01-12-1998    Harm Jan Korthals Altes., Paul van Soomeren Politie Keurmerk Veilig Wonen, Bestaande Bouw – Politie Keurmerk Veilig Wonen, Bestaande Bouw

Politiekeurmerk

Veilig Wonen®

Bestaande bouw

POLITIE

KEURMERK

VEILIG

WONEN

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G

-��=:::::::::====================================

december 1 998

,

•

december 1998

Colofon

redactie:

Co ra van Zwa m, Ingenieursbureau 'Oranjewoud' BV Mariëtte Hooftman, Ingen i e u rsbureau 'Oranjewoud' BV

redactiecommissie:

Betty van Ba kel, ministerie van B innen landse Za ken en Konin krij ksrelaties Rob van der B ij l , RVDB stedenbouwkundige

Piet van den Dool, Nederla nds Politie I nstituut Armando Jongejan, Politie Noord-Holland Noord Frits van de Kant, Nationaal Centrum voor Preventie Fred van der Krabben, Politie B raba nt-Noord Wietse Peper, Politie Zaanstreek-Waterland Pet ra Reijnhoudt, Servicepunt Ve i l ig Wonen

René Scherpenisse, Stu u rg roep Experimenten Vol ksh u i svesting Paul van Soomeren, Va n Dijk Va n Soomeren en pa rtners R ichard Telderman, Politie Flevoland

eindredactie:

Pet ra Reijnhoudt, Servicepunt Vei l i g Wonen

René Scherpenisse, Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting

foto's:

Joost Brouwers, Rotterdam

Raoul Suermondt, Den Haag (foto bij eis C 7)

vormgeving:

Gé g rafische vormgeving, Rotterdam

druk:

Drukkerij G oos, O uderkerk aId Ijsse l

uitgave:

december 1 998, Stu u rg roep Experimenten Vol kshu isvesting (SEV)I Servicepunt Vei l i g Wonen

bestellen:

of

ISB N

Firma Van Zijp

telefoon: 079 - 341 78 8 1 fax: 079 3 4 1 72 09

Nationaa l Centrum voor Preventie telefoon: 030 - 2296000

fax: 030 - 22960 1 0

90-5239- 1 46-7

N iets uit deze u itgave mag worden verveelvoudigd enlof openbaar gemaa kt worden door middel van druk, fotokopie, m icrof i l m of welke andere wijze dan ook zonder voorafgaande schriftelijke toestem m i n g van de uitgever.

december 1 998

2

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WONE N

•

december 1998

Inhoudsopgave

Voorwoo rd

dr. A. Peper, minister van B i nnenla ndse Zaken en Kon i n krijksrelaties i r. _H. Westra, directeur Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesti n g Deel 1 : Achterg ronden

1 . 1 . Van experi ment naar een n ieuwe sta ndaard 1 .2. Waa r komen de keurmerk-eisen vandaan?

1 .3 . I ntegraal keurmerk o f certificaat?

1 .4. De proced ure Deel 2 : De e i se n

2. 1 . Toelichting op de eisen

2.2. Prestatie-eisen Certificaat Vei l ige Woning (W) 2.3. Prestatie-eisen Certificaat Veilig Com plex (C) 2.4. Prestatie-eisen Certificaat Veilige Omgevi ng (0) Bijlagen

1 . Toetslijst(en) e n standaard preventie-adviesformulier

2. Goedgekeurde producten en productcombinaties 3. Toelichting N EN 5096 en NEN 5087

4. Toelichting Mon itor Veilig Wonen (Veiligheidsana lyse) ⁺ bestelformulier 5. Keuringsprocedure

6. Voorbeeldconvenant 7. Contactpersonen 8. Begrippenlijst 9 . Verder lezen

3

4 5

7 9 1 1 1 3

1 7 1 9 30 55

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WON E N

•

december 1998

Voorwoord

De i nvoering van het landelijk Pol itiekeurmerk Vei l ig Wonen" staat voor de deur. Na vier jaar experi menteren heeft het keurmerk i n een snel tempo een plaats in het i ntegraal vei l igheids­

beleid gekregen. I n het komende decennium worden jaa rlij ks gem iddeld 70.000 n ieuwe won in­

gen gebouwd. Een g root deel van die n ieuw te bouwen woonwijken moet worden voorzien van een keurmerk. Ook de bewoners, eigenaren en beheerders van de 6 m i ljoen bestaande won ingen moeten geprikkeld worden om de woni ngen en hun woonomgeving volgens de eisen van het Pol itiekeu rmerk veil iger te maken.

Dat het Pol itiekeurmerk nu landelij k wordt i ngevoerd is mede te danken aan het i n itiatief van de politieregio's Hollands M idden, Utrecht en Rotterdam-Rijnmond. De voortvarende adoptie door andere korpsen en de gedegen experi mentbegeleiding door de Stuurgroep Experi menten Volkshuisvesting hebben voor de rest gezorg d .

D e ontwi kkeling v a n het keurmerk heeft geleid tot vera nderingen in de bouwregelgeving, bouwnormen en verl ichtin gseisen. Tevens heeft het keurmerk een sterke i m pu ls gegeven aan de ontwikkel ing van gebru i ksvriendelijke beveiligingsproducten.

Eval uaties tonen aan dat de cri m i n a l iteit sterk daalt b ij gecertificeerde won ingen. Het i n braakrisico neemt met maar liefst 95% af. B ij de toepassing van het keu rmerk i n een woon­

wijk is het tota le effect sterk afhankelij k van de mate waari n bewoners, eigenaren en beheer­

d ers deelnemen i n d e u itvoering . Door de g roeiende bekendheid van het keurmerk is ook een toename i n partici patie zichtbaar: deze varieert tussen de 20 en soms zelfs 80 %. Gemiddeld daalt het inbraa krisico i n de wijken met 40%.

Het aa ngetoonde succes van het keurmerk wordt ook bevestigd i n de la ndelijke cri m inaliteits­

cijfers.

Na een gestage toename van het aantal won ingin braken, werd tussen 1 994 en 1 996 een d u ide­

l ijke afname zichtbaar. Afhankelijk van omvang van de gemeente varieerde die dal ing tussen de 10 en 35%. Cijfers van het CBS tonen aan dat de dalende trend zich ook i n 1 997 verder doorzet.

Bewoners voelen zich vei l iger en hebben g rote waardering voor de persoonlijke benadering van pol itie en gemeente. De i nvoering van het keurmerk betekent besparingen (minder crimi­

nal iteit en overlast i n de woonomgeving, m i nder materiële en emotionele schade en ook min­

der pol itie- en recherchewerk) en na enige jaren zelfs een forse winst op de i nvesteringen.

B ij gebruik van het keurmerk wordt op wij knivea u vrijwel d irect effect en winst geboekt. De aanpak van de 6 miljoen bestaande won i ngen vraagt meer tijd en investeri ng. Maatschappelij k gezien worden deze investeringen terug verd iend na een periode van 5 jaar, waarna w e forse wi nst gaan boeken.

Een zinvolle toepassi ng van het keurmerk vergt dan ook een lange adem en een geza menlij ke i nzet en vertrouwen tussen private partijen en overheid.

Het keurmerk b iedt g rote mogelij kheden. I n de toepassing van het keu rmerk komen vei l ig­

heidsbeleid, leefbaarheidsbeleid, stedelijke vernieuwing en het g rotestedenbeleid samen.

Zeker daar waar het gaat om de wijk- en buurtgerichte aanpak. Het is dus zeer de moeite waa rd om die ka nsen te ben utten en zo de vei l igheid van onze steden te verg roten .

D e M i n ister v a n B i n nenlandse Zaken en Kon i nkrij ksrelaties, A. Peper

4

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G W O N E N

•

december 1 998

Voorwoord

Eind 1 992 raakte de Stuurgroep Experimenten Volkshuisvesting (SEV) betrokken bij het initiatief van de politiereg io Hol lands Midden om te komen tot een keurmerk voor woningen die naar de maat­

staven van de politie voldoende zijn beveiligd. In 1 994 startte het - toen nog tot de regio Hollands Midden beperkte - experiment met wat inmiddels het Pol itiekeurmerk Veilig Wonen'" was gedoopt.

Het keurmerk had in de eerste jaren al leen nog betrekking op nieuw te bouwen woningen en sloeg buitengewoon goed aan. Niet alleen in de regio Hol lands Midden maar ook in de overige 24 politie­

regio's in Nederland. In 1 996 gaf het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties de SEV daarom opdracht het experiment uit te breiden. Sinds begin 1 997 doen alle politieregio's mee aan het experiment en werd ook besloten een versie van het keurmerk voor de Bestaande bouw te ontwikkelen.

De eerste versie van het keurmerk voor de Bestaande bouw kwam in 1 997 op de markt en was mede gebaseerd op succesvolle preventieprojecten u it de politiereg io's Rotterdam-Rijnmond en Utrecht.

