6 541,9 + 8,1 + 11,3 + 8,6

Boter 76,0 51,7 127,7 + 9,7 - 9,4 + 1,1

Boterolie 34,5 15,6 50,1 - 4,5 - 28,6 - 13,6

Gecondenseerde melk 123,1 137,5 260,6 + 27,0 + 5,4 + 14,6

Niet-mager melkpoeder 14,6 144,9 159,5 + 2,2 + 1,1 + 1,2

Mager melkpoeder 21,7 21,5 43,2 - 24,4 - 24,4 - 24,4

Volle melk en room 392,0 27,4 419,4 - 1,3 + 17,7 - 0,2

1) voorlopig

(21)

2 0 0 6 Nederlandse zuivelsector

Kaas: uitvoer bereikt hoogste niveau in tien jaar

De Nederlandse kaasuitvoer groeide in 2006 fors, tot circa 542 duizend ton, bijna 9% meer dan in het jaar daarvoor en het hoogste niveau in tien jaar tijd. Dit hing vooral samen met de grotere kaasproductie, waardoor de uitvoer van Nederlandse kaas kon toenemen. Verreweg het grootste deel van de Nederlandse kaasuitvoer betreft dan ook product van eigen bodem (92%).

Met de Nederlandse kaasuitvoer was in 2006 zo’n kleine 1,9 miljard euro gemoeid. Kaas blijft hiermee het vlaggenschip van de Nederlandse zuivel - uitvoer, goed voor circa de helft van de vanuit Nederland met zuivel gereali- seerde uitvoerwaarde. Het merendeel van deze kaasrevenuen wordt binnen de EU verdiend (84%). Wel was de groei in de uitvoer naar derde landen relatief sterker dan die naar lidstaten, zowel in waarde als volume.

In 2006 was sprake van groei in de leveringen aan alle belangrijke bestemmingen binnen de EU. Met een aandeel van 37% in het totale Nederlandse uitvoervolume vormt Duitsland met afstand de belangrijkste markt. De uitvoer naar dat land nam met ruim 12 duizend ton toe. Deze groei bleef verhoudingsgewijs wel enigszins achter bij het gemiddelde, waardoor het aandeel van Duitsland in het totaal iets daalde. Bij de andere belangrijke EU-bestemmingen trekt vooral de sterke groei in de handel met Griekenland (+19%) en het Verenigd Koninkrijk (+25%) de aandacht. Maar ook de leveringen aan Spanje (+8%), Frankrijk (+5%) en Italië (+7%) ontwikkelden zich in 2006 ronduit positief. In de uitvoer naar derde landen bepaalde de enorme groei (+44%) in de handel met Rusland het beeld. Het land werd met 17 duizend ton Nederlands belangrijkste afnemer buiten de EU.

De handel met andere belangrijke markten was stabiel (VS, Egypte) of viel wat terug (Japan, Algerije en Mexico).

Kaas

^{Figuur 7}

Cheese (x miljoen kg)

1995 2000 2005 2006

Productie inclusief kwark Export Import

800 700 600 500 400 300 200 100 0

72060 jv 009-024 h01:0 15-06-2007 13:23 Pagina 20

(22)

Boter: sterke groei afzet van Nederlands product binn en de EU

De totale Nederlandse uitvoer van boter nam in 2006 licht toe (+1%), tot bijna 128 duizend ton. Dit was echter het resultaat van enerzijds een sterke groei in de intracommunautaire leveringen van boter van Nederlandse bodem en van anderzijds een terugval in de uitvoer naar derde landen en een rem op de totale doorvoer. Dit laatste komt ook tot uitdrukking in de sterk gedaalde import vanuit EU-lidstaten, die terugviel tot ruim 21 duizend ton (-41%). Door de terugval in doorvoer nam het aandeel Nederlands product in de totale boteruitvoer toe tot bijna 88%.

In de oriëntatie van de boterhandel groeide het belang van de EU. De lidstaten waren goed voor circa 60% van de totale Nederlandse afzet. België, Frankrijk en Duitsland namen hiervan het leeuwendeel voor hun rekening.

De ontwikkeling in deze landen vertoonde echter een sterk uiteenlopend beeld. Terwijl de afzet in België verdubbelde en die in Frankrijk met ruim een derde toenam, viel de handel naar Duitsland met 32% terug. Per saldo was in deze drie landen uiteindelijk sprake van 12,5% groei in de afzet.

