VRIJBEID Eff
DEMOCRATIE
Zaterdag 1 ~ Aug. 1954 - No. 315
De ].0. V.D. ontplooit een grote activiteit
(zie pag. 6)
WEEKBLAD VAN DE VOLKSPARTIJ VOOR VRIJHEID EN DEMOCRATIE
PROTESTANTSE REACTIES
H et is in deze vacantieweken - tijd van parle~
mentair reces tevens - misschien niet onge~
past enige aandacht te wijden aan de uitwerking die het jongste bisschoppelijke mandement heeft buiten het terrein der politiek. Politiek en gods~
dienst, staat en kerk, zijn in ons land, ondanks de scheiding die er officieel tussen beide laatst~
genoemde bestaat, voor honderdduizenden zo nauw verweven, dat een belangrijk verschijnsel
·op het ene terrein vrijwel onvermijdelijk reacties wekt ook op het andere.
In het t.k. weekblad De Linie geeft Dr J. L.
Witte S.J. in een beschouwing over Protestant en Mandement een beknopt overzicht van wat er de laatste weken zoal van protestantse zijde over en naar aànleiding van het mandement is geschre~
ven. De schrijver gaat daarbij uit van de stelling, dat de goodwill van het katholieke volksdeel sinds 194:5 bij de rest van Nederland nogal wat geleden heeft. Hij erkent anderzijds dat ook de
rooms~katholieke waardering voor de strevingen van andere bevolkingsgroepen heeft geleden sinds de in de oorlog gewekte eenheidsillussie. Dat de verwijten, de scherpe weerleggingspogingen en de verontwaardigde uitroepen aan het adres van het episcopaat niet alleen van de politieke en sociale zijde van P.v.d.A. en N.V.V. komen, maar ook van zuiver reformatorische zijde moet de katholieken - meent Dr. Witte - wel de illusie ontnemen, dat de afwijzing van de P.v.d.A.
en het N.V.V. in het mandement een toenade~
ring tot gevolg zou hebben van de meerderheid der niet~katholieke christenen.
Zelfs waar Dr Bruins Slot met zekere instem~
ming over het mandement schreef, voelt Dr Witte zich nog geneigd tot een ,.Non tali auxilio". ,.De katholieken mogen er immers niet blind voor zijn, dat hun positie in de enig~ware kerk die juist daarom de wijdst openstaande kerk voor geheel het mensdom moet zijn, een geheel andere is als die van de gereformeerden, die bij h u n opvat~
ting van Gods Openbaring vanzelfsprekend steeds geneigd zijn tot uiterste beslotenheid en eenzijdige beklemtoning der antithesen".
• • •
H et is Dr Witte niet om de politieke doch om de religieuze en theologische reacties op het protestantse erf te doen, al blijkt uit hetgeen wij citeerden voldoende hoe toch ook hier weer poli~
tiek en religie als onvermijdelijk in elkaar over~
vloeien.
Wat nu in het bijzonder de religieuze reacties betreft, prijst de schrijver een radio~toespraak
door onze geestverwant, Prof. Dr J. Lindeboom (Ii.B. lid onzer partij!) voor de V.P.R.O. gehou~
den als heel wat gematigder dan de reacties van Prof. Banning. Eén kwade aantekening kan ech~
ter ook Prof. Lindeboom niet ontlopen, omdat hij ,.vanuit de liberale superioriteit" als zijn oordeel uitsprak: ,.het gehele mandement is tot op zekere hoogte te plaatsen, gezien de roomse wereld~ en levensbeschouwing, waarbij de gelovigen gehou~
den worden in een toestand van onmondigheid".
Ja, die lelijke liberale superioriteit!
• • •
D e meeste waardering bij de r.k. schrijver vindt - begrijpelijk - Dr H. van der Linde, orthodox hervormd van het evangelisch~katho~
lieke type. Die toont ,.begrip" voor de pastorale zorg, die uit het mandement spreekt en hij peilt ook de verhouding van de bisschoppen tot hun gelovigen juist.
