d realiteit Zwolle
Inhoudsopgave
Introductie... 3
Kerngegevens... 5
Van perspectiefnota naar begroting ...11
Beleidsparagrafen ...19
Beleidsparagraaf 1 Bestuur ... 21
Beleidsparagraaf 2 Participatie... 24
Beleidsparagraaf 3 Duurzaamheid ... 30
Beleidsparagraaf 4 Bezuinigingen ... 32
Beleidsparagraaf 5 Investeringsprogramma ... 34
Programmabijdragen ...39
De stad...42
Programma 1 Volkshuisvesting ... 43
Programma 2 Economie ... 50
Programma 3 Bereikbaarheid en mobiliteit ... 57
Programma 4 Groene leefomgeving en milieu... 63
Programma 5 Ruimte en cultuurhistorie... 76
De wijken ...84
Programma 6 Leefbaarheid en welzijn... 85
Programma 7 Onderwijs en jeugd ... 92
Programma 8 Veiligheid ... 99
Programma 9 Integraal beheer openbare ruimte ... 105
De mensen...114
Programma 10 Sociaal economische zelfredzaamheid ... 115
Programma 11 Bijstandverlening en armoedebestrijding... 120
Programma 12 Cultuur ... 125
Programma 13 Sport ... 131
Programma 14 Gezondheid en zorg... 137
De organisatie ...152
Programma 15 Raad en raadsgriffie... 153
Programma 16 Bestuur en dienstverlening ... 156
Programma 17A Exploitatie gronden ... 162
Programma 17B Vastgoedmanagement... 164
Programma 18 Financiering en algemene dekkingsmiddelen ... 170
Verplichte paragrafen ...173
Paragraaf 1 Kapitaalgoederen... 175
Paragraaf 2 Weerstandsvermogen en risico’s ... 181
Paragraaf 3 Verbonden partijen... 190
Paragraaf 4 Lokale heffingen... 195
Paragraaf 5 Financiering... 198
Paragraaf 6 Grondbeleid... 201
Paragraaf 7 Bedrijfsvoering ... 203
Financiële overzichten...205
Overzicht van baten en lasten ... 207
Totaaloverzicht baten en lasten programma’s ... 209
Structureel en incidenteel evenwicht begroting 2013... 210
Bijlagen ...211
Bijlage 1 Specificatie uitkomsten meerjarenraming 2013-2016 ... 213
Bijlage 2 Verschillenanalyse t.o.v. de perspectiefnota 2013-2016 ... 217
Bijlage 3 Overzicht van de reserves en voorzieningen ... 218
Bijlage 4 Specifcatie beleidsinhoudelijke bezuinigingen ... 221
Bijlage 5 Uitkomsten septembercirculaire gemeentefonds ... 224
Bijlage 6 Omzetting van programma’s... 228
Bijlage 7 Overzicht stadsontwikkelfonds ... 229
Bijlage 8 Toelichting incidenteel bestedingsvoostel ... 230 Bijlage 9 Afkortingenlijst
Introductie
De begroting 2013 is de uitwerking van de eerste jaarschijf van de Perspectiefnota 2013-2016, die in juni 2012 door de raad is vastgesteld. Hierin hebben wij onze voornemens met bijbehorende activiteiten en de financiële vertaling daarvan aangegeven.
De structurele en meerjarig incidentele maatregelen uit de PPN zijn in deze begroting verwerkt. Daarnaast is invulling gegeven aan de gereserveerde incidentele middelen.
De positie van de begroting in de totale beleidscyclus is in onderstaan diagram weergegeven.
De begroting bestaat uit de volgende onderdelen:
x Kerngegevens
x Van perspectiefnota naar begroting
Hierin is de algemene beschouwing opgenomen inclusief het aangepast financieel perspectief 2013-2016 en het incidentele bestedingsvoorstel.
x Beleidsparagrafen
In deze paragrafen zijn de hoofdthema’s van het gemeentelijk beleid aangegeven. Het betreffen bestuur, participatie en duurzaamheid plus het bezuinigingsprogramma en de investeringen in 2013. In deze beleidsparagrafen wordt in feite een totaal beeld geschetst per hoofdthema. In de diverse programma’s wordt op onderdelen hiervan nader terug gekomen. Ten behoeve van de transparantie van de begroting zijn, analoog aan de verplichte paragrafen, deze beleidsparagrafen opgenomen.
x programma’s met bijbehorende budgetten x verplichte paragrafen
Doorontwikkeling
In 2009 is het proces van doorontwikkeling van de beleidscyclus gestart. Hiermee wordt beoogd de sturende werking van de beleidscyclus te versterken en de transparantie van de producten uit de beleidscyclus, zoals de begroting, te verhogen.
Met de begroting 2013 is de laatste fase van de doorontwikkeling gerealiseerd. Alle programma’s zijn nu in een nieuw format vormgegeven. Meer aandacht is geschonken aan doelen die nagestreefd worden en er zijn indicatoren en nulsituaties opgenomen. De stuurgroep doorontwikkeling zal deze begroting evalueren.
Conform het raadsbesluit van september 2012 zijn nog een aantal programma’s samengevoegd, zodat de begroting nu 18 programma’s kent. (zie voor de oude en nieuwe programma-indeling bijlage 6)
In deze begroting zijn geen kengetallen meer opgenomen. Deze zijn terug te vinden op www.zwolle.nl onder beleid/staat van Zwolle.
Perspectiefnota
Strategisch meerjarig beleid (4 jaar)
Begroting
Beleidsvoornemens met financiële vertaling (1 jaar)
Beleidsrapportage
(1,2) Tussenstand van de uit- voering van de begroting in voor- en najaarJaarrekening
Verantwoording over de resultaten van de uit- voering van de begroting
Programmabegroting 2013 Hoofdstuk 1
Kerngegevens
Financiële kerngegevens
Financieel technische uitgangspunten
Toename aantal inwoners 1.000
Toename aantal woonruimten 400
Stijging loonkosten 1,25 %
Stijging prijzen van derden 1,75 %
Inflatiepercentage tarieven 1,75 %
Rente lang geld 4,6 %
Rente kort geld 2,5 %
Waarde areaal OZB per 1-1-2013: woningen 11.769 mln.
niet-woningen 4.223 mln.
Begrotingstotalen
Baten en Lasten (bedragen x € 1 mln.)
Uitgaven/lasten programma’s Bedrag Bedrag Inkomsten/baten
Stad 21 135 Gemeentefonds
Wijken 100 69 Belastingen en heffingen
Mensen 156 72 Specifieke bijdrage rijk en provincie
Organisatie 48 48 Overig
Grondexploitatie 74 74 Grondexploitatie
Totaal 399 398 Totaal
1 Begrotingstekort
Financiering lasten via algemene middelen (bedragen x € 1 mln.)
Saldo baten/lasten programma’s Bedrag Bedrag Algemene middelen
Stad 9 135 Gemeentefonds
Wijken 71 34 Belastingen (m.n. OZB)
Mensen 79 1 Reserves
Organisatie 16 5 Renteresultaat
Grondexploitatie -
Totaal 175 175 Totaal
Balansposten per 1-1-2013 (bedragen x € 1 mln.)
Activa Bedrag Bedrag Passiva
Materiële vaste activa 405 154 Reserves
Financiële vaste activa 62 -4 Af: reserves extern belegd
Onderhanden werk grondexploitaties 229 1 Voorzieningen
Af: voorziening vastgoed -48 312 Langlopende schulden
44 Kortlopende schulden
141 Begrotingstechnisch financieringstekort
Totaal 648 648 Totaal
Weerstandsvermogen
Structureel overschot meerjarenraming 1,3 mln.
Structurele ruimte in buffer rijksbeleid/sociaal domein (2013) 0,5 mln.
Weerstandsreserves (incl. buffer 2012) 33 mln.
Post onvoorzien 0,5 mln.
Onbenutte belastingcapaciteit
- Binnen de OZB pm
- Binnen de afvalstoffenheffing geen
- Binnen de rioolrechten geen
- Binnen overige heffingen en leges (structureel) 1,2 mln.
Bezuinigingen
Inhoudelijke bezuinigingen 2013 3,0 mln
Inhoudelijke bezuinigingen na 2013 3,2 mln.
Bedrijfsvoering 2013 3,3 mln.
Bedrijfsvoering na 2013 3,5 mln.
Nieuwe bestedingen
Structureel 2013 1,3 mln.
Structureel na 2013 4,0 mln.
Incidenteel 2013 5,9 mln
Incidenteel na 2014 3,0 mln.