Anders dan bij het keurmerk voor de nieuwbouw is het eisenpakket voor de Bestaande bouw opge­

deeld in drie delen (woning, complex en omgeving) waarvoor afzonderl ijke deelcertificaten behaald kunnen worden. Bouwkundige aanpassingen aan de woning zijn nu eenmaa l makkel ijker te realise­

ren dan het aanpassen van een bergingencomplex in een flat of het aanpassen van het verlichtings­

niveau in de openbare ruimte. Om te voorkomen dat partijen van elkaar afhankelijk worden bij de verkrijging van het keurmerk is dus gekozen voor de afgifte van afzonderl ijke deelcertificaten voor de verschillende eisenpakketten.

In de zomer van d it jaar heeft de SEV ingenieursbureau "Oranjewoud" opdracht gegeven om een evaluatie uit te voeren onder gebruikers van het handboek Bestaande bouw. De u itkomsten van deze evaluatie zijn verwerkt in het eisenpakket voor de Bestaande bouw. Het resultaat h iervan ligt voor u.

De meest opvallende uitkomst van deze evaluatie was dat hét Politiekeurmerk Veilig Wonen'"

Bestaande bouw niet bestaat. De werkwijze en advisering voor de Bestaande bouw wijkt duidelijk af van die van nieuwbouw. Het traject is meer divers, vraagt meer tijd en vergt een veel langere adem.

Ook de aanleiding voor het krijgen van een certificaat/keurmerk Bestaande bouw is niet eenduidig.

De nieuwbouw van een woonwijk is een duidelijk moment waarop de adviseur kan aanhaken. In de Bestaande bouw krijgt de adviseur te maken met meer partijen met eigen belangen én een eigen tempo. Elke aanpak (welk certificaat, koop- of huurwoningen, wel of geen openbare ruimte) vraagt daarbij om een andere benadering en organisatie. Wat daarbij vooral opva lt is dat de meeste aan­

dacht toch uitgaat naar het behalen van het Certificaat Veilige Woning. Het eisenpakket voor Certifi­

caat Veilig Complex of Vei lige Omgeving komt pas in beeld bij grootschalig onderhoud of als er pro­

blemen zijn en de afgifte van een volledig keurmerk Bestaande bouw in één keer is eigenlijk een toevalstreffer. Dat het keurmerk zich desondanks in een grote belangstelling mag verheugen blijkt echter uit het feit dat er inmiddels landelijk bijna 75.000 Certificaten Veilige Woning zijn afgegeven en er ruim 1 00 projecten voor het volledige keurmerk Bestaande bouw lopen. Met de aanpassingen in het handboek die nu zijn gedaan op basis van de evaluatieresu ltaten verwachten we dat deze aantallen snel zullen stijgen.

Met ingang van 1 januari 1 999 neemt de SEV afscheid van het Politiekeurmerk en neemt het Natio­

naal Centrum voor Preventie beide "uitontwikkelde" eisenpakketten over, om deze een vaste plek i n preventie-land te bezorgen. "Uitontwikkeld" staat n iet voor niets tussen aanhalingstekens: d e eisen­

pakketten d ie aan het keurmerk zijn verbonden, of het nu om nieuwe of bestaande wijken of buur­

ten gaat, zullen dynamisch bl ijven en voortdurend aan nieuwe inzichten en techn ieken moeten wor­

den aangepast. Al leen zo kan het een instrument bl ijven waarin de actuele kennis en ervaring met betrekking tot veilig ontwerpen in een voor de betrokkenen hanteerbare vorm is samengebracht.

Met als uiteindelijk doel dat het thema veil igheid de aandacht krijgt d ie het verdient. De SEV is er na bijna vier jaar experimenteren van overtuigd geraakt dat het Politiekeurmerk Vei lig Wonen'" hieraan een stevige bijdrage za l leveren.

i r. H. Westra, d i recteur SEV

5

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WON E N

•

december 1 998

Deel

1:

1 . 1 . Va n ex peri ment n a a r een n ieuwe sta n d a a rd 1 . 2 . Wa a r komen de keu rmerk-eise n va n d a a n?

1.3 . Integ raa l keu rmerk of certificaat?

1 . 4 . De p roced u re

6

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G W O N E N

•

De e I

POLITIE K E U R M E R K

V E I L I G

WONEN

•

december 1 998

1.1.

Wat is het Pol itiekeurmerk Ve i l ig Wonen"?

Het Pol itiekeurmerk is de nieuwe meetlat voor Vei lig Wonen. Doel va n het Pol itiekeurmerk is enerzijds om door een zorgvu ldig ontwerp en beheer van de gebouwde omgeving de kans op woningi nbra ken zoveel mogelijk te verm inderen. Anderzijds wil het keurmerk bijdragen aan een verbetering van de sociale vei l igheid i n sem i-openbare ruimten en de d i recte woonomge­

ving. Te denken valt aan zowel het terugdringen va n vormen van overlast en del icten (zoals d iefstal van en u it a uto's, fietsendiefstal en vandal isme) als aan het vermi nderen van gevoelens va n onvei l i gheid.

De eisen waaraan moet worden voldaan om voor het keurmerk i n aanmerking te komen zijn omsch reven i n twee hand boeken: het handboek voor de N ieuwbouw en het H a ndboek voor de Bestaande Bouw. Het Pol itiekeurmerk Veilig Wonen" koppelt een eisenpa kket, dat vanaf het eerste beg i n van planontwikkel ing als leidraad kan worden gebru i kt, aan een keurmerk dat (de bewoners) garandeert dat er ook daadwerke l ij k met de eisen rekening is gehouden.

Het gaat bij het Politiekeu rmerk n iet om overheidsregelgeving; opd rachtgevers kiezen vrijwil­

lig voor het keurmerk. Opdrachtgevers d ie een keurmerk aa nvragen, worden in de pIa nvoorbe­

reidi ngsfase ondersteund door speciaal opgeleide bouwplanadviseurs van de politie of externe adviseurs. Zij adviseren over de wijze waarop de keurmerkeisen het beste in de wij k ingepast kunnen worden.

Speciaal voor de advisering op won ingnivea u i n de bestaande bouw zijn er preventie-adviseu rs.

Dit kunnen medewerkers zijn van de pol itie, van een preventieteam of va n een erkend beveili­

g i ngsbed rijf.

Van n i euwbouw naar bestaa nde bouw

I n itiatiefnemer van het Pol itiekeu rmerk Vei l i g Wonen" was de Pol itieregio Hollands M idden.

Omdat het ontbreken van een eend uidig en gesta ndaa rd iseerd eisenpakket steeds lastiger werd, besloten i n 1 992 de politie Holla nds Midden en de Stuu rgroep Experi menten Vol kshu is­

vesting (SEV), i n samenwerking met het ministerie van J ustitie en later het ministerie van B i n­

nenlandse Zaken een gesta ndaard iseerd eisen pakket voor nieuwbouwwijken te ontwikkelen.

Het eisenpakket is gebaseerd op kennis va n de politie en u itkomsten van cri minal iteitsonder­

zoek. Men heeft zich laten inspireren door het i n Engeland ontwi kkelde 'Secured by Design'.

Won i ngen die aan een aa nta l voorwaarden voldoen krijgen daar van de politie het keu rmerk 'Approved design'.

De pol itieregio Hollands-Midden startte eind 1 994 met het n ieuw ontwi kkelde pakket in vijf experimentwij ken. Het concept bleek al snel succesvo l en ook de a ndere pol itiereg io's zagen i n het keu rmerk een werkbaar e n i n d e tijdgeest passend instru ment. Door het experiment te ver­

breden, konden in 1 996 en 1 997 a l l e pol itiereg io's zich aansl u iten.

Door het succes van het keurmerk voor n ieuwbouw kwa m a l snel de vraag om een soortgelijk keurmerk voor bestaande bouw. De politiereg io Rotterdam-Rijnmond nam het i n itiatief tot het opstellen van het H a nd boek Bestaande Bouw. Het eisenpakket is gebaseerd op succesvolle pro­

jecten in bestaande wijken, zoa ls in de regio's Utrecht en Rotterdam-Rij nmond, en op de gun­

stige erva ringen met i nbraakpreventie i n onder meer Breda en Noordwij kerhout. De eerste ver­

sie verscheen in maart 1 997.

In het eisenpakket voor de won ing zijn de resu ltaten verwerkt van een omva ng rijk testpro­

gramma, waarin maatregelen voor bestaande won ingen g rondig zijn getest op inbra akwerend­

heid en vandal ismebestendigheid.

December 1 998 stopt het experi ment. Voor beide keur^merken zijn evaluaties bij d e gebruikers

va n de hand boeken u itgevoerd, zodat de ervaringen va n de experiment jaren verwerkt konden

7

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WON E N

•

december 1 998

worden in de twee handboeken . Beide hand boeken zijn daarbij waar mogel ij k op elkaar afge­

stemd.