De eveneens orthodox~hervormde maar niet van het evangelisch~katholieke type zijnde Prof.
van Niftrik brengt het er in roomse ogen iets min~
der goed af. Prof. van Niftrik toch erkent ten volle het recht van de bisschoppen om over sociale en politieke zaken richtlijn,en te geven. Zelfs ver~
klaart hij: .. Ook de reformatorische kerken zullen een leidinggevend woord op deze gebieden moe~
ten spreken". De heer Van Niftrik heeft echter - volgens zijn roomse beoordelaar - geen fee~
ling voor de bestuurstaak der bisschoppen en haar consequenties, tengevolge waarvan dan ook Van Niftriks oordeel over het mandement af~
wijzend is.
* * *
Wat het standpunt van laatstgenoemde betreft.
wij hebben er zijn beschouwing in haar ge~
heel nogeens op nagelezen. Die beschouwing zei~
ve is een duidelijke illustratie van hetgeen wij eerder reeds naar aanleiding van het mandement hebben opgemerkt, n.l. dat het in wezen veel die~
per treft en veel meer in de geestelijke structuur van ons volk omwoelt dan aan de oppervlakte naar boven komt, waar het zoveel (politieke) dei~
ning verwekte.
Prof. van Niftrik immers heeft er niets op tegen dat de bisschoppen zich met de politiek en het so~
ciale leven bemoeien. Men kan het Evangelie en de genade Gods nu eenmaal niet opsluiten in de binnenkamer, - zo meent hij.
Wat hij op het mandement tegen heeft is, dat de Kerk hier het Evangelie en het geloof uit~
breidt en omvormt tot een wereldbeschouwing, die met kerkelijk gezag aan de gelovigen wordt opgelegd. De heer Van Niftrik zou het dan ook
als de grootste ramp beschouwen, walmeer de Hervormde Kerk zich door het mandement uitge ...
daagd zou voelen om tegenover de r.k. wereld ...
beschouwing een andere, reformatorische of Her ...
vormde, te plaatsen.
Wij kunnen op alles wat hiermee samenhangt in het kader van dit artikel niet ingaan. Hoe ha ...
chelijk hier de dingen liggen en in welk een moei ...
lijke situatie zich in dit opzicht juist de Hervormde Kerk bevindt. blijke uit cle vraag, die Prof. van N iftrik dan opwerpt: Wanneer zal nu de Her ...
vormde Kerk eens frank en vrij, zonder naar recht of links te zien, zeggen wat er vanuit het Evangelie over poÜtiek en sociaal leven te zeg ...
gen is?
Mèn bedenke hierbij wel: Prof. van Niftrik heeft het.over de Herv. Kerk, die geen eigen we ...
reldbeschouwing zou hebben of mogen hebben, geen politieke partij voor mag schrijven, omdat zij prinèipieel moet weigeren om het Evangelie te maken tot een wereldbeschouwing. De Kerk, die volg~ns Prof. van Niftrik het Evangelie moet prediken, óók als zij richtlijnen geeft voor het poli ...
tieke en sociale leven. Wij benijden het kerk ...
bestuur niet, dat dit alles in zich zou moeten om ...
vatten en dan zonder naar rechts of links te· zien wilde zeggen wat er in concrete situaties over po ...
litiek en sociaal leven te zeggen is ...
Ook dit zijn dingen, die het mandement ons in deze vacantieweken te overwegen geeft.
deR.·
Christelijk Historisch?
Er schijnen zich in enige in het Noorden van ons land gevestigde industrieën moeilijkhe ...
den voor te doen, doordat vakbekwame industrie~
arbeidskrachten naar het Westen worden weg~
getrokken. De Rijksarbeidsbureaux verleJ!en daarbij hun bemiddeling. Het christelijk~historisch
lid der Tweede Kamer, de heer Krol. acht dit on ...
gewenst en heeft in de vorm van een schrifte ...
lijke vraag aan de Regering verzocht maatrege- len daartegen te nemen.