De daling in de boterhandel met derde landen was verhoudingsgewijs fors (-9%). Belangrijke markten als Iran, Marokko, Singapore en Egypte namen allen minder af. Lichtpuntjes vormden ondermeer de relatief sterke groei in de uitvoer naar Saudi-Arabië (+60%), dat Nederlands belangrijkste boter - afnemer buiten de EU was, en enig herstel in de handel met Rusland, na het dieptepunt in 2005.

De totale uitvoer van boterolie daalde in 2006 tot 50 duizend ton (-14%).

Meer nog dan de leveringen aan EU lidstaten stond de uitvoer naar derde landen onder druk. Hierdoor nam het aandeel van de intracommunautaire handel toe tot bijna 69% van het totaal. De uitvoerdaling vond zijn oorsprong vooral in teruglopende handel met tal van kleinere afnemers.

De afzet in Duitsland, dat met ruim een derde van de afzet Nederlands belangrijkste afnemer van boterolie is, was stabiel.

Boter

Figuur 8

Butter (x miljoen kg)

1995 2000 2005 2006

Productie Export Import

160 140 120 100 80 60 40 20 0

(23)

2 0 0 6 Nederlandse zuivelsector

Gecondenseerde melk:

uitvoer ongesuikerd product neemt fors verder toe

Positieve marktperspectieven leidden in 2006 tot een stijging van de Nederlandse uitvoer van gecondenseerde melk. Deze bereikte een volume van ruim 260 duizend ton (+15%), het hoogste niveau in acht jaar tijd.

Deze stijging was grotendeels toe te schrijven aan de sterke groei in de uitvoer van condens zonder suiker, die met ruim 207 duizend ton nog nooit zo’n groot deel van het totale Nederlandse uitvoervolume aan condens uitmaakte (80%). Zowel gesuikerde als ongesuikerde condens betreft vrijwel volledig product van Nederlandse origine.

De sterke groei in de uitvoer van gecondenseerde melk zonder suiker (+17%) betrof voor ruim driekwart de afzet binnen de EU. Van de lidstaten namen alle grote afnemers meer product af. Door de relatief sterkere groei van de intracommunautaire afzet, nam het aandeel daarvan in het totaal toe tot bijna 43%. Toch was ook in de uitvoer naar derde landen per saldo sprake van groei (+6%). Die winst werd vooral geboekt in Azië en het Midden-Oosten, terwijl de afzet in Afrika per saldo wat stagneerde. Met name kleine oliestaten als de Verenigde Arabische Emiraten en Quatar namen veel meer product af.

De uitvoer van gesuikerde condens nam in 2006 ook toe (+5%), maar in veel mindere mate dan ongesuikerd product. De afzetgroei concentreerde zich volledig binnen de EU, waar inmiddels bijna tweederde van het totale volume wordt verkocht. De uitvoer naar derde landen was per saldo nagenoeg stabiel. Saudi-Arabië blijft de belangrijkste niet-Europese markt, goed voor 8% van de totale uitvoer.

Gecondenseerde melk

Figuur 9

Condensed milk (x miljoen kg)

1995 2000 2005 2006

Productie inclusief koffiemelk en ingedikte melk Export Import 400

350 300 250 200 150 100 50 0

72060 jv 009-024 h01:0 15-06-2007 13:23 Pagina 22

(24)

Mager melkpoeder: daling uitvoer zet stevig door

De uitvoer van mager melkpoeder daalde in 2006 opnieuw sterk (-24%), tot een volume van 43 duizend ton. Dit gold in gelijke mate de leveringen aan lidstaten en de uitvoer naar derde landen. De oorzaak lag in krapte door verdere afname van de productie. De uitvoer van in Nederland gefabriceerd melkpoeder daalde meer dan de doorvoer van elders betrokken melkpoeder. Hierdoor viel het aandeel van Nederlands product in de totale uitvoer stevig terug, tot 68%. Daarnaast was sprake van een verdere daling van de totale invoer van mager melkpoeder, tot 150 duizend ton (-6%).

De algehele schaarste had een prijsstuwend effect, waardoor de daling in de uitvoerwaarde uiteindelijk relatief beperkt bleef (-8%). Dit gold in het bijzonder de handel binnen de EU, waar zelfs sprake was van een licht gestegen uitvoerwaarde bij een gedaald volume.