Effecten

Gebleken is dat bevei ligen daadwerkelijk helpt. Zo z ij n in de regio Utrecht tussen 1 994 en 1 998 zo'n 33.000 bestaande won ingen op keurmerkniveau beveiligd. Volgens onderzoek van de poli­

tie is de kans op i n braak hier met 95% afgenomen. Ook de cijfers uit andere reg io's wijzen i n deze richting. I n Culem borg e n d i strict D e Waarden werden i n d e periode 1 995 tot 1 997 i n totaa l 3279 won i ngen gecertificeerd . Het aantal i n braken i n deze won ingen bedroeg twee.

Ook de gegevens die i n het kader van de zogenaamde Pol itiemonitor van het m i n isterie van Justitie besch ikbaar komen, wijzen op de positieve effecten van preventie. Het aanbrengen van goed hang- en sluitwerk en bu itenverlichting red uceert de kans op een" won ingin braak aan­

zien l ijk. Veel verzekeraars laten deze gedaalde kans op i n braak ook tot u itdru kking komen in een d ifferentiatie i n de verzekeringspremies.

I n maart 1 998 vroeg de SEV het N I PO om de erva ringen en meningen van de eerste 500 bewo­

ners va n won ingen-met-een-keu rmerk in kaart te brengen. De belang rij kste concl usies u it dat onderzoek geven reden tot optimisme. De bewoners vinden maatregelen d ie met het keurmerk samenhangen zinvol, zoals beter ha ng- en slu itwerk (98% ), zicht op straat en pa rkeerplaatsen (9 1 %) en betere openbare verl ichti ng (97 % ) . De meerkosten d i e de keurmerkmaatregelen met zich meebrengen b l ijken geen beletsel: tweederde van de bewoners van koopwoningen vindt een bedrag van f 750,00 of f 1 000,00 redel ij k . Voor huurders betekenen de meerkosten ook meer huur. Zolang d it beperkt bl ijft tot een tientje per maand - en daar kan je een extra i nves­

teri ng van 1 000 g u lden ru i mschoots mee dekken - vindt ook weer tweederde d it redelijk. Het draagvlak neemt af tot de helft als de h u u rverhoging 1 5 g u lden zou bedragen.

Opmerke l ij k is dat de effecten van het keurmerk op het vei l igheidsgevoel en op de waa rde van de won i n g door 40-pl ussers en huurders hoger i ngeschat worden dan door 40-min ners en kopers. Driekwart van de bewoners wil op de volgende won ing weer een keurmerk.

I nformatie e n beg e l e i d i n g

Om een dergelij k g rootschalig experi ment i n goede banen te leiden zette de SEV i n 1 996 het Servicepunt Vei l i g Wonen op, dat gedurende de experimentperiode tot 1 januari 1 999 fungeert als centraal i nformatie- en bege leidi ngspunt.

Het experi ment is begeleid door een breed samengestelde 'Stuurg roep Veilig Wonen', met ver­

tegenwoord igers va n onder meer de overheid, verzekeraa rs, beveiligi ngsbranche, pol itie, pro­

jectontwi kkelaars, won ing bouwers en beheerders en consumenten. De SEV heeft het project u itgevoerd in opdracht van het ministerie van B i nnenla ndse Zaken en Koninkrij ksrelaties.

Va naf 1 jan uari 1 999 wordt de taak van het Servicepunt Vei lig Wonen overgenomen door het Nationaal Centrum voor Preventie. Zij za l het Pol itiekeurmerk Vei lig Wonen® als reg u l ier pre­

ventie-instrument op de ma rkt gaan b rengen . H ier is i nformatie te verkrijgen over de actuele stan d van zaken, de handboeken, folders, contactpersonen i n de pol itiereg io's, cursussen enz.

Het Nederlands Pol itie I nstituut (NPI) verzorgt de i n houdelijke onderbouwing en bewijsvoering van het keurmerk. Zij doen onderzoek naar de Modus Opera ndi (gebrui kte werkwijze) van inbrekers, en bouwen kennis op ten aanzien va n dadertypolog ieën en het criminal iteitspatroon in Nederland. De adressen zijn opgenomen in bijlage 7.

8

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WONEN

•

december ^{1 998}

1.2. Wa a r k o m e n d e k e u r m e rk-e i se n v a n d a a n?

De eisenpa kketten voor n ieuwbouw en bestaande won ingen z ij n een praktische verta ling van het i n 1 99 1 verschenen proefschrift 'Sociale Vei l igheid en Gebouwde Omgeving' van Va n der Voordt en Va n Wegen. Belangrijk onderdeel va n dit proefschrift is de Checklist Sociaal Vei l i g Ontwerpen ( 1 990) . U itgangspunt daarbij is d a t de aa nwezigheid van potentiële daders en een a a ntrekkelijk en kwetsbaar doelwit de kans op cri m i n a l iteit verhogen. Daarentegen zul len j u ist de aa nwezigheid van 'sociale ogen' en zicht en toezicht d ie kans verlagen. Dat geldt ook als de woonomgeving aantrekkel ij k is vormgegeven, goed is onderhouden en bewoners en voorbij­

gangers zich betrokken voelen bij 'hun' omgevi ng. Dit zijn stu k voor stu k psycholog ische d rem­

pels, d ie de kans op cri m i n a l iteit en onveiligheidsgevoelens reduceren. De i nvloed van toegan­

kelijkheid en vluchtwegen op cri mina l iteit is enigszins a mb iva lent. Het beperken van de fysieke toegankelijkheid voor ongewenste personen werkt preventief tegen a l lerlei vormen van crimi­

nal iteit en a ngstgevoelens. Tegelijkertijd kunnen ju ist daa rdoor potentiële slachtoffers moei l ij­

ker vl uchten. I n het eisenpakket is daarom gezocht naar een evenwicht tussen 'open' en 'geslo­

ten', i nbraakwerendheid en gebru i ksvriendelijkheid.

I n schema ziet een en ander er a ls volgt uit:

Omgeving

sociale drempels

fysieke d rempels

aanwezigheid van 'sociale ogen' betrokkenheid zichtbaa rheid attractiviteit van

de omgeving

toegan kelijkheid/

vl uchtwegen

De omgeving a l s ge legenhe idsfactor of barrière

attractivi­

teit fysieke kwetsbaar­

heid

De acht elementen uit het schema zijn de basiscriteria waa raan (plannen voor) de gebouwde omgevi ng worden getoetst op i n braakrisico en sociale vei l igheid. De criteria zij n - op basis van de pol itiepraktijk en daderonderzoek - uitgewerkt in concrete eisen. Het eisenpakket is erop gericht om sociale en fysieke drempels op te werpen tussen dader en doelwit via de i n richting en een zorgvu ldig beheer van won i ngen, complexen en de d i recte woonomgevi ng. Daa rmee wordt een b ijdrage geleverd aan een aantrekkelij ke en vei l ige leefomgeving. Zo is ondermeer aandacht voor z ichtlijnen, (beveiligi ngs)verlichting, voorl ichti ng en beheer. In de woonomge­

ving worden b ijvoorbee ld eisen gesteld aan bin nenterrei nen, achterpaden, pa rkeervoorzienin­

gen, straatmeu b i lair en speelvoorzien ingen. Uiteraa rd z ij n ook een goed verl ichtingsplan en een adequaat sociaal en ru i mtel ij k beheer van g root belang.

Inbra a kwerende geve l e lementen

Het Pol itiekeurmerk besteedt ook de nodige aandacht aan het hang- en slu itwerk. Het gaat daarbij om meer dan al leen het slot. De hele constructie van deuren en ramen is bepalend voor de mate van inbraakwerendheid. Het Pol itiekeurmerk sluit daarom in het eisen pakket voor de won ing aan bij de Nederla ndse norm N E N 5096, die bepaalt dat het complete element statisch,

9

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G W O N E N

•

december 1 998

dynam isch en man ueel (de zogenaamde 'in brekersproef') moet zijn getest. Geve lelementen worden door twee erkende keuringsi nstituten getest: de Stichti n g Kwa l iteitscentru m GeveIele­

menten (SKG) en de Stichti ng Keuringsbureau Hout (SKH). Gevelelementen d ie de test goed doorstaa n komen voor gebru i k i n een won ing-met-keu rmerk i n aanmerking. De N E N 5096 norm wordt naar verwachti ng per 1 januari 1 999 opgenomen in het Bouwbeslu it, waardoor nieuwbouwwoni ngen aan deze norm moeten voldoen. Bestaande won ingen moeten aan de eis vo ldoen als voor een renovatie een bouwvergunning is vereist.

I n de bestaande bouw is het toepassen van gevelelementen met een attest natu urlij k een goede oplossi ng, maar het verva ngen van complete gevelelementen is vaa k niet aan de orde.

H iervoor zijn oplossingen gevonden i n de toepassing van (een combi natie van) prod ucten die bij een bepaald gevelelement de gewenste inbraa kvertraging van m in i maal drie m i n uten geven. H ierbij wordt ook steeds meer rekening gehouden met de gebru i ksvriendelijkheid van de toe te passen prod ucten.