Het stellen van deze vraag uit deze hoek is een tekenend bewijs, hoezeer het dirigisme is doorgedrongen, ook in een kring als de christe ...
lijk~historische, waar men dat niet zou hebben verwacht.
De vrijheid van de é\rbeider om zijn werk te zoeken, waar hij verkiest, is een der grondrech ...
ten van de mens. De door de Vergadéring der Verenigde Naties opgestelde .. Universele Ver ...
klaring" zegt in artikel 13: .. Een ieder heeft het recht zich vrijelijk te verplaatsen en te vertoeven binnen de grenzen van elke Staat" en in artikel 23 .. Een ieder heeft recht op ... vrije keuze van . beroep ... ".
De V er klaring keert zich dus rechtstreeks te ...
gen een stelsel als het zeventiende eeuwse ,.Col- bertisme", waarbij de arbeider met de sterke arm gedwongen werd in een bepaalde onderneming te gaan of te blijven werken.
Natuurlijk is het niet de taak der Rijksarbeids ...
bureaux het .. wegtrekken" der arbeiders te he~
vorderen. Maar als zij hun bemiddeling verlenen aan een werkgever, die arbeidskrachten zoekt, dan doen zij niet anders als datgene, waarvoor zij in het leven zijn geroepen, het behartigen der we- derzijdse belangen van de beide partijen in het arbeidsproces.
Een belemmering der vrije migratie van ar•
beidskrachten ligt niet op de weg der overheid.
Dat deze zich op dit punt onmiddellijk na de oor- log bij het Buitengewoon Besluit Arbeidsverhou ...
dingen bijzondere bevoegdheden heeft aangeme..- ten, moge rechtvaardiging hebben gevonden in de destijds bestaande buitengewone omstandig ..
heden, het is de hoogste tijd, dat aan dergelijke dingen een einde komt. Dit dirigisme moge pas•
sen in een socialistische maatschappij, in een maatschappij, die het beginsel der vrijheid hoog houdt is het uit den boze.
Het is mij dan ook onbegrijpelijk, hoe een christelijk~historisch volksvertegenwoordiger vra- gen aan de R~gering heeft kunnen stellen, die geen andere strekking hebben dan haar in deze aan het beginsel der vrijheid van arbeid volkom.en tegengestelde richting te stuwen. Met de christe ...
lijk~historische beginselen schijnt mij dit toch al even weinig in overeenstemming als met de libe ...
rale. Het is al erg genoeg, dat de socialisten deze kant wel uit willen. Wie geen socialist is, moet hun daarbij geen duimbreed toegeven.
P.J.O.
VRIJHEID EN DEMOCRATIE 14 AUGUSTUS 19M - PAQ. I
* *
Statuut van het Koninkrijk kreeg grote
meerderheid in de Tweede Kamer
Ernstige
~onstitutionelebezware_n tegen wijze van totstandkoming hinderpaal voor grootst mogelijke meerderheid van V. V.D.fractie
OP grond van deze overwegingen zal de grootst mogelijke meerderheid van
" mijn fractie haar stem aan het wetsontwerp onthouden, daarbij nogmaals haar grote teleurstelling uitsprekend, dat de houding der Regering haar verplicht, een Statuut te verwerpen, tegen welks inhoud zij op zichzelf geen bezwared' heeft".
· Dit waren de slotwoorden, welke onze fractievoorzitter iD de Tweede Kamer, prof. Oud, sprak in een vlak voor de stemming over het wetsontwerp tot aan- vaarding van een Statuut voor het Koninkrijk der Nederlaaden afgelegde korte verklaring.
