Vernevelen thuis
Verneveltherapie is een methode om medicatie aan de longen toe te dienen wanneer inhalatiemedicatie niet via de gangbare vormen (poederinhalator en dosis-aërosol met voorzetkamer) gegeven kan worden.
Voor wie wordt verneveltherapie gebruikt?
Vernevelen kan een uitkomst zijn voor jonge kinderen met astma en voor mensen met ernstig astma, COPD (chronische bronchitis of longemfyseem) of taaislijmziekte (cystic fibrosis).
Een aantal medicijnen (zoals sommige antibiotica) is alleen maar via verneveling toe te dienen. Wanneer men kan inhaleren met een inhalator, heeft dat altijd de voorkeur.
Vernevelapparaten hebben namelijk ook nadelen.
Wat is een vernevelaar?
Een vernevelaar is een elektrisch apparaat dat een medicijnoplossing omzet in nevel. U ademt de nevel in via een mondstuk (of een neus/mondmasker). Het vernevelde medicijn komt zo gemakkelijk en in de juiste hoeveelheid in de luchtwegen. Medicijnen die verneveld kunnen worden: ontstekingsremmers, luchtwegverwijders, slijmoplossers en antibiotica.
Ontstekingsremmers (corticosteroïden)
Ontsteking van het luchtwegslijmvlies gaat gepaard met zwelling, extra slijmvorming en uiteindelijk luchtwegvernauwing, waardoor u benauwd kunt worden. Ontstekingsremmers bestrijden de ontsteking van de luchtwegen en beschermen tegen prikkels. Ze worden ook wel luchtwegbeschermers genoemd. Ontstekingsremmers moeten langdurig worden gebruikt, ook als er tijdelijk geen klachten zijn. Zo wordt gezorgd dat de ontsteking onder controle blijft.
Let op: Het gebruik van een ontstekingsremmer heeft geen direct effect op klachten van kortademigheid of benauwdheid.
Luchtwegverwijders
Luchtwegverwijders maken de luchtwegen wijder door middel van het ontspannen van de spieren rond de luchtweg. Luchtwegverwijders kunnen daardoor snel kortademigheid verminderen. Luchtwegverwijders worden soms gebruikt vooraf aan fysiotherapeutische oefeningen omdat het kan helpen het slijm beter op te hoesten.
Slijmoplossers (mucolytica)
Slijmoplossers maken taai slijm in de luchtwegen dunner (vloeibaarder), waardoor het slijm makkelijker is op te hoesten. Slijmoplossers worden tegenwoordig niet meer vergoed door de zorgverzekeraar en artsen raden het langdurig gebruik van deze medicatie niet (meer) aan.
Antibiotica
Inhalatieantibiotica worden voorgeschreven ter behandeling of het onder controle krijgen van een hardnekkige luchtweginfectie. Bij het gebruik van inhalatieantibiotica wordt altijd een speciaal filter (expiratiefilter) gebruikt. Hiermee wordt voorkomen dat medicijndeeltjes die mogelijk schadelijk zijn voor anderen in de omgevingslucht terecht komen.
Een inhalatieantibioticum wordt altijd na fysiotherapeutische behandeling geïnhaleerd.
Aandachtspunten bij het vernevelen
1. Was voor het gebruik altijd uw handen in verband met het voorkomen van bacteriële infecties.
2. Houd tijdens het vernevelen de vernevelbeker waarin u de medicatie heeft toegevoegd rechtop. Daardoor kan zoveel mogelijk medicijn worden omgezet in een nevel.
3. Adem rustig in en uit tijdens het vernevelen. De medicijndeeltjes komen bij een normale ademhaling op de juiste plaats in de longen.
4. Stop met vernevelen als er geen nevel meer uit de vernevelbeker komt.
5. Spoel direct na het vernevelen altijd de mond met water. Spuug dit weer uit (niet doorslikken).
6. Maak na elke verneveling de vernevelbeker schoon met warm water en afwasmiddel.
Daarna de onderdelen afspoelen en nadrogen met een niet-pluizende doek. De slang kunt u enkel aan de buitenzijde reinigen en droogblazen door de compressor zelf.
Desinfecteer 1x per week de vernevelbeker met alcohol of door middel van uitkoken (bij antibiotica desinfecteer 1x per dag!).
De uitgebreide instructie vindt u terug in de gebruiksaanwijzing van het vernevelapparaat, en wordt met u besproken door de verpleegkundige van het ziekenhuis en/of thuiszorg, en door de leverancier.
Voor- en nadelen van verneveltherapie
Een voordeel van vernevelen is dat mensen die ernstig kortademig zijn, zoveel mogelijk medicatie binnenkrijgen. Rustig in- en uitademen tijdens het vernevelen is voldoende.
De vernevelapparaten hebben een aantal nadelen: de meeste apparaten zijn vrij groot, maken lawaai en hebben een aansluiting met netstroom nodig.
Het vernevelen kost veel tijd, zeker bij meerdere malen per dag. Bovendien bestaat de kans dat het apparaat verkeerd wordt gebruikt. Goede instructie is dus noodzakelijk.
Als het apparaat niet goed wordt schoongemaakt, is er kans op infecties en stukgaan van het apparaat. Met antibioticaverneveling kan een gelige aanslag op de meubels ontstaan. Voor de verzekeraar zijn de hoge kosten een nadeel.
Belangrijk: doktersvoorschrift en instructie
Vernevelapparatuur mag alleen op voorschrift van een arts worden gebruiken.
De longarts schrijft het medicijn voor en de leverancier kiest het vernevelapparaat.