Een l ijst met aanbevolen oplossi ngen en daarvoor te gebru i ken prod ucten vindt u i n b ij lage 2.

Aa n de hand van de resu ltaten van nieuwe testen worden zowel de l ijst met prod ucten als de mogelijke oplossingen voor beveiliging regelmatig geactual iseerd . De meest recente l ijst is ver­

krijgbaar b ij het Nationaal Centrum voor Preventie of het SKG of SKH.

1 0

P O LI T I E KEURMERK

V E I L I G W O N E N

•

december 1 998

1.3. I nteg ra a l k e u r m e r k of ce rt i f i ca at?

Het Pol itiekeurmerk geldt voor a l l e won ingen en buurten: oud en nieuw. Maar de manier waarop nieuwbouwcomplexen en bestaande buurten het keurmerk kunnen krijgen, verschilt.

I n nieuwbouwgebieden is a l les nog mogelijk. De wijk bestaat a l leen nog op papier en i ng repen in omgeving of bouwblok zijn nog makkelijk te rea l iseren. Va ndaar dat bij de rea l i satie van nieuwbouwprojecten het keu rmerk a l leen wordt afgegeven als ál le betrokken won i ngen én het complex én de woonomgevi ng aan de (basis)eisen voldoen. Deze aanpak b l ij kt goed te werken. De aa nvrager is in a l l e geva l len de i n itiatiefnemer van een bouwproject, bijvoorbeeld een woni ngcorporatie, projectontwi kkelaar of voor-eigen-rekening bouwende aannemer. Om het vol led ige keurmerk te kunnen 'halen' heeft de i n itiatiefnemer de medewerking nodig van andere betrokkenen. Met name die van de gemeente, maar ook van bijvoorbeeld openbaar­

vervoermaatschappijen en energiebedrijven. Afstemming van doelste l l i ngen (inbraakpreventie, sociale vei lig heid) en m iddelen (ontwerp, beheer) en het realiseren van een gewenst kwa l iteits­

n ivea u kunnen b ij de n ieuwbouw als het ware in het ontwi kkelingsproces 'meelopen'.

B ij bestaande won ingen is zo'n integra le aanpak vaak lastiger te rea l iseren . Het eisenpakket voor de bestaande bouw geldt voor won i ngen en wijken d ie minstens twee jaar geleden zijn opgeleverd . De i n richting va n deze wijken is dus a l langer geleden bepaa ld en ingrepen zijn kostbaar. 'Veilig maken' betekent in de bestaande bouw: u itgaa n van de bestaande situatie en rekening houden met veel versch i llende partijen, zoals h u u rders en verhuurders, h uizenbezit­

ters, bewoners- en buurtorgan isaties, gemeentelijke diensten. De zeggenschap over en vera nt­

woordelijkheid voor won ing, complex en omgeving zijn immers versni pperd . Individuele bewo­

ners hebben vaak wél iets te zeggen over hun eigen won i ng, maar lang n iet a ltijd over het complex (woongebouw of het bouwblok) waarvan die won i ng deel u itmaakt. E n een won ing­

beheerder kan nog wel iets aan de centra le entree van een woongebouw doen, maar moet voor de openbare verl ichting elders aan kloppen.

Elk van deze partijen kan zijn eigen bijdrage leveren aan de veil igheid i n de bu urt. Om te voor­

komen dat zij op elkaar 'moeten wachten', zijn, in tegenste l l ing tot het keurmerk voor de nieuwbouw, voor de bestaande bouw drie certificaten te behalen. Er is een Certificaat Vei l ige Won i ng, een Certificaat Vei l i g Complex en een Certificaat Vei l ige Omgeving. Samen zijn zij goed voor het Politiekeurmerk Vei l ig Wonen'", want een i ntegra le aanpak va n woonomgeving, complex en individuele won i ngen werpt de meeste vruchten af.

I n schema:

flI

VEILIGE WONIN G

(W)

�

+

COMPLEX

(C)

+

11

l1J

VEILIGE

OMGEVING

(0)

PO L ITIE KEURMERK

VEILIG

WONEN

P O L I T I E KEUR MER K

V E I L I G WONEN

december 1998

Certificaat Vei l i ge Won i n g (W)

I nd ividuele woni ngen (eengezi nswoning of deel u itmakend van een woongebouw) die aan de eisen voldoen komen i n aanmerking voor dit certificaat. De 'schi l ' van de woni n g moet zij n beveil igd: voor-, zij-, achtergevel en dak, zowel de d ichte delen als de bewegende delen (ra men en deuren), die toegang geven tot de won ing.

Dit gebeurt i n combinatie met verl ichting en bran ddetectie.

Het Certificaat Vei l ige Won i ng is gekoppeld aan de won i n g en is het basiscertificaat voor beve i l i­

g i ng van woon h u izen (bouwkundig, drie minu­

ten i n braa kwerend). Tijdens de experimentpe­

riode ontwikkelde dit certificaat zich als de

sta ndaard. Andere certificaten, zoals het certificaat van de Stichting Slotencertificaat en het BORG-certificaat, zijn i ngetrokken.

B ij specifieke omstandigheden va n de bewoners, zoa ls een hoge inboedelwaarde, kunnen boven­

op d it certificaat andere beveiligingscertificaten worden behaald door zwaardere bouwkundige of elektron ische maatregelen te treffen. Lande l ijk erkende bed rijven die zijn aangesloten bij de Stichting Kwa l iteitsborg ing Preventie (zie bij lage 7 'contactpersonen') kunnen h ierover adviseren.

Certificaat Ve i l i g Complex (woongebouw e n bouwblok) (C)

Dit certificaat is van toepassing op alle semi-privé en semi-openbare ru i mten d ie bij een com­

plex won ingen behoren. Dit zijn bijvoorbeeld de gemeenschappel ij ke ruimten in een woonge­

bouw (de ontsl u iting, waaronder de centra le entree, l iften, ga lerijen, porta len, niet tot indivi­

duele won ingen behorende geveldelen, gemeenscha ppelijke berg ingen, eventueel een i n het bouwblok opgenomen pa rkeerga rage) en de d i recte woonomgeving (tu i nen, achterpaden, bin­

nenterrei nen, sch uurtjes, gemeenschappelij k g roen) b ij een blok laag bouwwoningen. Het zijn de b i nnen- en/of bu itenrui mten die tot de vera ntwoordelijkheid van de eigenaren of beheer­

ders van het complex behoren.

Om het Certificaat Vei l i g Complex te h a len moet aan twee voorwaarden worden voldaan, te weten:

- de col lectieve delen van het complex voldoen aan de C-eisen;

- tenm i nste ^60% van de won i ngen in het blok voldoen aan de eisen voor het Certificaat Vei l ige Woning.

Certificaat Ve i l ige Omgeving (0)

Dit certificaat heeft betrekking op de openbare b u iten rui mten, inclusief hierin opgenomen ele­

menten zoa ls straatmeubilair en ha ltes voor het openbaar vervoer. Het gaat bij het Certificaat Vei lige Omgeving onder meer om voldoende openbare verl ichting, vei l ige parkeerplaatsen en adeq uaat beheer. Bepalend is tot wiens verantwoordelijkheid het betreffende terrei n behoort of i n wiens eigendom het is. Is het de vera ntwoordelijkheid van de eigenaar va n het bouwblok (bijvoorbeeld een won ingbouwveren igi ng), dan behoort het tot het complex. Behoort het bin­

nenterrei n echter tot de openbare woonomgeving en is de gemeente vera ntwoorde l ij k, dan wordt het binnenterrein tot de woonomgeving gerekend en d ient het aan d ie eisen te vol­

doen.

De g renzen van de woonomgeving val len samen met het gebied waarvoor een aanvraag wordt ingediend en worden bepaald in overleg tussen aanvrager en keuri ngscommissie. In principe komt iedere omgevi ng die aan de eisen voldoet voor een certificaat in aanmerking. Va nzelf­

sprekend heeft het meer effect wanneer een g roter gebied in één keer wordt aa ngepakt.

1 2

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WONEN

•

december 1 998

1.4. De proce d u re

Wie kan het keurmerk aanvragen?

Er is een verschil tussen i n itiatiefnemers en aa nvragers. Iedereen kan het i n itiatief nemen tot een (betere) beveiliging van won ingen, complexen en/of de woonomgeving: gemeenten, bewoners, ouderenorgan isaties, verh uurders, eigenaren, verzekeraars, politie enzovoorts.

Het formee l aa nvragen van één of meer certificaten is echter voorbehouden aan een beperkt aantal partijen:

- het Certificaat Vei l ige Won ing: de eigenaar, verh u u rder, beheerder of h u urder van de

betreffende won i ng(en) . Als huurders het certificaat aa nvragen verd ient het wel aan beveling de verhu u rder vooraf toestemming te vragen om i n of aan de won ing maatregelen te treffen . - het Certificaat Vei l i g Com plex: de eigenaar o f eigenaren v a n een complex (woongebouw of

bouwblok); bijvoorbeeld een won i ngcorporatie, particul iere verhuu rder, vereniging van eige­

naren, of een beherende i nsta ntie die door de eigenaar gemachtigd is tot het beheren va n het complex.

