INDONESIa DI KEMOEDlaN HaRI

INDONESIa DI KEMOEDlaN HaRI

l~H~M~l

- \

OVERZICHT DER

PLaNNEN ·

VRN DE

NEDERLRNDSCHE RE G E ER IN G

UJTGfl VE DIKELOEflRKfl N

OLEH

REGEERINGS VOORLICHTINGS DIENST

_ _ _ BflTflVlfl, JULI 1946 _ _ _

,

EEN NIEUWE STRTUS

KE BENTOEK POLITIK BRROE

1~~~~f~l~

SEKOETOE HiNG SRMR DERR-

DJRTNJR DRLRM LINGKOE- NGRN KERRDJRÄN

1~~~~f~lf

GELIJKWRRRDIG DEELGENOOT BINNEN HET RIJKSVERBRND

•

,

I

INHOUD:

ISINJR:

1 2 3

4 5

6

7

De Rede van H. M. de Koningin van 6 December 1942 (uittreksel).

Pidato Sri Baginda Ratoe Wilhelmina tanggal 6 Desemher 1942 (petikan).

Keterangan Pemerintah Hindia Belanda, diberikan di Batavia tg. 6 Nopember 1945.

Verklaring van de Ned. Ind. Regeering, afgelegd te Batavia 6 November 1945.

Verklaring van de Nederlandsche Regeering, afgelegd te Den Haag en Batavia op 10 Februari 1946 met inleiding van Z. Exc.

den Luit.·Gouverneur-Generaal.

Keterangan Pemerintah Belanda, diberikan di Den Haag dan Batavia, tg. 10 Pebroeari 1946, dengan kata pengantar dari Padoeka Jang Dipertoean Besar Lètnan Goebernoer Djenderal.

Pendjelasan dari P. J. D. B. Lèinan Goebernoer Djenderal atas Keterangan tg. 10 Pebroeari 1946.

Toelichting van Z. Exc. den Luitenant-Gouverneur-Generaal op de verklaring van 10 Februari 1946.

Rede van Z. Exc. den Ministet' van Overzeesche Gebiedsdee- len, gehouden in de openbare vergadering van de Tweede Kamer der Staten-Generaal op 2 Mei 1946.

Pidato P. J. D. B. Menteri daerah² Seberang dalam sidang èemoem darl Madjelis Rendah pada tanggal 2 Mei 1946.

Ringkasan dari pidato P. J. D. B. Menteri daerah² Seberang dalam sidang oemoem dari Madjelis Rendah Belanda tg. 7 Mei 1946.

Samenvalting van de rede van Z. Exc. den Minister van Overzeesche Gebiedsdeelen, gehouden in de openbare vergadering van de Tweede Kamer der Staten-Generaal op 7 Mei 1946.

Nadere toelichting op de Nederlandsche voorstellen van 10 Februari 1946.

,

Pendjelasan leblh djaoeh atas oesoel² Pemerintah Belanda tg. JO Februari 1946.

\

,

PIDATO S. B. R. WILHELMINA

Pada tanggal 6 December 1942. S. B. R. Wi/.hel- mina bertitah didepan tj(Y/'ong radio di Londen.

Koetipan titah itoe seperti jang berikoet:

P

ADA hari ini, tepat setahoen berselang, dimana orang² Djepang dengan tidak me- njatakan peperangan terlebih dahoeloe, telah menjerang dengan chianat kepada kawan² seri- kat Kami.

Dengan tidak merasa ragoe-ragoe sedikit poen, maka Kami telah melijeboerkan diri da- lam api peperangan oentoek membantoe seri- kat Kami, jang kepentingannja sama djoega kepentingan Kami.

Djepang memang soedah lama bersedia-sedia oentoek melakoekan peperangan ini dan dengan djatohnja daerah Hindia Belanda, maka Dje- pang dengan mengikoeti segala perboeatan² negeri² As, melakoekan serangan-serangannja dari satoe negeri ke lain negeri. J.ang belakang- an ini, berkat kegiatan Kami dengan segara mema'loemkan perang, dapatlah kiranja Kami hindarkan.

Sesoedah berperang satoe tahon lamanja, Kami dapat kenjataan, bahwa keadaan seka·

rang mendjadi beroebah, sehingga jang moela moelanja melakoekan serangan-serangan dan berada dalam keadaan² jang mengoentoengkan padanja, sekarang terdesak mendjadi lawan jang haroes mempertahankan diri. Walaupoen sebahagian besar dari Hindia Belanda, jang dengan gagah telah mempertahankan diri, oleh moesoeh Kami telah dikalahkannja, akan tetapi pertempoeran di bahagian daerah ini, hanja meroepakan sebagai permoelaan sadja.

Kekoeatan Djepang makin lama makin lemah, berkat serangan² Negeri Serikat jang kekoeat- annja teroes meneroes bertambah, jang dila- koekannja dari pelbagai soedoet.

Keberanian dan kekoeatan negeri Tiongkok

ta'

dapat dipatahkannja dan Djepang sekarang ada dalam saat, dimana ia akan djatoh dengan

ta'

dapat berdaja lagi.

Teristimewa pada saat ini, pikiran² Kami, di- toedjoekan kepada bangsa² Kami dan rakjat keradjaan Kami, dinegeri Belanda dan Hindia Belanda.

Sesoedahnja Kami mengalamkan pertalian jang beberapa abad itoe lamanja dengan penoeh pengalaman² dan kedjadian^{2 ,} dimana perasaan perhoeboengan djadjahan soedah lama terma- soek dalam djaman jang telah silam, maka se- dang Kami berdiri menghadapi saat oentoek berdjalan bersama-sama menoedjoe arah persa- maan, dengan sekoenjoeng-koenjoeng Kami di- tempatkan dalam keadaan oedjian jang maha hebat ini.

Penjerangan jang chianat itoe jang dilakoe- kan pada tahon 1940 terhadap Negeri Belanda, adalah halangan dan ganggoean jang pertama oentoek mendjalankan segala atjara² itoe dan pertempoeran jang dahsjat di Hindia Belanda

REDE VAN H. M. DE KONINGIN.

Op 6 December 1942 sprak H. M. de Koningin via de Londensche radio. Aan deze rede is het volgenx1e antleend.

H

ET is heden een jaar geleden dat de Japanneezen, zonder voorafgaande oorlogs- verklaring een verraderlijken overval deden op onze bondgenooten. Wij hebben toen geen oogen- blik geaarzeld, om ons onmiddellijk in den strijd te werpen en de bondgenooten, wier zaak ook de onze is, te hulp te snellen.

Japan had zich reeds sedert jaren voorbereid op dezen oorlog en op de verovering van Neder- landsch-Indië en het heeft gepoogd daarbij de gedragslijn te volgen van de Asbondgenooten, om het eene land na het andere aan te vallen.

Dit laatste hebben wij, dank zij onze onverwijlde oorlogsverklaring, kunnen verijdelen.

Na een jaar van strijd kunnen wij getuigen, d'at het getij aan het kenteren is en dat de aan- valler van toen, die zoozeer in het voordeel was, in de verdediging is gedrongen. Wel werd Ne- derlandsch-Indië, dat zich zoo heldhaftig ver- dedigd heeft, grootendeels door den vijand be- zet, maar dit deel van den strijd bleek slechts het voorspel te zijn.

De Japanneezen naderen meer en meer de grenzen van kunnen tegen de steeds groeiende macht, die van alle zijden op hen aanvalt.

China's moed en. uithoudingsvermogen heb- ben zij niet kunnen breken en Japan staat thans voor het keeren van den vloed welke tot zijn zelfgewilden en volkomen ondergang zal leiden. "

"Meer dan ooit gaan op dit oogenblik mijn gedachten uit naar mijn land en rijksgenooten in Nederland en Nederlandsch-Indië. Na een historische verbondenheid van eeuwen, waarin het tijdperk der koloniale verhoudingen reeds lang tot het verleden behoorde, stonden wij aan den vooravond van een samengaan op voet van gelijkheid, toen· wij plotseling voor de huidige harde beproeving werden geplaatst.

De verraderlijke aanval op Nederland in 1940 was de eerste onderbreking in het ontwikke- Hngsproces; de heldhaftig gevoerde strijd van Nederlandsch-Indië, gevolgd door de bezetting van het overgroote deel van dit gebied in 1942, was de tweede.

Reeds in den tijd toen Indië nog vrij was en alleen Nederland bezet, bleek de kracht van deze verbondenheid en leefde aan beide zijden een gevoel op van sterker saamhoorigheid dan

3

4

in vredige dagen zoo snel kon zijn gegroeid. Nu echter is dit wederzijdsch begrijpen nog ver- diept, doordat dezelfde strijd in vollen omvang is gevoerd en hetzelfde leed in volle zwaarte wordt ondergaan.

Zoowel in Nederland als in Nederlandsch- Indië hebben de vijanden met hun propaganda voor de zoogenaamde nieuwe orde niets onbe- proefd gelaten, Om de geesten te verleiden en om hun dwingelandij en onderdrukking met de leugens hunner toekomstbeloften te omkleeden.

Maar deze leugens en dit bedrog hebben niet gebaat, want schier allen hebben doorzien en begrepen, dat onze vijanden slechts slavernij en uitbuiting beoogen en dat er zoolang zij niet.

verdreven en verslagen zijn, van vrijheid geen sprake kan wezen.