De Nederlandse uitvoer van mager melkpoeder verdeelde zich in 2006 gelijkelijk tussen EU en derde landen. Binnen de EU was de grote terugval in de leveringen naar België bepalend, terwijl ook Duitsland minder mager melkpoeder afnam. De veel kleinere vraag vanuit de buurlanden liet zich niet compenseren door de positieve ontwikkeling in leveringen aan Frankrijk en Spanje, die meer dan verdubbelden. De uitvoer naar derde landen

Mager melkpoeder

Figuur 10

Skimmed milk powder (x miljoen kg)

1995 2000 2005 2006

350 300 250 200 150 100 50 0

(25)

2 0 0 6 Nederlandse zuivelsector

kenmerkte zich door minder afzet op een aantal belangrijke markten in Azië en het Midden-Oosten, zoals Thailand, Saudi-Arabië, Maleisië en Indonesië.

De daling in de uitvoer naar Nigeria bleef relatief beperkt, waardoor dit land met ruim zesduizend ton Nederlands belangrijkste bestemming buiten Europa werd.

Niet-mager melkpoeder: uitvoer stabiliseert zich, wisselend beeld op belangrijke markten

De Nederlandse uitvoer van niet-mager melkpoeder stabiliseerde zich in 2006 na de forse daling in het jaar ervoor en nam licht toe, tot ruim 159 duizend ton (+1%). De positieve prijsontwikkeling resulteerde daarbij in een meer dan evenredige waardegroei (+3%). Ruim tweederde van het volume betrof product van Nederlandse origine, de rest werd vanuit andere lidstaten betrokken. De totale Nederlandse import van niet-mager melkpoeder liep in 2006 wat terug en bedroeg ruim 71 duizend ton (-7%). Hiervan was bijna tweederde afkomstig uit Duitsland, Ierland en het Verenigd Koninkrijk. Het merendeel van de import was bestemd voor doorvoer.

Het zwaartepunt in de Nederlandse afzet van niet-mager melkpoeder ligt in derde landen (91%). De belangrijkste markten bevinden zich in het Midden- Oosten en Afrika. De uitvoer naar Saudi-Arabië, Nederlands belangrijkste markt, nam in 2006 met 15% toe, tot bijna 29 duizend ton (18% van het totaalvolume). De uitvoer naar de belangrijke Nigeriaanse markt verloor echter na jaren van groei in 2006 fors terrein (-34%), waarvan in Europa met name Denemarken en Ierland profiteerden. Daarentegen was sprake van een zeer forse stijging van de uitvoer naar Angola, die het volumeverlies in Nigeria meer dan compenseerde. Ook de uitvoer naar andere substantiële markten, zoals de Verenigde Arabische Emiraten, Dominicaanse Republiek en Algerije, nam toe.

Niet-mager melkpoeder

Figuur 11

Non-skimmed milk powder (x miljoen kg)

1995 2000 2005 2006

300 250 200 150 100 50 0

72060 jv 009-024 h01:0 15-06-2007 13:23 Pagina 24

(26)

2

Hoofdstuk

Melkveehouderij

(27)

2

72060 jv 025-034 h02:0 12-06-2007 15:37 Pagina 26

(28)

Kengetallen van de melkveehouderij en het grondgebruik

Tabel 3

Key figures for dairy farming and use of land

index

1995 2000 2005 2006 1995=100

Bedrijven met melkkoeien 37.465 29.467 23.527 22.301 60

Melk- en kalfkoeien 1.707.875 1.504.097 1.433.202 1.419.716 83

Gemiddelde melkgift (kg) 6.613 7.296 7.554 7.744 117

Bedrijven met 70 of

meer melkkoeien (%) 16,8 21,6 33,6 36,7

Koeien in melkproductie

registratie (MPR) (%) 79,7 82,1 84,5 85,1

Gemiddelde melkgift melkveestapel (MPR)

(rollend jaargemiddelde¹⁾) 6.757 7.492 8.029 8.127 120

Cultuurgrond (ha) 1.964.746 1.955.319 1.922.460 1.919.711 98

Grasland (ha) 1.048.234 1.011.887 980.359 817.129 78

Grasland in % van

cultuurgrond (ha) 53,4 51,8 51,0 42,6

Snijmaïs (ha) 219.217 205.321 235.088 218.036 99

Snijmaïs in % van

cultuurgrond (ha) 11,2 10,5 12,2 11,4

bron: CBS Landbouwtelling, NRS Melkproductiecontrole 1) gemiddelde melkgift berekend over 365 dagen

