Geachte heer, mevrouw,
1 inleiding
In de kadernota verbonden partijen uit 2015 is afgesproken dat nut en noodzaak van de gemeentelijke verbonden partijen vierjaarlijks, met het aantreden van een nieuwe raad heroverwogen zal worden. De bedoeling van die afspraak was de raad maximaal invloed te geven op niet alleen het deelnemen in een verbonden partij, maar ook de continuering daarvan.
De gemeente Groningen gaat samenwerkingsverbanden aan omdat deze kunnen bijdragen aan het behartigen van het publieke belang. Groningen kent verschillende samenwerkingsverbanden in verschillende vormen. Zo zijn er circa dertig formele verbonden partijen (privaatrechtelijk en
publiekrechtelijk). Verbonden partijen zijn partijen waar de gemeente zowel een financieel belang heeft, als een bestuurlijk belang. Het feit dat verbonden partijen een specifieke eigen plek hebben in het gemeentelijk functioneren is dat door deze combinatie de gemeente een risico van belangenverstrengeling loopt.
De kadernota verbonden partijen gaat alleen over deze verbonden partijen.
Het gaat bijvoorbeeld niet om subsidierelaties, overeenkomsten en/of andere deelnemingen, hoewel daar ook risico’s aan zijn verbonden. Bij verbonden partijen is het van belang de gemeentelijke governance goed te organiseren.
Governance gaat onder andere over zeggenschap, verantwoordelijkheid, sturing, risicobeheersing, verantwoording en toezicht.
Op 29 mei 2019 bent u tijdens een technische sessie bijgesproken over de systematiek van de huidige verbonden partijen. Alvorens er wordt ingegaan
Onderwerp heroverweging verbonden partijen 2019
Steller J. Lanenga / Abukar Said
De leden van de raad van de gemeente Groningen te
GRONINGEN
Telefoon (050) 367 76 37 Bijlage(n) 1 Ons kenmerk
Datum 12-06-2019 Uw brief van Uw kenmerk -
Bladzijde 2
op de heroverweging van de verbonden partijen in paragraaf 4 e.v. volgt er eerst een terugblik van de behandeling en governance van de verbonden partijen van de afgelopen vier jaar.
2 Terugblik afgelopen vier jaar governance verbonden partijen
Rekenkameronderzoek samenwerkingsrelaties 2013
Op 11 december 2013 heeft de rekenkamer een onderzoeksrapport
uitgebracht naar samenwerkingsverbanden in Groningen. Uit het rapport van de rekenkamercommissie kwam naar voren dat de gemeente niet altijd voldoende zicht had of samenwerkingsverbanden voldoende in control zijn.
Ook concludeerde de rekenkamer dat een afwegingskader ontbrak, waaraan getoetst kan worden of nieuwe verbonden partijen wenselijk zijn en in welke vorm dat zou moeten gebeuren. Op 1 oktober 2014 is in de raadscommissie Financiën en Veiligheid gesproken over de discussienotitie “verbonden partijen en samenwerkingsrelaties". De aanbevelingen uit het rapport van de rekenkamercommissie en de uitkomsten van de discussie in de
raadscommissie zijn verwerkt in de kadernota verbonden partijen 2015. In deze kadernota wordt uiteengezet hoe de gemeente Groningen met verbonden partijen om wil gaan.
Kadernota verbonden partijen 2015
In de kadernota 2015 is ervoor gekozen alleen in te gaan op formele
verbonden partijen. Dit zijn partijen waarbij sprake is van een financieel en bestuurlijk belang voor de gemeente. In het rapport van de
rekenkamercommissie werd breder gekeken naar samenwerkingsverbanden, waarbij met name ook aandacht was voor gesubsidieerde instellingen. Voor gesubsidieerde instellingen gelden afzonderlijke (beheers)afspraken die zijn vastgelegd in de algemene subsidieverordening. De afgelopen vier jaar zijn de afspraken die met uw raad zijn gemaakt en die opgenomen zijn in de
kadernota 2015 nader vormgegeven en ingebed in de interne en externe governance van de gemeente. Periodiek is uw raad hierover geïnformeerd in de jaarlijkse oktober-commissie verbonden partijen.
Oktober-commissie verbonden partijen 2015 – 2018
De behandeling en verantwoording over de verbonden partijen geschiedt via verschillende lijnen. Jaarlijks wordt uw raad via de begroting en jaarrekening via de paragraaf verbonden partijen middels de zogenaamde financiële bijsluiters en de afzonderlijke programma-informatie over de verbonden partijen geïnformeerd. Daarnaast is uw raad de afgelopen vier jaar middels een afzonderlijke oktober-commissie verbonden partijen geïnformeerd over relevante algemene ontwikkelingen en inhoudelijke informatie (per
collegebrief) over alle verbonden partijen. En uw raad maakte jaarlijks een
keuze uit drie verbonden partijen die werden uitgelicht om inhoudelijk extra
bij stil te staan. En per brief werd (en wordt nog steeds) uw raad geïnformeerd
over de stand van zaken rondom de verbonden partijen. Hierna volgt een
Bladzijde 3
korte terugblik op de afgelopen vier jaar. Er wordt afgesloten met een overall terugblik op waar we met de verbonden partijen staan.