In vroegere radioredes kondigde ik reeds aan dat het in mijn bedoeling ligt, om na de bevrij- ding gelegenheid I te scheppen, om gezamenlijk te overleggen over een voor de veranderde om- standigheden passenden bouw van het Konink- rijk en zijn deel en. De daartoe bijeen te roepen Rijksconferentie werd in de regeeringsverkla- ring van 27 Januari 1942 nader omschreven.

Deze conferentie, waarin vooraanstaande vertegenwoordigers van het Koninkrijk met die van Nederland aan de Ronde Tafel zullen sa- menkomen, werd in de toen nog vrije gebieds- deelen van Nederlandsch-Indië, Suriname en Curaçao reeds voorbereid. Vooral in Neder- landsch-Indië waren daartoe uitvoerige gege- vens verzameld, welke mij nog in December 1941 vanwege den Gouverneur-Generaal hebben bereikt.

De strijd in Nederlandsch-Indië heeft deze veelbelovende voorbereiding verstoord. Wij kunnen haar eerst hervatten zoodra een ieder zijn overtuiging weer vrijuit zal kunnen uitspre- ken. Staat het dus vast, dat een vernieuwing noodig is in den staatkundigen bouw van het Rijk en in dien van Nederland en de overzeesche gebieden, het zou daarom niet juist en ook niet mogelijk zijn, daarvan nu reeds den vorm te willen bepalen.

Ik weet hoeveel groots en goed in Nederland onder den druk der bezetting aan het groeien is; ik weet dat zulks ook in Indië bet geval is, waar de saamhoorigheid door het ondervonden leed nog wordt versterkt. Dit kan slechts wor- den uitgewerkt in vrij overleg, waarbij beide gebiedsdeelen van elkanders denkbeelden zullen willen kennis nemen. Bovendien heeft de bevol-

jang diikoetinja dengan didoedoekinja sebaha- gian besar dari ini daerah pada tahon 1942, ada- lah ganggoean jang kedoea.

Pada masa Hindia Belanda masih bebas dan hanja Negeri Belanda sadja jang didoedoeki moesoeh, terlihat benar kekoeatan pertalian ini dan perasaan keroekoenan dari kedoea belah pihak, lebih tjepat lagi toemboehnja dari pada waktoe² jang soedah laloe. Akan tetapi perasa- an aaiing mengerti itoe sekarang tambah men- dalam, oleh karena pertempoeran sedang dil a- koekan sepenoeh --penoehnja, dan kesoesahan dan kesoelitan² sekarang sedang sama² diderita.

Baik di negeri Belanda, maoepoen di Indo- nesia, moesoeh Kami telah melakoekan segala mat jam propagandanja jang dinamakannja oentoek "soesoenan masjarakat baroe", dan oentoek menjesatkan 'pikiran rajat dan oentoek menoetoep perboeatan² mereka jang bersifat menindas dan menganiaja itoe, diberikannja bermatjam-matjam djandji jang élok² oentoek di kemoedian hari, perdjandjian² mana jang sebenarnja kosong belaka.

Akan tetapi tipoe moesJihat ini tidak berfae- dab, karena hampir semoea orang dapat melihat dan insjaf akan tipoe-moeaJihat itoe, babwa moesooh² Kami hanja menghendaki pemboeda- kan dan perampasan, dan djika mereka itoe tidak dioesir keloear dan dikalahkan, maka kemerdekaan poen tidak poela akan dapat di- woedjoedkan.

Dalam pidato² Kami jang soedah² didepan tjorong radio, Kami tel ah mengoemoemkan bah- wa adalab toedjoean Kami, sesoedah pembeba- san, oentoek memberi ketika boeat bersama2 bemending menjoesoen pemerintahan baroe dari Keradjaall dan babagdan²nja jang sesoeai de- ngan keadaan j.ang berobah ini.

Permoesjawara;tan keradjaan jang akan di- langsoenll'kan oentoe,k itoe, telah didjelaskan lebih landjoet dalam pengoemoeman pemerintab dari tanggal 27 Djanoeari 1942.

Permoeajawaratan ini, dimana wakil² jang

<terkemoeka dari 3 bahagian keradjaan disebe- rang laoetan akan bertemoe dengan wakil2 Belanda didepan medja boendar, telah disiapkan di Hindia Belanda, Suriname dan Curaçao jang ,ketika itoe maaih mendjadi daerab2 jang bebas.

Oentoek itoe maka keterangan² jang lengkap telab dikoempoelkan teroetama di Hindia Be- landa, keterangan² mana dengan perantaraan Goebernoer Djenderal telah disampaikan kepada Kami dalam boelan Desember 1941.

Pertempoeran di Hindia Belanda telah meng- ganggoe persiapan ini, soeatoe persiapan jang mengandoeng harapan bèsar oentoek di kemoe- drian hari.

Kami hanja dapat melandj.oetkan tjita² kami itoe, sesoedabnja masing2 dapat poela menge- moekakan kejakinannja dengan bebas.

Malka dapatlah ditentoekan bahwa amat di- boetoehkannja pembaharoean aoesoenan peme- rintahan Keradjaan serta dalam soesoenan pemerintaban negeri Belanda dan daerah² sebe-

rang laoetan, akan tetapi oentoek menetapkan bentoek pemerintahan ,setjara itoe pada saät ini tidak tepat, lagi poela tidak moengkin.

Kami mengatahoei beberapa kebesaran dan kebaikan jang sedang toemboeh di negeri Be- landa selama penindasan; Kami mengetahoei, bahwa di Indonesia poen demikian poela halnja, dimana perasaan persatoean, disebabkan oleh penderitaan itoe, bertambah koeatnja.

Penetapan itoe hanja dapat diselenggarakan dengan peroendingan jang bebas, dimana kedoea daerah akan dapat mengetahoei pemandangan masing^{2 •}

Terlebih poela, rakjat² Belanda dan Hindia Belanda, dengan penderitaan dan perlawanan mere.ka, telah menetapkan hak²nja oentoek me- moetoeskan bersama² akan bentoeJy pemerintah- nja serta tanggoeng djawabnja se.moea rakjat terhadap doenia, dan tanggoeng djawab sesoea- toe golongan terhadap jang lain, begitoe djoega terhadap mereka sendiri. Dengan menjelesaikan itoe pada masa ini moengkin akan memboeat salah mengartinja rak jat Kami belaka dan moengkin djoega akan disampingkan .oleh me- reka jang pemandangan²nja teJah dipengaroehi oleh pengalaman² jang pait.

Kami jakin - dan sedjarah begitoe poela benta² dari daerah² jang didoedoe.ki menetap- kan kejakinan Kami itoe - bahwa keradjaan dapat disoesoen poela sesoedalh ac.hirnja pepe- rangan, atas dasar jang kekal dari persatoean jang sepenoeh²nja. Penjelesaiannja itoe akan meroepakan apa jang dari dahoeloe telah ter- djadi.

Kami insjaf balhwa tidak ada soeatoe persa- toean politik dan pel'hoeboengan politik jang dapat bel'diri wroes dengan kekal, djikalau tidak didjoendjoeng dengan soeka-rela dan kesetian dari sebahagian terbesar dari pendoedoek.

Kami jakin bahwa negeri Belanda lebih berat lagi kewadjibannja dari jang soedah² boeat membangoenkan dan me.mperloeaskan kema- djoeannja daerah² di seberang laoetan dan men- djamin bangaa Indonesia dengan sebaik-baiknja dalam membangoenkan keinginan boeat beker- dja bersama-sama dalam mengembalikan keten- traman dan kebahagiannja.

Tahoen² jang Ibelakangan ini telah memboek- tikan, bahwa pada kedoea bangaa ini nampak persatoean dan kekoeatan oentoek bersama- sama menoedjoe pada satoe arah.

Persatoe.an keradjaan jang didasarlran atas azas itoe mendorong pendjelmaän tjita2 , oentoek mana serikat Bangsa² kini sedang bertempoer - sebagaimana telah didjelaskan dalam piagam Atlantik jang djoega telah mendapat persetoe- djoea'l- Kami dengan sepenoehnja - oleh karena dasar²nja itoe bersamaän dengan pendapatan Kami tentang keadilan dan kemerdekaan, oen- toek mana Kami dalam sedjarah Kami kini sedang toeroet mengol'ban!kan djiwa dan raga.

Dengan tidak mendahoeloei pertimbangan- pertimbangan dari Conferentie-Keradjaän, Kami pertjaja, bahY'a mereka akan menjetoedjoei adanja satoe "PERIKATAN KERADJAAN",

king van !'{ederland en Nederlandsch-Indië, door haar lijden en haar verzet haar recht be- vestigd om mede te beslissen over den vorm, die zal worden gegeven aan die verantwoordelijk- heid van het geheele volk tegenover de wereld en van de verschillende bevolkingsgroepen tegenover elkander en tegenover zichzelf. Door daarop nu vooruit te loopen, zou dat recht wor- den miskend en het door bittere ervaring ver- worven inzicht van mijn volk worden terzijde geschoven.

Ik ,ben ervan overtuigd - en de geschiedenis zoowel als de berichten uit de bezette gebieden bevestigen mij daarin - dat het Rijk na den oorlog zal kunnen worden opgebouwd op den hechten grondslag van volledig 'deelgenoot- schap, die de voltooiing zal beteekenen van hetgeen zich in het verleden reeds heeft ontwik- keld.

