All Stars CATch: walk of life

Amsterdam University of Applied Sciences

All Stars CATch

walk of life

Houwerzijl, Martijn

Publication date 2006

Document Version Final published version

Link to publication

Citation for published version (APA):

Houwerzijl, M. (2006). All Stars CATch: walk of life. Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam.

General rights

It is not permitted to download or to forward/distribute the text or part of it without the consent of the author(s) and/or copyright holder(s), other than for strictly personal, individual use, unless the work is under an open content license (like Creative Commons).

Disclaimer/Complaints regulations

If you believe that digital publication of certain material infringes any of your rights or (privacy) interests, please let the Library know, stating your reasons. In case of a legitimate complaint, the Library will make the material inaccessible and/or remove it from the website. Please contact the library:

https://www.amsterdamuas.com/library/contact/questions, or send a letter to: University Library (Library of the

University of Amsterdam and Amsterdam University of Applied Sciences), Secretariat, Singel 425, 1012 WP

Amsterdam, The Netherlands. You will be contacted as soon as possible.







 All Stars Catch

Walk of life

All Stars Catch

Walk of life

COLOFON

All Stars CATch; Walk of life is een beschrijving van het All Stars CATch traject dat door Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam (SJA) is uitgevoerd in opdracht van Click F1 en is geschreven met toestemming van Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling Amsterdam.

De beschrijving van de CATchmethode (H1) is gebaseerd op fragmenten uit: “Hart voor jongeren”, een publicatie over de unieke CATch- methode en hoe deze in de praktijk werkt.

De beschrijving van het specifieke All Stars traject, de rol van SJA en de visie over hoe All Stars zich verhoudt t.o.v. CATch is gerealiseerd door Youth Spot, een samenwerkingsverband tussen de SJA en de Hogeschool van Amsterdam. Deze publicatie is mede financieel tot stand gekomen door het fonds Steunfonds Buurt en Jongerenwerk Amsterdam.

Tekst: Martijn Houwerzijl m.m.v. Irwin Wist en Iris van den Burg

Redactie (SJA): Alida Landbrug, Harvey Hoogvliets, Antoinette Bos (projectleiding) Eindredactie (SJA, HvA, Click F1): Alida Landbrug, Antoinette Bos, Pieter van Vliet (HvA) Fotografie: Martijn Houwerzijl, Dorothy Robles

Vormgeving: Jeroen Kroes (www.joen2000.nl) Drukwerk: Hub. Tonnaer B.V.

INFORMATIE

Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam Nieuwezijds Voorburgwal 323-325 1012 RM Amsterdam

Telefoon: 020-3059700 e-mail: info@sjadam.nl

web: www.sjadam.nl en www.catchhh.nl

Kosten: 12 euro (exclusief DVD) / 22 euro (inclusief DVD).

U kunt deze uitgave bestellen door overmaking van 12 euro (exclusief DVD) op bankrekening: 57.16.72.779 t.n.v. Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam, o.v.v. “All Stars CATch uitgave” en uw naam, adres en woonplaats, of via s.swart@hva.nl.

Overname van informatie uit deze brochure is toegestaan onder voorwaarde van bronvermelding Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam en de Hogeschool van Amsterdam.

2006

ISBN 90-810743-3-4

VOORWOORD

Je kwam binnen als een wervelwind en keek iedereen boos, argwanend en wantrouwend aan, terwijl je mij vroeg:

“Waarom staar je me zo aan? Waarom kijk je zo naar me? Doe je dat omdat jij hier de leiding hebt? Ik ben niet gekomen om te blijven hoor. Ik zag een optreden op mijn school van een paar jongeren die niets zinnigs te doen hadden en ik dacht: Ik zal eens even gaan kijken wat ze doen bij All Stars CATch. All Stars CATch, daar had ik nog nooit wat van gehoord. Maar tja, misschien is het wel wat als je toch niets te doen hebt. Je weet maar nooit, weet je?”

Ik lachte je toe, stak mijn hand naar je uit en heette je welkom. “Hier is iedereen een leider, zei ik. Iedereen heeft zijn eigen talenten die je hier kunt ontwikkelen om een leider te worden, als je dat zelf wil.” Je antwoordde: “Ik ben niet gekomen om te blijven hoor. Ik weet niet wat u denkt.”

Naarmate de weken maanden werden bleef je komen en zag ik je groeien. Je ging gesprekken aan met jongeren en je eigen leeftijdsgenoten. Je vertelde over je foute keuzes voordat je bij All Stars CATch kwam en over je verandering tijdens All Stars CATch. Je zei: “Weet je als je niets te doen hebt doe je stomme dingen, neem je verkeerde beslissingen omdat niemand in je gelooft. De school niet. Je omgeving niet. Jij zelf ook niet. Iedereen ziet je als een loser. Je bent zwart, komt uit een bijstandsgezin -de politiek zegt uit een verloederde buurt- dus wat doe je? Je wordt agressief. Iedereen is je vijand.

Je vertrouwt niemand meer weet je? Maar hier bij All Stars CATch kun je, je eigen waarde terugvinden. Geloof in jezelf en de maatschappij. De mensen hier, de leiding, zijn dope. Ze geloven in je en zien je als de winnaar van je eigen leven. Als je maar zelf wil weet je. Ik ben hier in 2004 gekomen. Nu is het 2006 en ik kom nog steeds om een voorbeeld te zijn voor de jongeren die pas beginnen. Ik werk vrijwillig in een van de stichtingen die SJA ondersteunt. En ik volg weer een opleiding.

Het is soms moeilijk om het vol te houden, maar de leiding blijft me steunen. Bij All Stars CATch ben je geen loser. Je bent een mens met gelijke kansen.”

A.R. Landbrug

Case manager All Stars CATch

2.7 Begeleiding ...38

1. De coach ...38

Interview Xaviera San a Jong, assistent-coach ...40

2. De case manager ...42

3. De workshopbegeleider ...43

4. De regisseur ...43

Interview Ray Blinker, regisseur ...45

2.8 All Stars CATch Points ...46

2.9 All Stars CATch groep 2006 ...47

3 THEORIE, TRENDS & ONTWIKKELINGEN ... 50

3.1 Systeemtheorie ...50

3.2 Cultuureducatie ...51

3.3 Bonding en bridging ...56

3.4 Overzicht methoden mix ...59

4 KIJK OP DE PRAKTIJK: INTERVIEW DOROTHY ROBLES, ADJUNCT DIRECTEUR SJA ... 60

Nawoord, Marcel Spierts: “mores leren met cultuur” ...64

Literatuurlijst ...69

BIJLAGEN ... 72

1 In de media ...72

2 Facts & figures ...73

3 Competentieprofiel jongerenwerker SJA ...74

4 Werkwijzer All Stars professionals ...76

INHOUDSOPGAVE Voorwoord ...4

Inhoudsopgave ...6

Introductie ...8

Inleiding ...10

1 CATCH: CULTUUREDUCATIE ALS TOEKOMSTPERSPECTIEF ... 12

2 ALL STARS METHODIEK ... 17

2.1 Wat is All Stars ...17

2.2 All Stars CATch ...19

All Stars vs All Stars CATch ...24

CATch vs All Stars CATch ...25

2.3 Walks ...26

Walk 0-1 ...26

Walk 2 ...27

Walk 3 ...31

Walk 4 ...31

2.4 Dagelijkse praktijk: eisen en regels ...33

2.5 Organisatie ...36

2.6 Locatie ...37

KWAAIE DINGEN

“Ikzelf deed vroeger ook allerlei kwaaie dingen. Waar je aan moet denken? Alles, echt alles. Als iemand je irriteert pak je hem gewoon wreed terug. Je vernielt z’n deur, of z’n brievenbus, z’n raam, je maakt z’n fiets krom of steekt z’n banden lek. Als je boos was op een docent, gewoon over een computer plassen, zulke dingen. Diefstal zat er voor mij niet in, maar verder wel allemaal kwaaie dingen. Mensen die je niet mag, gewoon pijnigen. Dat soort dingen.”

WILSKRACHT

“Bij All Stars CATch heb ik geleerd om me met mezelf bezig te houden in plaats van met anderen. Wilskracht te tonen. De mensen van CATch ondersteunen en pushen je. Ze willen weten waar je bent, waar je mee bezig bent en waarom dingen zo lang duren. Ze willen resultaten zien. Thuis kreeg je die aandacht niet, niemand die je vraagt waar je uithangt, waar je mee bezig bent. Met de goede mensen om je heen ga je automatisch naar jezelf kijken, iets aan jezelf doen.”

“Hoe ik dat heb gedaan? Bepaalde mensen heb ik verlaten, heel veel telefoonnummers heb ik gewist uit m’n telefoon. Het heeft heel lang geduurd, zeker een jaar of zo; toen heb ik een opleiding gevonden. Ik had echt niet gedacht dat ik het zo ver zou schoppen, dat het zo goed kon gaan. Je moet gewoon willen.”