Aantal melkveebedrijven: indeling naar aantal melk- en kalfkoeien per bedrijf Tabel 4

Number of dairy farms: classified according to the number of dairy cows per farm

1-29 % 30-69 % 70-> % totaal

1995 11.355 30,3 19.823 52,9 6.287 16,8 37.465

2000 6.855 23,3 16.231 55,1 6.381 21,6 29.467

2005 4.031 17,1 11.603 49,3 7.893 33,6 23.527

2006 3.505 15,7 10.619 47,6 8.177 36,7 22.301

bron: CBS Landbouwtelling

Aantal melk- en kalfkoeien: indeling naar aantal melk- en kalfkoeien per bedrijf

Tabel 5

Number of dairy cows: classifiedaccording to the number of dairy cows per farm

1-29 % 30-69 % 70-> % totaal

1995 175.957 10,3 942.769 55,2 589.149 34,5 1.707.875

2000 109.625 7,3 788.602 52,4 605.870 40,3 1.504.097

2005 66.098 4,6 583.778 40,7 783.326 54,7 1.433.202

2006 57.792 4,1 538.597 37,9 823.327 58,0 1.419.716

(29)

2 0 0 6 Melkveehouderij

252.285 345.882

4.373

8.226 472.989 5.625

430.100 546.856

544.285

482.687

81.903 74.729 264.342

4.077 183.377

14.405

277.874

41.314

273.975 87.588

Kengetallen van de melkveehouderij

Figuur 12

Key figures for dairy farming

■ Bedrijven met melkkoeien

■ Melk- en kalfkoeien

■ Cultuurgrond (ha)

■ Grasland (ha)

■ Snijmaïs (ha)

Noord : Groningen, Friesland, Drenthe West : Noord-Holland, Zuid-Holland, Utrecht Oost : Overijssel, Gelderland, Flevoland Zuid : Zeeland, Noord-Brabant, Limburg

Noord

West

Oost

Zuid

72060 jv 025-034 h02:0 12-06-2007 15:37 Pagina 28

(30)

Uitbetaalde melkprijzen per 100 kg melk (exclusief btw)

¹⁾ Tabel 7

Milk prices paid per 100 kg milk (VAT excluded) (euro’s)

1995 2000 2005 2006

Uitbetaalde melkprijzen

per 100 kg 32,41 32,87 30,70 30,06

Vetgehalte van de melk 4,40 4,40 4,40 4,40

Eiwitgehalte van de melk 3,48 3,46 3,50 3,49

Uitbetaalde melkprijzen

per 100 kg met 3,7% vet 29,98 29,56 27,99 27,28

1) indicatief

Op de uitbetaalde melkprijzen zijn in 2006 de volgende PZ-heffingen ingehouden:

- Gezondheidszorg Runderen ad € 0,03 per 100 kg melk - Melkveehouderij ad € 0,05 per 100 kg melk

Melkstallen: indeling naar aantallen per soort melkstal ^{Tabel 6}

Milking parlours: classified according to the number of different types of milking parlour

% van totaal

2000 2005 2006 2006

Visgraat melkstal 19.556 15.876 14.858 66,6

Grupstal 6.063 3.482 3.138 14,1

Tandemmelkstal 2.247 1.647 1.503 6,7

Zij-aan-zij melkstal 1.007 1.366 1.442 6,5

Automatisch melksysteem 333 709 878 3,9

Draaimelkstal 261 448 482 2,2

Totaal 29.467 23.527 22.301 100,0

bron: Stichting Kwaliteitszorg Onderhoud Melkinstallaties

(31)

2 0 0 6 Melkveehouderij

4,80

4,60

4,40

4,20

4,00

3,80

3,60

3,40

3,20

bron: MCS Nederland

jan feb mrt apr mei jun jul aug sep okt nov dec

Kwaliteit van aan zuivelfabrieken geleverde boerderijmelk

Figuur 13

Quality of raw milk supplied to dairy factories vet- en eiwitgehalte (%)

gemiddeld lactosegehalte (g/100g) 4,6

4,5 4,5 4,5 4,5 4,5 4,4 4,4

bron: MCS Nederland

■vet

■eiwit

jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec

gemiddeld ureumgetal (mg/100g) 35,0

30,0

25,0

20,0

15,0

10,0

5,0

jan feb mar apr mei jun jul aug sep okt nov dec 0,0

4,4

72060 jv 025-034 h02:0 12-06-2007 15:38 Pagina 30

(32)