Commissie verbonden partijen oktober 2015
In 2015 zijn met de raad drie verbonden partijen uitgelicht:
• NV Euroborg;
• NV Groningen Airport Eelde;
• de gemeenschappelijke regeling Groninger Archieven.
Commissie verbonden partijen oktober 2016
In 2016 zijn met de raad drie verbonden partijen uitgelicht:
a. NV Groninger Monumentenfonds;
b. de gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Groningen;
c. de gemeenschappelijke regeling Publieke Gezondheid en Zorg.
Commissie verbonden partijen oktober 2017
In 2016 zijn met de raad drie verbonden partijen uitgelicht:
a. de gemeenschappelijke regeling ARCG;
b. de gemeenschappelijke regeling OV Bureau;
c. Thermiek BV.
Commissie verbonden partijen oktober 2018
Anders dan in eerdere jaren (2015, 2016 en 2017) is dit onderwerp niet in een aparte vergadering besproken, maar in een reguliere vergadering van de commissie F&V. Ook is in het voorjaar van 2018, naar aanleiding van het toekomstige proces behandeling verbonden partijen, met de oude raad
afgesproken het onderwerp op een andere manier te agenderen, vooral aan de hand van de zogenaamde bijsluiters die -net als in eerdere jaren- als bijlage bij deze brief aan uw raad worden toegezonden.
Toekomstige behandeling verbonden partijen
Ons voorstel is om de behandeling van verbonden partijen zo te doen zoals het in 2018 ook gebeurd is. Dat betekent dat het college in de jaarrekening regulier verantwoording af legt bij de desbetreffende programma’s.
Daarnaast verstrekt het college in het najaar met een brief de geactualiseerde bijsluiters van de verbonden partijen. De raad(scommissie) bepaalt
vervolgens zelf de agendering daarvan.
Uiteraard blijven we u informeren over de verbonden partijen in de begroting en jaarrekening bij de paragraaf verbonden partijen.
Waar staan we na vier jaar
In de kadernota uit 2015 is bepaald dat vierjaarlijks nut en noodzaak van de
huidige verbonden partijen worden geëvalueerd. Vanwege het feit dat aan de
nieuwe gemeente Groningen ook de verbonden partijen van de oude
Bladzijde 4
gemeenten Haren en Ten Boer zijn toegevoegd, is het logischer om als nieuwe gemeente deze afweging integraal door de raad te laten plaatsvinden.
Relevante vraag is of na een aantal jaren van versterking van de governance, geoordeeld kan worden of de maatregelen die getroffen zijn voor de
verbonden partijen een betere situatie hebben opgeleverd. Alhoewel het -net zoals vorig jaar- moeilijk is om hard aan te tonen dat de maatregelen op grond van het nieuwe beleid gevolgen hebben (we weten immers niet wat er
gebeurd zou zijn zonder de maatregelen), kunnen we wel constateren dat de aandacht voor verbonden partijen groter is dan een aantal jaren geleden en dat de governance op de verbonden partijen is verbeterd.
3 Rolverdeling Raad / College op basis van kadernota 2015
Een belangrijke vraag bij de behandeling van de verbonden partijen is, wat de rolverdeling van uw raad en het college is. Het aangaan van verbonden partijen is een middel om beleidsdoeleinden te realiseren. Als wordt gekozen voor samenwerking dient bepaald te worden in welke vorm de samenwerking plaats moet gaan vinden. Bij formele verbonden partijen kan worden gekozen tussen een publiek- of privaatrechtelijke vorm. Het realiseren van
beleidsdoelstellingen en de verantwoording daarover vereist samenhang in sturen, beheersen, toezicht en verantwoorden. Bij verbonden partijen stelt de gemeente de kaders en wordt de uitvoering overgelaten aan andere
organisaties. Deze organisaties leggen verantwoording af over de uitvoering en verzorgen de informatie die van belang is voor het evalueren van de bijdrage aan de gemeentelijke beleidsdoelstellingen.
Ons college legt verantwoording af aan uw raad voor de wijze waarop invulling is gegeven aan de activiteiten op het gebied van sturen, beheersen, toezicht en verantwoording.
4 Governance en werkwijze verbonden partijen
In de kadernota zijn echter geen criteria aangegeven voor de beoordeling of de gemeente verder wil participeren, dat wil zeggen de samenwerking wil voorzetten, maar het is logisch om dan aan te sluiten bij het afwegingskader van de kadernota verbonden partijen voor het aangaan van een verbonden partij, met in elk geval een aanvullend criterium: “het effect dat het eventueel verlaten van de verbonden partij voor de andere deelnemers inhoudt”.
Bij de toetsing zullen de zogenaamde en eerder gebruikte financiële bijsluiters 1 (bijlage 1) een belangrijke rol spelen om met uw raad vast te stellen of de nut en noodzaak er nog steeds is. Immers, het aangaan van een samenwerkingsverband in een verbonden partij gaat gepaard met de
1