“Wat dat besef teweeg heeft gebracht? Sowieso mijn leeftijd: je wordt 18. Je ziet dat bepaalde dingen je niet vooruit bren- gen. Het levert je hooguit een klein bedragje op, verder heb je er niets aan, het is maar voor even.”

VERANDERING

“Ik ben aan mijzelf gaan werken, heb heel lang nagedacht over wat ik wilde. Ik ben gestopt met al die kwaaie dingen. Nu heb ik me gesetteld, precies ja: huisje-boompje-beestje. Ik heb gezorgd voor een opleiding, voor werk, een vriendin. En dat ik er netjes bijloop, want ik liep er in die tijd als een schoft bij. Waarom? Je wilt stoer doen toch. Als mensen op je neerkijken, wil je laten zien: mij krijg je niet onder je schoen. Maar het is niet nodig om jezelf te bewijzen. Ik kan mezelf niet gentle voordoen, terwijl ik geen opleiding heb en geen werk.”

“Zonder All Stars CATch was ik nog steeds gewoon op de hoek van de straat, kwaaie dingen uithalen. Ik was totaal niet vooruitstrevend, helemaal niet. In deze groep voel ik mij echt lekker. Nu ben ik het ook die hen moet pushen. Af en toe ga je kijken hoe het met bepaalde mensen gaat, dan zeg ik tegen ze: ‘Je moet echt iets gaan doen aan jezelf.”

INTRODUCTIE

KWAAIE BOYS

Russell

is 18 jaar. Twee jaar geleden verruilde hij de straat voor het podium.

Nu doet hij het vervolgtraject bij All Stars CATch.

“Ik ben niet van school gegaan vanwege dat chillen op straat. De vervolgopleiding die ik wilde gaan doen kostte gewoon teveel geld. Als je niets hebt te doen ga je met een paar vrienden staan chillen, een beetje bijpraten. Ze draaien een djonko

, ze doen hun ding. Toen ik 16 was ging ik alleen om met grote boys van 18, 20 jaar, soms zelfs 25 jaar; dan pas voelde je je tof. Kwaaie boys… kwááie boys! Ze wiepen

je gewoon in elkaar om een kleine moni

.”

1. De naam ´Russell´ is een pseudoniem 2. Joint

3. Slaan

4. Een paar centen

EXPERTISECENTRUM SJA

In 2003/2004 nam SJA het initiatief om in samenwerking met Primo NH de kwaliteitskringen van leidinggevenden en erva- ren jongerenwerkers in Amsterdam uit te voeren. Het SJA heeft een kerntaak in de methodiekontwikkeling en wil succesvolle innovatieve methodieken vastleggen en overdraagbaar maken ten behoeve van andere organisaties in het Amsterdamse jongerenwerk.

PRAKTIJK IN ZICHT

Verschillende kwaliteitskringen gaven een gemis aan actueel standaardmateriaal en recente werkmethoden aan. Ook het Landelijk Project Jongerenwerk Innovatie en Kwaliteit (LOJIK) constateerde het ontbreken van de koppeling tussen theorie en praktijk en informatie waar jongerenwerkers - uitvoerend niveau (HBO)- direct mee aan de slag konden.

NIEUWE PRAKTIJKREEKS

Een volledig nieuwe (meerjarige) praktijkreeks geeft hier een verfrissende impuls aan. In het voorjaar van 2006 geeft Ste- delijk Jongerenwerk Amsterdam in samenwerking met de Hogeschool van Amsterdam de volgende praktijkboekjes uit: All Stars, Brotherhood en All Stars CATch.

Voor u ligt de uitgave All Stars CATch.

INLEIDING

Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam (SJA) is gespecialiseerd in de vrijetijdsbesteding voor jongeren tussen de 15 en 25 jaar.

SJA heeft verschillende ‘spots’ door de stad heen verspreid. Bij SJA draait het om ‘Doen en Meedoen’, wat SJA doet, daar kunnen jongeren aan mee doen. Maar het geldt ook andersom: als een jongere iets wil doen, doet SJA mee. Goede plannen zijn altijd welkom. Met elkaar zoeken SJA en jongeren naar manieren, geld en middelen om dat wat Amsterdamse jongeren graag in hun vrije tijd willen doen, om te zetten in actie. Inmiddels is SJA uitgegroeid tot de grootste jongerenorganisatie van Amsterdam. SJA bundelt de krachten van etnische diversiteit binnen de organisatie door onderlinge samenwerking en een sterke, centrale bedrijfsvoering (www.sjadam.nl).

De doorgroei van de bezoeker of deelnemer naar vrijwilliger of toekomstig (mede-) producent van nieuwe jongerenwerkac- tiviteiten, trajecten en projecten staat centraal in het beleid van SJA.

Onder bezoeker verstaat SJA iemand die eenmalig een dienst afneemt van SJA. Een deelnemer schrijft zich in en neemt een serie (cursus, training) diensten af. Een vrijwilliger draagt mede verantwoordelijkheid voor diensten en heeft een contractuele relatie (vrijwilligerscon- tract) met SJA. De professional wordt betaald in dienstverband of los contract (Werkplan SJA 2006).

PROFESSIONAL



DEELNEMER BEZOEKER



VRIJWILLIGER PRODUCENT



DE METHODE

Strategische driehoek

Het unieke van de CATch methodiek is de zogenaamde strategische driehoek waarbij drie partijen samenwerken: de jonge- ren, een culturele instelling en een instroompartij. Instroompartijen zijn alle partijen op het gebied van onderwijs, welzijn, werk, en zorg die jongeren leveren en begeleiden. De organisatie Click F1 ondersteund het CATchteam bij de intensieve samenwerking tussen deze drie partijen waarbij de verschillende expertises worden samengebracht.

Samenwerken

Bij CATch wordt vanuit verschillende sectoren samengewerkt. In de publicatie “Hart voor jongeren” is te lezen dat uit de ervaring van de betrokken partijen blijkt dat CATch “…een bruikbare methode is die een aanzienlijk aantal meerwaarden heeft ten opzicht van het reguliere aanbod.” Onder andere wordt genoemd dat kennis en ervaring van de partijen wordt gedeeld en zo mogelijk ingepast, er wordt een grotere doelgroep bereikt en gedragsveranderingen worden door de diverse partijen gesignaleerd.

Alternatieve leerstijlen

Een ander aspect van de CATchmethode is het gebruik van alternatieve leerstijlen en het Persoonlijk Ontwikkel Plan (POP).

Bij de alternatieve leerstijlen wordt geleerd in de context, binnen het traject zelf en er wordt door de verschillende partijen competentiegericht en vraag gestuurd gewerkt. Eén van de meerwaardes van de alternatieve leerstijlen is dat de jongeren zelf als uitgangspunt worden genomen. Hierdoor is er ruimte om in te gaan op de actuele situatie en de vraag van de jon- geren. Bij het werken met het Persoonlijk Ontwikkel Plan (POP) is er aandacht voor de persoonlijke competenties van de jongere en de ontwikkeling ervan door ondermeer het aanleren van een bruikbare houding en het omgaan met feedback.

Bovendien zien diverse partijen het POP als “…een goed instrument om informatie en kennis uit te wisselen tussen de in- stroompartijen en de culturele instellingen. Het geeft het een helder beeld van het proces…” (Uit: Hart voor jongeren).

1 CATCH: CULTUUREDUCATIE ALS TOEKOMSTPERSPECTIEF

“Culturele instellingen, onderwijsinstituten en anderen die zich met jongeren bezighouden zijn in principe allemaal eilandjes. CATch verbindt ze met elkaar.”

Barbara Devilee, medewerker Cybersoek, één van de culturele partijen waar CATch mee samenwerkt

HET CATCH PROJECT

CATch is één van de projecten uit het programma Bijzondere Trajecten Risicojongeren dat wordt gefinancierd door DMO

(Dienst Maatschappelijke Ontwikkeling) van de gemeente Amsterdam. CATch is in 2003 opgezet en is in korte tijd uitge-

groeid tot één van de grootste cultuureducatieprojecten voor risicojongeren op stedelijke schaal. Een project dat de binding

van jongeren met school en arbeid versterkt door middel van actief leren en competentie-ontwikkeling vanuit culturele disci-

plines. Het programma Bijzondere Trajecten Risicojongeren is gericht op jongeren van 15 tot 23 jaar die dreigen school te

verlaten of al zonder diploma de school hebben verlaten. Met BTR wil Amsterdam in 2006 en 2007 jaarlijks in totaal 2860

jongeren een traject aanbieden. Andere trajecten uit het programma BTR zijn o.a: Goal, Edutainment, Sport-it, Vangnet

Risicojongeren en En Nu Iets Positiefs!”. CATch is opgezet voor jongeren tussen de 15 en 23 jaar die niet of gedeeltelijk

leerplichtig zijn. Ze bezitten geen startkwalificatie en dreigen de binding met opleiding of werken te verliezen of hebben

deze reeds verloren. Meer dan 300 jongeren uit Amsterdam nemen vanaf 2003 jaarlijks deel aan het CATch project. De

specifieke methode van de strategische driehoek en de alternatieve leefstijlen maakt CATch uniek.