Verwachte investeringen 2013 (excl. grondexploitaties) 95 mln.
Financiering
Renterisico op vaste schuld 40 mln.
Ruimte renterisico t.o.v. norm op vaste schuld 40 mln.
Omvang kredietrisico´s op uitgeleend geld 85 mln.
Gemiddeld rentepercentage opgenomen geldleningen 3,6 %
Gemiddeld rentepercentage verstrekte geldleningen 4,8 %
Netto-schuld als aandeel in de inkomsten 93 %
Woonlastenontwikkeling
OZB 1,75 %
Afvalstoffenheffing:
* 1-persoonshuishoudens 0 %
* meerpersoonshuishoudens 0 %
Rioolrechten 0 %
Kerngegevens 2013
raming Zwolle G-27*)
01-jan-12 01-jan-13 in % in %
Sociale structuur
0 t/m 14 jaar 22.775 23.100 19 16
15 t/m 34 jaar 34.386 34.100 28 28
35 t/m 64 jaar 48.044 48.300 40 41
65 jaar e.o. 16.412 17.100 13 15
totaal 121.617 122.600 100 100
autochtonen 102.360 103.200 84 76
allochtonen 19.257 19.400 16 24
totaal 121.617 122.600 100 100
alleenstaand 17.250 17.400 33 44
1-ouderhuishouden 2.987 3.000 6 7
2 phh. zonder kinderen 15.183 15.300 29 26
overige huishoudens met kinderen 14.824 15.000 29 23
overige huishoudens zonder kinderen 1.374 1.400 3 1
totaal 51.618 52.000 100 100
% huishoudens onder 105% van het sociaal minimum 8 10
% van de bevolking (15-64) in de WAO (incl. WIA, WAZ en WAJON 7,7 8,0
% van de bevolking (15-64) in de bijstand (WW B/WIJ) 3,1 3,8
% personen met heel jaar inkomen met een midden of hoog inkomen 62 59
Fysieke structuur
oppervlakte (ha) 11.936 11.936
woonruimten 54.591 55.000
% huurwoningen 49 50
% koopwoningen 51 50
Economische structuur
aantal bedrijfsvestigingen (april 2011) 7.133
aantal banen (april 2011) 86.530
netto arbeidsparticipatie (werkzame beroepsbevolking in % van 15-64 jarigen) 68 66
% niet-werkende werkzoekenden in de potentiële beroepsbevolking 4,3 5,4
netto oppervlakte bedrijventerreinen (ha) 566
v.v.o. kantorenvoorraad in m2 (per 1-1-2011) 768.500 Kwaliteit van bestuur
opkomstpercentage gemeenteraadsverkiezingen 2010 54,3 49,9
*) tot de G-27-gemeenten behoren:
Alkmaar, Almelo, Amersfoort, Arnhem, Breda, Deventer, Dordrecht, Eindhoven, Emmen, Enschede, Groningen, Haarlem, Heerlen, Helmond, Hengelo, Den Bosch, Leeuwarden, Leiden, Lelystad, Maastricht, Nijmegen, Schiedam, Sittard-Geleen, Tilbrug, Venlo, Zaanstad en Zwolle
Programmabegroting 2013 Hoofdstuk 2
Van perspectiefnota naar begroting
Van perspectiefnota naar begroting
In de perspectiefnota 2013- 2016 hebben wij een beeld geschetst van onze visie op de ontwikkeling van Zwolle. Wij blijven werken aan een sterke en kwalitatief hoogwaardige stad, ondanks de moeilijke economische omstandigheden.
Wij vinden dat het gevoerde behoedzame financiële beleid tot een stabiele uitgangssituatie heeft geleid. De realiteit is echter dat we behoedzaam moeten blijven acteren. Hoewel de financiële basis van Zwolle goed te noemen is, moeten we in 2013 rekening houden met extra uitgaven ten gevolge van marktontwikkelingen ( in relatie tot onze vastgoedprogramma’s) en het te verwachten bezuinigingsprogramma van het nieuwe kabinet.
Investeringen
In de perspectiefnota 2012- 2015 hebben wij het investeringsprogramma gepresenteerd. In 2012 zijn belangrijke stappen gezet in het realiseren van dit programma. Ook in 2013 gaan we met de uitvoering van dit programma door. Belangrijke
besluitvorming vindt in 2013 plaats over de OV knoop in de Spoorzone. De nieuwe Fundatie zal worden geopend en de werkzaamheden aan de realisering van Hedon en het Anker worden voortgezet. Extra investeringen in de Katerdijk en het fietspad Hermelenweg zijn aan het investeringsprogramma toegevoegd. Hetzelfde geldt voor de duurzaamheidsmaatregelen in het stadhuis en stadskantoor. Voor nieuwe investeringen is nog € 6,2 mln. ruimte in het Stadsontwikkelfonds.
Heroriëntatie programma’s
Begin 2012 zijn we gestart met een heroriëntatie op de stedelijke programma’s wonen, kantoren, bedrijven en leisure. De vraaganalyse die inmiddels aan de raad is gepresenteerd, laat zien dat het nodig zal zijn in 2013 de vastgoedprogramma’s aan te passen. De korte termijn prognoses van het te bouwen aantal woningen zullen we naar beneden moeten bijstellen.
Gelijktijdig is geconstateerd dat door de veranderde woningmarkt de vraag naar bepaalde typen woningen en woonlocaties veranderd is. Kwalitatieve wijzigingen in de vraag doen zich ook voor in de kantorensector. Deze ontwikkelingen maken dat we minder planologische ruimte behoeven te reserveren en in sommige gevallen een financieel effect op ons vastgoedprogramma hebben.
Momenteel worden scenario’s ontwikkeld die inzicht moeten geven in de financiële doorwerking in de MPV. Begin 2013 zal besluitvorming plaats vinden over de uit te zetten koers en bij de PPN 2014-2017 zullen de financiële effecten aan de orde komen.
In deze begroting hebben we geanticipeerd op genoemde besluitvorming. We houden rekening met een lager aantal te bouwen woningen, namelijk 400 in plaats van 600. Het investeringsprogramma is nog conform de PPN 2013-2016. Mogelijk dat de besluiten van begin 2013 een aanpassing noodzakelijk maken.
.
Sociale zekerheid
Ambities neergelegd in de nota “samen sterk“ worden uitgevoerd. Bij de beleidsrapportage II hebben wij voorstellen gedaan om de uitvoering nog verder te versterken. Ook in 2013 vervolgen wij de werkwijze van “samen sterk” . De context waarin wij werken is echter sterk veranderd. Een aantal maatregelen van het vorige kabinet ten aanzien van de decentralisatiedossiers is bevroren. De belangrijkste financiële consequenties zijn met het Lente-akkoord opgeschort, wat zijn uitwerking heeft in het resultaat van de Wezo en de omvang van het participatiebudget. Zicht op nieuwe maatregelen is er nog niet.
Eind 2012 presenteren wij een visie op het sociaal domein die na vaststelling door de raad gebruikt gaat worden om alle activiteiten die binnen het sociaal domein plaatsvinden te verbinden gericht op “iedereen doet mee”
Op het terrein van sociale zekerheid is momenteel veel in beweging. De koers van resultaatgerichtheid en samenwerking met derden is duidelijk ingezet. Dit neemt niet weg dat de andere werkwijze, zoals samenwerking met bedrijven, de directe aanpak op wijkniveau en de integrale hulpverlening aan gezinnen nog verder geperfectioneerd moet worden.
Financiële ontwikkeling
Realiteit is dat ontwikkelingen snel gaan. Dit vraagt om een flexibele aanpak teneinde onze financiële positie op peil te houden.
De heroriëntatie op de vastgoedprogramma’s zal ons dwingen tot het creëren van voorzieningen bij de MPV. De komende maanden verwachten wij meer duidelijkheid. Deze begroting bevat zowel structureel als incidenteel enige buffers om de eerste noodzakelijke maatregelen te kunnen nemen. Daarnaast verwachten we dat meer bezuinigingen noodzakelijk zijn. Ter voorbereiding op de PPN 2014- 2017 oriënteren wij ons op de verdere vormgeving van het bezuinigingsproces verder.
Incidentele bestedingen
Bij de PPN is € 1 mln. gereserveerd voor incidentele bestedingen. In onze afweging hebben wij dit bedrag niet geheel besteed.
Het restant (€ 175.000) stellen wij voor toe te voegen aan de algemene concernreserve als extra weerstandsvermogen.