- het Certificaat Vei l ige Omgevi ng: de gemeente of degene die de omgevi ng i n eigendom, beheer of erfpacht heeft.

Als het volledige keu rmerk, of een of meerdere certificaten, wordt aangevraagd is samenwer­

king tussen verschil lende partijen (bewoners, gemeente, een of meer verhuurders, openbare n utsbedrijven) noodzakel ijk. De onderstaande proced ure i n stappen beschrijft een dergelijke aanpak, waa rin moet worden vastgelegd aan wel ke eisen het project moet voldoen en welke partijen welk deel va n de eisen voor hun reken ing nemen. Er is onderscheid gemaakt i n de pro­

cedu re voor een Certificaat Veil ige Won ing en de procedure voor de twee a ndere certificaten en het gehele keurmerk.

De procedure voor het Certificaat Ve ilige Won ing

De mogelijkheid om voor i nd ividuele won ingen een certificaat af te geven kan in de politiere­

g io's verschil lend georga n iseerd zij n . Na het geven va n een advies wordt de won ing gekeurd en (bij goed keu ring) wordt het certificaat afgegeven. De pol itie adviseert soms zelf, soms is er een speciaal preventietea m of er zijn samenwerkingsverbanden met bed rijven uit de regio. De betreffende politieregi o's kunnen u hier meer over vertel len; zie b ij lage 7 voor de contactper­

sonen. U iteraard geldt overal hetzelfde eisenpa kket.

De p rocedure in stappen voor het Certificaat Vei l i g Complex, het Certificaat Ve i­

l ige Omgeving en het Pol itieke u rmerk Ve i l i g Wonen'"

- Als eerste sta p neemt de aa nvrager contact op met de politie i n zij n/haar regio. De contact­

personen va n de regi o's vindt u in bij lage 7. De actuele stan d van zaken is op te vragen bij het Nationaal Centrum voor Preventie.

- De politie wijst een adviseur aan - meesta l is d it een speciaal hiervoor opgeleide (pol itie)func­

tionaris - of verwijst naar een extern adviseur.

- I n onderli ng overleg wordt bepaa ld welke eisenpakketten va n toepassing z ij n . Voor het vol le­

d ige keurmerk zijn a l l e eisen voor won ing, complex en woonomgevi ng van toepassing. Voor een certificaat geldt u iteraard a l leen het voor dat onderdeel geldende eisenpakket.

- Eerst wordt aan de hand van de toetsl ijst (zie bijlage 1 ) bin nen de verschil lende deelpakket­

ten (complex of woonomgeving) vastgesteld we lke eisen niet van toepassing zij n. Een reden waa rom een onderdeel n iet va n toepassing kan worden verklaard, is dat het niet in het betreffende complex of gebied voorkomt. De eis met betrekking tot l iften b ij flatgebouwen zonder lift is hiervan een voorbeeld.

- Aan alle overblijvende basiseisen moet worden voldaan. Aanvullende eisen worden voor het C- en het O-n iveau aan het pakket toegevoegd als uit de gea utomatiseerde ana lyse van de

1 3

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G W O N E N

•

december 1 998

bestaande (ve i l igheids)situatie b l ijkt dat de situatie ter plaatse daartoe aanleiding geeft. Voor het u itvoeren van deze veiligheidsana lyse is de Mon itor Vei lig Wonen besch ikbaar. In para­

graaf 2. 1 . en bijlage ₄ wordt de Mon itor toegel icht.

Op de toetsl ijst wordt tenslotte aangegeven uit welke basis- en aanvul lende eisen het eisen­

pakket voor het plan bestaat. I n de kolom 'opmerkingen' wordt h ierbij aangegeven welke partij de maatregel za l u itvoeren en eventuele andere bijzonderheden (specificaties, term ij n van u itvoering).

B ij onen igheid of i n geva l van twijfel over het eisen pakket besl ist de reg ionale keurmerkcom­

missie/ reg ionale projectleider Vei l i g Wonen.

- De reg ionale keu rmerkcomm issie of de reg ionale projectleider Veilig Wonen beoordelen het plan en de toetsl ijst. De oplossi ngen (onder 'hoe') in het handboek zijn prestatie-eisen. Oplos­

singen die aantoonbaar tot hetzelfde preventieve effect leiden, komen eveneens in aan mer­

king voor een keurmerk. Dergelij ke afwij kingen van het Handboek (al leen basiseisen) legt de projectleider voor aan de keurmerkcommissie en de lande l ijke d ispensatiecommissie.

- B ij een positieve beoordeling verleent de reg ionale keurmerkcomm issie of de projectleider Vei lig Wonen een machti g i ng tot het voeren van de meld i ng 'certificaat (of keurmerk) aange­

vraagd'. Deze machtiging is vastgelegd i n een raa movereen komst, een convena nt, waarvan de vei l ig heidsana lyse deel u itmaakt. B ij prob lemen volgt nader overleg. Mocht de aanvrager het niet eens zijn met de beoordeling van zijn aa nvraag dan bestaat voor hem een beroeps­

mogelijkheid bij het Nationaal Centrum voor Preventie.

Een voorbeeld-convenant is opgenomen i n bijlage ^6.

- Na het u itvoeren van de maatregelen gaat een onafhanke l ijk controleur na of a l l e maatrege­

len adequaat zijn u itgevoerd . In opdracht van het Nationaal Centru m voor Preventie worden regel matig (steekproefsgewijze) controles u itgevoerd. De proced u re voor een aanvraag van een keuring is opgenomen in bij lage 5.

- De reg ionale keu rmerkcom m issie verleent het certificaat of het vol ledige keurmerk.

Zie ook het schema op de volgende b ladzijde.

Kosten van het keurmerk/certificaat

Voor de opleveri ngskeuring door een onafha n kelijk i nspectiebureau moet worden betaald, met name om de kosten van centra le keuring, reg istratie e.d. te dekken. Het advies van de politie is i n begi nsel g ratis. Tarieven voor de keuringen kunnen

worden opgevraagd bij het Nationaal Centru m voor Preventie.

Soms zijn er ook kosten verbonden aan de afg ifte van het Cert ificaat Vei l ige Won ing. Hierover is informatie te verkrijgen b ij de contactpersonen van de politiere­

g io's.

G e l d igheid van cert ifi caten e n keurmerk Afgegeven certificaten of keu rmerken zijn won ingge­

bonden en vijf jaar geldig. Na vijf jaar moet worden gecontroleerd of nog steeds aan de van toepassing zijnde eisen wordt vo ldaan.

14

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WO N E N

•

december 1 998

Stroomschema: p rocedures aanvraag Po l itiekeurmerk Vei l ig Wonen

OPDRACHTGEVER

INITIATIEF KEURMERKPROJECT

...

...

.. Ir

VOORSTEUAANZET IN OVERLEG PROJECT

... "'"

... Ir

VERDERE

IN OVERLEG PLANVORMING

PROJECT

::;-- ...

.. ..

DEFINITIEF PLAN

Jr

TEKENEN CONVENANT SAMENWERKINGS- ... ...

PARTNERS

Jr

REALISATIE

I ... •

PROJECT I"'" ^,

J..

OPLEVERINGSKEURING (INSPECTIEBUREAU)

BOUWPLAN­

ADVISEUR

OPSTELLEN VEIlIGHEIDSANALYSE

•

VOORSTEL EISENPAKKET

ADVISERING VEILIGHEIDI KEURMERKEISEN

ADVIES BIJ WIJZIGINGEN

1 5

I

I I

PROJECTLEIDER/

KEURMERKCOMMISSIE

AANWIJZEN BOUWPLAN- ADVISEUR

GOEDKEURENI ....

... VASTSTELLEN EISENPAKKET

TERUGKOPPELEN BIJ

I�

� 0

J h

... AFWIJKINGEN VAN UJ

I

^�

0

J

'i ^VOORLOPIG

KEURMERK

UITREIKEN DEFINITIEF

Ilo , ^KEURMERK!

CERTIFICAAT

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WON E N

•

De e I

POLITIE K E U R M E R K

V E I L I G

WONEN

•

december 1 998

D e e l 2: De e i se n

2 . 1 . Toe l i cht i n g o p de e i sen

2 . 2 . Prestat ie-eisen Certificaat Ve ilige Wo n i n g (W) 2 . 3. Prestat ie-e isen Certificaat Vei l i g Com p lex (C) 2.4. Prestat ie-eisen Cert i f i ca at Vei l i ge O m gevi n g (0)

1 6

POLITIE KEURMERK

V E I L I G WONEN

december 1 998

Toe l i c ht i n g o p d e e i se n

O rden i ng van de e i sen

Om voor het volledige Pol itiekeurmerk Vei lig Wonen" i n aanmerking te komen moet op drie schaaln iveaus aan de eisen zijn voldaan. Van 'bin nen naar buiten' gaat het om de (ind ividuele) won i ng, (de gemeenschappelijke delen in) het complex en de woonomgeving. De eisen zijn daa rom geordend vo lgens deze drie n iveaus. De afzonderlijke certificaten worden afgegeven als in voldoende mate aan de eisen op het betreffende schaa l n iveau wordt vo ldaan.