VERSCHILLENDE ACTIVITEITEN

Binnen de deelnemende partijen nemen de jongeren deel aan cultuureducatieprojecten op het gebied van theater, (street)dance, muziek, rap, video- en digitale techniek, tekst en combinaties van deze disciplines:

• ActingCATch: een op theater gebaseerd project.

• DanceCATch: een dansproject waarbij binnen 1 of meerdere projecten wordt gedanst.

• MusicCATch: een cursus rap, teksten schrijven, beats maken of percussie-instrumenten leren bespelen.

• MediaCATch: een project waarbij voor en/of achter de camera wordt gestaan.

• DigiCATch: een project rond digitale media, onder andere een website maken of een dvd samenstellen.

• TextCATch: een schrijf- en vertelproject waarin gedichten, verhalen en scenario’s worden geschreven.

• SummerCATch: een project waarbij jongeren een aantal weken intensief op een inspirerende locatie werken.

• CombinatieCATch: Een project waarbij gebruik wordt gemaakt van een mix van disciplines. Een voorbeeld hiervan is All Stars CATch waar de disciplines dans, zang (rap) en theater worden gebruikt.

Meer informatie over de CATchmethodiek vind je in de publicatie `Hart voor jongeren`. Naast een beschrijving van de driehoeksmethode en de alternatieve leerstijlen is hierin te lezen in hoeverre de methodiek in de praktijk werkt en wat de meerwaarde ervan is voor het slagen van het project. De theorie wordt geïllustreerd met interviewfragmenten met instroom- partijen en culturele organisaties.

Deze praktijkreeks gaat verder over All Stars CATch, een van de deelprojecten van CATch, uitgevoerd door Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam.

FASES

Binnen CATch wordt gewerkt in vier fases die WALKS worden genoemd.

Walk 0 en 1 Walk 2 Walk 3 Walk 4

Fase: Kennismaking en oriënteren

Oefenen en verdiepen Productie Stabiliseren en vervolgen Duur: Kennismaking & 4/5

lessen

10/15 bijeenkomsten Afhankelijk van gewenste resultaat

Een jaar

Doel: Oriëntatie Bevorderen competenties

Keuze voor kunst naast werk of school

Individueel

• Walk 0 (1 bijeenkomst): Presentatie van de culturele instelling waarbij de jongeren een beeld krijgen van de verschillende projecten.

• Walk 1 (4 à 6 bijeenkomsten): Oriëntatie. De jongeren beslissen of dit is wat ze willen.

• Walk 2 (12 à 14 bijeenkomsten): Vaardigheden ontwikkelen. Deze fase wordt afgesloten met een eind-presentatie voor besloten publiek.

• Walk 3 (16 à 18 bijeenkomsten): Productie. Zoals op 11 december 2005 in de Melkweg.

• Masterwalk: Tien procent van de deelnemers stroomt door naar deze fase waarin ze een extra jaar krijgen om hun competenties en toekomstperspectief nog verder te versterken.

De wijze waarop All Stars CATch deze walks invult wordt beschreven in deze praktijkreeks.

2 ALL STARS METHODIEK

Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam (SJA) past in het All Stars CATch traject een Nederlandse variant van de Amerikaanse All Stars methodiek toe: een specifieke werkwijze voor het versterken van jongeren in hun greep op het leven via performance en talentontwikkeling.

“All Stars is a performance space where children, teenagers, and young adults are supported to express themselves independently. No one censors your language, your dancing, or your creativity. Instead, young people learn — through performance — how to take responsibility for all that you do. That’s being independent. In All Stars (which is independently funded) everyone creates, performs, and develops in the process.”

Dr. Lenora Fulani en Dr. Fred Newman, grondleggers van de All Stars Talent Shows (www.allstars.org)

2.1 WAT IS ALL STARS?

All Stars Project Inc. is een Amerikaanse onafhankelijke non-profit organisatie. De organisatie draagt al enkele decennia bij aan de vergroting van het human development in met name de stad New York met een innovatief model; gebaseerd op de positieve ontwikkeling van talent. Jongeren kunnen in het All Stars Talent Show Network meedoen aan buitenschoolse educatieve activiteiten en podiumkunsten. All Stars past een ‘performance-learning’ benadering toe om de emotionele en sociale ontwikkeling van jongeren te bevorderen. In All Stars staat het dagelijks leven of deelaspecten ervan symbool voor een optreden waar je je op kunt voorbereiden. Ieder jaar doen duizenden stadsjongeren mee aan de talentshows waarin zij zich via audities, repetities, workshops en talentshows bekwamen in hun persoonlijke ontwikkeling.

LIFE IS A PERFORMANCE

In Nederland is All Stars een methode die door het Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam gebruikt wordt om jongeren sociaal te activeren en bewust te maken dat wat ze op het podium laten zien een kwaliteit is die ze in het dagelijkse leven kunnen gebruiken. “Life is a performance”, luidt het credo.

“Ik heb grote bewondering voor de snelheid waarmee mensen elkaar wisten te vinden. In no time zijn er nieuwe samenwerkingsverbanden ontstaan. Daarmee wordt de verkokering tus- sen sectoren als onderwijs, arbeid, jeugdzorg, sport en vrijetijdsbesteding doorbroken.”

Robert van Overbeeke, evaluator Catch, DSP groep in EyeCATcher, jaargang 3 nummer 1 (mei 2005) CATCH KORT

• CATch wordt sinds 2003 in het kader van Bijzondere Tra- jecten Risicojongeren uitgevoerd en biedt jongeren van 15 t/m 23 jaar een jaar lang de kans om door middel van een CATch Walk hun competenties te versterken en hun band met onderwijs/werk te versterken of te herstellen

• CATch wordt aangeboden in de eigen omgeving van de jongeren

• Het traject sluit aan op de belevingswereld van jongeren, maar ook op het ‘nieuwe leren’

• De deelnemers volgen in walks (fases) een cultuuredu- catietraject en werken zo toe naar een eindpresentatie.

Ze leren beter te communiceren, samen te werken en verantwoordelijkheid te nemen

• Persoonlijke begeleiders maken de jongeren weerbaarder op maatschappelijk vlak en leren hen naar de toekomst te kijken

• In een Persoonlijk Ontwikkel Plan worden de resultaten van hun leerproces gevolgd

• De projectleiding is in handen van Click F1, de uitvoering door Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam en anderen

• Samenwerking tussen de verschillende organisaties moet leiden tot meer dwarsverbindingen en een beter begelei- dingsaanbod voor jongeren

• CATch wordt zovel mogelijk uitgezet in de lokale infra-

structuur van de stadsdelen, kerntaken van de verschil-

lende organisaties en bestaande samenwerkingverban-

den ondersteunen het project

2.2 ALL STARS CATCH

All Stars CATch wordt uitgevoerd door Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam in samenwerking met stichting Eshton. Het traject valt onder de CATch-aanpak van DMO en Stichting Click F1 en onderscheidt zich met een combinatie (fusion) van de kunstdisciplines: dans, zang en theater, gekoppeld aan vergroting van zelfkennis en competenties. De walks zijn gebaseerd op het reguliere CATch-traject. De methodiek leent zich voor een belangrijk deel van de All Stars methodiek.

COMPETENTIES VERGROTEN

Elke jongere heeft in het leven een aantal ontwikkelingstaken op zijn of haar pad (zelfstandig worden, omgaan met ouders, omgaan met vrienden, school en/ of werk) waarvoor een aantal vaardigheden nodig zijn. Hiervoor moeten jongeren een aantal competenties aanleren of verbeteren; gedragingen die ze in het leven nodig hebben om dingen met een goed resul- taat af te ronden, succesvol te kunnen functioneren en de weg naar school of werk terug te kunnen vinden. Een jongere is competent als er een evenwicht is tussen de ontwikkelingstaken en de vaardigheden van de jongere. De beoordeling hiervan wordt gedaan door de jongere zelf of zijn omgeving.

Wanneer de taken zwaarder zijn dan de aanwezige vaardig- heden, ontstaat disfunctioneren. Dit kan doordat de gestelde taken (in het gezin, op school) te zwaar zijn of de gewenste vaardigheden ontbreken.

6. Bartels, Dr. A.A.J. en Drs. J.H. van Schaik. Handleiding De Derde Oever. Duivendrecht: Paedologisch Instituut Amsterdam, 1997

“Bindingen komen ook tot stand door kunst en cultuur voor jong en oud toegankelijker te maken.

Ze zijn meer dan alleen de franje van samenleving, ze zijn het cement.”