In onderstaande tabel is het incidenteel bestedingsvoorstel opgenomen. Een toelichting op de diverse posten is in bijlage 8 opgenomen.
Incidenteel bestedingsvoorstel
(bedragen x € 1). 2013 A. T.l.v. jaargebonden incidenteel budget 2013
Beschikbaar: 1.000.000
1. Gebiedsontwikkeling Spoorzone - 350.000
2. Heroriëntatie programma’s -100.000
3. Borging ruimtelijke kwaliteit - 50.000
4. Piketvergoeding bereikbaarheidsdiensten - 15.000
5. Regio Zwolle - 35.000
6. ICT - 200.000
7. Jaar van de vastgoedherontwikkeling - 25.000
8. Oninbare vorderingen - 50.000
9. Toevoegen aan alg. concernreserve (extra weerstandsvermogen) -175.000
Restant 0
B. T.l.v. buffer rijksbeleid/sociaal domein (€ 2 mln. in 2013)
10. Exploitatietekort Wezo NV - 1.551.000
C. T.l.v. reserve MIB
11. Beelden van de Capellen (bij begroting 2012 pm geraamd) -100.000 12. Fietspad Westenholterallee (zie PPN 2013-2016) - 100.000
Moties
Bij de PPN zijn is een aantal moties aangenomen die in deze begroting zijn verwerkt.
In programma 14 gezondheid en zorg is nader ingegaan op de moties 24 uurs-meldpunt en loverboys. Inmiddels zijn we met welzijnsorganisaties overleg gestart om de samenwerking tussen diverse organisaties teneinde een efficiencyslag te behalen te versterken. In de loop van 2013 zullen wij de raad hierover nader informeren.
In deze begroting is de motie over het Sportgala verwerkt. In programma sport (13) is tevens aandacht geschonken aan de motie over de kleedkamers.
Met het opnemen van het jaar van de vastgoedontwikkeling in het incidenteel bestedingsvoorstel wordt uitvoering gegeven aan de motie hierover.
Financieel kader
De financiële gemeentelijke basis is goed te noemen, de beleidsrapportage 2012-2 sluit met een positief resultaat en de gevolgen van het Lente-akkoord zijn binnen de bestaande kaders op te vangen. Daarnaast beschikken we over structurele en incidentele financiële buffers om een eerste beroep op de algemene middelen op te vangen.
Het bij de begroting 2013 geactualiseerde meerjarenperspectief sluit in 2013 met een incidenteel tekort van € 1,3 mln. en in 2016 met een structureel overschot van € 1,3 mln. De uitkomsten zijn inclusief de besluitvorming over de perspectiefnota 2013- 2016 en bijstelling op basis van actuele autonome ontwikkelingen (o.a. juni- en septembercirculaire gemeentefonds),
loonkostenontwikkeling 2013 en raming lagere woninggroei in de komende jaren (400 in plaats van 600 woningen). Het tekort in 2013 wordt gedekt uit de bij de perspectiefnota gereserveerde middelen voor incidentele opvang van rijkskortingen ad € 5 mln.
Naast de invulling en verdere uitwerking van de afgesproken bezuinigingsmaatregelen en de diverse lopende investeringen is ruimte voor nieuwe investeringen (zie de investeringsparagraaf) en leggen wij € 1 mln. aan bestedingsvoorstellen ter besluitvorming voor.
Financiële buffers:
Naast de reguliere weerstandsreserves van € 22 mln. op basis van de uitgangspunten van de nota weerstandsvermogen en risicomanagement beschikken we aanvullend over een incidentele beschikbare ruimte van € 11 mln.. Deze ruimte is met name ontstaan door het voordelig berapresultaat (inclusief uitkomsten septembercirculaire) en de restantruimte uit gereserveerde middelen voor incidentele opvang.
Aan structurele weerstandsbuffer is beschikbaar het voordelig begrotingsresultaat ad € 1,3 mln. in 2016 en het ongebruikte deel uit de € 5 mln. buffer voor opvangen effecten uit rijksbeleid/ decentralisatiedossiers/sociaal domein.
Structureel perspectief 2013-2016
Ten opzichte van de perspectiefnota 2013-2016 is het structureel perspectief als volgt gewijzigd:
Structureel perspectief
(bedragen x € 1.000.). 2013 2014 2015 2016
Structureel perspectief in PPN 2013-2016 1.102 4.485 1.099 2.735
Mutaties obv junicirculaire 2012 -4.400 -3.400 -2.500 -2.700
Verwachte uitkomsten na junicirculiare - 3.198 1.085 - 1.401 35
Mutaties obv begroting 2013:
1. volumeaanpassing algemene uitkering 900 900 900 900
2. mutaties renteresultaat 1.100 700 200 -100
3. gevolgen BTW verhoging van 19 naar 21% -140 -140 -140 -140
4. eerdere invulling besparing op schoolzwemmen 134
5. overige posten per saldo/incl. afrondingen junicirc. 33 291 275 557
6. uitkomsten septembercirculaire 53 771 371 717
7. verlaging loonkostenstijging van 1,75% naar 1,25% 350 350 350 350
8. onderhoudslasten investering vri A28/Hermelenweg -14 -14 -14 -14
9. stelpost lagere groei aantal woningen (-200 won.) -500 -650 -800 -1.000
Uitkomsten bij begroting 2013 structureel - 1.282 3.293 -259 1.305
Incidentele dekking 2013 uit geserveerde € 5 mln. 1.282
Begrotingsuitkomst 2013 0
Algemene toelichting:
De uitkomst per jaar kent een grillig verloop, dit is met name het gevolg van de ontwikkeling van de accressen op het gemeentefonds. De accressen zijn gebaseerd op het Lente-akkoord en zullen ongetwijfeld wijzigen, zodra het beleid van het nieuwe kabinet bekend wordt.
Financieel technische uitgangspunten
De financieel technische uitgangspunten zijn voor de loonkosten en toename woningen/inwoners bijgesteld ten opzichte ten opzichte van de in de perspectiefnota gehanteerde uitgangspunten. In onderstaande tabel zijn de in de begroting verwerkte uitgangspunten weergegeven.
Financieel technische uitgangspunten 2013-2016
. 2013 2014 2015 2016
Loonkosten (salarissen en werkgeverslasten) ** 1,25% 1,75% 1,75% 1,75%
Index prijsstijging (pBBP) (incl. kleine subsidies) * 1,75% 1,75% 1,75% 1,75%
Index subsidiecontracten ** 1,75% 1,40% 1,75% 1,75%
Inflatiecorrectie gemeentelijke tarieven ** 1,75% 1,50% 1,75% 1,75%
Rente lang geld 4,6% 4,6% 4,6% 5,0%
Rente kort geld 2,5% 3,5% 3,5% 3,5%
Toename woningen (netto: jaar n-1) 400 400 400 400
Toename aantal inwoners (jaar; n-1) 1.000 1.000 1.000 1.000
* prijsindex voor Bruto Binnenlands Product op basis van MEV september 2012.
** 2014 is incl. een correctie van -0,5 over voorgaand jaar op de loonindex.
De loonkosten voor 2013 hebben wij met 0,5% naar beneden bijgesteld op 1,25%. Het rijksbeleid om de CAO lonen in 2013 niet te laten stijgen (nullijn) zal ook zijn weerslag naar de gemeenten krijgen. Wel verwachten wij dat de werkgeverslasten (o.a.
pensioenpremie en zorgpremie) zullen toenemen. De definitieve budgetaanpassingen worden via nacalculatie gebaseerd op de werkelijke loonkostenstijging.
Vooruitlopend op het definitieve besluit over de heroriëntatie van de stedelijke programma’s stellen wij de woningtoename naar beneden bij. De woningtoename stellen wij voorlopig op 400 woningen per jaar en de bevolkingstoename op 1.000 inwoners.
In afwachting van de besluitvorming over de rentesystematiek handhaven wij voorlopig de rentepercentages voor kort en lang geld, zoals bij de perspectiefnota is afgesproken.
Met betrekking tot de prijsindex gaan we onderzoeken of de nu toegepaste algemene prijsindex op onderdelen niet tekort schiet. Hierbij valt met name te denken aan de energieprijzen. Bij de perspectiefnota volgend jaar komen wij hierop terug.