B innen ieder schaa l n iveau zijn de eisen vervolgens geordend volgens het pri nci pe 'van b u iten naar binnen': eerst de eisen buiten het complex of de won ing, dan de entree, enzovoorts. Het eisenpakket volgt zo als het ware de bezoeker of de bewoner, op weg naar de won ing.

Normbladen

De eisen op de versch i l lende n ivea us zijn u itgewerkt i n zogenaamde normbladen: één eis per normblad. _U vindt op die normbladen steeds de prestatie-eis (wat) en de specificaties waarmee aan d ie eis kan worden voldaan (hoe).

Verder wordt vermeld op welke vei l i gheidsproblemen de maatregelen gericht zij n : - i nbraak woning

- i n braak gebouwen - diefstal van/u it auto's

- diefsta l vanaf de openbare weg - (brom-)fietsendiefstal

- huisvredebreuk - vandal isme - buurtoverlast

- onvei ligheidsbelevi ng - brand

- openbare geweldpleging

- i nbraak aan de won i ng gekoppelde garage of berg i n g - graffiti

Het norm blad eind igt met de toetsi ngscriteria die aan de eis(en) ten grondslag liggen (zie hier­

voor ook paragraaf 1 .2. 'Waar komen de keu rmerk-eisen vandaan'):

- aanwezigheid daders - attractiviteit doelwit - kwetsbaarheid doelwit - sociale ogen

- zichtbaa rheid - betrokkenheid

- attractiviteit omgevin g

- toegan kel ijkheid/vl uchtwegen.

De eisen zijn zo geformu leerd, dat zij wil len sti m u leren tot creativiteit. Er zijn i mmers méér wegen d ie naar Rome leiden. De eisen zijn daa rom verwoord a ls prestaties, i n overeenstem­

ming met de gangbare praktijk i n de bouwwereld (zoa ls bijvoorbeeld het Bouwbesl u it). Dit impliceert tevens een 'gel ijkwaardigheidscl a usule': oplossingen die afwij ken va n de oplossin­

gen i n het handboek (onder 'hoe') maar aantoonbaar tot hetzelfde preventieve effect leiden, komen eveneens i n aanmerking (zie ook de procedures pa ragraaf 1 .4.).

1 7

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WONEN

•

•

december 1 998

Basiseisen en aanvu l lende eisen

Ook op het gebied van beveiliging geldt: de ketting is zo sterk a ls de zwakste schakel. Zowel voor de certificaten won ing, com plex en omgeving a ls voor het volledige keurmerk geldt daar­

om dat aan ál le basiseisen moet worden voldaan, uiteraard voor zover deze van toepassing zijn. Het gaat hier met name om eisen waarvoor een breed d raagvlak bestaat vanwege de (door onderzoek of pra ktij kervaring aangetoonde) preventieve effecten .

Ten aanzien v a n de aanvul lende eisen geldt, d a t hieraan moet worden voldaan voor zover d e lokale situatie daartoe aan leiding geeft. B ijvoorbeeld omdat u i t e e n vei ligheidsana lyse b l ij kt, dat bepaa lde plekken, ruimten of objecten meer dan gemiddeld onveilig zij n en/of a ls meer dan gemiddeld onve i l i g worden erva ren . I n dat geva l is méér nodig dan a l leen het rea liseren van (preventieve) basiseisen. Wel ke aanvul lende eisen van toepassing zijn wordt in onderl ing overleg vastgesteld door de betrokkenen bij de aanvraag voor het certificaat of keurmerk (zie ook paragraaf 1.4.).

Voor het advies van een won ing is dit niet nodig. Het W-eisenpakket bestaat a l leen uit basisei­

sen, zodat een vei l i g heidsa nalyse op dit schaalnivea u niet nodig is. Wel z ij n aan veel van deze eisen nog adviezen toegevoegd. Deze bieden extra vei l igheid in bepaa lde omsta ndigheden of geven aanwijzingen voor de gebrui ksvriendelij kheid van de oplossing.

Om het hele systeem inzichtelijk en h anteerbaar te maken, is in bijlage 1 zowel een korte als een meer u itgebreide toetslijst opgenomen . Daarnaast is een voorbeeld van een preventie­

adviesformul ier opgenomen, waa rmee op won ingniveau aangegeven kan worden welke maat­

regelen getroffen moeten worden.

D e vei l i gheidsana lyse

Hoe bepaal je n u of een object of ru i mte meer dan gemiddeld onvei lig is of als zodan i g wordt ervaren? Hulpmiddelen daarvoor zijn de eigen waa rneming, fysieke situatie in de buurt, de m utatiegraad, lokale cri minal iteitscijfers en gegevens over gevoelens van onvei ligheid (te ach­

terhalen via een enq uête onder buurtbewoners). De Monitor Veilig Wonen is een computerpro­

g ramma dat speciaal is ontwi kkeld om een vei l igheidsana lyse u it te voeren, door de gegevens over vei l igheid in de buurt te verwerken tot een advies voor het pakket van eisen. De Monitor is bedoeld om het uitvoeren van de vei l igheidsana lyse te vergema kkelij ken, te u n iformeren en te objectiveren .

De Mon itor begeleidt de aa nvrager stap voor stap. Na het invoeren van admin istratieve gege­

vens over de buurt, cri minal iteitscijfers en de oordelen van bewoners en professionals geeft de Mon itor een advies over de (aanvu l lende) eisen waaraan moet worden voldaan. Deze eisen lei­

den geza menlij k tot een verbetering van de vei l ig heidssituatie. Een bestelkaart voor de Moni­

tor Veilig Wonen is bij het handboek gevoegd en in bijlage 4 is een toelichting gegeven op het werken met dit instrument .

1 8

P O L I T I E

KEURMERK

V E I L I G WONEN

•

2.2

POLITIE K E U R M E R K

V E I L I G

WONEN

•

december 1 998

Presta t i e - e i s e n Cert i f i ca a t Ve i l i g e Won i n g (W)

W1 Deu ren; i n braa kwerendheid en zichtbaa rheid (basise is)

W2 Ramen en venti latie-open i ngen; i n b raa kwerendheid (basiseis) W3 Kelderramen, l u i ken en lichtkoepels; i n b raa kwerendheid (basiseis) W4 Opkl imbaarheid (basiseis)

WS Deuren; verl ichti n g (basise is) W6 Rookmelders (basiseis)

W7 Voorlichting en i nformatie (basiseis)

19

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WO N E N

•

D e u re n ; i n b ra a kw e re n d h e i d e n zicht b a a rhe i d

Alle bereikbare deuren die toegang geven tot de won ing zijn voldoende i n braakwerend en van u it de won i n g is zicht mogelijk op de (openbare) rui mte waaraan de toegangsdeur van de won ing is gele­

gen.

• er wordt een door een erkend keuringsi nstituut op basis van de NEN 5096/BRL 3 1 04 (inbraakvertra­

g i n g van minimaal drie m i n uten) geteste en goedgekeurde com bi natie van producten toegepast, d a n wel een voorziening die op g rond van i nternation a le normering aan gelij ke of hogere eisen b l ij kt te voldoen. Een actuele l ijst van deze prod ucten/combinaties is bijgevoegd i n bijlage 2.

• alle bovengenoemde voorzieningen zijn toegepast en gemonteerd volgens de i n bijlage 2 opgeno­

men montagevoorschriften;

• bij eventuele deurruiten is bin nen beg lazing toegepast of bu iten beg lazing met maatregelen tegen het verwijderen van g laslatten, bijvoorbee ld door bevestiging met tegen u itdraaien beve i l igde sch roeven en/of met hechtende k it.

• van u it de won ing kan de bewoner zien wie voor de deur staat door een gunstige positie van ramen of door de toepassing van een deurruit of deurspion. De spion is aangebracht op circa 1 , 5 meter va naf de vloer.

• b ij elke bereikbare deur is normblad W5 'Deuren; verl ichti ng' van toepassing.

Toel i chti n g

Deze eis is van toepassing op deuren op de begane g rond (zowel eengezi nswoni ngen a ls flats) en bal­

kondeuren, indien deze door opkl imming bereikbaar zijn volgens de NEN 5087. ' Berei kbaarheid' en 'opklim baarheid' zijn toegel icht i n norm blad W4 'Opk l i m baarheid' en verder u itgewerkt i n b ij lage 3.

Deze eis geldt ook voor garages of berg ingen als deze toega ng geven tot de won ing. Als er geen goedgekeu rde produ ktcombi natie voor de garagedeur besch ikbaar is, d ient de b i n nendeur naar de woning i nbraakwerend te worden u itgevoerd . De voorkeu r gaat echter u it naar het i n braakwerend maken van de garagedeur.