De geleverde apparatuur is persoonsgebonden. Andere mensen mogen deze niet gebruiken.
Het is belangrijk dat de gebruiker precies weet hoe het apparaat moet worden gebruikt en schoongemaakt om risico op infectie te verkleinen en stukgaan van de apparatuur te voorkomen. Daarom wordt in het ziekenhuis en thuis uitgebreid aandacht besteed aan de instructie. Tijdens de opname op de longafdeling, geeft de afdelingsverpleegkundige uitleg.
Thuis wordt de instructie herhaald door de leverancier en een gespecialiseerde verpleegkundige van de thuiszorg.
Bewaren van het medicijn
Het is belangrijk dat het medicijn op de juiste manier wordt bewaard. De apotheek geeft hiervoor instructies. Sommige medicijnen moeten in het donker bewaard worden of in een koele ruimte. Medicijnen uit de koelkast moeten eerst op kamertemperatuur komen, voordat ze kunnen worden geïnhaleerd. Let ook altijd op de houdbaarheidsdatum.
Tijd, frequentie en dosis
De longarts geeft aan hoe vaak per dag, met welke dosering en op welke tijdstippen de verneveling moet worden gebruikt. Met de longarts of longverpleegkundige kan worden besproken of het juiste schema nog altijd wordt toegepast.
Indien van toepassing: Overleg met de fysiotherapeut wanneer te vernevelen op de dagen dat fysiotherapie is gepland.
Materialen
Veel gebruikte vernevelaars zijn Pariboy, Freeway Lite en de Portaneb. Er zijn ook mobiele vernevelapparaten zoals bijvoorbeeld Freeway Freedom.
Vernevelaar en compressor
De vernevelaar heeft een zogenaamde ‘vernevelbeker’ (ook wel cupje) waar de vloeibare medicijnoplossing in gaat. De compressor zorgt voor luchtdruk om de vloeistof om te zetten in een nevel.
Mondstuk en masker
Gebruik bij voorkeur een mondstuk. Dit is bedoeld om in de mond te nemen en hierdoor de nevel in te ademen.
Een neus-mondmasker wordt gebruikt indien vernevelen met een mondstuk echt niet lukt.
Er zijn maskers in verschillende maten. Een neus-mondmasker heeft als nadeel dat het minder effectief is dan een mondstuk, en dat de huid rond de mond geïrriteerd kan raken.
Reinig daarom na het vernevelen via een neus-mondmasker het gezicht.
Expiratiefilter
Bepaalde medicijnen, met name antibiotica, kunnen bij het vernevelen schadelijk zijn voor mensen in de omgeving die de nevel inademen. Om gevolgen te voorkomen dient een expiratiefilter te worden gebruikt.
Het filter moet elke keer na het vernevelen vervangen worden door een schoon filter.
Opbergtas en accu
Voor draagbare vernevelapparaten zijn er passende tassen waarin de vernevelaar met toebehoren kan worden meegenomen. Er bestaan vernevelapparaten die zowel op
netstroom als op een accu werken. Een volle accu is belangrijk om er zeker van te zijn dat de compressor goed werkt.
Controle na levering
Controleer of bij levering van het vernevelapparaat alle onderdelen aanwezig zijn.
Ontbreekt er iets, neem dan direct contact op met de leverancier. Bewaar de gebruiksaanwijzing goed.
Vergoeding
Verneveltherapie in Nederland wordt meestal vergoed door de zorgverzekeraar, behalve bij slijmoplossende middelen.
Verneveltherapie op vakantie
De meeste vernevelsystemen kunnen overal gebruikt worden zolang deze op netstroom kan worden aangesloten. In het buitenland is wellicht een adapter nodig. Vraag dit na bij de leverancier. Indien men vaak op reis is of vaak buitenshuis moet vernevelen, kan het handig zijn om een draagbaar vernevelapparaat met accusysteem te gebruiken. Over het algemeen is een draagbare compressor met accu wat minder krachtig dan een vernevelapparaat dat op netstroom werkt.
Service, problemen en klachten
Raadpleeg de gebruiksaanwijzing voor de service en de voorwaarden voor reparatie en garantie van de leverancier.
Neem voor medische vragen of problemen contact op met de longarts of
longverpleegkundige. Algemene vragen over de medicatie kunnen aan de apotheek worden gesteld.
Het is handig om de volgende contactgegevens bij de hand te hebben:
Leverancier of fabrikant
Naam contactpersoon:
Telefoon:
Bereikbaar op dagen/tijden:
Apotheek
Naam contactpersoon:
Telefoon:
Bereikbaar op dagen/tijden:
Arts en/of longverpleegkundige
Naam contactpersoon:
Telefoon:
Bereikbaar op dagen/tijden:
Gespecialiseerde verpleegkundige thuiszorg
Naam contactpersoon:
Telefoon:
Bereikbaar op dagen/tijden:
Meer informatie
Meer informatie over dit onderwerp staat op de website van het Longfonds: www.longfonds.nl
Of stel vragen aan de longarts of longverpleegkundige.
Adres en telefoonnummers
Canisius Wilhelmina Ziekenhuis Weg door Jonkerbos 100 6532 SZ Nijmegen
Polikliniek longziekten (B70) Melden bij Meldpunt 2B Telefoon: (024) 365 82 40
Verpleegkundig consulent longziekten Ermy Schonenberg
Saskia van Diepenbeek Telefoon: (024) 365 84 54 E-mail: astmacopd@cwz.nl Website: www.longziekten.cwz.nl