Buffer sociaal domein/decentralisatiedossiers/rijksbeleid
In het structureel meerjarenperspectief is een buffer voor het opvangen van gevolgen van rijksbeleid, decentralisatiedossiers en sociaal domein opgenomen, oplopend tot € 5 mln. In 2013 brengen wij – conform eerdere afspraken – ons aandeel in het tekort van de Wezo incidenteel ten laste van deze buffer. De resterende bedragen blijven beschikbaar voor het opvangen van tekorten c.q. knelpunten naar aanleiding van het (toekomstig) rijksbeleid / decentralisaties en de gevolgen daarvan op het sociale domein.
Buffer gevolgen sociaal domein decentralisatie en huidig rijksbeleid
Bedragen x € 1 mln.. 2013 2014 2015 2016
Beschikbare buffer 2,0 2,7 5,0 5,0
Af: inzet voor tekort Wezo 2013 -1,55 pm pm pm
In bijlage 1 is een nadere specificatie van de meerjarenraming opgenomen en in bijlage 2 is een toelichting op de verschillen ten opzichte van de perspectiefnota opgenomen.
Incidenteel perspectief Incidentele bestedingsruimte
Bij de PPN 2013-2016 zijn besluiten genomen over de aanwending van de op dat moment beschikbare middelen. Naast meerjarige bestedingsbesluiten (€ 1,83 mln.) zijn de volgende middelen geparkeerd in afwachting van nadere ontwikkelingen:
x € 5,0 mln. voor opvang nieuwe rijksbezuinigingen
x € 6,5 mln. is toegevoegd aan het Stadsontwikkelfonds (huidige stand € 6,2 mln.) x € 1,0 mln. is beschikbaar voor jaargebonden incidentele bestedingen 2013.
Naar aanleiding van de tweede beleidsrapportage zijn er meer incidentele middelen beschikbaar gekomen. Wij stellen voor de beschikbare – niet geoormerkte - middelen ad € 11 mln. toe te voegen aan de algemene concernreserve als extra
weerstandsvermogen om onder andere de gevolgen van nieuwe rijkskortingen en bijstelling vastgoedprogramma’s op te vangen.
In onderstaande tabel is een onderbouwing van de beschikbare middelen opgenomen.
Incidentele bestedingsruimte begroting 2013
(bedragen x € 1.000.) 2012 2013 2014 2015 2016
A. Beschikbare incidentele middelen begroting 2013 1.000 Af: besteding voor knelpunten (zie totaaloverzicht) -825 Restant toevoegen aan extra weerstandsvermogen 175
B. Overige incidentele ruimte beschikbaar als buffer:
Uitkomsten lopende begroting 2012:
- voordelig resultaat berap 2012 - 1 420
- voorlopig ingeschat voordelig resultaat berap 2012 - 2 5.318 - mogelijk voordeel op BTW/BCF (kanspost) pm Voorlopig raming beschikbare middelen 2013:
- restant buffer € 5 mln. voor rijksbezuinigingen 3.718
- surplus rente-aftopping na verrekening WMO res 550 pm pm pm
- overschot reserve MIB 300
Mutaties op PPN posten::
- percentageregeling beeldende kunst -43
- vrijval onderwijshuisvesting (per saldo neutraal) -42 -64 177 -71
Vrijval uit reserve nog uit te voeren werken WZ (nieuw) 15
Begrotingsuitkomsten meerjarenraming pm pm pm pm
Kasschuif reserve ICT -200 200
Verrekening benodigd regulier weerstandsvermogen 410
Beschikbare incidentele middelen per jaar 5.738 4.883 -64 177 129
Beschikbare incidentele middelen (cumulatief) 5.738 10.621 10.557 11.734 10.862
Toelichting:
x De toevoeging van de renteaftopping ad € 0,55 mln. is het saldo van de hogere renteaftopping op basis van hogere reservestanden en een nog te maken storting in de weerstandsreserve WMO van € 315.000 om de reserve in 2012 op het benodigde weerstandsniveau te stellen (betreft een correctie op de PPN).
x Kanspost: met de belastingdienst zijn onderhandelingen gaande om met terugwerkende kracht niet gecompenseerde BTW alsnog terug te krijgen. Binnen enkele maanden wordt hierover meer duidelijkheid verwacht.
x Op de buffer voor opvang rijksbezuinigingen ad € 5 mln. is het begrotingstekort in mindering gebracht en resteert € 3,7 mln.
x De bedragen van een tweetal bij de PPN opgevoerde projecten/begrotingsposten wijzigen, te weten:
x De vrijval uit de percentageregeling beeldende kunst valt lager uit omdat de afdracht vanuit de grondexploitaties voor de 1% regeling lager uitvalt. Hierdoor ontstaat een vrijval van € 35.000 in plaats van € 78.000.
x De incidentele voordelen op de onderwijshuisvesting blijven in totaal € 410.000, maar de invulling over de jaren 2013 t/m 2016 wijzigt.
x Met toekomstige begrotingsresultaten en toekomstige rente-aftoppingsopbrengsten is geen rekening gehouden, met uitzondering van € 1 mln. rente-aftopping in 2014 op basis van eerdere besluitvorming.
Reservepositie
Per 1-1-2013 verwachten wij € 154 mln. aan reserves en € 59 mln. aan voorzieningen te hebben. De reserves zijn te onderscheiden in vier hoofdcategorieën vanwege de verschillende karakters en de mate van beïnvloedbaarheid.
Reserves en voorzieningen
(bedragen x € 1 mln.). 1-1-2013 31-12-2013 Reserves
1. Weerstand- en risicoreservering 22 22
2. Reservering gekoppeld aan kostendekkingbeginsel 12 10
3. Reservering voor lopende exploitatielasten 37 37
4. Bestemmingsreserves 83 45
Totaal reserves 154 114
Voorzieningen 59 61
Weerstand- en risicoreservering:
Bij de begroting zijn de risico’s geactualiseerd (zie de verplichte paragraaf 2), met uitzondering van gevolgen van de heroriëntatie van de vastgoedprogramma’s. Op basis van deze risicoanalyse is de hoogte van het algemeen
weerstandsvermogen conform het bestaande beleidskader berekend op € 22 mln. Daarnaast hebben wij vanuit de incidentele beschikbare middelen € 11 mln. als extra weerstandsvermogen aan de algemene concernreserve toegevoegd.
In de weerstandsreserves zijn de volgende middelen beschikbaar:
x algemene concernreserve (algemeen) 9,4 mln.
x algemene concernreserve (vastgoed) 10,0 mln.
x WWB 1,9 mln.
x WMO 0,7 mln.
x Totaal 22,0 mln.
x Toevoeging incidentele bestedingsruimte aan alg. concernreserve 10.6 mln.
Totaal aan directe beschikbare incidentele middelen 32,6 mln.
De extra toevoeging aan de algemene concernreserve is gewenst in verband met de besluitvorming rond de heroriëntatie vastgoedprogramma’s.
Reservering gekoppeld aan kostendekkingbeginsel:
Hiertoe rekenen wij de reserves die direct ontstaan zijn via leges ontvangen gelden van burgers of bedrijven en die voor tariefsafvlakking (lagere leges) of investeringen (kapitaal- en exploitatielasten) in het betreffende onderdeel worden ingezet. Het betreft de reserves afval, riolering, begraafplaatsen en rijbewijzen. In totaal is hiervoor ca. € 12 mln. beschikbaar.
Reservering voor lopende exploitatielasten:
Voor deze categorie geldt in principe als regel: geld herbestemmen vereist andere dekking aangeven voor de lopende exploitatielasten. Te denken valt aan dekkingsreserves die dienen om rente en afschrijving op te vangen (bijv. Grote
PodiumAccommodatie, toekomstige exploitatie gronden), onderhoudreserves (gebouwen en infrastructuur) om groot onderhoud te financieren, garantieverplichtingen voor gemeentepersoneel en interne bedrijfsvoering.
In totaal is hiervoor € 37 mln. in reserve, waarvan ruim € 30 mln. ter dekking van toekomstige kapitaallasten van reeds gedane investeringen. € 6 mln. zit er in de diverse onderhoudsreserves en € 1 mln. is aanwezig in de bedrijfsvoeringsreserves.
Ingeval er (grote) incidentele tekortsituaties ontstaan dan is te overwegen de dekkingsreserves hiervoor aan te wenden, wel dienst dan in structurele dekking van de ongedekte kapitaallasten worden voorzien.
Bestemmingsreserves:
Onder deze categorie vallen gelden die voor een bepaalde bestemming zijn gereserveerd, maar die deels – voor zover nog niet in uitvoering - via heroverweging op andere wijze ingezet kunnen worden. Bestedingen via de bestemmingsreserves worden in cofinanciering met het rijk/provincie uitgevoerd.