Vei I igheidsproblemen

i n braak won ing

i n braak aan de won i n g gekoppelde garage of berg i n g

onve i l i ghei dsbeleving

Criteria toegan kel ijkheid

december 1 998 20

P O LI T I E K EURMERK

V E I L I G WONEN

•

december 1 998

Vervolg W1

Advies en aanbeve l i ngen

• Kwa l iteit van de deur en het kozijn

Controleer de kwaliteit van de te beve i l i gen deuren en kozij nen. Zijn deze van een slechte kwa l iteit dan is het vaak niet mogelijk om te voldoen aan de norm van d rie m i nutell i n braa kvertraging, ook al wordt een goede combinatie van prod ucten toegepast.

• C i l i nders en veiligheidsbeslag

Een n iet goed beveiligde cil inder kan worden afgebro­

ken. Getest vei l ig heidsbeslag verkleint de kans op afbreken. Extra beve i l iging biedt het toe­

passen van een c i l i nder met een doorboorbeveiliging en het toepassen va n vei l igheidsbeslag met een kerntrekbeveiliging.

• Flipperen en hengelen

Fli pperen of hengelen is het van bu itenaf of via een open ing in de deur (brievenbus/l u i kje) openen van de dagschoot. Als de deur op slot is (nachtschoot) heeft fli pperen of henge len geen effect. Maatregelen tegen fli pperen en hengelen zorgen ervoor dat een deur niet een­

voudig is te openen als bewoners de deur n iet afsluiten. Dit is bijvoorbeeld aan te raden als er regelmatig op deze wijze wordt ingebroken.

Fli pperen komt voornamelijk voor bij naar bin nen d raa iende deuren (voordeur). Voorzienin­

gen ter voorkoming van flipperen zijn een a nti-inbraa kstrip ter plaatse van het slot, of een slot met dagschootverg rendeling of een automatische nachtschootu itwerper.

Om hengelen te voorkomen moeten beweeg bare openingen (brieven bus, 'praatl u i kje', kat­

ten l u i kje, etc.) zo zijn beve i l igd of gepl aatst dat het slot n iet bereikbaar is.

• Bedienbaarheid

Een gebrui ksvriendelij ke bed ienbaarheid zorgt ervoor dat bewoners het aangebrachte hang­

en slu itwerk ook gemakkelij k kunnen gebru i ken. Dit speelt zeker bij ouderen en gehand icap­

ten. Zie h iervoor ook het Sen iorenlabel .

Deuren zijn door de bewoners gemakkelijk te bed ienen, als:

- hoofd- en bijzetsloten gelij kslu itend zijn (den k ook aan berg i ngdeuren);

- er zo m i n mogelijk slu itpunten zijn;

- hendels, hoofd- en bijzetsloten eenvoudig en l icht te bedienen zijn (bijvoorbeeld door de toepassing van seniorensloten);

- sluitpu nten op bereikbare hoogte geplaatst zijn, bij voorkeu r tussen de 0,9 meter en 1 ,2 meter hoogte;

- de voordeur is voorzien van een kierstandhouder. Aan te bevelen is dat de kierstandhouder ook van buiten met een sleutel kan worden geopend als bijvoorbeeld hulp verleend moet worden;

- er gebru i k gemaakt wordt van zogenaamde T-koppel i ngen, waa rdoor een cil inder van bui­

ten kan worden geopend als de sleutel aan de binnenzijde i n het slot zit.

• Zichtbaa rheid

De zichtbaarheid vanu it de won ing kan verder worden verbeterd doordat:

- het zicht op de entree van de woning vanaf de openbare weg n iet weggenomen wordt door bomen, struiken, schu u rtjes, schuttingen of andere obsta kels.

• Berg i ngen, garages en sch u u rtjes

De i nbraakwerendheid va n deuren in berg i ngen, g arages en schu u rtjes d ie geen toegang geven tot de woning, is geregeld i n het norm blad C9 'Bergi ngen, sch uren of g arages; deuren'

21

POL I T I E KEURMERK

V E I L I G WO N E N

•

:

R a m e n e n v e nt i l at i e - o p e n i n g e n; i n b r a a k ­ w e re n d h e i d

Bereikbare ramen e n venti latie-open i ngen die toega ng tot d e woni ng kunnen geven zijn voldoende inbraakwerend .

• aan ramen waarvan een van de dagmaten kleiner of gelij k aan 1 50 m m is worden geen eisen gesteld;

• b ij beweeg bare ra men met een dagmaat g roter dan 1 50 m m wordt:

- een door een erkend keuringsinstituut op basis van de N E N 5096/BRL 3 1 04 (inbraakvertra g i ng van m i n i maal drie min uten) geteste en goedgekeurde combi natie van prod ucten toegepast, dan wel een voorziening die op g rond van i nternationale normering aan gelijke of hogere eisen blij kt te voldoen (zie bijlage 2),

óf;

- de beweegbaarheid opgeheven, door het vastsch roeven van het raam in het kozij n, met schroeven van m i n imaal 60 mm die om de 25 cm zijn aangebracht,

óf;

- een op basis van de N E N 5096/BRL 3 1 04 (inbraa kvertraging van m i n i ma a l drie minuten) geteste en goedgekeurde doork l i m beveiliging toegepast (zoals een barrièrestang of rekwerk, zie bijlage 2);

de maaswijdte mag n iet meer dan 1 50 mm bed ragen.

• bij venti latieramen (bovenl ichten, WC- en badka merraampjes) met één dagmaat g roter dan 1 50 mm, is het i n plaats van de genoemde opties b ij de beweegbare ramen, mogelijk om:

- ventilatieroosters toe te passen die qua constructie en montage bestand zij n tegen forceren en verwijderen,

óf;

- een va l raam toe te passen dat, met een deugde l ij k gemonteerde en doorlopende va l beugel, bevei­

l igd is tegen forceren en zich dus n iet leent voor i nk l i m m ing.

• beweegbare en vaste ramen met een dag maat g roter dan 1 50 m m en een oppervlakte van m i nder dan 1 , 5m2 hebben binnen beg lazing of buiten beglazing met maatregelen tegen het verwijderen van de glaslatten .

• a l le bovengenoemde voorzieningen zijn toegepast en gemonteerd volgens de i n b ij lage 2 opgeno­

men montagevoorschriften .

Vei l igheidsproblemen

i n braak won ing

i n braak aan de woning gekoppelde garage of berg i ng

onveil igheidsbelevi ng

Criteria toeganke l ijkheid

december 1 99 8 22

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WONEN

•

&;;;;"

december 1 998

Vervol g W2

Toel ichti ng

Deze eis geldt ook voor ramen van aan de won ing gekoppelde garages, schu ren en berg ingen die toegang geven tot die won i ng .

Advies en aanbeve l i ng e n

• Kwal iteit van het raam en het kozijn

Controleer de kwa l iteit ,van de te beveil igen ramen en kozij nen. Zijn deze van een slechte kwa l iteit dan is het vaa k n iet mogelijk om te voldoen aan de norm van d rie m i nuten i n braak­

vertraging, ook a l wordt een goede combinatie va n producten toegepast.

• Bedienbaarheid

Een gebru i ksvriendelij ke bedienbaarheid zorgt ervoor dat bewoners het aangebrachte hang­

en slu itwerk ook gemakke l ijk kun nen gebrui ken. Dit speelt zeker bij ouderen en gehand icap­

ten een rol. Zie h iervoor ook het Seniorenlabel.

Ramen zijn door de bewoners gemakkelij k te bed ienen, als:

- sloten gelij kslu itend zijn;

- er zo min mogelijk slu itpunten zijn;

- hendels en sloten eenvoudig en l icht te bed ienen zijn;

- sluitpunten op bereikbare hoogte geplaatst zijn, bij voorkeur tussen de 0,9 meter en _{1 , 2} meter hoogte. Met n a m e de bediening v a n bovenl ichten verdient aand acht.

• I n braakwerendheid van ramen in berg ingen, sch uren en garages d ie geen toegang geven tot de won i n g is geregeld in het normblad C l 0 ' Bergi ngen, schuren of g a rages; ramen'

2 3

P O LI T I E

KEURMERK

V E I L I G WONEN

:

Ke l d e rra m e n, l u i k e n e n l i chtkoe pe l s; i n b ra a k­

w e re n d h e i d

Kelderra men, l u i ken e n l ichtkoepels die toegang tot d e won ing kunnen geven zijn voldoende i nbraakwerend.

• kelderramen en l u i ken beneden het g rondoppervlak zijn onbereikbaar gemaakt met afsl u itbare roosters, bijvoorbeeld door een ha ngslot onder het rooster of met beugels i n de l ichtschacht.

• kelderra men en/of l u i ken op of boven het g rondoppervlak worden als bereikbaar beschouwd en moeten daa rom beveiligd zijn volgens de eisen van normblad W2 ' Ramen en ventilatie-open i ngen;

i n braakwerendheid' .