John Leerdam, specialist cultuurbeleid in de Tweede Kamer in EyeCATcher, jaargang 2, nummer 5 (december 2004)

ALL STARS CYCLUS

Een All Stars cyclus bestaat uit intensieve werving (via outreaches) op scholen, in jongerencentra en op straat, gevolgd door audities, workshops en een eindshow. Met een actieve leefomgevinggerichte aanpak wijkt All Stars af van het traditio- nele accomodatiegebonden jongerenwerk. Ervaren jongeren showen en promoten All Stars op plekken waar veel jongeren komen. Ze zijn ambassadeurs van All Stars en enthousiasmeren andere jongeren om ook deel te nemen en zich ter plekke aan te melden.

DURVEN EN DOEN

Alle nieuwe deelnemers worden uitgenodigd voor workshops rap, zang, dans en presentatie. Daarin doen ze specifieke ervaring op in een van deze onderdelen en bekwamen ze zich in belangrijke algemene competenties zoals: discipline, durf, zelfvertrouwen, leren luisteren, samenwerken, presenteren, organiseren etc. Tenslotte is er de grote eindshow. Wie durft mee te doen of zelfs het podium op gaat is al een winnaar.

5. De All Stars methodiek wordt uitgebreid beschreven in een aparte SJA/HvA uitgave van deze praktijkreeks

PIJLERS

1. Competentieontwikkeling en/of vergroting 2. Nieuwe netwerken opbouwen

3. Empoweren

4. Activeren

5. Begeleiden

6. Doorgroei

NIEUW NETWERK OPBOUWEN

All Stars CATch stimuleert jongeren om uit hun oude, vaak negatieve, wereldje te stappen en een nieuw, positiever netwerk op te bouwen. Het staat jongeren bij met persoonlijke begeleiding en geeft waar nodig en mogelijk duwtjes in de goede richting.

“Je moet gewoon willen. Bepaalde mensen heb ik verlaten, heel veel telefoonnummers heb ik gewist uit m’n telefoon. Het heeft heel lang geduurd, zeker een jaar of zo; toen heb ik m’n opleiding gevon- den. Ik had echt niet gedacht dat ik het zo ver zou schoppen, dat het zo goed kon gaan.”

Russell (18), deelnemer All Stars CATch

EMPOWEREN

Het proces waarin jongeren gestimuleerd worden tot het nemen van initiatieven die hun positie in de maatschappij verbete- ren noemen we empowerment. Door empowerment krijgen mensen of groepen meer invloed krijgen over gebeurtenissen en situaties die belangrijk voor hen zijn en neemt de controle over en invloed op de omgeving toe. Het maakt mensen sterker binnen hun eigen sociale context; ze krijgen meer controle over hun leven.

ACTIVEREN

Met empowerment wordt er meer nadruk gelegd op kansen en mogelijkheden dan op eventuele risicofactoren. Dit gebeurt door in te haken op de behoeften van de jongeren en aan te sluiten bij hun leefwereld. Jongeren beslissen mee over hun eigen ontwikkeling in plaats van dat dit voor hen gedaan wordt.

Het gaat om activeren in plaats van compenseren.

7. Delahaij, R. Dossier empowerment: Empowermentmethoden bij allochtone jongeren. Utrecht: FORUM, maart 2004.

8. Vliet, van, N. en H. Wouters. Casemanagement: Een leer-werkboek over de organisatie en coördinatie van zorg-, hulp- en dienstverlening. 3e druk, 2000.

BEGELEIDEN

All Stars CATch hanteert de groepsaanpak om het individu te versterken. Uit een groepsgevoel is het makkelijker om ver- antwoordelijkheid te dragen dan vanuit het individu. Vanuit die startpositie wordt het nemen van verantwoordelijkheid door- getrokken naar het individu en zijn omgeving. In dit veranderingsproces zijn de coaches altijd aanwezig, jongeren worden binnen de groep gecorrigeerd op hun gedrag en binnen de groep gelden strikte regels.

‘Ik heb veel steun gehad van de case manager en de regisseur. Door tegen me te blijven zeggen: “Je kan het” ben ik mezelf stap voor stap verder gaan ontwikkelen.”

Xaviera San-a-Jong, assistent coach

OUDERBEGELEIDING

Veel van de jongeren hebben een verstoorde relatie met hun ouders. Verschillende problemen hebben zich in de loop der jaren opgestapeld waardoor jongeren op drift zijn geraakt en ouders niet meer weten wat ze met hun kind aanmoeten. In All Stars CATch is de ouderbegeleiding erop gericht om ook de ouders op een laagdrempelige manier medeverantwoordelijk te maken voor het traject en het verbeteren van de situatie van hun kind.

ROL VAN DE OUDERS

Ouders mogen tijdens de activiteiten op elk moment binnen komen vallen, maar als er net een persoonlijk moment binnen de groep gaande is, worden ze verzocht even op de gang te wachten. Verder worden er gezamenlijke uitstapjes georgani- seerd om de ouders erbij te betrekken, bowlen bijvoorbeeld, en worden ze uitgenodigd om naar de oudervoorstellingen te komen kijken.

AANSPREEKPUNT

Ook in het individuele begeleidingstraject worden ouders betrokken. Sommige ouders bellen als er problemen zijn in de

opvoeding, maar ook op ander vlak. De coach gaat soms mee naar oudergesprekken op school en geeft aanwijzingen hoe

de ouders de contacten met school kunnen versterken, zodat ze beter inzicht krijgen in de leerprestaties van hun kind.

“Cruciaal in het beleid is dat de binding tussen jongeren en de samenleving versterkt of hersteld worden. Dat gebeurt op allerlei manieren: door middel van culturele activiteiten, lokale trajectbege- leiding of het inzetten van mentoren. Het gaat erom de jongeren bij wijze van spreken bij hun lurven te pakken en te zeggen: ‘jij hoort er ook bij’.”

Micha de Winter, hoogleraar pedagogiek Universiteit van Utrecht, in EyeCatcher, jaargang 2, nr 5, december 2004

ALL STARS CATCH KORT

• Het eindproduct is niet vooraf al vastgelegd door bege- leiders of programmamakers. De jongeren zijn zelf ma- ker van het eindproduct. Hierdoor sluit het traject sterk aan bij de belevingswereld van de jongeren, hun dromen, wensen, ervaringen, problemen en interesses.

• Jongeren zijn om en om verantwoordelijk voor de invul- ling van een programmadeel en het bewaken van nale- ving van regels en afspraken.

• In omgang met de leiding en elkaar verwerven jongeren status. Ze leren ‘spelenderwijs’ vaardigheden aan (com- petenties) waarmee ze meer invloed krijgen op situaties in het leven.

• Persoonlijke controle wordt versterkt binnen de eigen sociale context; op het individuele niveau.

MINDER BEDREIGEND

Het voordeel van deze laagdrempelige werkwijze, is dat de ouders de All Stars CATch case manager niet als bedreigend ervaren. Dorothy Robles, adjunct-directeur SJA: “Ouders missen een aanspreekpunt, iemand bij wie ze terecht kunnen en die samen met hen de problemen oplost of die ze goed doorverwijst. Mensen vanuit de hulpverlening, Bureau Jeugdzorg bijvoorbeeld, zijn voor de ouders veel bedreigender. Ze zijn bang dat die hun kinderen afnemen. In het geval van All Stars CATch is de case manager eveneens functionaris van Bureau Jeugdzorg, waardoor het vertrouwen ontstaat dat deze met hen meedenkt in plaats van een bedreiging vormt voor de voogdij. Deze samenwerking overbrugt de kloof die gaapt tussen jongerenwerk en hulpverlening.” (interview intergenerationele aanpak, 2006)

DOORGROEI

Alle activiteiten en diensten van Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam - van sporten, muziek maken en dansen tot mensen ont- moeten, activiteiten organiseren, discussiëren en leren - zijn er op gericht om jongeren vooral in hun vrije tijd met vormende en (ped)agogische componenten te sterken in hun greep op het leven en hun identiteitsbeleving, hen te ondersteunen en daar waar nodig individuele begeleiding te bieden (Werkplan SJA, 2006). Jongeren die eerder meededen aan een All Stars CATch-cyclus groeien door als producent van nieuwe cycli.

FRESH CAPITAL

Met de doorgroei van jongeren realiseert All Stars CATch fresh capital. Nieuwe kennis en inspiratie zet de jongeren aan tot een actieve houding waarin zij zelf nieuwe jongeren enthousiasmeren, werven, begeleiden en opleiden. Zo ontstaat er een groep jonge enthousiaste jongeren die meer competent en sociaal capabel zijn. Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam duidt dit aan met de term fresh capital; een nieuwe positief ingestelde lichting jongeren die bereid is te werken aan een betere toekomst voor zichzelf en een ander. Een vergroting van het social capital kan gezien worden als aanwinst voor de maat- schappij; de belangrijkste winst van het All Stars CATch jongerenwerk.