Ik weet dat geen politieke eenheid en ver- bondenheid op den duur kunnen blijven bestaan, die niet gedragen worden door de vrijwillige aanvaarding en trouw van de overgroote meer- derheid der burgerij. Ik weet dat Nederland dieper dan ooit zijn verantwoordelijkheid gevoelt voor een krachtigen groei van de overzeesche gewesten en dat de Indonesiërs in de langzaam gegroeide samenwerking den besten waarborg vinden voor het herstel van hun vrede en geluk.

De laatste jaren hebben getoond, dat in beide volken de wil en het vermogen tot harmonisch en vrijwillig samengaan aanwezig zijn. Een op dien grondslag gevestigde rijkseenheid stuurt aan op de verwezenlijking van het doel, waar- voor de vereenigde naties strijden - zooals dit onder meer in het Atlantic Charter is belichaamd en waarmede wij aanstonds konden instemmen - omdat het de grondslagen bevat van onze eigen opvatting van recht en vrijheid, waarvoor wij in den loop der geschiedenis goed en bloed geofferd hebben.

Ik stel mij voor, zonder vooruit te loopen op de adviezen der Rijksconferentie, dat zij zich richten zullen op een rijksverband, waarin Ne- derland, Indonesië, Suriname en Curaçao teza- men deel zullen hebben, terwijl zij ieder op zich- zelf de eigen inwendige aangelegenheden in zelf- standigheid en steunend op eigen kracht, doch met den wil om elkander bij te staan, zullen behartigen.

Ik meen dat zulk een zelfstandigheid en sa- menwerking aan het Rijk en zijn deelen de kracht kunnen geven om hun verantwoordelijk-

, ⁵

6

heid naar binnen en naar buiten ten volle te dragen.

Daarbij zal voor verschil van behandeling op grond van ras en landaard geen plaats zijn, doch zullen de persoonlijke bekwaamheid der burgers en de behoeften van de verschillende bevolkings- groepen den doorslag geven voor het beleid der regeering.

Ook in Indië heerscht thans de verdrukker, die in navolging van zijn verfoeilijke bondgenoo- ten en met verwerping van de beginselen die hij zelf in het verleden heeft erkend, vreedzame burgers interneert en vrouwen en kinderen van hun levensonderhoud berooft.

Hij heeft dat mooie en vredige land ontwor- teld en uit zijn voegen gerukt; zijn "nieuwe orde" brengt slechts ellende en armoede. Maar desondanks kunnen wij getuigen dat het niet is gelukt ons te bedwingen en thans, nu een immer groeiende macht van verbonden volken van alle zijden op hem aanrukt, weten wij dat hij daarin ook niet meer zal slagen:

Nederlandsch-Indië en Nederland zullen met hun helden te land, ter zee en in de lucht, met hun wakkere en moedige koopvaarders e'n door hun taai en ni=er wankelend verzet in den zwaren strijd dien zij streden, na de gemeen- schappelijke overwinning hun zelfopoffering en onverschrokkenheid bekroond zien met de her- winning van vrede en geluk voor land en volk in een nieuwe wereld, Zij zullen dan onverwijld aan den slag kunnen gaan, om te bouwen aan een betere en gelukkiger toekomst.

,

dalam mana Belanda, Indonesia, Suriname dan Curaçao toeroet tjampoer bersama-sama, sedang semoeanja masing-masing akan mengoeroes .keperlooan tatanegaranja sen<tiri, tetapi dengan

·kehendak membantoe satoe sama Jain. Kami berpendapatan, bahwa kemeroekaan dan pek er- djaan bersama seperti jang digambarkan itoe, akan dapat memberi kekoeatan kepada Kera- djaan seantoronja dan pada semoea bahagiannja oentoek menanggoeng djawab dengan penoeh atas segala ikewadjibannja, kedalam dan keloear negeri. Dalam keadaan itoe, perboe.atan-per- hoeatan jang berdasar.kan perbedaän djenis atau bangsa ta' boJeh ada lagi. Hanja ketjaka- pan tiap2 orang dalam masjarakat dan keper- loean dal1i berbagai-bagai golongan² jang boleh memberi pertimbangan dalam pimpinan Peme- rintah.

Djoega di Indonesia kini terdapat penindas jang mengikoeti perboe.atan kawan²nja jang sangat hina itoe dengan menghapoeskan tjita² jang mereka sendiri dahoeloenja akoei, dengán menawan pendoedoek2 jang damai serta meram- rpas penghidoepannja orang² perempoean dan anak2•

Pemndas itoe telah meroesak negara jang sangat indah dan sentausa itoo, serta menim- boelkan kekatjauan; tjita² haroe mereka itoe hanja dapat memberikan kemelaratan dan kemiskinan.

Akan tetapi meskipoen begitoo Kami dapat mejakinkan bahwa mereka itoe tidak berhasil memaksa Kami, dan kini, sooatoo tenaga jang selaloe bertambah dari bangsa² serikat telalh menjerang mereka itoe, Kami jakin bahwa mOO- soeh² Kami tidak poela akan berhasil dalam gerakannja.

Hindia Belanda dan Nederland dengan tenaga pahlawan-pahlawannja' <ti darat, di laoet dan di oedara, akan mengatasi segala serangan2 moe- soeh dan akan moentjoel dal1i medan peperangan sebagai ipahlawan jang menang, jang akan membawa peroamaian dan kemakmoeran dan kesenangan negeri dan rajatnja dalam doonia baroe, dan tidak akan ragoe2 lagi oentoek be- kerdja, booat membangoenkan harapan baik dan moelia di kemoedian hari.

•

j

KETERANGAN PEMERINTAH HINDIA BELANDA.

Pada tanggal 6 November 1945 dipermak- loemkan keterangan Pemerintah Hindia Belan- da jang boenjinja seperti berikoet:

D

^JALANNJA kedjadian-kedjadian sesoedah- nja Djepang menjerah, menjebabkan tim- boelnja kekoesoetan dan kebingoengan besar, dan menjebabkan djoega bahwa roepa-roepa keadaän, jang tidak dibangoenkan oleh pcme- rintah, jang sampai sekarang menghalangi pemerintah itoe mengoemoemkan lebih landjoet dalam garis-garis besar, maksoednja dalam hal perobahan tata-negara Keradjaan dan Indone- sia.

Dasar-dasar perobahan² (oentoek jang mana menoeroet pewartaän tanggal 27 Djanoeari 1942, akan diadakan permoesjawaratan medja boender sekeradjaän sesoedahnja semoea baha- gian dari Keradjaan bebas) soedah digambar- kan dalam pidato Sri Baginda Maharadja pada

tanggal 6 December '1942. Bagian pidato Sri Ratoe itoe jang terpenting, adalah sebagai ber- ikoet:

"Dengan tidak mendahoeloei pertim-

"bangan-pertimbangan dari Conferentie-

"Keradjaän, Kami pertjaja, bahwa mereka

"akan menjetoedjoei adanja satoe "PER-

"IKATAN KERADJAAN", dalam mana

"Belanda, Indonesia, Suriname dan Cura-

"çao toeroet tjampoer bersama-sama, se-

"dang semoeanja masing-masing akan

"mengoeroes keperloean tata-negaranja

"sendiri, tetapi dengan kehendak memban-

"toe satoe sama lain. Kami berpendapatan,

"bahwa kemerdekaan dan pekerdjaan ber-

"sama seperti jang digambarkan itoe, akan

"dapat memberi kekoeatan kepada Kera-

"djaan seanteronja dan pada semoea baha-

"giannja oentoek menanggoeng djawab de-

"ngan penoeh atas segala kewadjibannja,

"kedalam dan keloear negeri. Dalam ke-

"adaan itoe, perboeatan-perboeatan jang

"berdasarkan perbedaän djenis atau bangsa

"ta' boleh ada lagi. Hanja ketjakapan tiap-

"tiap orang dal am masjarakat dan keper-

"Ioean dari berbagai-bagai golongan² jang

"bol eh memberi pertimbangan dalam pim-

"pinan Pemerintah".

Tambah lama tambah dalam ke-insjafan bahwa Keradjaan ini hanja dapat disoesoen ba- roe, beradasarkan atas azas-azas penghargaan sama tinggi dan bekerdja bersama. Dengan keinsjafan itoe, timboellah roepa persekoetoean.

Persekoetoean itoe meroepakan soeatoe bentoek baroe dalam riwajat. Tetapi dapatlah bentoek baroe itoe memberi kepoeasan jang penoeh ke- pada ke-insjafan nasronal jang toemboeh besar selama pendoedoekan Djepang di Indonesia.

Akan tetapi dalam kekoesoetan dan kebi- ngoengan dalam mana ke-insjafan ini terdjadi boekan sadja memilih djalan mem-proklameer dengan bantoean pemerintah militer Djepang,

VERKLARING VAN DE NEDERL.-INDISCHE REGEERING

Op 6 November 1945 werd te Batavia de vol- gende verklaring van de Nederlandsch-Indische Regeering uitgegeven.

D

E loop der gebeurtenissen na de overgave van Japan heeft ertoe geleid, dat groote ver- warring is ontstaan en dat omstandigheden, die ' niet door de Regeering in het leven zijn ge- roepen, haar tot dusverre hebben belet, de voor- nemens tot staatkundige hervorming van het Koninkrijk en van Nederlandsch-Indië in hun hoofdlijnen verder bekend te maken.