Melkquotum en superheffing

Tabel 8

Milk quota and superlevy (x miljoen kg)

landelijk totaal melk idem, aan eu te

beschikbaar toegekende afleveringen gecorrigeerd betalen melkquotum¹⁾ individuele voor vet- superheffing

heffingvrije gehalte (€ miljoen)

hoeveelheden ontwikkeling

1995/’96 10.986 10.970 10.749 11.080 32,5

2000/’01 10.993 10.984 10.572 10.909 -

2005/’06 11.000 10.987 10.682 10.993 -

2006/’07 11.052 11.049 10.828 11.083 8,8

1) exclusief quotum voor directe levering aan consumenten (77.635 ton voor het superheffingsjaar 2006/’07)

Omvang quotummutaties

Tabel 10

Milk quantities, changes in quotas (x miljoen kg)

1995/’96 2000/’01 2005/’06 2006/’07

Bedrijfsoverdracht 268 427 449 458

Overdracht quotum met grond 259 432 359 120

Overdracht quotum zonder grond - - - 267

Leasing 577 614 223 182

1) voorlopig

Ontwikkeling in de relatieve verdeling van quotumhouder en van basisquotum,

naar grootteklasse

Tabel 9

Trend in relative distribution of quota holder and basic quota, by size category (x 1.000 kg)

grootteklasse 2000/’01 2005/’06 2006/’07

quotum- basis- quotum- basis- quotum- basis-

houders quotum houders quotum houders quotum

(in %) (in %) (in %) (in %) (in %) (in %)

0 - < 100 17,8 2,9 5,0 0,6 4,6 0,5

100 - < 200 17,3 7,7 10,5 3,2 9,6 2,8

200 - < 300 15,3 11,4 11,7 5,9 10,7 5,1

300 - < 500 28,6 33,9 28,5 23,0 26,8 20,6

500 - < 800 16,8 30,5 31,5 39,4 33,1 39,4

800 en meer 4,3 13,6 12,8 27,8 15,3 31,7

1)

(33)

2 0 0 6 Melkveehouderij

Consumentenleveringen door boerderijzuivelbereiders

Tabel 11

Dairy products supplied to consumers by on-farm processors

superheffingsjaar 2004/’05 superheffingsjaar 2005/’06 % t.o.v.

aantal productie aantal productie productie producenten (x 1.000 kg) producenten (x 1.000 kg) ‘04/’05

Totaal aantal producenten 483 463

Melk¹⁾ 206 6.293 201 6.808 + 8,2

Totaal kaas 7.235 7.239 + 0,0

• boerenkaas 20+ 23 644 22 618 - 4,0

• overige boerenkaas 339 6.532 308 6.563 + 0,5

• overige kaassoorten 4 59 4 57 - 3,4

Boter 96 234 92 164 - 29,8

Room/roomijs 68 219 63 293 + 29,8

Yoghurt 102 7.720 94 23.350 + 202,5

Vla (blanke, chocolade, vanille) 48 721 41 769 + 6,7

Papsoorten, pudding, bavarois 14 442 13 496 + 12,2

Kwark 47 178 44 177 - 0,6

1) inclusief chocolademelk en karnemelk

72060 jv 025-034 h02:0 15-06-2007 13:37 Pagina 32

(34)

Productschap Zuivel Jaaroverzicht 2006 33 Aantal melkgeitenbedrijven: indeling naar aantal melkgeiten per bedrijf Tabel 13

Number of dairy goat farms: classified according to the number of dairy goats per farm

1-3 % 4-19 % 20-99 % 100-> % totaal

1995 234 41,6 110 19,5 57 10,1 162 28,8 563

2000 352 42,0 158 18,9 53 6,3 275 32,8 838

2005 257 35,1 115 15,7 35 4,8 326 44,5 733

2006 352 37,8 194 20,8 49 5,3 337 36,2 932

Aantal melkgeiten: indeling naar aantal melkgeiten per bedrijf Tabel 14

Number of dairy goats: classified according to the number of dairy goats per farm