• n iet beweegbare l ichtkoepels:

- zijn bevestigd met beveiligde sch roeven en/of moeren,

óf

- zijn ingeplakt i n de da kbedekking (om afnemen te voorkomen);

• beweegbare l i chtkoepels (bijvoorbeeld met een ventilatiestand):

- zijn voorzien van een op basis van de N E N 5096/B RL 3 1 04 (in braa kvertraging van m i n i maal drie m i n uten) geteste en goedgekeurde door­

k l i m beveiliging (zoals een barrièresta ng of rek­

werk, zie bijlage 2). De maaswijdte mag niet meer dan 1 50 m m bedragen.

.. • • � • .t,.... _• . • �

Vei ligheidsproblemen i n braak won ing

'1., .. .... _{�. • _ ,} ... _•

Criteria toegankelij kheid

POLIT I E KEUIIMEIIK

VEI L I G

',", WONEN

december 1 998 24

•

D e u re n ; ve r l i ch t i n g

Van u it openbaar gebied of andere won ingen zichtbare e n bereikbare deuren zijn zodanig verlicht, dat het i n brekers afschri kt en de gebru i ksvriendelijkheid voor bewoners en bezoekers verhoogt.

Deze eis is van toepassing op deuren op de begane g rond (zowel eengezi nswon ingen als flats) en (ba l kon)deuren op de eerste verd ieping, ind ien deze door opkl imming bereikbaar zijn volgens de NEN 5087 en er geen (openba re) verl ichting is op de begane g rond. Voor een toel ichting op 'bereik­

baarheid' en 'opklimbaarheid' zie normblad W4 en bijlage 3 .

• bij zij- e n achterdeuren op de begane g rond is e e n buiten lamp gemonteerd .

• bij (ba l kon)deuren op de eerste verd ieping is een buitenlamp gemonteerd, i n dien de deur door opkl imming berei kbaar is en er geen verlichting is op de begane g rond.

• als de entree van de won ing (voordeur) i n een n is, portiek of onder een overkapping l igt is er een buitenlamp gemonteerd . De voorkeu r gaat u it naar een vandal ismebestendig a rmatuur met een schemerscha kelaa r.

• als meerdere deuren i n een gevelvlak aanwezig zijn kan volstaa n worden met een centraal aa nge­

brachte bu itenverl ichting, m its er geen verspri ngi ngen i n de gevel zitten;

• als ter plaatse van de betreffende zij-, achter- en bal kondeuren (gemeten aan de gevel) wordt vol­

daan aan de eisen van normblad 01 (openbare verlichting) of aan de eis voor verlichti ng van de ga lerij (normblad (4 'Verl ichti ng gemeenschappe l ijke rui mten') is deze eis niet van toepassing.

Advies en aanbeve l i ngen

• het monteren van een buitenlamp is ook aan te raden bij de voordeur/entree van de won ing, zowel op de begane g rond als op een ga lerij . Verl ichting bij de voordeu r is sociaal veilig en gebrui ksvrien­

delijk, doordat bezoekers zichtbaar en herkenbaar zijn zowel vanuit de omgevi ng als de won ing.

Het zicht moet daarbij niet worden weggenomen door bomen, stru iken, sch uurtjes, hekwerken en dergel ij ke.

• als de afstand tussen de sch uur en de achtergevel beperkt is, kan ook een lamp op de schuur vol­

doende l icht geven b ij de deur.

• als de lamp nog moet worden aangebracht gaat de voorkeur u it naar een va ndal ismebestendig a rmatuur met een schemer- of beweg ingsschakelaar.

• b ij voorkeur worden lampen op een hoogte van 2.7 meter opgehangen.

. ^-

Vei ligheidsproblemen

i n braak won i ng onvei l igheidsbelevi ng

-,,�.

. . ^{-. -'} -: ^{..., �}

Criteria zichtbaa rheid

december 1 998 27

P O LI T I E KEURMERK

V E I L I G WONEN

•

Roo k m e l d e rs

Bewoners worden tijdig gealarmeerd als er rook ontstaat.

• op een centra le plaats op iedere verd ieping met slaapvertrekken (meesta l in de hal of overloop) is minimaal één rookmelder geplaatst;

• indien de rookmelder nog gepl aatst moet worden is deze voorzien van het Goed merk van het Keur­

merki nstituut Konsumenten prod ukten,

Advies en aanbevel i ngen

• in de buurt van een H R-ketel of een keuken is het aan te raden een C02 -melder toe te passen.

• een rookmelder die is aangesloten op het licht­

net wordt aanbevolen (hogere betrouwbaarheid door gegarandeerde voed i ng), maar is niet ver­

pl icht. Rookmelders op l ichtnet moeten voorzien zijn van een back-up batterij i n verband met elektriciteitsbra nden en kortsluiting.

• volg de i nstructies en montagevoorschriften bij de rookmelders voor de plaats en manier van ophangen.

Veil igheidsproblemen brand

Criteria

toegankelijkheid/vl uchtwegen

december 1 998 2 8

P O LI T I E

KEURMERK

V E I L I G WONEN

•

Voo r l i c h t i n g e n i n fo r m a t i e

Bewoners van beve i l i gde won ingen worden voorgel icht over vei l i g gedrag .

• bij het Certificaat Vei lige Woning ontva ngen de bewoners (schriftel ijk) i nformatie- en voorl ichtings­

materiaal, waarin aandacht wordt besteed aan een goed gebru i k van de aangebrachte voorzienin­

gen. Daarbij wordt tevens aandacht besteed aan sleutel beheer en aan vluchtroutes i n geva l van brand.

Advies en aa nbeve l i ngen

• Voorlichti ngsbijeen komst

Het organiseren van een voorl ichtingsbijeen komst voor de bewoners van beveiligde won ingen is aanbevolen, maar niet verpl icht.

• R isicoklasse-indeling

Het Certificaat Vei l ige Woning heeft a l leen betrekking op een i nbraakwe­

rendheid van drie m i nuten en is vijf jaar geldig.

Op basis van de risicoklasse-indeling van het Nationaal Centrum voor Pre­

ventie kan bepaa ld worden of dit beveiligingsn iveau past bij de i n boedel­

waarde van de bewoners.

�,,) ,,�w;o.Ç�K!\��"P��aOI."'� _{_ •}

Vei ligheidsproblemen

vandal isme i nbraak woning buurtoverlast

onvei ligheidsbeleving brand

Criteria

betrokkenheid attractiviteit

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G

�

: ����z=�========�=========-��^--==�==================����.��

gI

december 1 998 29

•

2 . 3

POLITIE K E U R M E R K

V E I L I G

WONEN

- ----

•

december 1 998

2.3. Presta t i e - e i s e n Cert i f i ca a t Ve i l i g Co m p l ex {Cl

C1 E ntreepartij woongebouw; toegang en verl ichting (basiseis) C2 E ntree- h a l woo n g e bo uw; d eta i l l e r i n g (a a nvu l l e n d e e i s) C3 (Toegangs)deuren g emeenscha ppelij ke rui mten (basiseis) C4 Verlichting gemeenschappe l ij ke r u i mten (basiseis)

CS Liften (basiseis)

C6 G a l e rijen/i nterne corrid o rs; a fs l u it b a a r h e i d e n com pa rt i m e n te r i n g (aa nvu l l e n d e e i s)

C7 B a l ko n s (a a n v u l l e n d e e is)

C8 Col l ect ief b e rg i n g e n co m p l ex; o n ts l u it i n g en omvang (a a n v u l l e n d e e i s) C9 Berg i ngen, sch u ren of garages; deuren (basiseis)

C1 0 Berg i ngen, sch u ren of g a rages; ramen (basiseis)

C 1 1 B e rg i n g e n , sch u re n of g a rag es; verl i c ht i n g (a a nv u l l e n d e e i s) C 1 2 Col l ectieve fietsensta l l i ng (basiseis)

C 1 3 Parkeerga rag es, b e h o r e n d b ij h et c o m p l ex (a a n v u l l en d e e i s) C 14 Col l ecti eve p a r k e e rte r re i n e n i n d e o p e n l ucht (a a nvu l l e n d e e i s) C 1 5 Achterpaden (basiseis)

C 1 6 B i n n e nterre i n e n (a a nv u l l e n d e e is) C 1 7 E rfafsc h e i d i n g e n (aa nvu l l e n d e e is)

C 1 8 Poorten of toeg a n g s h e k ke n (a a n v u l l e n d e e i s)

C 1 9 M u ren/v l a k k en/wa n d e n; a nti-g raffiti co m p l ex (a a nvu l l e n d e e i s) C20 Voo rz i e n i n g e n i n h et com p l ex (aa nvu l l e n d e e i s)

C2 1 Toezicht co m p l ex (a a nvu l l e n d e e is) C22 Beheerplan complex (basiseis)

30

P O L I T I E KEURMERK

V E I L I G WONEN