Surveillance voor Vespa velutina in Vlaanderen: Samen op de uitkijk

Surveillance voor

Vespa velutina

in Vlaanderen

Samen op de uitkijk

Tim Adriaens, INBO

Inhoud

• _{Op bijen en andere insecten} • _{Voor de mens}

Biologie & ecologie Surveillance

Bestrijding

• Principes

Aziatische hoornaar Europese hoornaar Duitse wesp

Vespa velutina nigrithorax

Vespa mandarinia (japonica)

Asian giant hornet Gele kop

Potent gif (nierfalen) Hornet juice

Rome et al. 2011 Aliens

Problematiek

Impact:

• _{Predatie honingbijen}

• _{Predatie andere insecten} • _{Bestuivingsdiensten}

• _{Culturele diensten}

Viriot et al. 2015 Toxicologie Analytique et Clinique Angel 3mm = V. crabro 15 µl gif = honingbij 0.3-7.5% bevolking is allergisch

Een wesp erbij

Gevaarlijk?

Monceau et al. 2013 PlosOne Dagactief

Vooral veel jacht in najaar Max honingbijenvangst bij 10 hoornaren (competitie?

Patrollers?)

Vooral jacht op de middag (UV) Geen match met prooigedrag Honingbijen echt naïeve

prooien?

V. crabro

Activiteit moduleren

Potentiële verspreiding

Foto: Q. Rome

Situatie Wallonië

Oktober 2011 : Flobecq 1 mannetje gevangen Oktober 2014 : Villers-la-Ville 1 individu (niet gevangen)

November 2016 : Guignies 1 actief nest in een boom, vernietigd maar

April-mei 2017 : Guignies 4 stichtende koninginnen in 70 vallen gevangen

Mei 2017 : Celles 1 primair nest + 1 koningin

Aug 2017 : Péronnes enkele werksters jagend op een bijenstal

Sept 2017 : Doornik enkele werksters gevangen op een bijenstal, nest gevonden en vernietigd

Situatie Vlaanderen

Mei 2017 : Ename 1 werkster/koningin Oktober 2017 : Wevelgem

Oktober 2017 : Koksijde

Situatie buurlanden

Lokalisatie nesten

Europese zwarte lijst

 Hout en houtige producten

 Meelifters

 Fruit & bloemen

 _Bodem  _Voertuigen

Algemene (passieve) surveillance

Algemene surveillance

•

_{Gebiedsdekkend}

•

_{http://waarnemingen.be/exoten}

_{Registratievrije link voor het publiek}

https://waarnemingen.be/waarneming/lite?soortnaa

m=Vespa%20velutina

•

_{Bestaande surveillance en monitoring}

 N2000

Snelle validatie en herkenning

Te verwarren soorten

• _{Europese hoornaar Vespa crabro} • Vollucella zonaria

• _{Urocerus gigas}

• _{Ichneumon soorten}

• Andere wespensoorten (V. germanica, V.

vulgaris)

Herkenningsfiches

https://waarnemingen.be/exo/be/nl/880 7.pdf

Risicogeoriënteerde (actieve)

surveillance

Met en bij

imkers

In

natuurreservaten

Natuureducatieve

bijenhallen

Gerichte monitoring

door vrijwilligers (klimop, mahonie,

trompetklimmer)

Zo selectief mogelijk

Bijvangsten

Dauphin & Thomas 2009 Bull. Soc.

Linn. Bordeaux

Bestrijdingsprincipes

“Spring queen trapping” is NIET EFFECTIEF en NIET NATUURVRIENDELIJK

Nesten vernietigen

Best ‘s nachts (hoornaars zijn dagactief)

Tot eind november (nesten na mid-november zijn niet productief)

Opties:

• _{Indien nest bereikbaar: toegang toestoppen, nest in zak}

plaatsen en bevriezen/verbranden

• Gebruik van insecticide via telescopische arm + verbranding

Localisatie nesten

Aziatische hoornaar Vespa velutina

Harmonic radar tracking

Bestrijding

Beheerinnovaties

Paintballen van nesten

Beheerinnovaties

Drone injecties van nesten

Beheerinnovaties

Biologische bestrijding met Sarracenia

Gevangen: wat nu ?

Meerdere aanvallen op kast  beelinen

Deponeren (CODA/CERVA?)

Natgewicht bepalen (<> 600 mg) Drooggewicht bepalen (<> 250 mg)

Rome et al. 2015 J Appl Entomol werksters

Snelle respons UK

Waarneming via app of andere  validatie door expert  National Bee Unit gewaarschuwd

Volgende dag: team Bee-inspectors (tot 10 mensen) op het terrein

Verschillende uren zoeken, laten een Vetopharma val achter indien niks gevonden werd

Nest gevonden (na 3-4 dagen)  nest wordt ‘s nachts behandeld en de volgende dag verwijderd

Onmiddellijk genetische analyse

Herkomst (microsatellieten)

Koningin gepaard met x mannetjes Diploide/haploide mannetjes (timing)

Verwantschap (andere nesten in de buurt?)

Conclusies

Samenwerking cruciaal (imkers, natuurverenigingen, overheid)

Coördinatie bestrijding = Agentschap voor Natuur en Bos

Bestrijding is enkel zinvol op niveau van de nesten

Niet-selectief vangen van koninginnen geeft aanzienlijke nevenvangsten

Plaatsen vallen zinvol na verwijdering

Lokalisatie nesten is grootste werk, imkers hebben ervaring Bestrijding is specialistenwerk

Informatie omwonenden Veilig werken

Gespecialiseerd materiaal

Melden met foto op www.waarnemingen.be/exoten

Alle juiste informatie op www.ecopedia.be

www.waarnemingen.be/exoten

Alerts per mail

Dank U !