“Door zoveel mogelijk aan te sluiten bij behoeften en motieven van mensen, deze te accepteren en voorwaarden te scheppen om deze te realiseren, kunnen mensen zich ontwikkelen.”

Sociaal pedagoog Opaschowski in Werkboek CMV’ers in Actie, 2000

CATCH VS ALL STARS CATCH

CATch is in 2004 opgezet vanuit ervaringen van diverse organisaties in Nederland die werken met kunsteducatie als com- petentieversterkend middel. Veel elementen van projecten als CATch of All Stars vind je ook bij andere jongerenprojecten terug. Op enkele heel specifieke punten wijkt de methode van All Stars CATch af van de CATch methodiek. Keuze en toepas- sing van een bepaalde methodiek is afhankelijk van de situatie en het beoogde resultaat en doel.

• Binnen All Stars CATch heeft ouderbetrokkenheid een formele plek binnen het traject. Binnen CATch is ouderbetrokken- heid een punt van aandacht maar heeft het geen formele plek. Momenten waarop ouderbetrokkenheid aan de orde zijn, zijn bijvoorbeeld tijdens de mentorgesprekken van ouders met de school, tijdens CATch-presentaties, of bij toestemming rond bijvoorbeeld publicaties en uitstapjes.

• All Stars CATch zorgt voor een vervangende gezinsstructuur waarin jongeren zich conformeren aan de normen en waar- den van deze structuur. CATch probeert in de driehoek: jongeren, culturele instelling en instroompartij, bewust een open structuur te behouden zodat jongeren contact met de omgeving blijven behouden. Competentieresultaten zoals leren luisteren, overleggen en discipline opbrengen zijn ook in CATch terug te vinden in het Persoonlijk Ontwikkel Plan (POP).

• All Stars CATch werft op scholen, waarna jongeren instromen in een samenwerkingsverband binnen de organisatie (SJA en Eston). CATch probeert de begeleiding te onttrekken aan de lokale infrastructuur (instroompartijen: onderwijs, welzijn, zorg, werk en inkomen) om inbedding van de methode zeker te stellen.

• All Stars CATch werkt voor een deel met vrijwilligers. CATch werkt alleen met professionals waarbij de culturele partijen betaald worden op resultaatafspraken en de instroompartijen aangesproken worden op het geven van in de CATch metho- diek uitgevraagde begeleiding op basis van kerntaken.

• CATch heeft in tegenstelling tot All Stars CATch geen auditierondes. Jongeren kunnen meedoen zolang ze beantwoorden aan de gestelde eisen van de BTR projecten. Na fase 3 is er een warme overdracht van de jongeren naar school. Dit heet de nazorgfase en loopt via een formele afsprakenstructuur. Binnen All Stars CATch staat deze warme overdracht minder centraal en wordt er gekeken hoe jongeren via de All Stars CATch methodiek door kunnen stromen.

ALL STARS VS. ALL STARS CATCH

In 2004 vonden de outreaches van All Stars CATch nog plaats in samenwerking met de reguliere All Stars groep. In 2006 voert All Stars CATch zelf outreaches uit, geregisseerd vanuit de thuisbasis aan de Amsterdamse Overtoom en de Eshton locatie aan de Pijnackerstraat. All Stars CATch past dezelfde werkwijze toe als het originele All Stars concept, met een aantal belangrijke verschillen.

• Omwille van de veelal zwaardere problematiek van deze groep jongeren kiest All Stars CATch voor een langere duur van het traject. Dit past goed in de traject duur van CATch. De workshops duren drie maanden in plaats van een dag bij het reguliere All Stars. Het gehele All Stars CATch-traject duurt drie keer zo lang als het reguliere All Stars namelijk 10 maan- den.

• De begeleiding en betrokkenheid van ouders is bij All Stars CATch intensiever en dwingender en heeft een formele plek binnen het traject.

• All Stars CATch spreekt nieuwe jongeren niet aan op straat maar op school. Ervaren jongeren werven nieuwe deelnemers met een wervingsprogramma naar eigen invulling.

• All Stars CATch kiest primair voor het werven van jongeren op scholen die kampen met grote aantallen (dreigende) uitval- lers. All Stars voorziet ook in de behoeften van een bredere groep jongeren (niet-uitvallers).

• All Stars draait voor een belangrijk deel op vrijwilligers; veelal deelnemers uit voorgaande All Stars cycli. In All Stars CATch is daar nog een zorgcoördinator vanuit school aan gekoppeld die meehelpt een selectie te maken van leerlingen die zich inschrijven.

• All Stars CATch houdt een tweede auditieronde waarin een jury samen met de betreffende jongere besluit in welke disci- pline hij/zij deelneemt aan de eindproductie; veelal een musical.

• All Stars CATch hanteert meer een Nederlandse methode, All Stars stoelt sterker op het Amerikaanse voorbeeld.

jongeren, op basis van uitval, schoolverzuim en begeleidingsproblematiek, klassificeren als dreigend (voortijdig) of reeds uitgevallen risicojongere (zie ook www.voortijdigschoolverlaten.nl).

Starten

Bij aanvang wordt de eerste inventarisatie gemaakt van eventuele competentietekorten. Jongeren worden getraind in de door hun gekozen discipline; zang, rap, dans of acteren. Workshopbegeleiders, ervaren leeftijdsgenoten (peer-groups), coaches en case managers dienen de jongeren als voorbeeld. Jongeren mogen in Walk 1 nog afhaken.

Contact met de ouders

Bij aanvang van het traject wordt contact gezocht met de ouders van de deelnemers. Ze krijgen een schriftelijke uitnodiging voor de eerste auditie en worden telefonisch op de hoogte gehouden over het verloop van het traject.

WALK 2: OEFENEN EN VERDIEPEN

In Walk 2 van het All Stars CATch-traject bepalen de jongeren wat het eindproduct wordt en welke middelen zij gaan gebruiken. De groep werkt aan een kleine presentatie voor eigen publiek. Deze fase staat vooral in het teken van competentieontwikkeling middels POP’s, net als in het reguliere CATch traject.

Pop

De coaches en workshopbegeleiders zijn er zeer goed van bewust welke competenties ze bij welke jongere in ontwikkeling willen stimuleren. De aanpak verschilt per individu. Bij de eerste audities wordt een scan gemaakt van de competenties van de jongere en waar ze in tekort schieten. Bijvoorbeeld, zelfvertrouwen, zelfpresentatie of samenwerken.

9. Het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Voortijdig Schoolverlaters (RMC) is een regionale samenwerking tussen overheden, scholen en instellingen werkzaam op het terrein van arbeidsvoorziening, onderwijs, justitie, jeugdhulpverlening en welzijn. Het doel van deze samen- werking is jongeren te behoeden voor het voortijdig stoppen met school en ze te stimuleren de juiste kwalificatie voor de arbeidsmarkt te behalen (www.voortijdigschoolverlaten.nl).

2.3 WALKS

Het All Stars CATch traject verloopt in vier verschillende stappen (Walks), net als bij een reguliere CATch traject. Deelnemers maken zich in deze fasen vaardigheden eigen die leiden tot een betere en bredere kijk op de wereld en hun eigen kunnen.

All Stars CATch onderscheidt zich als traject vooral met het geven van showcases en het onderhouden van intensief ouder- contact.

WALK 0-1

In Walk 1 maken jongeren via outreaches, zoals showcases op scholen, kennis met het traject. Scholen of andere bevoegde instanties geven aan de All Stars CATch organisatie een verklaring van deelname af voor jongeren die het traject ingaan.

Iedere jongere die zich voor All Stars CATch aanmeldt wordt gescand op basis van zijn of haar onderwijsstatus. Alleen als de school of een andere bevoegde instantie een verklaring afgeeft waaruit blijkt dat de jongere tot de categorie (dreigende) voortijdige schoolverlaters behoort krijgt de jongere toegang tot het traject.

Selecteren

De selectie van jongeren vindt plaats op twee manieren:

• De school selecteert een specifieke groep jongeren (dreigende uitvallers) waarna All Stars CATch een presentatie geeft.

De namen van aanmelders worden in een verklaring van school naar Click F1 verstuurd. Vervolgens komen de jongeren in het traject van All Stars CATch terecht.

• All Stars CATch geeft een grote presentatie in de aula van de school. Jongeren die zich aanmelden worden door de school gescreend. Als zij voldoen aan het profiel geeft de school een verklaring af waardoor zij in het traject kunnen instromen.

Klassificeren

De inschrijving begint met het leveren van een bewijs van het predikaat ‘risicojongere’ door de school of andere instelling.