1-3 % 4-19 % 20-99 % 100-> % totaal

1995 398 0,9 752 1,7 3.075 7,1 39.006 90,2 43.231

2000 653 0,7 1.035 1,1 2.850 2,9 93.539 95,4 98.077

2005 470 0,3 798 0,5 2.019 1,2 168.872 98,1 172.159

2006 693 0,4 910 0,5 2.011 1,1 173.809 98,0 177.423

Kengetallen van de melkgeitenhouderij

Tabel 12

Key figures for dairy goat farming

index

1995 2000 2005 2006¹⁾ 1995=100

Bedrijven met melkgeiten 563 838 733 932 166

Melkgeiten 43.231 98.077 172.159 177.423 435

Gemiddelde melkgift (kg) 523 765 788 792

Bedrijven met 100 of

meer melkgeiten (%) 29 33 45 36

Melkverwerkende bedrijven - - - - 11 11

bron: CBS Landbouwtelling 1) voorlopig - - niet bekend

M

Me ellk kg ge eiitte en nh ho ou ud de erriijj

(35)

Melkveehouderij 2 0 0 6

72060 jv 025-034 h02:0 12-06-2007 15:38 Pagina 34

(36)

3

Hoofdstuk

Zuivelindustrie

(37)

3

72060 jv 035-040 h03:0 12-06-2007 15:39 Pagina 36

(38)

Kengetallen van de zuivelindustrie

Tabel 15

Key figures of the dairy industry

1995 2000 2005 2006

Ondernemingen 19 15 15 15

Totaal fabrieken 80 66 51 50

• coöperatief 62 46 37 36

• niet-coöperatief 18 20 14 14

Aantal werknemers¹⁾ 14.300 11.800 10.800 10.700

Verwerkte melk (miljoen kg) 11.787 11.786 11.477 11.625

Productiewaarde (€ miljoen)²⁾ 5.222 5.379 5.045 5.114

Uitvoer (€ miljoen)³⁾ 3.581 3.609 3.577 3.720

Invoer (€ miljoen) 2.122 1.965 2.020 1.943

1) bron: CBS

2) betreft indicatieve waarde van Nederlandse productie 3) exclusief uitvoerrestituties

Aantal fabrieken naar productie-inrichting

Tabel 16

Number of factories by production output

1995 2000 2005 2006

Kaas 37 27 19 19

Boter 9 8 5 5

Gecondenseerde melk

(inclusief koffiemelk) 9 6 3 3

Melkpoeder 12 10 11 10

Consumptiemelk 22 17 11 11

(39)

2 0 0 6 Zuivelindustrie

Meppel

Rouveen Limmen

Gerkesklooster Bolsward

Scharsterbrug

Nunspeet

Gorinchem

Workum

Ommen Beemster

Stompetoren

Dalfsen

Schoonrewoerd

Oud Gastel Zoetermeer

Cuyk

Groningen

Rijkevoort

Bedum

Lutjewinkel

Bleskensgraaf

Maasdam Rotterdam

Eindhoven Den Bosch Tilburg Veghel

Born

Marum Noordwijk Dronrijp

Leeuwarden

Beilen

Balkbrug Kampen

Borculo Lochem Nijkerk

Steenderen Deventer

Hoogeveen Drachten

Sloten

Lelystad Heiloo

Varsseveld Zelhem

Locatie van zuivelfabrieken

Figuur 14

Location of dairy factories

■ Friesland Foods 17

■ Campina 15

■ Cono Kaasmakers 2

■ Leerdammer Company 2

■ Nutricia 2

■ Sloten 2

■ Vreugdenhil BV 2

■ Hochwald BV - Bolsward 1

■ DOC Kaas - Hoogeveen 1

■ Lyempf BV - Kampen 1

■ Farm Dairy - Lelystad 1

■ Nestlé - Nunspeet 1

■ Hyproca Dairy - Ommen 1

■ CZ Rouveen - Rouveen 1

■ VIV Vreeland - Zelhem 1

fabrieken 50

aantal ondernemingen 15

Situatie per 1/5/2007

72060 jv 035-040 h03:0 13-06-2007 09:29 Pagina 38

(40)

Productie en verwerking van de melk

Tabel 17

Milk production and processing (x 1.000 kg)