In totaal verwachten wij per 1-1-2013 € 83 mln. in reserve te hebben, waaronder € 6,2 mln. in het Stadsontwikkelfonds. De afname van de reserves in 2013 heeft met name betrekking op de inzet van de reserves voor de hoofdinfrastructuur Stadshagen, overige stadsuitleg en stadsvernieuwingsgebieden.
Per 1-1-2013 verwachten wij in totaal € 59 mln. aan voorzieningen te hebben, waarvan de algemene voorziening vastgoed met
€ 48 mln. veruit de grootste is.
Onder de voorzieningen vallen o.a. verplichtingen en verliezen waarvan de omvang op de balansdatum onzeker is, doch redelijkerwijs te schatten.
In bijlage 3 is een totaaloverzicht van de reserves en voorzieningen opgenomen. In het bijlagenboek van de begroting 2013 is per reserve / voorziening een nadere toelichting.
Toezicht provincie
Na vaststelling door de raad, wordt de programmabegroting door de toezichthouder (provincie) beoordeeld. Om voor het regulier toezichtregime (repressief toezicht) in aanmerking te komen, stelt de wetgever dat de begroting (naar het oordeel van Gedeputeerde Staten) materieel in evenwicht moet zijn, dan wel dat bedoeld evenwicht wordt hersteld uiterlijk in 2014 van de bijbehorende meerjarenraming. Van materieel evenwicht is sprake indien, op basis van het bestaande beleid en het aanvaarde nieuwe beleid, de structurele lasten tenminste worden gedekt door structurele baten en de incidentele lasten worden gedekt door incidentele baten. Daarbij dienen de ramingen volledig en reëel te zijn.
Op basis van de meerjarenraming hebben wij in 2014 een structureel sluitende begroting, daarmee voldoen wij aan de toetsingscriteria van de provincie.
Programmabegroting 2013 Hoofdstuk 3
Beleidsparagrafen
Beleidsparagraaf 1 Bestuur
Al jaren werken we bij het besturen van de stad nauw samen met bewoners, ondernemers en organisaties. Dezelfde stijl van samenwerken hanteren we ook in onze relaties met gemeenten in de regio en andere overheden. Het succes van deze stijl van besturen van de stad wordt voor een groot deel bepaald door de geloofwaardigheid van de gemeente. Goede communicatie is daarbij essentieel maar ook de kwaliteit van onze dienstverlening (in brede zin) speelt een grote rol. Het stelt ook hoge eisen aan de manier van werken van de gemeentelijke organisatie.
We werken vanuit een open en naar buiten gerichte houding waarbij we ons bewust zijn van onze verantwoordelijkheden als lokale overheid. Maar we realiseren ons dat onze mogelijkheden beperkt zijn, zeker in het huidige tijdsgewricht waarbij we merken dat onze welvaart sterk afhankelijk is van ontwikkelingen elders in Europa en de wereld. Door verantwoordelijkheden te delen en door het bundelen van krachten met inwoners en partners denken we meer te kunnen betekenen voor de stad. Steeds meer formuleren we in samenspraak met betrokkenen de maatschappelijke opgaven waar Zwolle voor staat om vervolgens afspraken te maken (zo nodig vastgelegd in contracten) over de bijdrage die gemeente, inwoners en partners leveren om deze opgaven aan te pakken. Daarbij speelt de gemeente niet op voorhand de eerste viool. We proberen juist een speelveld te creëren waarop de mensen die de beste bijdrage kunnen leveren tot hun recht komen. Daarom stellen we ons soms sturend op terwijl we ons in andere situaties beperken tot het bieden van faciliteiten. Wellicht nog wezenlijker is dat we zo goed mogelijk inspelen op initiatieven die vanuit de stad naar voren komen. Dit alles betekent dat de gemeente bewust kijkt naar een andere invulling van haar rol in relatie tot inwoners, ondernemers en partners, zonder daarbij onze verantwoordelijk uit het oog te verliezen. Maar dat die verantwoordelijkheid voor raad, college en ambtelijke organisatie op een andere manier kan worden ingevuld dan nu het geval is, is duidelijk. De in juni 2012 aangenomen motie over sturingsparadigma verwijst ook naar deze urgentie. In 2013 zullen we invulling geven aan de met de raad te maken c.q. gemaakte afspraken over deze motie.
De bestuursstijl die we in de stad hanteren praktiseren we ook in relatie met andere overheden: gemeenten in de regio, de provincie en het rijk. Zwolle voelt als centrumstad een verantwoordelijkheid voor de regio en we worden daar ook door
gemeenten om ons heen op aangesproken. Om daar invulling aan te geven zijn goede relaties met de provincie essentieel. Met name op het vlak van bereikbaarheid en water spelen er in de regio vraagstukken waarbij de provincie een grote rol vervult.
De door ons gepraktiseerde bestuursstijl impliceert het opereren in netwerken, ook op nationaal niveau. Die netwerken vinden we door actief te zijn binnen G32 en VNG en versterken we door samen op te trekken met onze partners in Zwolle Kampen Netwerkstad en gemeenten (en betrokken provincies) in de regio. Samen met Kampen en provincie verkennen we mogelijkheden om netwerken op te bouwen op Europees niveau.
Communicatie
Communicatie vormt een cruciaal element bij het realiseren van de bestuursdoelen en beleidsdoelen, zoals verwoord in het collegeakkoord. Daarbij gaat het niet alleen om goede communicatie vanuit de gemeente en goed overleg over gemeentelijke plannen, maar ook om open staan voor plannen en ideeën vanuit de stad. We leggen hierbij drie accenten:
Bevorderen dialoog tussen bestuur en stad
Een duurzame dialoog tussen bestuur en stad is vereist om de sleutelprincipes ‘participatie, vertrouwen, verbinding en integratie’ betekenis te geven, zowel intern als extern. Van buiten naar binnen denken en andersom. De opgave voor de komende jaren richt zich op een transparante, gerichte dialoog over de juiste onderwerpen. Daarbij communiceren we digitaal tenzij we de doelgroep daar niet mee bereiken.
Burgers optimaal informeren over en betrekken bij het beleid en de ontwikkeling van Zwolle
We zetten sterk in op tijdige en effectieve communicatie met de inwoners van de gemeente. In de media zorgen we voor een juiste weergave van ons beleid waardoor inwoners goede informatie krijgen.
Bij de ontwikkeling van beleid en het maken van plannen schakelen we waar mogelijk betrokkenen in en zoeken we de deskundigheid die aanwezig is bij inwoners en anderen die een binding hebben met Zwolle. Daarbij maken we steeds meer gebruik van de mogelijkheden om (nieuwe) doelgroepen te bereiken via digitale communicatie. Via social media en door het monitoren van opinies en meningen zowel extern als in de eigen organisatie, kunnen we sneller reageren en ontvangen we input om de communicatie af te stemmen op de informatiebehoefte van onze inwoners.
Profilering Zwolle
We positioneren Zwolle als aantrekkelijke stad. Alle belangrijke ontwikkelingen grijpen we aan om datgene wat Zwolle bijzonder maakt zichtbaar te maken. Dit draagt bij aan een positieve beeldvorming van onze stad op alle domeinen. Zwolle Marketing zetten we in om dit samen met partners in de stad en het bestuur vorm te geven.
Regionalisering
De samenwerking die 12 jaar geleden op gang is gekomen met Zwolle Kampen Netwerkstad (ZKN) werpt vruchten af. Ook het samenwerkingsverband van 16 gemeenten in de regio krijgt steeds meer betekenis. Naast deze ontwikkelingen die voortkomen uit autonome keuzes van de betrokken partijen is er ook sprake van regionalisering als gevolg van rijksbeleid, zoals bij de vorming van de Regionale Uitvoeringsdiensten (RUD) of veiligheidsregio’s.
Deze ontwikkelingen hebben ook invloed op het denken over onze eigen organisatie: welke taken moeten we ‘in huis’ uitvoeren en welke kunnen we ‘op afstand’ plaatsen. In 2012 hebben we besloten om samen met Kampen en de provincie een Shared Service Centre op te richten. Bepaalde uitvoerende taken van onze organisatie hevelen we over naar deze nieuwe organisatie vanuit de gedachte dat dit werk zodoende tegen lagere kosten met tenminste dezelfde kwaliteit kan worden verricht. Om vergelijkbare redenen hebben we de uitvoerende taken op het vlak van groenonderhoud ondergebracht bij de ROVA.
Zwolle Kampen Netwerkstad
Vergeleken met andere netwerkverbanden behalen we met een lichte bestuursvorm en weinig middelen goede resultaten.