Naast de school kunnen het Regionaal Meld- en Coördinatiepunt Voortijdig Schoolverlaters (RMC)

en het Jongerenloket

Geen gevloek

Alida Landbrug, case manager All Stars CATch: “Er worden hier geen krachttermen gebruikt. Het kan je een keer ontschie- ten, maar dan moet je sorry zeggen. Het mag niet te vaak gebeuren. Uitschelden mag niet, elkaar uitlachen niet, elkaar negatief bejegenen ook niet, schimpende opmerkingen – nou, liever niet. Het zijn jongeren, dus af en toe schieten ze wel in de lach, maar ze weten dat ze elkaar niet mogen uitlachen. Ieder mens komt hier binnen om iets te leren. De een is meer vaardig dan de ander, maar het gemeenschappelijke doel is om vooral van en met elkaar te leren.”

Geen geweld

Vertoont een jongere excessief gedrag? Is hij of zij niet in de hand te houden? Dan kan er een schorsing volgen of deelname aan een evenement of trajectonderdeel worden geweigerd. “Ook klein hinderlijk gedrag pakken we resoluut aan. Als er tij- dens workshops telkens telefoons af gaan kun je niet werken. Dus volgt hierop ook een sanctie. De coach bepaalt dan dat je een onderdeel of dag(-deel) niet mee mag doen.”

Laten of loslaten?

“We willen de relaties die jongeren met hun omgeving herstellen of verbeteren. Het is wel eens voorgekomen dat we een jongere op den duur geweigerd hebben. Als het proces van de groep in gevaar komt moet je iemand dan loslaten? Ja. Je laat één los om de groep te redden.”

Vervolgens wordt er bij de intake samen met de jongere een POP (Persoonlijk Ontwikkelings Plan) opgesteld waarin de jongere samen met de case manager bepaald welke eigenschappen en vaardigheden hij of zij in het traject wil aanleren of verbeteren.

Hiaten

Jongeren vullen vaak in dat ze alles of juist niets beheersen. Het vaststellen van hiaten in competenties is dan ook niet in alle gevallen direct mogelijk. Hiaten worden vaak pas gedurende het traject zichtbaar. De case manager en coach houden de begeleiding van de workshopbegeleider nauwgezet in de gaten. Alles wat er gebeurt of wordt besproken wordt gekoppeld aan het ontwikkelen, verbeteren van competenties.

Bij All Stars CATch ligt de nadruk meer op het aanleren en hanteren van discipline dan in andere trajecten.

Dit uit zich in verschillende vormen.

Voorbeeld: Discipline

Het aanleren en hanteren van discipline loopt als een rode draad door All Stars CATch. Regels afspreken en afspraken nakomen staat continu centraal. Dat begint al bij de aanmelding als deelnemer. Na inschrijving ontvangen jongeren een uitnodiging thuis. Als zij hierop reageren, wordt hen de huisregels bekendgemaakt.

COMPETENTIES

• Luisteren en overleggen

• Discipline opbrengen

• Horizon verbreden

• Leren samenwerken

• Eigenwaarde creëren en zichzelf durven uiten

• Het durven inbrengen van eigen ideeën

• Stimuleren van de fantasie en het verbreden van de eigen visie

• Technisch en/of artistiek inzicht

ENKELE HUISREGELS

• Niet roken of blowen binnen het gebouw

• Geen softdrugs, geen harddrugs, geen alcohol

• De leiding wordt niet getutoyeerd

• Deelnemers zijn welkom vanaf vier uur ’s middags

• Tussen 6 en 7 uur ’s avonds wordt gezamenlijk gegeten,

bij toerbeurt afgewassen en de lesruimte schoongemaakt

(meer regels zie 2.2)

WALK 3: PRODUCEREN

In Walk 3 van het CATch-traject werken jongeren aan het eindproduct dat in deze fase op professionele manier wordt voorbereid en uitgevoerd. Bij All Stars CATch vindt dit plaats in de vorm van showcases.

Showcase: Eshton’s child

De eerste eindproductie die All Stars CATch voortbracht was de mini- musical Eshton’s child in 2003. Een musical met de drie elementen:

dans, zang (rap) en acteren. Gedurende de periode van een jaar is er in de ruimte van stichting Eshton door 28 jongeren gewerkt aan dit project van dans, zang en acteren onder leiding van casemanager Alida Landbrug, coach Harvey Hoogvliets en regisseur Ray Blinker. De lessen werden verzorgd door een gespecialiseerde workshopleiding.

Showcase: De Familie Grootleve Show

De tweede show vond plaats in december 2005. Dit keer betrof het een sitcom; situation comedy, met weinig tot geen dans. Opnieuw stond de regie onder leiding van Ray Blinker, case manager Alida Landbrug en coach Merlyn Noslin.

WALK 4: STABILISEREN EN VERVOLGEN

In Walk 4 van een All Stars CATch-traject wordt gekeken welke mogelijkheden er voor de jongere zijn na afloop van het traject. Sommigen stromen door als coach of assistent, anderen dragen bij met uitvoerende werkzaamheden in bijvoorbeeld de techniek of organisatie. De rest van de jongeren vindt zijn weg buiten de organisatie.

Voorbeeld: Verantwoordelijkheid leren nemen

In Walk 2 is deelname niet meer vrijblijvend en worden jongeren op hun verantwoordelijkheid aangesproken. Ze leren verant- woordelijkheid nemen en te dragen.

Vrijwillig, maar niet vrijblijvend

“Onze vrijetijdsbesteding is er op gericht om uitval te voorkomen; het is vrijwillig maar niet vrijblijvend. Komt een jongere een keer niet opdagen? Dan nemen we direct contact op met de jongere. Wat is de reden van wegblijven? Is dit eenmalig of gebeurt het vaker? We gaan in gesprek om de oorzaak te achterhalen. Sluit het traject niet aan bij de jongere? Of zijn er andere factoren in het spel. Deelname blijft vrijwillig dus de jongere kan er mee stoppen. Maar wij maken hem of haar wel bewust van die keuze. Je blijft proberen aansluiting te vinden en geeft de jongere nieuwe mogelijkheden. Het is blijven zoeken en niet loslaten.”

Voorbeeld: Leren samenwerken - Afwassen en opruimen

“Samen afwassen en opruimen brengt een gevoel van saamhorigheid en samenwerking teweeg. Jongeren krijgen het gevoel dat het hun eigen huis is, hun eigen plek, waar zij ook verantwoordelijk voor zijn. Huishoudelijke taken gebeuren bewust in toerbeurten, zodat ze elkaar op een informele manier leren kennen. Alles in de ruimte mag door iedereen gebruikt worden: de cd-speler, de videobanden, de cassettebandjes die er zijn, de dvd’s die er zijn – maar er wordt eerst gevraagd.

Er zijn snoepjes, er is drinken, er is chips, maar: je vraagt voor je iets gebruikt.” (Alida Landbrug)

Voorbeeld: Leren communiceren

Ook taalgebruik verdient ruim aandacht in het traject. In een Surinaams gezin is een zin als: “Ga het voor me zetten!”, een

bekende, niet persé onvriendelijk bedoelde uitspraak. Voor autochtone Nederlanders kan de toon en zinsconstructie hiervan

echter al snel commanderend overkomen. Aan de jongeren wordt uitgelegd dat dit verschil bestaat en dat zij zich ervan

bewust moeten zijn dat ze in een andere omgeving op hun taalgebruik moeten letten of leren uitleggen dat hun manier

van spreken niet slecht bedoeld is.

2.4 DAGELIJKSE PRAKTIJK: EISEN EN REGELS

All Stars CATch bedient een belangrijke groep jongeren die zich in een maatschappelijk riskante positie bevinden.

EISEN

Aan de begeleiding van de jongeren zijn bij aanvang van het All Stars CATch-traject door SJA de volgende trajecteisen gesteld:

• Er wordt steeds op toe gezien dat het traject competentieversterkend is en dat de jongeren worden aangezet tot discus- sie en gesprek

• Jongeren worden heel direct begeleid met school, thuissituatie en andere problemen

• De begeleiding en het kunsttraject worden door een organisatie op een plek georganiseerd

• Jongeren zijn alleen op de plek, ze kunnen in alle rust hun gang gaan

• De coach en de case manager staan ook buiten de gereserveerde tijden klaar voor opvang van de jongeren indien dit nodig is, dus ook als jongeren problemen hebben thuis, plotseling op straat staan of een gesprek op school hebben

• De begeleiding wordt gestructureerd gegeven, zodat jongeren weten waar zij aan toe zijn en welke regels gelden

• De jongeren krijgen eten bij de bijeenkomsten omdat veel jongeren vooraf niet eten/geen geld hebben om het te kopen.

Daarnaast schept het een huiskamersfeer

• Indien nodig krijgen jongeren hun reiskosten vergoed

• Jongeren kunnen gebruik maken van de computers

• De begeleiders zijn herkenbare personen, die als voorbeeld kunnen dienen

REGELS

De gestelde eisen voor het uitvoeren van All Stars CATch maken het op hun beurt mogelijk om aan jongeren regels te kunnen opleggen. Regels die een veilige leef- en leeromgeving dienen te faciliteren.