Reeds in 1942 werden de grondslagen van de hervorming, waarvoor op 27 Januari een rijks- conferentie was aangekondigd, na de bevrijding van alle gebiedsdeelen, in een rede van Hare Majesteit de Koningin op 6 December geschetst.

De voornaamste passage luidt:

"Ik stel mij voor, zonder vooruit te loopen op de adviezen der rijksconferentie, dat zij zich rich- ten zullen op een Rijksverband, waarin Neder- land, Indonesië, Suriname en Curaçao tezamen deel zullen hebben, terwijl zij ieder op zichzelf de eigen, inwendige aangelegenheden in zelf- standigheid en steunend op eigen kracht, doch met den wil elkander bij te staan, zullen beharti- gen.

Ik meen, dat zulk een zelfstandigheid en sa- menwerking aan het Rijk en zijn deelen de kracht kunnen geven om hun verautwoordelijk- heid naar binnen en naar buiten ten volle te dra- gen.

Daarbij zal voor verschil van behandeling op grond van ras of landaard geen plaats zijn, doch zullen slechts de persoonlijke bekwaamheid der burgers en de behoeften van de verschillende be- volkingsgroepen den doorslag geven voor het beleid der Regeering".

Steeds dieper is het besef doorgedrongen, dat alleen op deze beginselen van gelijkwaardigheid en samenw~rking het Koninkrijk kan worden herbouwd. Daarbij is de vorm van deelgenoot- schap naar voren gekomen, die nieuw is in de geschiedenis, doch die inderdaad aan het onder de bezetting gegroeide nationale zelfbewustzijn volle bevrediging kan schenken.

In de ontstane verwarring heeft echter dit zelfbewustzijn niet alleen den weg gekozen van de uitroeping, met medewelking van de Japan- sche militaire overheid, van een Republiek Indo- nesië, maar bovendien zijn een zoodanige propa- ganda tegen de Nederlanders en een zoodanige

7

8

terreur tegen andersdenkenden ontketend, dat een bekendmaking geen nut zou hebben gehad en met de waardigheid der Regeering niet in overeenstemming te brengen viel. Zoolang dui- zenden weerlooze Nederlanders, die de zwaarste verdrukking door den vijand hadden doorstaan, in gevaar verkeerden en een vrije bespreking door bedreigingen onmogelijk werd gemaakt, was ook ieder begin van gemeenschappelijke re-, constructie uitgesloten.

Nu door de hulp van onze bondgenooten het gevaar voor de bevrijde geïnterneerden is ver- minderd en eenige verbetering schijnt te zijn in- getreden ten aanzien van de vrijheid van spre- ken en van contact, is het oogenblik daar om het program der Regeering, gebaseerd op de rede van Hare Majesteit de Koningin van 6 Decem- ber 1942, nader uit te werken.

De Regeering gaat uit van de erkenning van het rechtmatig streven der Indonesiërs naar een nationaal bestaan en van de overtuiging, dat dit streven door een goede samenwerking tusschen Indonesiërs en Nederlanders, langs den weg van een wettige evolutie te verwezenlijken is. '

Doelstelling is daarom de spoedige ontwikke- ling van Indonesië tot deelgenoot in een Ko- ninkrijk, dat zoodanig is geconstrueerd, dat het nationaal zelfrespect van alle daaraan deelne- mende volkeren wordt gewaarborgd. Daartoe zal op wettige wijze in dit land de centrale Re- geering zoodanig moeten worden gerecon- strueerd, dat zij bestaat uit ,een volksvertegen- diging op democratischen grondslag, in belang- rijke meerderheid uit Indonesiërs samengesteld, en een raad van ministers onder den Gouver- neur-Generaal als vertegenwoordiger van de Kroon, Deze Regeel'ing zal de inwendige aan- gelegenheden van het land moeten besturen, ter- wijl daar beneden een doelmatige decentralisatie de regionale en locale belangen zal moeten be- hartigen. Het kiesrecht zal een onderwerp zijn van nader overleg, doch behoort te berusten op vrije vorming van de openbare meening en ver- tegenwool'diging van de burgerij in haar belang- rijkste.geledingen.

Indonesië zal oveereenkomstig de toezegging van H. M. tot een volledig deelgenootschap in het Koninkrijk worden geroepen, welks organi- satie dus uit de rijksdeelen zal worden opge- bouwd. De vorm, aan deze grondgedachte te geven, zal door het overleg in dil ronde tafel conferentie en de behandeling van haar voor- stellen door de wetgevende organen van het KO-

soeatoe repoebIik Indonesia, akan tetapi terlebih poela dioesahakan soeatoe propaganda melawan orang Belanda dan kekedjaman terhadap se- moea orang jang berlainan pikirannja jang de- mikian haibatnja, sampai tidak bergoena peng- oemoeman jang dimaksoedkan itoe, djoega tidak

sesoeai dengan kehormatan Pemerintah itoe.

Djoega selama beriboe-riboe orang Belanda jang tidak dapat membela dirinja, dan jang soedah menderita tindasan jang terberat sekali dari pihak moesoeh masih berada dalam baha- ja, dan selama semoea permoesjawaratan jang merdeka tidak dapat dilangsoengkan dari sebab roepa-roepa antjaman, maka tiada ada djalan sama sekali oentoek moelai soeatoe soesoenan perbaikan bersama-sama.

Sekarang dengan pertolongan Serikat kita, bahaja bagi orang jang dibebaskan dari inter- neran soedah koerang, dan roepanja soedah ada perbaikan sedikit dalam hal kemerdekaan pem- bitjaraan dan perhoeboengan. Dari sebab itoe datanglah waktoenja menjelenggarakan lebih djaoeh rentjana-rentjana Pemerintah jang di- dasarkan pada choetbah Seri Baginda Maha- radja pada tanggal 6 December 1942.

Dasar-dasarnja Pemerintah pertama bahwa Pemerintah mengakoe sahnja toedjoean orang Indonesia oentoek mentjapai soeatoe kehidoep- an nasional dan kedoea kejakinan Pemerintah, bahwa toedjoean ini dapat ditjapai dengan me- makai djal'an epoloesi jang sjah dengan beker- dja bersama-sama jang baik anwa orang Indo- nesia dan orang Belanda. '

Sebab itoe toedjoean rentjana-rentjana terse- boet jaltoe memadjoekan Indonesia dengan tje- pat mendjadi kawan sekeradjaan. Keradjaan jang ditoedjoekan disoesoen hingga didjamin kehormatan nasional masing-masing bangsa jang toeroet dalam keradjaan itoe. Dengan maksoed itoelah markas pemerintah (central) dinegeri ini akan disoesoen baroe dengan dja- lan jang sjah. Markas Pemerintah ini akan ter- diri dari soeatoe perwakilan rakjat dan soeatoe madjelis kementerian. Perwakilan rakjat jang didasarkan demokrasi dan terbanjak anggauta- nja orang Indonesia asli. Soeatoe badan kemen- terian dibawah Goebernoer Djenderal, sebagai wakil Seri Ratoe. Pemerintah ini akan meng- atoer segala hal-hal didalam negeri, dan di- bawahnja soeatoe desentralisasi jang lengkap akan mengoeroes S'emoea keperloean daerah dan kota-kota. Hak memilih angg!luta badan per- wakilan itoe soeatoe soal jang perloe diroen- dingkan lebih djaoeh. Akan tetapi hak ini wa- djib didasarkan atas kemerdekaan penoeh ter- djadinja pemandangan oemoem dan atas per- wakilan pendoedoek-pendoedoek dalam segaJa golongannja jang teroetarna.

Menoeroet djandJi · Sri Baginda Mahara- dja, Indonesia akan dioendang oentoek soea- toe persekoetoean jang sempoerna dalam Ke- radjaan. Sebab itoe, organisasi Keradjaan ini akan disoesoen dari para-sekoetoe sekeradjaan

I

itoe. Bentoek jang akan diberikan pada azas fikiran ini, akan ditetapkan oleh peroendingan- peroendingan di permoesjawaratan medja boen- der dan dengan andjoerannja dikerdjakan oleh badan-badan Keradjaan jang koeasa memboeat oendang-oendang. Dj'oega soal-soal sebagai soal bendera sendiri oentoek Indonesia, disamping bendera Keradjaan, akan dipoetoes berdasar oesoel-oesoel dari permoesjawaratan medja boender itoe. Adanja orang Indonesia dan lain- lain pendoedoek jang boekan toeroenan Belanda masoek dalam djabatan sekeradjaan sekarang djoega akan diperloeaskan dengan atoeran ter- tib.

Atoeran-atoeran dan badan-badan jang masih bersandar per bedaan bangsa atau dirasakan se- bagai perbedaan bangsa akan lenjap atau diro- bah. Oempamanja adanja soeatoe bestir Belanda dan soeatoe bestir Indonesia masing-masing akan dihilangkan dan djoega kehakiman hoe- koeman jang terpisah menoeroet bangsa. Ang- katan pendoedoek dari segala bangsa lain dari pada Belanda dalam .semoea djabatan oemoem akan dilangsoengkan dengan koeat sampai pllngkat jang paling tinggi serta pekerdjaan bersama-sama akan dilakoekan atas dasar ber- sama kedoedoekan antara semoea bangsa. Be- gitoe djoega dalam lingkoengan peroesahaan orang-orang Indonesia, peranakan Tionghwa dan lain-lain pendoedoek jang boekan toeroenan Belanda haroes mendapat tempat jang selajak- nja dalam pekerdjaan staf dan dalam pimpinan.