2005 2006¹⁾

melk vet product melk vet product

Totaal melkproductie 10.827.026 10.994.741

Achterhouding op de boerderij

• voor menselijke

consumptie²⁾ -/- 40.905 -/- 39.433

• voor opfok²⁾ -/-165.213 -/- 166.436

• voor bereiding

van boerenkaas -/- 68.002 6.460 -/- 68.086 6.468

• overig -/- 73.976 -/- 64.207

Melk afgeleverd aan fabrieken 10.478.929 461.361 10.656.580 468.914

Beginvoorraad + 50.074 + 2.717 + 54.410 + 2.566

Herverwerking en oplossing + 77.278 + 1.425 + 54.248 + 234

Ingevoerde melk³⁾ + 921.487 + 17.469 + 911.962 + 19.742

11.527.768 482.972 11.677.200 491.456

Eindvoorraad -/- 51.260 -/- 2.673 -/- 51.855 -/- 2.528

Voor verwerking beschikbaar 11.476.508 480.299 11.625.345 488.928 In consumptie gebracht

• consumptiemelk en

consumptiemelkproducten 1.487.638 25.819 1.434.559 24.603

• room 12.455 3.743 11.841 3.641

Totaal fabriekskaas 6.085.349 199.960 671.171 6.454.585 210.533 712.526

• fabriekskaas volvet 4.654.920 166.642 525.472 4.868.063 173.324 550.748

• idem 40+ 1.342.486 32.456 137.722 1.505.822 36.416 154.562

• idem 20+ 87.942 862 7.977 80.700 793 7.217

Kaas bereid uit koe- en geiten- of schapenmelk en

kaasachtige producten 8.642 192 821 17.241 548 1.716

Kwark 2.720 310 1.008 4.149 357 1.494

Boter 118.824 98.580 125.147 98.203

Totaal gecondenseerde melk 613.419 18.039 291.759 642.229 19.804 308.926

• met suiker 142.192 3.534 67.586 151.148 3.673 71.548

• zonder suiker⁴⁾ 471.228 14.505 224.173 491.080 16.131 237.378

Totaal melkpoeder 1.410.727 29.935 160.320 1.367.978 30.761 154.481

• niet-mager 848.387 29.183 107.167 850.128 29.984 105.589

• mager 562.340 752 53.152 517.850 776 48.892

Diversen 1.723.692 103.477 1.554.463 100.394

Levering aan veehouders

en mesterijen/fokkerijen 13.043 244 13.153 257

1) voorlopig 2) bron: LEI

3) inclusief tot melkequivalent teruggerekende ingedikte melk 4) inclusief koffiemelk

(41)

2 0 0 6 Zuivelindustrie

Productie van fabriekskaas per soort

Tabel 18

Production of factory cheese, per type (x 1.000 kg)

1995 2000 2005 2006

Totaal volvet 522.013 535.792 525.471 550.748

• room- en kernhemse 1.074 901 935 785

• goudse plat cylindrisch 299.570 270.881 215.295 232.564

• goudse in blokvorm 55.579 74.019 102.478 80.944

• maasdammer inclusief

blokkaas 96.611 117.546 106.978 109.332

• rindless goudse 50.560 60.240 92.770 117.824

• overige soorten 18.619 12.204 7.015 9.300

Totaal 40+ 155.816 132.273 137.725 154.562

• edammer bol 72.280 52.108 41.371 43.256

• brood edammer 10.633 6.222 2.312 1.939

• blok edammer 8.268 6.593 6.133 6.015

• rindless edammer 24.906 31.717 34.919 46.652

• overige soorten 39.729 35.633 52.990 56.700

20+ en magere 2.247 3.023 7.975 7.217

Totaal 680.076 671.088 671.171 712.526

1) voorlopig

1)

Productie en verwerking van de geitenmelk ^{Tabel 19}

Goatmilk production and processing (x 1.000 kg)

2005 2006¹⁾

melk product melk product

Totale melkproductie 135.600 140.500

Achterhouding op de boederij:

• voor eigen gebruik hobbybedrijven²⁾ -/- 1.000 -/- 1.000

• boerderijzuivelbereiders -/- 2.000 -/- 2.000

Melk afgeleverd aan fabrieken 132.600 137.500

Melk verwerkt tot:

• kaas en halffabrikaten voor kaas 105.600 12.900 110.500 13.500

• melkpoeder en afgeleide producten 9.700 1.200 9.700 1.200

Diversen 17.300 17.300

1) voorlopig 2) schatting

72060 jv 035-040 h03:0 12-06-2007 15:39 Pagina 40

(42)