In 2013 wordt verder gewerkt aan de uitvoering van de agenda ZKN 2010-2015. In 2012 is een nadrukkelijker onderscheid aangebracht tussen activiteiten in ZKN-verband en activiteiten in het verband van de regio Zwolle. Daarom zal in 2013 worden besproken in hoeverre dat tot aanpassingen moet leiden in de agenda ZKN 2010-2015.
De Strategische verkenning ZKN 2040, die in het kader van de programmalijn Sterke steden in 2011 is afgerond is in 2012 uitgewerkt in een werkprogramma voor de periode 2012-2015. Dit biedt het kader voor afspraken over projecten waar de drie partners gezamenlijk de schouders onder zetten. In dit verband heeft de provincie € 45 mln. beschikbaar gesteld voor de ontwikkeling van de Spoorzone. Het realiseren van de ambities van het werkprogramma is niet alleen een zaak van de drie overheden, maar ook van maatschappelijke partners die zich inzetten voor het vestigingsklimaat en de profilering van ZKN en de regio.
Regio Zwolle
Zwolle en de regio hebben elkaar nodig. Meer dan elders is het ommeland van Zwolle afhankelijk van en gericht op voorzieningen in de centrumstad. Maar ook omgekeerd wordt de concurrentiekracht van Zwolle voor een belangrijk deel bepaald door de kwaliteiten van de regio. Zwolle heeft enkele jaren geleden het voortouw genomen om de regionale samenwerking te stimuleren, om plannen op elkaar af te stemmen en de regio aantrekkelijk en vitaal te laten zijn.
De gemeenten die de regio Zwolle vormen zijn: Dalfsen, Hardenberg, Kampen, Olst-Wijhe, Ommen, Raalte, Staphorst, Steenwijkerland, Zwartewaterland, Meppel, Noordoostpolder, Dronten, Hattem, Heerde, Oldebroek en Zwolle.
Het bestuurlijk kernteam (de 16 burgemeesters) fungeert tot nu toe als aanjager van de samenwerking.
De vele ambities laten zich in hoofdzaak als volgt samenvatten:
x Het versterken van de regionale economie.
x Het bevorderen van de regionale mobiliteit en bereikbaarheid.
x Andere aandachtsgebieden zijn: de wateropgave, heroriëntatie op woningbouwprogrammering en bedrijfsvoering/dienstverlening.
Inmiddels is er onder de titel Grenzeloos in beweging een werkplan voor de regio Zwolle opgesteld waarin de ambities, plannen en activiteiten voor 2012/2013 zijn beschreven.
Alle deelnemende gemeenten dragen bij aan kosten die worden gemaakt voor het realiseren van de ambities. Zwolle neemt daarbij vanzelfsprekend het grootste deel voor haar rekening: jaarlijks gaat het om € 35.000,-
Dienstverlening en ‘passende regels’
In onze rol als gemeentelijke dienstverlener is het van belang dat inwoners en ondernemers ons makkelijk vinden en snel worden geholpen, in toenemende mate digitaal. En dat zij, gesteund door vertrouwen van bestuur en organisatie, de ruimte krijgen voor actief burger- en ondernemerschap; eenvoudiger, oplossingsgericht en met minder regels.
Medio 2011 heeft u de geactualiseerde visie op dienstverlening en daarmee de uitgangspunten voor onze dienstverlening vastgesteld. Kernbegrippen daarin zijn “mensgericht en efficiënt”. Dat betekent dat we in onze dienstverlening zoeken naar een optimale balans tussen efficiency en klanttevredenheid en dat we onze informatie, producten en diensten bij voorkeur digitaal aanbieden. Begin 2012 bent u geïnformeerd over de kaders die wij hanteren voor het zoveel mogelijk sturen op dan wel verleiden van burgers en ondernemers naar het gebruik van het digitale kanaal. Om de digitale dienstverlening goed in te richten, zijn de komende jaren nog de nodige inspanningen nodig. We doen dat zoveel mogelijk in samenwerking met andere partijen (m.n. Dimpact).
De uitgangspunten voor onze dienstverlening gelden voor een breed terrein waar inwoners en ondernemers zaken met ons doen in onze rol als dienstverlener. In deze begroting worden die uitgangspunten in verschillende programma’s vertaald in concrete doelen en prestaties:
x programma 2 Economie: intensivering van de werkgeversbenadering met actief accountmanagement, stimuleren van het gebruik van het digitaal bedrijvenloket e.d.
x programma 11 Bijstandsverlening en armoedebestrijding: op peil houden van tijdigheid en accuratesse in dienstverlening bij het verstrekken van (bijzondere) bijstand en schulddienstverlening
x programma 14 Gezondheid en zorg: informatie, advies en cliëntondersteuning WMO, tijdig afhandelen van aanvragen van individuele voorzieningen WMO
x programma 16 Bestuur en dienstverlening: doorontwikkeling digitale dienstverlening en klantcontactcentrum, verminderen van regeldruk en administratieve lasten e.d.
Zwolle heeft de laatste jaren veel aandacht besteed aan het onderwerp ‘passende regels’. Strenge regels daar waar dat nodig is, weinig of geen regels als dat niet nodig is of als de verantwoordelijkheid bij anderen dan de gemeente Zwolle kan komen te liggen. Passende regelgeving is van groot belang om de ruimte te creëren waarin initiatieven van inwoners, ondernemers en organisaties tot bloei kunnen komen. Het is ook een voorwaarde om werk te kunnen maken van onze doelen met betrekking tot
Ook bij de behandeling van bezwaarschriften en klachten werken we met een oplossingsgerichte aanpak om zo op een efficiënte manier tot een goed resultaat te komen. We investeren met de inzet van pre-mediation in het nemen van goede en gedragen besluiten om bezwaarschriften en klachten zoveel mogelijk te voorkomen. Met ingang van 2013 wordt verder het
‘ambtelijk horen’ ingevoerd, waardoor zaken alleen nog in specifieke situaties naar de Adviescommissie Bezwaarschriften gaan.
Hierdoor kan de bezwaarprocedure sneller en minder formeel afgewikkeld worden en heeft de bezwaarmaker eerder duidelijkheid, terwijl de kosten lager zijn.
Gemeentelijke organisatie
Passend bij de bestuursstijl is een visie ontwikkeld voor onze organisatie onder het motto ‘andere overheid – compacte organisatie’. Centraal daarin staat ‘van buiten naar binnen werken en samenwerken’. In dit kader staan vier kernwaarden centraal: Vakmanschap, Verbinding, Verantwoordelijkheid en Vertrouwen (zie verder par. 7 Bedrijfsvoering).
Beleidsparagraaf 2 Participatie
Participatie: iedereen doet mee, niemand staat langs de zijlijn. Voor de meeste Zwollenaren spreekt dat vanzelf, sommigen hebben daar hulp bij nodig. Van familie, van vrienden, van buren, van wijkwerkers, van ondernemers, van maatschappelijke instellingen of van de gemeente. We kijken daarbij telkens naar wat iemand wél kan, iedereen heeft talenten. Samen maken wij de stad was al een aantal jaren ons motto. In 2011 hebben we voor Zwolle een aanvullend motto geformuleerd: Iedereen doet mee: hoe zorgen we er met elkaar voor dat Zwolle een stad is waarin het voor en met iedereen fijn wonen, werken en leven is.
Iedereen doet Mee is een belangrijk speerpunt in het collegeakkoord 2010 – 2014. Dit vraagt om een manier van werken waarbij investeren in verbinden, in vertrouwen en in het vermogen van bewoners en partners om te participeren centraal staat.
Deze aanpak vraagt niet alleen om het geven van ruimte maar ook om een meedenkende, stimulerende en oplossingsgerichte overheid. Dit betekent dat we beleid vormgeven vanuit de kracht, de kennis en de beleving van de wijken en de dagelijkse praktijk. Centraal hierbij staat: “iedereen doet mee”. Tijdens de behandeling van het plan van aanpak Iedereen doet Mee is afgesproken dat dit speerpunt een uitwerking krijgt in vier criteria:
x eigen verantwoordelijkheid;
x eigen initiatief vanuit betrokkenheid bij de publieke zaak;
x op synergie gerichte samenwerking
x de verantwoordelijkheid van de overheid om een vangnet te bieden.