VERANTWOORDELIJKHEID

Er zijn regels opgesteld om de jongeren medeverantwoordelijk voor het traject te maken. Uitgangspunt hierbij is dat de opvoedingsomgeving de waarden van een goede gezinssituatie benaderd.

Ruim tien procent van de jongeren die deelnemen aan All Stars CATch groeit door in de organisatie, bijvoorbeeld als assistent-coach, assistent workshopleider, of onderneemt zelf initiatieven. Uit eerdere edities is onder andere een the- atergroepje ontstaan die kleine acts met sketches geeft tijdens conferenties en shows. Oud-All Stars CATch’ers maken promotiefilmpjes waarin zij zichzelf en het traject promoten. Veel jongeren helpen in het volgende traject met de werving van nieuwe jongeren (via showcases) op scholen.

Werving

“Als je jongeren wil bereiken moet je geen saai verhaal of toespraak gaan houden. Dat spreekt niemand aan.” De Eshton jongeren en eerste CATch-ers, die samen aan de basis stonden van de eerste CATch-jaargang, namen dit mee uit eigen er- varing. Ze besloten om de werving anders aan te pakken, met een aansprekende show op scholen. Ervaren jongeren zetten nu op eigen initiatief edutainment in als middel om zelf een project te starten. Eshton-jongeren en oud-CATch’ers hebben in 2006 via het NIZW een fondsaanvraag ingediend om zelf een 2-daagse workshop te organiseren voor andere jongeren.

De kracht van CATch

De kracht van All Stars CATch is dat de jongeren zelf aangeven verder te willen. Jongeren hoeven hun pad niet te volgen bij CATch, ze kunnen ook terecht bij andere onderdelen uit de CATch-keten. Bijvoorbeeld het jongeren productiehuis Be at the Media. Een jongere is doorgestroomd naar de vooropleiding van de theaterschool. Een ander is gestart met de opleiding tot licht- en geluidstechnicus via Maatwerk.

Nazorg

In de loop van het project ontstaan er hechte contacten. De coaches blijven ook na afloop van het traject in contact met de

jongeren en helpen hen met een zinnige tijdsbesteding. Ook voor de ouders is er nazorg. Na afloop van het traject melden

veel ouders zich aan als vrijwilliger.

ETEN

Voorafgaand aan de bijeenkomst wordt er gezamenlijk gegeten. Behalve dat dit een huiskamergevoel met zich mee brengt voorziet het ook in een belangrijke basisbehoefte. Veel jongeren missen in de thuissituatie een vertrouwde huiselijke sfeer van samen eten, een warme opvang na school en de gedragsregels die daarbij horen. Ook bij het eten zijn een aantal regels vastgesteld. Eerst wordt het eten uitgedeeld, vervolgens wordt er gegeten en daarna pas gedronken. Met het eten wordt respectvol omgegaan.

GLIPPEN ZONDER ETEN

“Veel jongeren kwamen met lege maag opdagen. Ze hadden niet gegeten, geen geld voor eten, geen geld voor vervoer.

Sommige jongeren liepen van het Westerpark naar Zuid of ze glipten (red. zwartrijden) op de tram. Om die obstakels weg te kunnen nemen is de organisatie gaan zorgen voor eten en een reiskostenvergoeding. Het eten versterkt het groepsgevoel.

Moeders stuurden zelfs spontaan eten mee. Door samen te eten, op te ruimen en af te wassen ontwikkelen de jongeren al competenties.” (Alida Landbrug)

CRISISOPVANG

In extreme gevallen biedt All Stars CATch jongeren ook tijdelijk onderdak. “Het is een aantal keren voorgekomen dat een jongere, door ernstige omstandigheden gedwongen, geen plek had om te slapen. We hebben toen een crisisopvang kamer ingericht zodat een jongere ook in noodgevallen bij ons terecht kan. Het traject brengt ook vaak dingen in een jongere naar boven die zo heftig kunnen zijn dat de jongere de weg kwijt raakt en hun plek niet meer kunnen vinden. Wij moeten ze mentaal maar ook fysiek kunnen opvangen.” (Alida Landbrug)

• De jongeren verzorgen iedere bijeenkomst elk een eigen deel van het programma, dit kan een spel zijn, een lied, dans etc.

Die jongere heeft dan de leiding over de groep en iedereen luistert. Gebeurt dit niet, dan spreekt degene die de leiding heeft de ander erop aan

• De jongeren maken elkaar verantwoordelijk. Ze maken elkaar er op attent te maken om te komen en anders af te bellen.

Wanneer een jongere veel te laat komt, wordt deze door de case manager of coach aangesproken. De jongeren leren elkaar ook op deze regels aan te spreken

• Jongeren zijn zelf verantwoordelijk voor het eindproduct. Het eindproduct is niet vastgesteld door de begeleiders, maar jongeren zijn zelf maker. Dit is naast medeverantwoordelijkheid bedoeld om aan te sluiten bij hun interesses

RESPECT

Er wordt respectvol met elkaar gepraat. Dit betekent niet schelden, elkaar niet uitlachen, niet discrimineren, elkaar laten uitpraten en naar elkaar luisteren. De bedoeling is dat jongeren elkaar hier ook zelf op gaan aanspreken. De muziekkeuze mag niet vrouwonvriendelijk of zeer grof zijn. Wanneer dit wel het geval is wordt er over gesproken waarom de jongere dit wil draaien.

BIDDEN

De jongeren worden geacht mee te doen aan het gebed aan het einde van de bijeenkomst bij de coach en casemanager.

Dit heeft niet zozeer een gelovige inslag (vanuit de faciliterende stichting Esthon) als wel een insteek om jongeren respect voor andere geloven/culturen op te laten brengen en een gevoel van samenzijn en bezinning te creëren.

“Gedragsregels als respect tonen, niet vechten, niet zomaar weglopen en bidden voor en na de bijeenkomst versterken de groepsdynamiek.”

Regisseur Ray Blinker

2.6 LOCATIE

All Stars CATch ligt bewust niet in het verlengde van de schooldag, om het vaak volgzame en verplichtende karakter van het onderwijs te vermijden. De jongere wordt in een andere omgeving gebracht waarin het zichzelf ontplooit en aan- zet tot eigen activiteit. In een eigen ruimte waar ze zichzelf kunnen zijn. Het

‘outreachende’ karakter van All Stars als niet locatiegebonden methode in het jongerenwerk blijft hiermee overeind. “Je haalt de jongeren op, van de straat of school, en neemt ze mee naar een locatie om ze een traject te laten doorlopen.

Je wacht niet tot ze spontaan bij je binnen komen lopen.” (Dorothy Robles)

2.5 ORGANISATIE

All Stars CATch wordt uitgevoerd in de locatie van stichting Esthon; een vrijwilligersorganisatie ondersteund door Stedelijk Jongerenwerk Amsterdam.

ROL ESHTON

Eshton is een vrijwilligersorganisatie die losstaat van SJA en All Stars CATch. De organisatie van Eshton wordt nu door SJA gebruikt in de ondersteuning van het All Stars CATch-traject. Eshton biedt met zijn locatie de jongeren minimaal eenmaal per week een leerzaam thuis en ondersteunt het CATch-traject vrijwillig op administratief- en pedagogisch gebied. Sommige Eshton vrijwilligers worden ingezet als workshopbegeleiders voor het eindproduct van All Stars CATch; de musical, sitcom of showcase.

PARTICIPATIE

“Er zijn weinig vrijetijdsbestedingen waar allochtone jongeren zich melden,” vertelt Alida Landbrug, als case manager nauw betrokken bij de dagelijkse uitvoering van het traject. “Dat heeft soms te maken met de economische situatie waarin het gezin zich begeeft, maar ook met de maatschappij waarin we leven. Ik zal niet ontkennen dat met name allochtone jongeren niet makkelijk ergens binnenkomen. Dat ligt niet alleen aan een minderwaardigheidsgevoel van de allochtone jongere, maar ook aan het ontvangst van de samenleving. De samenleving is niet klaar om allochtone jongeren zonder meer ergens binnen te laten, hen zonder vooroordeel, te ontvangen. Ook de ouders worden geconfronteerd met uitsluiting van hun kind. Ze zijn vaak niet assertief genoeg en worden belaagd met verschillende clichés over het gebrek aan participatie.”

EEN VRIJDAGMIDDAG IN ESTHON

• De case manager is om half 12 aanwezig en zorgt dat er eten wordt gehaald;

• Vanaf 4 uur kunnen jongeren er terecht. Dit zijn vaak de momenten waarop je op informele wijze veel van de jongeren krijgt te horen;

• Ondertussen wordt er door de leiding gekookt, ko- men jongeren binnenlopen en oefenen jongeren hun

‘skills’ (bijvoorbeeld vaardigheid in rappen of dansen) en maken jongeren en begeleiders een praatje;

• Tussen half 6/half 7 kunnen de jongeren eten;

• Daarna wordt er groepsgewijs gewerkt aan artistieke vaardigheden en toewerken naar het eindproduct;

• Rond 8 uur is de groepssessie afgelopen;

• Om 8 uur wordt er gebeden;

• Het laatste half uur is ter vrije invulling.