Pengadjaran.

Pengadjaran dan pendjàikan mesti dirobah

•

sampai hilang selekas-lekasnja boeta hoeroef itoe dan djoega soepaja memboeka oentoek poe- tera negara segala roepa pengadjaran jang perloe oentoek masjarakat. Dalam hal ini oen- toek melebarkan dasarnja toekar menoekar goeroe dan moerid dengan negeri Belanda dan lain-lain negeri akan àipHloekan. Djoega kema- djoean keboedajaan Indonesia akan di-indahkan denj:an sepenoeh-penoehnja. Berhoeboengan hal ini tidak akan diloepakan soeatoe penerangan bagi rakjat jang djoedjoer dan loeas.

Bahasa.

Bahasa Indonesia dan laiJ;1 bahasa Boemipoe- tera jang oetama akan diperJoeaskan menoeroet rentjana dan tertib, soepaja mentjoekoepi oen- toek keperloean modern dengan maksoed soepa- ja dapat dipakai oentoek kehidoepan keboedaja- an, sosial dan ekonomi seanteronja. Pengakoean bahasa Indonesia sebagai bahasa negara resmi disamping bahasa Belanda akan dilangsoengkan sama sekali. Djoega pengetahoean bahasa Be- landa dan bahasa doenia jang terkemoeka akan dimadjoekan dengan koeat.

EkonomI.

Politiek perekonomian dibawah soeatoe pim- pinan Pemerintah jang koeat dan tertib, akan

ninkrijk moeten worden bepaald. Ook vraagstuk- kep. als die van een eigen ,:,lag voor Indonesië, naast die van het Koninkrijk, zullen op grond van de voorstellen der ronde tafel conferentie moeten worden beslist. De inschakeling van Indonesiërs en andere burgers van niet-Neder- landschen landaard in de diensten van het Ko- ninkrijk kan aanstonds systematisch worden uit- gebreid.

Regelingen en instellingen, die nog berusten op of gevoeld worden als rasdiscriminatie, zullen verdwijnen of worden hervormd. Zoo zal de scheiding tusschen een Nederlandsch en Indo- nesisch bestuur worden opgeheven, evenals de gescheiden strafrechtspraak. In alle openbare . diensten zal de feitelijke opneming van burgers van niet-Nederlandsçhen landaard tot in de hoogste rangen met kracht worden doorgevoerd, evenals de onderlinge samenwerking op den voet van gelijkwaardigheid. Ook in het bedrijfsleven zullen Indonesiërs en andere burgers van niet- Nederlandsche herkomst hun plaats behooren te vinden in de stafbetrekkingen en de leiding.

Onderwijs.

Het onderwijs zal op zoodanigen voet moeten worden hervormd, dat zoo spoedig mogelijk een einde komt aan het analfabetisme en dat het voor de landskinderen openstelt iederen vorm van opleiding, waaraan de maatschappij behoef- te heeft. Daarbij zal, ter verbreeding van den grondslag, uitwisseling met Nederland en het buitenland worden bevorderd, ~rwijl volle aan- dacht zal blijven gewijd aan de ontwikkeling van de Indonesische cultuur. Ook een eerlijke en ruime volksvoorlichting kan in dit verband wor- den vermeld.

Taal.

De Indonesische taal en andere belangrijke in- heemsche talen zullen systematisch verder wor- den ontwikkeld voor modern gebruik, zoodat het geheele cultureeIe, sociale en economische leven zich daarvan als voertaal zal kunnen be- dienen. De erkenning van de Indonesische taal als officieele taal naast het Nederlandsch zal volledig worden doorgevoerd. Ook de kennis van het Nederlandsch en van de voornaamste we- reldtalen zal krachtig worden bevorderd.

Economie.

De economische politiek zal, onder systemati- sche en krachtige leiding van de overheid, ge- richt worden op het herstel en de vergrooting van de volkswelvaart, ondr1r meer door de

• 9

oprichting van de daarvoor geëigende organisa- ties en door het tot stand brengen van deug~e­

lijke werkplannen. Daarbij zal eenerzijds voor de ontwikkeling van groote, middelsoort en kleine bedrijven voor alle landaarden ruimte worden geschapen en anderzijds deelneming van Indonesiërs, Indo-Chineezen en Indo-Arabieren in groot-bedrijven worden bevorderd. Met alle middelen, waaronder industrialiseering, zal wor- den gestreefd naar een verhooging van de pro- ductie en een verbetering van de verdeeling van het volksinkomen, terwijl tevens de eigen kapi- taalvorming met kracht zal worden bevorderd.

Door een doelmatige samenwerking met Neder- land en het buitenland zal, met volle inachtne- ming van de hierboven gegeven doelstelling, de grondslag van de volkshuishouding worden ver- sterkt.

Als gevolg van de ontwrichting, die oorlog en bezetting hebben gebracht, zal een zich tot alle klassen in de maatschappij uitstrekkende sociale zorg meer dan ooit noodzakelijk zijn.

Het muntwezen zal, door voorloopige voor- zieningen, zoo snel mogelijk moeten worden ge- zuiverd, om met inachtneming van de economi- sche en financieele positie van Indonesië in de wereld op een vasten voet te worden gebracht.

Een krachtige weermacht zal worden opge- bouwd op den grondslag van algemeene weer- baarheid, waaraan alle landaarden zullen bijdra- gen en waarin zij alle deel zullen hebben.

Burgerschap.

Aan het burgerschap van Indonesië zal een duidelijke inhoud worden gegeven, die de gelijk- waardigheid tot grondslag heeft, zonder noch- tans bijzondere rechtsbehoeften van' verschillen- de groepen der burgerij te verwaarloozen. In dat kader zullen verschillende vraagstukken, zooals het agrarische vraagstuk, een oplossing moeten vinden.

De wederopbouw van Indonesië is alleen te bereiken door werkelijke samenwerking tus"Schen de burgers van verschillenden landaard en tus- schen Nederland en Indonesië, die tezamen een veel sterker geheel kunnen vormen, dan ieder op zich zelf. Die wederopbouw moet snel ter hand worden, genomen, omdat anders de algemeene verarming en verwildering zulke afmetingen zullen aannemen, dat herstel haast niet meer mogelijk zal zijn. Er moet een einde komen aan de steeds vel'dergaande afbraak en verwoesting.

Alleen door daarbij den wettigen weg te volgen

..

ditoedjoekan kepada mengembalikan dan mem- besarkan kesentausaan rakjat antara lain de- ngan mendirikan organisasi-organisasi jang lajak dan dengan memboeat rentjana-rentjana

jang baik. Dalam hal ini akan diberikan keloea- san oentoek mendinkan pèroesahaan besar, se- dang dan ketjil kepoenjaannja pendoedoek dari semoea golongan dan sebaliknja toeroet tjam- poernja orang Indonesia dan Tionghwa dan Arab peranakan dalam peroesahaan besar akan dimadjoekan. Dengan semoea djala:l, tidak diloepakan indoestrialisasi, akan dioesahakan tambahnja pengasilan (produksi) dan perbaikan pembagian penghasilan rakjat senegeri. Djoega akan dimadjoekan dengan koeat adanja soe- soenan modal sendiri. Dasar-dasarnja kesedjah- teraan akan diperkoeatkan dengan djalan be- kerdja bersama-sama jang berfaedah dengan

negeri Belanda dan negeri-negeri loear dengan memperhatikan sepenoeh-penoehnja toedjoean jang telah diterangkan diatas.

Soeatoe pengrawatan sosial jang mengenai semoea tingkatan masjarakat diwadjibkan ter- lebih perloe lagi dari pada dahoeloe, oleh karena

kekaloetan masjarakat jang disebabkan olah perang dan pendjadjahan Djepang itoe. Keada- an mata wang (muntwezen) akan disehatkan selekas-lekasnja, dengan oesaha sementara

;vaktoe, agar sO'epaja dengan mengindahkan ke- doedoekan p€lrkonomian dan keoeangan Indo- nesia didoenia, ditetapkan pada dasar jang te- goeh.

Akan dibentoek tentara jang koeat didasar- kan ketegoehan oemoem membela dirinja, da- lam tentara mana semoea ~olongan bangsa di- wadjibkan ikoet dan semoea golongan bangsa bérhak toeroet.

Warga.

Kewargaan negara Indonesia akan mendapat isi jang tegas berdasar atas perasamaan kedoe- doekan antara semoea golongan, serta akan di- perhatikan djoega keperloean hoekoem jang is- timewa oentoek beberapa golongan rakjat. Ber- hoeboeng dengan hal ini, maka beberapa soal, mitsalnja soal tentang hak tanah, haroes' di- selesaikan.