Een groot deel van de inwoners van Zwolle redt zichzelf en de Zwolse samenleving beschikt over een groot zelforganiserend vermogen. Waar mensen dat nodig hebben zorgen we voor ondersteuning om weer zelf te kunnen deelnemen. Wij vervullen daarin nadrukkelijker een faciliterende rol om mensen in staat te stellen om zelf hun regie te voeren. De Zwolse samenleving vertoont veel dynamiek. Of het nou gaat om het beheer van de dagelijkse leefomgeving, collectieve voorzieningen zoals energievoorziening, buurtpreventie of natuurlijke wijkvernieuwing. We zien een groeiend gevoel van publiek eigenaarschap.
Iedereen doet Mee is in het afgelopen jaar een breed gedragen begrip geworden. In veel beleidsdocumenten dienen bovengenoemde criteria als uitgangspunt en ook in onze benadering van partners en inwoners geven we steeds meer ruimte voor eigen kracht. Waarbij we niet vergeten dat we als overheid voor die mensen die niet vanzelf kunnen meedoen een vangnet bieden. Bijvoorbeeld in de doorontwikkeling van het wijkgericht werken komt het nog meer inzetten van de eigen kracht van onze inwoners ruimschoots aan bod. We proberen met beïnvloedbare budgetten en het overdragen of delen van
verantwoordelijkheden inwoners uit te dagen om verantwoordelijkheid te nemen voor de eigen leefomgeving. Ook in onze visie op het Sociaal Domein zijn de kernwaarden van Iedereen doet Mee een belangrijk uitgangspunt.
De kracht van de stad laat zich daarnaast vooral zien in de vele initiatieven die Zwolle rijk is van Zwolseketiers tot de aanschaf van een schip voor vakanties met gehandicapten. Vanuit het programma participatie ondersteunen we deze initiatieven waar nodig en we zullen dit blijven doen in 2013. Maar participatie is nog meer: openheid, vertrouwen en transparantie! Deze attitude in verschillende gemeentelijke processen zullen steeds meer leidend moeten worden om participatie in de stad tot een succes te maken. Hier zullen we volop inzetten in 2013.
In deze beleidsparagraaf wordt kort stil gestaan bij de uitwerking van “iedereen doet mee” in de zes verschillende dossiers.
Voor een bredere uitwerking zie de programma’s 6, 9, 10, 11, 12 en 14.
Stand van zaken zes dossiers.
Bij de vaststelling van het plan van aanpak Iedereen doet Mee is de nadruk gelegd op het sociale domein. Daarbij is afgesproken dat we als gemeente de kernwaarden van Iedereen doet Mee zichtbaar maken in zes dossiers. Hieronder zullen we kort de stand van zaken per dossier aangeven. In de betreffende programma’s verderop in de begroting wordt
gedetailleerder uitleg gegeven.
x Zwolle gezonde Stad x Armoedebeleid x Cultuureducatie
Later zijn hier de drie decentralisatiedossiers AWBZ/WMO dagbesteding en begeleiding, Jeugdzorg en Wet Werken naar Vermogen aan toegevoegd (Participatiebudget).
Zwolle gezonde stad
In het dossier ZGS zijn de kernwaarden van Iedereen doet Mee duidelijk zichtbaar. Goed voorbeeld waar de kracht van de stad wordt benut is het project “Kinderen en ouders aan de slag voor speelnatuur in Diezerpoort”: in samenwerking met
(wijk)professionals is ingezet op innovatieve vormen van participatie van kinderen en hun ouders bij het ontwerpen, aanleggen en onderhouden van stukken speelnatuur in de wijk. Dit vraagt ook een mentale omslag van kinderen en ouders: je eigenaar voelen van een speelterrein! De samenwerking met onder andere Travers is hierbij belangrijk geweest. Dit project leidt ook tot nieuwe projecten in de wijk. Bewoners hebben de smaak te pakken om eigen verantwoordelijkheid te nemen in de wijk. Hier zullen we dan ook samen met onze partners verder op inzetten in 2013. Belangrijk is om de betrokkenheid van bewoners vast te houden!
Armoedebeleid
Ook bij het armoedebeleid geldt dat we willen dat iedereen meedoet en niemand door gebrek aan werk en inkomsten aan de zijlijn komt te staan. We richten ons met het armoedebeleid op het versterken van weerbaarheid en het vergroten van de zelfredzaamheid, samen met ervaringsdeskundigen, betrokken partijen, professionals. Armoede is niet alleen een financieel probleem, maar is gelinkt aan gezondheid, langdurige afhankelijkheid van een laag inkomen, sociaal isolement, scholing, huisvesting etc. We gaan bij armoedebestrijding voor een integrale benadering. Met het armoedebeleid willen we armoede in Zwolle bestrijden en sociale uitsluiting voorkomen, de stip op de horizon is Zwolle armoedevrij!. In 2013 zullen we bekijken of het beleid per 2014 geactualiseerd moet worden. We zullen daarbij kijken naar de maatregelen en het maatschappelijk effect van het beleid. Doel is dat iedereen vanuit een financiële basis kan participeren in onze stad. De financiële basis schept duidelijkheid in kosten voor wonen, levensonderhoud, zorgverzekering, afbetalen of stabiliseren van schulden. Waar mogelijk ontstaat de financiële basis doordat huishoudens (weer) eigen inkomsten uit loondienst of onderneming vergaren, waar nodig biedt de gemeente het vangnet. Daarnaast starten we met het project “Met armoede uit de kast”. Kort gezegd houdt het project in dat sociale vraagstukken alleen op te lossen zijn door de mensen waar het over gaat zelf in te zetten. Dit project biedt kansen om ervaring op te doen met het vrijmaken van de eigen kracht van de mensen waar het om gaat. We gaan mensen die in Zwolle in armoede leven zelf in beeld laten brengen hoe armoede eruitziet. Zij houden interviews, maken filmpjes, bedenken oplossingen en werken aan een verbetering van de situatie in hun eigen wijk of stad. Ze doen actieonderzoek in teams van jongeren en ouderen. Mensen interviewen anderen over armoede. Een aantal mensen krijgt camera's mee om een en ander in beeld te brengen, omdat beelden meer zeggen dan woorden. De teams inventariseren tips en voorstellen om armoede op te lossen. Het beeld en de oplossingen worden onder meer gepresenteerd op een grote conferentie door en met mensen die in de stad in armoede leven.
Cultuureducatie
Eén van de hoofddoelen van ons cultuurbeleid is participatie: we willen zoveel mogelijk inwoners van Zwolle laten meedoen met cultuur in stad en wijken. We zetten daarom in op het versterken van de culturele ontwikkeling van alle kinderen in Zwolle. Om die reden investeren we stevig in cultuureducatie in en rond het primair onderwijs. Waar dit nu vaak nog beperkt is tot korte kennismakingsactiviteiten, zetten we in op een programmatische aanpak met doorgaande leerlijnen in én rond het onderwijs.
Met de scholen wordt gezamenlijk een ambitie vastgelegd. Alle gesubsidieerde culturele instellingen krijgen nadrukkelijk opdracht om hieraan een bijdrage te leveren, aansluitend bij de vraag vanuit het onderwijs. Ook willen we ruimte geven aan niet gesubsidieerde partners om een bijdrage te leveren aan cultuureducatie in en rond scholen en zo de kracht van culturele initiatieven in de stad benutten. Om dit te kunnen doen, is in de Perspectiefnota 2013-2016 als eerste stap besloten om de subsidiëring van het vrije tijd aanbod van De Muzerie te beëindigen. Het volgen van lessen en cursussen in de vrije tijd wordt overgelaten aan de eigen verantwoordelijkheid van onze inwoners en particuliere (niet gesubsideerde) aanbieders in de stad.
Wel willen we ons blijven inzetten om dit vrije tijd aanbod bereikbaar te houden voor jonge talenten, met name als de financiële draagkracht thuis ontbreekt. In 2013 werken we de beoogde programmatische aanpak mét het onderwijs en de culturele partners uit om zo snel mogelijk met de nieuwe opzet te kunnen starten.
Vrijwilligerswerkbeleid
Vrijwilligerswerkbeleid = participeren! De rol van de Vrijwilligerscentrale als maatschappelijk makelaar wordt steeds breder onder andere omdat er een groter beroep op inwoners wordt gedaan om zich als vrijwilliger of mantelzorger in te zetten voor de samenleving. De Vrijwilligerscentrale versterkt haar makelaarsrol als het gaat om de inzet van vrijwilligers. Bij het zoeken naar passend vrijwilligerswerk wordt uitgegaan van de talenten van mensen: wat is je passie en welk vrijwilligerswerk kan hierbij horen? De Vrijwilligerscentrale is stagemakelaar voor de maatschappelijke stages in het voortgezet onderwijs.