COMPETENTE COACHES

In de selectie van coaches maakt de organisatie bewust keuzes. De competenties van de coaches spelen een beslissende rol in het slagen van de jongeren. Coaches hoeven niet specifiek bekend te zijn met het jongerenwerk of de hulpverlening, maar affiniteit, inlevingsvermogen en een grote capaciteit tot het aanzetten van leerbehoeften bij jongeren is een vereiste.

AFKOMST TELT

Een coach of jongerenwerker hoeft niet zelf ervaren te hebben hoe het is om een straatjongere of schoolverlater te zijn. Een acteur of rapper kan jongeren ook prima tot goede initiatieven aanzetten. Jongerenwerkers die beschermd zijn opgegroeid en een vloeiend leven hebben gehad, maar wel in de maatschappij staan en ‘feeling’ hebben met de doelgroep, kunnen dat ook. Toch spreekt ervaring de jongeren in veel gevallen meer tot de verbeelding en speelt ook overeenkomst in afkomst een rol. Dorothy Robles: “We stemmen de coaches en assistenten op de groep af. In de praktijk blijkt een allochtone coach voor een allochtone groep vaak toch beter te werken. De jongeren zetten zich minder snel tegen een allochtone coach af.

Bewust of onbewust nemen ze de afkomst van de leiding toch mee. Dit wil niet zeggen dat een autochtone coach geen groep kan draaien. Integendeel. In het kader van bridging (red. zie H3) is het juist een voordeel. Het gaat er om of de per- soon ‘feeling’ heeft met de groep, bijzondere kwaliteiten heeft die de jongere aanspreekt of kan spreken uit ervaring. Een Marokkaanse of Hollandse coach voor een Surinaamse groep? Dat doen we zeker, als de competenties aanwezig zijn.”

2.7 BEGELEIDING

In de begeleiding van de jongeren hebben vier professionele rollen binnen All Stars CATch een belangrijke taak; de coach, de case manager, de regisseur en de workshopbegeleider.

1 DE COACH

De coach is eerste aanspreekpunt voor de deelnemers. Hij of zij brengt bij aanvang van het traject de hulpvraag in kaart en legt samen met de deelnemer de competenties vast waaraan moet worden gewerkt. Zij of hij motiveert, stimuleert en onderhoudt functionele contacten (intern met de case manager, regisseur en ouders, extern met de school).

Heeft iemand vandaag gespijbeld of belden er ouders met serieuze klachten? - dan kan dit in een nader gesprek met de jongere consequen- ties hebben voor de deelname aan (een onderdeel van) het traject. De coach voert met de deelnemers periodiek persoonlijke hulpverlenings- gesprekken van een brede strekking. De gespreksonderwerpen varië- ren van problemen op school of het functioneren in de groep tot ruzies met vriendjes of ouders. Ook bewaakt de coach de afspraken tussen de jongeren onderling en die met de regisseur/workshopleider.

MODELLEREN, STIMULEREN EN CORRIGEREN

De jongeren komen veelal uit gezinnen met meervoudige problematiek en milieus waarin minder tijd en aandacht is uit- getrokken voor traditionele waarden. De rol van de coach als opvoeder strekt zich daarom ook uit tot die van een soort gezinshoofd, die waar nodig corrigeert of stimuleert. De coach is (net als de andere begeleiders) een rolmodel. Deelnemers spiegelen zich aan de coach en nemen diens gedrag als maatstaf. De coach – en ook de ‘outstanding peers’ (jongeren die qua prestatie en gedrag boven de rest uitsteken) – maken het waarnemingsleren voor de jongeren mogelijk.

POSITIEF PUSHEN

“Bij All Stars CATch heb ik geleerd om mij met mezelf bezig te houden in plaats van met anderen. Ik heb wilskracht geleerd. De mensen van All Stars CATch ondersteunen en pushen je op een positieve manier. Ze willen weten waar je bent, waar je mee be- zig bent, waarom dingen zo lang duren: ze willen resultaten zien. Thuis kreeg je die aan- dacht niet, niemand die je vraagt waar je uithangt of waar je mee bezig bent.”

Russell, 18 jaar, deelnemer All Stars CATch

TAKEN COACH

• Het begeleiden van de jongeren binnen het traject

• Het vaststellen van de hulpvraag van de jongeren

• POP’s invullen

• Groep begeleiden

• Regelmatig contact onderhouden met de jongeren (gemiddeld 3 x per week)

• Regelmatig contact houden met ouders, school/werk

• Bewaker van het proces

• Motiveren van deelnemers

Ik kan het ook

‘Wat mij heeft geholpen is dat je van anderen ziet dat zij het durven. Zelfs jongere meisjes dan ik. Dan denk je toch sneller:

“Ik kan het ook best”. Het geeft je moed. Iedereen is hier ook gelijk. Iedereen moet het doen, iedereen gaat er staan. Als dan het moment komt dat je aan de beurt bent om iets voor te dragen schaam je je niet meer.’

Meer dan acteren

“Ik heb veel steun gehad van de case manager en de regisseur. Vooral met de case manager kon ik goed praten. Ze bleef zeggen dat ik het kon. Stap voor stap ben ik het ook gaan proberen. Ik heb geleerd om me te uitten, mijn lichaamstaal te gebruiken - vroeger keek ik altijd naar de grond. Ik had nooit gedacht dat ik dat hier zou leren, ik dacht dat ik hier alleen zou leren acteren. En in mijn taak als assistent-coach heb ik geleerd dat ik leiderschap kon dragen. Het klinkt heel simpel maar zelf kon ik dat niet, vroeger.”

Netwerk

“Mijn netwerk is hier zeker gegroeid. Ik heb eigenlijk niet echt een vriendenkring, maar de meeste mensen waarmee ik goed praat zitten bij CATch. Ik denk dat de deelnemers niet eens beseffen dat het traject gericht is op probleemjongeren.

Iedereen ziet het meer als een vorm van vrijetijdsbesteding.”

Droom

“Mijn droom is om later, als ik klaar ben met mijn studie, naar Suriname te gaan om daar met de jeugd te werken. Misschien evenementen organiseren, iets doen voor straatjongeren, iets waarmee je jongeren van de straat haalt, jongeren stimuleren iets goeds te doen – zoiets!”

“NOOIT GEDACHT DAT IK DAT HIER ZOU LEREN”

Sociaal-pedagogisch werker Xaviera San a Jong (19) was deelnemer in een CATch traject en is nu assistent- coach All Stars CATch bij stichting Esthon.

“Ik ben vorig jaar al gevraagd om mee te doen aan de musical Esthon’s Child. Toen was ik nog een beetje onzeker, ik wist niet zeker of het wel iets voor mij was. Maar toen ik het eindresultaat zag van het All Stars CATch-project van vorig jaar, leek het me wel leuk om mee te doen. Ik hoopte dat dit mij wat assertiever zou maken, opener. Dat ik meer mezelf kon zijn, voor een groot publiek durf op te treden en meer zelfvertrouwen zou krijgen. Ik was heel erg stil, ik bleef meestal op de achtergrond, zei nooit iets. All Stars CATch heeft mij echt gestimuleerd om vrijer te zijn.”

COACH HARVEY:

We kregen vorig jaar een jongen binnen, ik zal hem X noemen, met een gigantische attitude. De man was super cool, sprak met niemand, groette niemand. Hij was echt zo iemand, zoals we het in het Surinaams zeggen: “Fu kasteel a kon tron goma kuku”.

Hij kwam samen met een vriend naar de lessen. Die vriend had opeens twee auto’s, maar geen baan en ging niet naar school. X kwam bij mij en gaf aan dat hij zich niet prettig voelde bij de situatie. Ik heb hem toen met zijn neus op de feiten gedrukt en gezegd dat hij moest kiezen. Hij koos ervoor zijn vriend los te laten, die nu in de gevangenis zit. Nu is iedereen vol lof over hem:

als je over hem praat is het steeds van: “Hij is zo zorgzaam”, enzovoorts. “Als ik hier niet was gekomen, weet ik niet wat er van mij terecht was gekomen,” zegt hij nu. De man die vroeger met een attitude kwam aanlopen, komt nu met een smile, met een open gezicht… (zwijgt, staart naar de grond) …als ik over hem praat, moet ik altijd… als je naar hem kijkt voel je je trots, dan denk je: “Daar doe ik het voor!”

Harvey Hoogvliets, coach

1. Letterlijk: “Hij veranderde van een schooier in een koekje”; hij veranderde drastisch