Pembangoenan negara Indonesia hanja dapat ditjapai dengan bekerdja bersama-sama jang Boenggoeh-soenggoeh antara pendoedoek-pen- doedoek dari pelbagai bangsa, dan antara negeri Belanda dan negeri Indonesia. Kedoea negeri ini bertambah lebih koeat apabila mereka ber- satoe daripada apabila mereka berdiri sendiri- sendiri. Pembangoenan baroe terseboet dia tas haroes dim oei ai selekas-Iekasnja, soepaja keme- laratan, kemiskinan dan kekatjauan oemoem ti- dak akan bertambah-1:ambah hingga hampir tidak dapat diperbaiki lagi. Keroegian dan pengroesakan jang sekarang bertambah haibat- nja haroes dihentikan. Pembangoenan baroe tahadi dapat dimoelai dengan perobahan² me- noeroet tjara jang sjah. Sebab itoelah Pemerin- tah berseroe kepada semoea orang jang

,

menghargai dalam hati sanoebarinja kepentin- gan-kepentingan negeri ini, soepaja memper- satoekan kekoeatannja pada dasar jang terse- boet inL

Pemerintah jakin, bahwa tindasan-tindasan dan propaganda jang dilakoekan oleh Djepang beberapa tahoen, serta keadaan negeri ini telah ditoetoep belaka dari doenia loear selama bebe-

• rapa tahoen dan djoega kekatjauan dan kesoe- sahan 'jang datang dalam waktoe perobahan se-

• soedahnja tindasan-tindasan itoe, telah menje-

'babkan beberapa perboeatan dan pengeloearan

pikiran dan nap'oe jang dalam masa keadaan biasa ditjegah menoeroet oendang-oendang hoe- koem. Pemerintah insjaf, bahwa dasar bekerdja bersama-sama hanja akan didapat, djikalau sebab-sebab diatas tahadi dihitoeng dan diper- hatikan dengan sepenoeh-penoehnja oleh kedoea pihak dalam menimbang pelbagai tindakan- tindakan. Dasar bekerdja bersama-sama tidak akan diperoleh apabila orang Belanda dan orang Indonesia menoeroeti sadja pengaroehnja pera- saan jang disebabkan oleh kekedjaman-keke- djaman jang telah te.rdjadL

Meskipoen banjak perboeatan jang telah di- lakoekan diwaktoe dan sesoedah pendjadjahan Djepang boleh diloepakan, mak a ada djoega perboeatan-perboeatan jang haroes diselidiki oleh hakim goena memoeaskan perasaan ke- adilan oemoem. Barangsiapa jang dengan sen-

, gadja memboeat kedjahatan pada sesam a pen-

doedoeknja baik dengan djalan bekerdja ber- sama-sama dengan kerel aan hati' dengan moe- soeh, maoepoen dengan meill-koekan kedjahatan terhadap orang-orang atau barang-barang atau dengan menjoeroeh oran\l: lain melakoekannja, akan menanggo.eng djawab atas kesalahan tadi itoe.

Milik jang telah dirampas oleh moesoeh atau orang lain seberapa boleh akan dikembalikan kep1\da jang berhak. Selainnja ini, maka soal keroegian jan&: diderita karena peperangan akan diselidiki sendiri. Dalam penjelidikan ini mesti ditimbang baik tenaga orang-orang jang berhoeboengan, maoepoen tenaga masjarakat oemoem, sedang dalam penimbangan ini djoega kesedjahteraan rakjat jang mendjadi penoen- toen jang terpenting.

Achirnja maka segala sendjata-sendjata jang tel ah diserahkan oleh moesoeh dengan melang- gar peratoeran kepada orang jang tidak berhak, ataupoen jang telah dirampas mesti dikembali- kan kepada Serikat. Jang boleh membawa sen- djata hanja orang-orang jang berhak, karena pekerdjaan Illereka, atau karen a dapat idzin daripada Pemerintah jang sjah.

Pembangoenan baroe negara Indonesia tahadi perloe dimoelai se1jkas-Iekasnja. Perpetjahan jang ada pada waktoe sekarang ini mendjoeroe- moeskan negeri ini lebih lama lebih segera da- lam keadaan jang katjau dan tidak beratoe- ran, jang tidak dapat diterima oleh pendoedoek negeri dan doenia internasional. Sekaranglah saat jang terbaik bagi semoea orang jang soek a

van hervormingen kan dit proces in gang wor- den gebracht. De Regeering doet dan ook een krachtig beroep op allen, dien de belangen van dit land aan het hart liggen, hun krachten op dien grondslag te vereenigen.

De Regeering is zich daarbij volkomen ervan bewust, dat de jarenlange Japansche verdruk- king en J apansche propaganda, de jarenlange afsluiting van de buitenwereld, evenals de ver- warring en de nood van het op die verdrukking volgende overgangstijdper!{ oorzaak zijn geweest van allerlei handelingen en uitingen, die onder normale omstandigheden met de strafwet zouden zijn bestreden. Zij beseft, dat een basis van samenwerking alleen beireikt kan worden, wan- neer met deze omstandigheden bij de beoordee- ling van allerlei feiten over en weer ten volle rekening wordt gehouden. Zij kan niet worden bereikt, wanneer Nederlanders en Indonesiërs de door vele gewelddadige gebeurtenissen opgewek- te gevoelens zouden laten overheerschen.

Kan ten aanzien van veel Van hetgeen tijdens en na de bezetting. is gebeurd een streep door het verleden worden gehaald, ten aanzien van bepaalde handelingen zal de rechter uitspraak moeten doen, daar anders het rechtsgevoel geen bevrediging zou vinden. Diegenen, die willens en wetens aan hun medeburgers kwaad hebben berokkend, hetzij door vrijwillige samenwerking met den vijand, of door het plegen van of aan- steken tot misdrijven tegen personen en goede- ren, zullen ter verantwoording moeten worden geroepen.

Ook zru1, zooveel dat nog mogelijk is, een ieder behooren te worden hersteld in hetgeen zijn rechtmatig eigendom was, wanneer hem dit door den vijand of door anderen is ontroofd. Het vraagstuk van de oorlogsschadé zal daarbij af- zonderlijk moeten worden behandeld en bij de oplossing daarvan zal rekening moeten worden gehouden met de draagkracht der betrokkenen eenerzijds en met de draagkracht der geheeIe samenleving anderzijds, terwijl ook daarbij het herstel van de volkswelvaart het belangrijkste richtsnoer moet zijn.

Tenslotte zullen de wapens, die de vijand we- derrechtelijk aan onbevoegden heeft uitgeleverd, of die door bepaalde personen zijn geroofd, aan de geallieerden moeten worden overgedragen en zal het dragen van wapens alleen geoorloofd kunnen zijn aan hen, die daartoe krachtens hun functie of krachtens een vetgunning van het wettige gezag gerechtigd zijn.

11

12

Het is noodzakelijk, dat de reconstructie van Indonesië zoo spoedig mogelijk wordt aangevan- gen. De huidige verdeeldheid doet het land steeds verder afglijden naar den chaos, die noch zijn bevolking, noch de internationale wereld kan dulden. Voor allen, die deze reconstructie willen aanvatten, is het oogenblik daar om zich aaneen te sluiten. Bovendien is het de bedoeling van de Regeering om de in uitzicht gestelde ron- de tafel conferentie zoo spoedig mogelijk te doen beginnen en ook daartoe is het noodig, dat de orde wederkeert, opdat tot de aanwijzing van de afgevaardigden uit Indonesië met voortvarend- heid en in een van bedreigingen vrij overleg kan worden overgegaan.

Het geheele land wacht op het oogenblik, waarop de herbouw kan 'beginnen en de ellende, waarin velen verkeeren, kan worden verzacht.

De Regeering ziet met groote bezorgdheid -door misverstand en opwinding de tegenstellingen groeien. Zij is overtuigd, dat aan beide zijden de wil bestaat om uit het conflict te komen en tot constructieven arbeid,te geraken. Zij heeft met bovenstaande den weg voor allèn aangegeven, waarlangs aan den onvruchtbaren strijd een einde kan worden gemaakt.

,

•

toeroet mewoedjoedkan pembangoenan baroe terseboet, soepaja bersatoe.

Diterangkan poela, bahwa Pemerintah ber- maksoed akan moelai permoesjawaratan medja boendar jang t,elah didjandjikan dengan selekas- lekasnja. Qentoek itoe djoega perloelah keaman- an dan ketenteraman kembali lagi, agar soepaja dapat dilakoekan pemilihan wakil-wakil dari ' Indonesia dengan segera dan dalam peroending- an jang lepas dari bahaj~ antjaman. "

Seantero negeri mengharapkan saat pem- bangoenan baroe dapat dimoelai. Saat dimana ketjilakaan manoesia demikian banjak dapat di- ringankan. Pemerintah dengan amat doekatjita melihat tambah besarnja perpetjahan disebab- kan oleh roepa-roepa kekeliroean pengertian dan kepanasan hat\,.

Pemerintah jakin bahwa kedoea pihak mem- poenjai kemaoean boeat melepaskan diri dari perselisihan dan perteng)<aran ini dan ingin moelai dengan pekerdjaan menjoesoen negara baroe. Pemerintah, dengan apa jang telah dite- rangkan lebih dahoeloe, soedah menoendjoekkan kepada semoea pendoedoek djalan jang mem- perkenankan memperhentikan pertempoeran ini jang tidak membawá hasi! kebaikan .

•

•

KETERANGAN PEMERINTAH BELANDA.