Daarnaast wordt een groter beroep gedaan op de zogenoemde “zilveren kracht”: ouderen die niet meer in het arbeidsproces werkzaam zijn, maar wel een belangrijke bijdrage kunnen en willen leveren aan de maatschappij. Ook op het gebied van de informele zorg zie je vele initiatieven. Zo wordt door het Steunpunt mantelzorg in overleg met Driezorg gewerkt aan een betere verbinding tussen de informele zorg en de professionele formele zorg. Daarnaast is een particulier initiatief bezig met de realisatie van een Hospice/bijna thuis huis. De rol van de gemeente is hierin vooral faciliterend: bijvoorbeeld helpen zoeken naar een goede locatie, het verstrekken van een startsubsidie. In 2013 zal de Vrijwilligerscentrale een zogenoemde digitale portal lanceren, waarbij vraag en aanbod van vrijwilligerswerk nog beter bij elkaar komt. Als gemeente denken we mee in hoe dit kan worden vormgegeven en leggen we verbindingen met bestaande initiatieven. Verschillende maatjesinitiatieven hebben gezamenlijk een platform opgericht, waarbij samen wordt gewerkt in het werven van nieuwe vrijwilligers en gezamenlijk een website is ontwikkeld, waardoor mensen snel en makkelijk hun weg vinden naar maatje dat bij hun past.
Arcon is samen met Sportservice en de Vrijwilligerscentrale het project “Mantelzorgers Binnenboord” gestart met als doel handvatten aan te reiken aan verenigingen op welke manier mantelzorgers bij de organisatie betrokken kunnen blijven als zij dreigen af te haken in verband met hun mantelzorgtaken.
Participatie in de wijk/beheer en onderhoud
Ook bij het beheer en onderhoud van de openbare ruimte spelen de kernwaarden van Iedereen doet Mee een belangrijke rol.
We houden hierbij rekening met de eigen kracht van inwoners. Kunnen we onderdelen van het beheer aan burgers overlaten?
Zo ja, welke onderdelen lenen zich hier het best voor? In 2011 is gestart met een aantal proefgebieden waarin actief bewoners betrokken zijn en medeverantwoordelijk zijn voor leefbaarheid, duurzaamheid en veiligheid in de wijk. Deze proefgebieden waren in de wijken Aa-landen, Zwolle Zuid en Diezerpoort. Gebleken is dat er veel betrokkenheid is bij de eigen buurt en dat er animo is voor de verzorging van de openbare ruimte. Juist bewoners weten goed waar en of er eventueel banken of
prullenbakken ingeleverd kunnen worden. Daarnaast lopen in samenwerking met de wijkbeheerder een aantal zelfwerkzaamheidprojecten:
x Bewoners hebben een plein geadopteerd.
x Er zijn gesprekken geweest met bewoners voor de aanleg van een boomgaard in het openbaar groen die door bewoners onderhouden gaat worden.
x bewoners hebben geveltuinen en plantenbakken aangelegd.
Maar ook op het gebied van veiligheid wordt de kracht van de eigen inwoners benut: in het kader van (verkeers)overlast vindt intensieve communicatie met bewoners en politie plaats. In de Brederostraat is bijvoorbeeld door inzet en interactie van bewoners samen met de wijkbeheerder een goed resultaat bereikt.
Bijzondere initiatieven van bewoners worden ondersteund. Bijvoorbeeld: het groengebied de Schellerdriehoek - tussen de Oude Deventerstraatweg, Zwarteweg en Grenslaan – blijft groen en het gebied is toegankelijk voor iedereen. Samen met de Belangenvereniging Schellerdriehoek, Wijkvereniging Zwolle Zuid en aan- en omwonenden is een ontwerp gemaakt voor de inrichting van het nieuwe park. Het ontwerp is in diverse inloopbijeenkomsten verder uitgewerkt.
De aanleg van de eerste fase is afgerond. Er is een samenwerkingsovereenkomst opgesteld over de verdeling van taken bij de inrichting, de uitvoering, het beheer en het onderhoud van het park. De beheersactivitieten van de belangenvereniging
Schellerdriehoek zijn o.a. het knotten van de wilgen, onderhoud van fruitbomen en hagen, papier ruimen en het onderhoud van het sloottalud (eigendom bewoners). Verder zullen we in 2013 samen met bewoners nieuwe eetbare tuinen realiseren de mogelijkhedenonderzoeken of sportverenigingen bereid zijn meer zelf te doen in het beheer van de sportvelden.
Participatie in de wijk/competentieontwikkeling bewoners
Ook in 2013 blijven we inzetten op de competentieontwikkeling van onze inwoners. Besloten is voor de jaren 2012 en 2013 het bewonersbudget op twee manieren in te zetten, namelijk een jongerenbudget en het blijven aanbieden van premie op actie. Met het jongerenbudget hebben we als doel om jongeren meer te zien participeren in onze stad. Deze groep barst van de ideeën en creativiteit. Met het jongerenbudget geven we jongeren van 11 – 18 jaar de mogelijkheid uiting te geven aan actief burgerschap.
Verder kunnen bij het vergroten van de betrokkenheid bij en eigen inzet van bewoners voor het verbeteren van Zwolle beïnvloedbare budgetten een belangrijke rol spelen. We zullen dit in 2013 verder uitwerking geven. Daarnaast zullen in 2013 ook de uitkomsten van het buurt-voor-buurt onderzoek worden gebruikt voor activerende bewonersbijeenkomsten. Het buurt- voor-buurt onderzoek gaat ook in op de leefsituatie van inwoners. Los van deze gemeentelijke stimulerende maatregelen voor actief burgerschap, laat de stad zien dat inwoners dit ook zelf al oppakken. Hieronder enkele voorbeelden.
Wanningstate ‘Samen leven is een kunst
Bewoners hebben meegedacht over de identiteit van het complex, de leefregels en men heeft ideeën aangedragen voor het nog te ontwikkelen kunstwerk. Alle bewoners zijn lid van de actieve bewonersvereniging Wanningstate. Naast het bestuur bestaat de vereniging uit diverse werkgroepen, zoals de activiteitenwerkgroep, beheergroep Flatatelier, publiciteitgroep etcetera. In de Wanningstate is een flat ter beschikking gesteld door Openbaar Belang voor kleinschalige activiteiten, zoals samen koken, koffieochtend, creatieve activiteiten enz. Ook overleggen de verschillende werkgroepen in het Flatatelier en wordt de nieuwsbrief er gemaakt. Het Flatatelier is een belangrijke basisvoorziening in het sociale proces van Wanningstate. Ook buiten het Flatatelier worden er activiteiten georganiseerd, zoals de kerst-in, de wandelclub die wekelijks op pad gaat of de jaarlijkse barbecue op de parkeerplaats. In het kader van de Wet Maatschappelijke Ondersteuning wordt er in de Wanningstate een WMO proeftuin uitgevoerd. De zorg komt in de toekomst door bezuinigingen steeds verder onder druk te staan. En dat is voor een 55+ gemeenschap geen prettig vooruitzicht. Bewoners zijn steeds meer op elkaar aangewezen. Maar dat gebeurt niet automatisch. Vanuit de bewonersvereniging worden er activiteiten, diensten en voorzieningen ontwikkeld, die bewoners in staat stellen de ontwikkelingen in de zorg op te vangen. Noaberschap is daarbij een belangrijk uitgangspunt in de Wanningstate.
Beweegtuin in Holtenbroek
Een groep bewoners en professionals is enthousiast aan de slag gegaan om een beweegtuin te realiseren. Het idee deed mee bij de verkiezing van de stadbudgetten maar verloor toen. Dit maakte de initiatiefnemers niets uit, “we regelen het zelf” was de gedachte. Het idee is dat er bij de speeltuin in de wijk een gedeelte komt met fitnesstoestellen. Het gaat om fitness en bewegen voor iedereen, het ontmoeten tussen jong, oud en verschillende culturen staat centraal.
Opknappen plein
Bewoners aan een plein aan de Purcellstraat in Holtenbroek 3 wilden zelf hun plein opknappen. Hiervoor kregen ze € 500,- van de gemeente en zelf hebben ze ook nog € 500,- ingezameld. Hiermee hebben ze onder andere het plein schoongemaakt, opnieuw ingericht en nieuwe beplanting aangebracht. De plek fungeert nu echt als een ontmoetingspunt tussen de buren, er worden feesten gegeven en er zijn meer sociale contacten.