Pada tg, 10 Pebroeari 1946 Pemerintah Be- landa mengeloel1rkan keterangan kepada Madje- lis Perwakilan Ra'jat (Staten Generaal). tentang soal Indonesia. P. J. M. Letnan Goebernoer D jenderal memakloemkan 7ceterangan itoe di- depan tjorong radio di Batavia. Amanat beliau seperti berikoet:

P

"EMERINTAH Belanda mendasarkan siasat- nja terhadap Indonesia atas kejakinan, jang dioeraikan dalam pidato Sri Baginda Maharadja pada tanggal 6 December 1942 dengan sabda:

"Kami tahoe bahwa tiada persatoean dan peri- katan politik dapat langsoeng teroes meneroes djika tidak berdasar atas penerimaan soeka- rela dan kesetiaan dari pada bagian jang ter- besar sekali dari warga negara" . Melandjoetkan siasat terseboet atas dasar ini, Pemerintah mengambil sikap wadjiblah pendoedoek Indo- nesia, sesoedahnja lampau wakt<;>e persediaan

jang tel'batas, akan dapat memoetoes semliri dengan merdeka nasib politiknja.

Sebab itoelah Pemerintah mengakoe kewadji- bannja, tanggoengan mana dirasai soenggoeh2, jaitoe kewadjibaon oentoek mendjalankan segala oesaha agar soepaja setjepat-tjepatnja diadakan atau ditjoekoepkan sjarat2 jang akan memoeng- kinkan poetoesan merdeka itoe, dan akan meng- hasilkan pengakoean intel'nationaal atas poetoe- san merdeka itoe. Dengan itoe Pemerintah men:

tJoekoepi djoega apa jang ditetapkan dalam fa tsal 73 dari Piagam Perserika tan Bangsa2.

Dengan tidak mengoerangi soeatoepoen paaa azas pendirian jang diakO€[ tadi ini, Pemerintah jakin, dari fihak Pemerintah, bahwa djoega sesoedahnja poetoesan itoe keselamatan Negara Indonesia dan bangsa²-nja masing2 akan men- dapat djaminan sebaik-baiknja dengan melang- soengkan dengan soekarela, jang diseboetkan dengan sabda Sri Baginda: "Soeatoe perikatan negara, dimana Nederland, Indonesia, Suriname dan Curaçao akan mengambil bagian bersama- sama sedang mereka masing2 akan mengoesa- hakan sendiri segala soal² didalam negeri de- ngan merdeka dan bersandar atas kekoeatan sen- diri, tetapi dengan kemaoean tolong menolong".

Oleh karena apa jang telah diseboet diatas pemerintah Belanda berniat merantjangkan, de- ngan permoefakatan wakil-wakil Indonesia jang temama dan berpengaroeh jang terpilih dari be- roepa-roepa golongan dan tingkatan, soeatoe rentjana bentoek-bentoek Keradjaan seantero- nja dan Indonesia, dirantjangkan atas dasar persekoetoean dan demokrasi.

Bentoek itoe akan didjalankan dalam soeatoe tempo jang dibatasi, dalam waktoe ,mana di- doega dapat ditjaopai sjarat-sjaratnja .poetoesan merdeka tadi. Sehabisnja waktoe tadi kawan- kawan sekoetoe itoe akan memoetoeskan ma- sing-masing dengan merdeka hal langsoengnja atau tidak langsoengnja persekoetoean mereka atas azas persekoetoean, jang pada waktoe itoe, sepenoehnja dan soekarela. Oepama ada perseli- sihan hal soal apakah kiranja tempo terseboet haroes ditambah pada waktoe itoe, sebeloemnja

VERKLARING VAN DE NEDERLANDSCHE REGEERING.

Op 10 Februari 1946 werd' aan de Staten Generaal 'in den 'Haag een verklaring van de N e- derlandsche Regeering met betrekking tot Indo- nesie afgelegd. Z. Exc. de Luitenant-Gouverneur- G6neraal maakte deze verklaring via de radio te Batavia bekend en sprak als volgt.

D

E Nederlandsche Regeering gaat bij Haar beleid ten aanzien van Indonesië uit van de overtuiging, in de rede van Hare Majesteit van 6 December 1942 uitgedrukt in de woorden:

"Ik weet, dat geen politieke eenheid en verbon-

"denheid op den duur kunnen blijven bestaan,

"die niet gedragen wordt door de vrijwillige

"aanvaarding en de trouw van de overgroote

"meerderheid der burgerij." Daarop voortbou- wend plaatst zij zich op het standpunt, dat de bevolking van Indonesië na een begrensde pe- riode van voorbereiding in vrijheid over haar staatkundig lot zal moeten kunnen beslissen.

Zij acht het mitsdien Haar plicht, uit hoofde van de op Haar rustende en door Haar diep ge- voelde verantwoordelijkheid, alles in het werk te stellen om zoo spoedig mogelijk de voorwaarden in het leven te roepen of tot vervulling ~e bren- gen, die zulk een vrije beslissing mogelijk zullen maken en haar internationale erkenning zullen verzekeren, daarmede tevens uitvoering gevènde aan het bepaalde in artikel 73 van het Handvest der Vereenigde Volken.

Zij is daarbij, zonder iets aan het in den aan- vang gestelde beginsel te kort te doen, Harer- zijds overtuigd, dat ook daarna het heil van het land en van de onderscheiden volken van Indo- nesië zijn besten waarborg zal kunnen blijven vinden in de vrijwillige bestendiging, naar de woorden van Hare Majesteit, van "een rijks-

"verband, waarin Nederland, Indonesië, Surina-

"me en Curaçao tezamen deel zullen hebben,

"terwijl zij ieder op zichzelf de eigen inwendige

"aangelegenheden in zelfstandigheid en steu-

"nend op eigen kracht, doch met den wil elkan-

"de~ bij te staan, zullen behartigen."

Op grond van het voorgaande stelt de Neder- landsche Regeering zich voor om, in overleg met veelzijdig gekozen, gezaghebbende vertege1,l- woordigers van Indonesië, een structuur te ont- werpen voor het Koninkrijk en voor Indonesië, gebaseerd op een deelgenootschappelijken, de- mocratischen grondslag.

Deze structuur zal gelden voor een begrens- den tijdsduur, binnen welken het mogelijk wordt geacht, dat de voorwaarden voor de hierboven bedoelde vrije beslissing zullen zijn vervuld. Aan het eÏ'nd van dien tijdsduur zullen de deelgenoo- tQn zelfstandig beslissen omtrent de voortzet-

•

•

13

•

14

ting hunner betrekkingen op den grondslag van een alsdan volledig en vrijwillig deelgenoot- schap. Verschil van meening over de vraag, of die tijdsduur alsnog behoort te worden verlengd, voordat een vrije beslissing mogelijk is, zal wor- den onderworpen aan een verzoeningsprocedure of, zoo noodig, aan arbitrage.

Ten aanzien van de in de vorige alinea ge- noemde structuur zal het overleg worden ge- voerd aan de hand van de volgende hoofdpun- ten:

a) Er zal zijn een Gemeeneb~st Indonesië, deelgenoot in het Koninkrijk en samenge- steld uit landen met uiteenloopende graden van zelfregeering.

b) Er zal ingesteld worden een Indonesische burgerschap voor allen, die in Indonesië geboren zijn; Nederlandsche en Indonesi- sche burgers zullen bevoelfd zijn tot het uit-

• oefenen van alle burgerschapsrechten in alle deelen van het Ifuninkrijk.

c) De inwendige aangelegenheden van het Gemeenebest Indonesië zullen door de eigen organen van dat Gemeenebest zelfstandig worden geregeld, waarbij voor het Gemee- nebest als geheel wordt gedacht aan een op democratische wijze samengestelde volksvertegenwoordiging, derhalve met een substantieele Indonesische meerderheid, een ministerie, samengesteld in politieke hl\rmonie met de volksvertegenwoordiging en een vertegenwoordiger van de Kroon als hoofd van de regeering.

d) Teneinde in staat te zijn om de plichten na te komen, die artikel 73 VIlA het Handvest der Vereenigde Volken op het Koninkrijk legt, zal de vertegenwoordiger van de Kroon, onder verantwoordelijkheid aan de Regeering van het Koninkrijk, met enkele bijzondere bevoegdheden bekleed zijn ter waarborging van fundamenteele rechten, van goed bestuur en van gezonde financiën;

hij oefent deze bijzondere bevoegdheden alleen uit, indien deze rechten en belangen worden aangetast.

e) De constitutie, waarin de vorenbedoelde structuur zal zijn vervat, zal waarborgen bevatten ten aanzien van fundamenteele rechten als godsdienstvrijheid, rechtsge- lijkheid, ongeacht geloof en ras, bescher- ming van persoon en goed, onafhankelijk- heid der rechtspraak, bescherming van de rechten van minderheden, vrijheid van

•

poetoesan merdeka itoe moengkin diambilnja, maka perselisihan ini akan dis~rahkan pada peratoeran perdamaian ataupoen, djika perloe, pada poetoesan arbitrage (djoewaraJ'.

Dalam merentjanakan bentoek sebagai di- maksoedkan dalam garis dimoeka ini, maka permoesjawaratan akan didjalankan atas garis- garis azas seperti diseboet dibawah ini:

a. akan diadakan soeatoe gemeenebest (com- monwealth) Indonesia; sekoetoe dalam Kera-• djaan, jang tersoesoen dari negeri-negeri jang mempoenjai hak atas pemerintahan sendiri (zelfregeering, self-government) dengan tingkat masing-masing.

b. Akan diadakan kewargaan negara Indo- nesia boeat semoea orang jang dilahirkan di Indonesia. Warga negara Belanda dan warga negara Indonesia akan berhak melakoekan se- moea hak-hak kewargaan negara dalam semoea bagian Keradjaan.

c. Soal-soal dalam negeri dari gemeènebest Indonesia akan dioeroes dengan merdeka oleh- badan² Indonesia sendiri. Boeat gemeenebest se- anteronja maka ditjiptllkan soeatoe badan per- wakilan rakjat disoesoen setjara demokrasi jang

oleh karena itoe oentoek sebahagian besar ang- gautanja terdiri dari bangsa Indonesia asli, soeatoe brudan kementerian jang disoesoen de- ngan haloean politiknja selaras dengan badan perwakilan rakjat dan seorang wakil Mahkota sebagai kepala pemerintah.

d_ Agar soepaja wakil Mahkota dapat me- menoehi kewadjiban-kewadjiban jang diwadjib- kan. atas Keradjaan oleh fatasal 73 dari Piagam Perserikatan Bangsa-bangsa malta akan diberi- kan kepada beliau, dengan menanggoeng djawab kepada pemerint3ih Keradjaan seanteronja, be- berapa sedikit kekoeasaan jang istimewa goena mendjamin hak-hak azas jang terseboet, peme- rintahan jang baik dan keoeangan jang sehat.

Beliau tidak boleh memaltai kekoeasaan istime- wa ini melainkan djika hak-hak dan kepen- tingan-kepentingan terseboet dilanggar.

e. Anggaran dasar negara jang menetapkan bentoek teraeboet dimoeka akan mendjamin segala hak-hak azas, 'sebagai: kemerdekaan agama, persamaan kedoedoekan dengan tidak memandang agama atau bangaa, perlindoengan keselamatan dan hak-hak ge-seorang dan ba- rang-barangnja, kemerdekaan kehakiman (dari

pengaroeh pemerintah atau lain-Iainnjal, perlin- doengan hak-hak golongan-golongan ketjil (min- derheden, mi~o~ities). kemerdekaän, pergoe-

roean, kemerdekaan pikiran dan kemerdekaan mengeloearkan pikiran itoe.

f. Badan-badan poesat jang mendjalankan pekerdjaan oentoek Keradjaan seanteronja akan disoesoen dari wakil-wakil dari segala Kera- djaan. Jang ditjiptakan soeatoe badan kemen- terian boeat Keradjaan semoea bagian Kera- djaan dan djoega oendang-oendang sekeradjaan jang wadjib disetoedjoei oleh badan perwakilan rakjat dari semoea bagian Keradjaan itoe.

,

go Sesoedahnja bentoek jang terseboet diatas moelai berlakoe maka Pemerintah Belanda akan mengO'esahakan soepaja Gemoonebest Indo- nesia selekas moengkin diterima mendjadi ang- gauta Badan Persei'ikatan Bangsa-bangsa .

•

onderwijs en vrijheid van meening en mee- ningsuiting.

f) De centrale organen, die functies uitoefenen voor het geheele Koninkrijk, zullen worden samengesteld uit vertegenwoordigers van de Rijksdeelen. Gedacht is aan een Rijks- kabinet, samengesteld uit ministers uit alle Rijksdeelen en een rijkswetgeving, die de instemming behoeft van de volksvertegen- woordigingen der Rijksdeelen.

g) Na de inwerkingtreding van de boven- omschreven structuur zal de Nederlandsche Regeering de spoedige toelating bevorderen van het Gemeenebest Indonesië als lid van de Organisatie der Vereenigde Volken.

•

•

15

16

TOELICHTING VAN Z. EXC. DE LUIT.

GOUV. GENERAAL.

Aansluitend op vorengenoemde Regeerings.

verklaring.

DEl

verklaring van de Nederlandsche Re·

geering met betrekking tot Indonesië, vertegenwoordigt een vernieuwing in de betrek·

kingen tusschen Nederland en Indonesië. Voor de eerste maal in de geschiedenis van die betrek·

kingen wordt een duidelijke doelstelling gegeven aan de politieke ontwikkeling van Indonesië:

Met erkenning van het zelfbeschikkingsrecht voor de burgers van dit land geven de voorstel·

len een duidelijken en practischen weg aan naar , democratische vrijheid.

Een overgangs tijdperk, noodzakelijk' om de vernielde economie van dit land te herstellen en den opbouw van een natie te. voltooien, zal moe·

ten worden bepaald. Indien zij onvoldoende blijkt, zal over de verlenging beslist worden in overeenstemming tusschen 'Nederland en In·

donesië of, indien zulk een overeenstemming niet wordt bereikt, door de uitspraak van een onpartijdigen derde. Aan het einde van dit over·

gangstijdperk zal Indonesië geheel vrij zijn over

,

zijn staatkundige toekomst te beslissen.

De Nederlandsche Regeering meent door het formuleeren van deze voorstellen in overeen·

stemming te handelen zoowel met het politieke inzicht van de groote meerderheid der Neder·

landsche bevolking, als met de wereldopinie, die werd uitgedrukt in artikel 73 van het Handvest der Vereenigde Volken. Zij wenscht geen enkel deel van de zware verantwoordelijkheid te ont·

wijken, die de geschiedenis op de schouders van Nederland beeft gelegd met b,etrekking van Indonesië. Evenmin echter wenscht zij eenigen twijfel te laten omtrent haar erkenning van het streven der Indonesische bevolking naar gelijk·

waardigheid en zelfstandigheid als natie.

De verwarring, die het gevolg is geweest van de Japansche verdrukking en van de omstan·

digheden, die de overgave van Japan hebben begeleid, hebben voor de Indonesiërs, in het bijzonder op Java en Sumatra, deze ontwikke·

ling van het Nederlandsche inzicht verduisterd.

PENDJELASAN DARI P. J. D. B. LETNAN GOEBERNOER DJENDERAL.

Jang bersangkoetan dengan keterangan Pe·

merintah terseboet.

TZETERANGAN politiek dari Pemerintah

n

Belanda terhadap Indonesia, jang telah di·

beritahoekan kepada Staten Generaal (parlemen Belanda) di 's·Gravenhage dan dioemoemkan hari ini, memboektikan pembaroean azas dalam perhoeboengan antara Belanda dan Indonesia.

Baroe sekaranglah, boea:t pertama kali dalam sedjarah perhoeboengan antara Belanda dan Indonesia terseboet, ditentoekan soeatoe toe·

djoean jang tegas boeat kemadjoean politiek Indonesia. Dengan mengakoei haknja warga negara Indonesia oentoek menentoekan nasibnja gendiri, maka oesoel·oesoel ini meroepakan soeatoe djalan jang terang dan jang dapat di·

kerdjakan, kearah mentjapai kemerdekaän jang bersifat demokrasi.

Akan ditetapkan dengan tegas berapa lama waktoenja sampai warga negara Indonesia akan melakoekan haknja menentoekan nasibnja sen·

diri. Waktoe itoe perloe boeat memperbaiki keroesakan dan kekatjauan kemakmoeran ne·

geri ini dan boent menjempoernakan pekerdjaan pembangoenan negara. Oempama waktoe itoe didapati tidak tjoekoep, maka tambahnja wak·

toe terseboet akan dipoetoes dengan permoefa·

katan antara Belanda dan Indonesia, ataupoen, apabila permoefakatan tidak terdapat, maka tambah atau tidaknja itoe akart dipoetoes oleh pihak ketiga jang tidak menjebelah. Sehabisnja waktoe terseboet maka Indonesia merdeka de- ngan seboelat·boelatnja oentoek menentoekan nasib politieknja di kemoedian hari.

Pemerinta;h Belanda mengarang oesoel·oesoel terseboet dengan kejakinan bertindak selaras dengan haloeannja politiek kebanjakan jang ter·

besar dari rakjat Belanda dan djoega dengan pemandangan dan pendapatan doenia, sebagai·

mana tertjantoem dalam fatsal 73 dari Piagam Perserikatan Bangsa.bangsa. Pemerintah Belan·

da tidak soeka memoengkiri ataupoen menolak bagian apa djoega dari pada tanggoeng djawab·

nja jang berat, soeatoe beban jang oleh sedjarah telah ditaroeh dipoendak bahoenja Belanda ter·

hadap Indonesia. Pemerintah Belanda djoega hendak menerangkan dengan seterang·terang·

nja bahwa Pemerintah mengakoei tjita·tjita bangsa Indonesia oentoek mentjapai kedoedoe·

kan sesama dan soeatoe pembangoenan bangsa dan negara jang sempoerna.

Kekoesoetan jang disebabkan oleh penindasan Djepang dm peristiwa.peristiwa jang terdjadi wak toe Djepang menjerah telah menjelimoeti bagi orang Indonesia, teristimewa dipoelau Dja.

wa dan Sumatera, peroebahan dan keniadjoean dalam sikapnja bangsa Belanda ini. Walaupoen

perOE~bahan dan kemadjoean sikap ini boeah jang semestinja dari dasar·dasarnja politiek kita jang telah dibentoek sedari tahoen 1901 dan djoega dari aliran·aliran zaman sebeloemnja dan