En niet alleen die grootst mogelijke meerdemeid van onze fractie betreurde de houding der Regerillg, maar óók het ene lid, dat na rijpe overweging tenslotte gemeend heeft, haar stem aan het ontwerp toch wel te kliiiDen - en dns te moeten - geven.
Haar stem vóór het ontwerp In tweede aanleg motiverend, had immers ook
•vrouw Fortaniel'--de Wit verklaard, dat het naar.haar oordeel toch niet onmo- gelijk zou zijn geweest, dat de Regering getreden zou zijn in de suggestie van de heer Oud om op zeer korte termijn en expresselijk voor dit doel een Grondwets- herziening te doen plaats hebben.
Het debat, op de laatste twee dagen voor het zomerrecès in de Tweede Kamer naar aanleiding van het aan de orde gestelde goedkeuringsontwerp be- treffende het Statuut met de West ge- houden, werd ingezet door onze geest- verwante, mevrouw Fortanier-de Wit, die ook lid was geweest van de Neder- landse delegatie ter Ronde-Tafelconfe- rentie.
Mevrouw Fortanier behandelde de in- houd van het Statuut en de geest, welke daaraan ten grondslag lag, terwijl later de heer Oud zijn aandacht wijdde aan de naar zijn mening in strijd met de Grondwet zijnde weg, waarlangs men dit Statuut hier te lande wenste tot stand te brengen.
Wat het Statuut zelf betreft kon me- vrouw Fortanier namens onze V.V.D.- fractie verklaren, dat zij verheugd was over de bereikte o'vereenstèmming. Haar fractie was er zich wel van bewust, dat het Statuut gebreken vertoonde, doch zij achtte de bereikte overeenstemming veel belangrijker dan de omstandigheid, dat het Statuut niet op alle punten feil- loos was.
Van principieel belang achtte zij het daarbij, dat dit Statuut was tot stand gekomen op de grondslag van de begin- selen, die in arikel 215 van de Grondwet uitdrukkelijk worden genoemd. Die be- ginselen worden in genoemd Grondwets- artikel aldus omschreven, dat een nieu- we rechtsorde zou worden gevestigd, ,.waarbinnen deze gebieden de eigen be- langen zelfstandig behartigen en: op de voet van gelijkwaardigheid zijn verbon- den tot verzorging van de gemeenschap- pelijke belangen en tot wederkerige bij- stand, een en ander onder waarborgen voor de rechtszekerheid, de fundamen- tele menselijke rechten en vrijheden, en deugdelijk bestuur".
. Dit tot stand te brengen, was geen eenvoudige opgaaf geweest. De Eerste R.
T.C. tussen Nederland, Suriname en de Nederlandse Antillen was immers reeds op 27 Januari 1948 geopend en pas ruim zes jaar later, op 3 Juni 1954, kon de Slotvergadering van de Conferentie met de West plaats vinden, waarin de drie partijen zich uitspraken voor de nieuwe rechtsverhouding, volgens welke Suri- name, de Nederlandse Antillen en Neder- rand gelijkwaardige deelgenoten binnen het Koninkrijk zullen zijn.
Dat is een lange weg geweest - aldus onze geestverwante - , waarop teleur- stellingen aan geen van de drie partijen zijn gespaard gebleven, doch ik behoor niet tot hen, die deze lange weg zonder meer als een verlies zien. Zij deelde het standpunt van de voorzitter van de R.
T.C., die op de slotvergadering had op- gemerkt, dat het vormen van denkbeel- den ·omtrent mogelijkheden van over- eeqstemming nu ·eenmaal een groei- proces is.
Mevr. Fortanier bood de minister van Overzeese Rijksdelen dan ook haar ge- lukwensen aan, dat hij erin geslaagd was, in samenwerking met anderen uiter- aard, dit Statuut tot stand te brengen.
Het Statuut was op verschillende punten onvermijdelijk een compromis, dat alleen de instemming dèr drie delegaties had kunnen verwerven doordat de wil tot samenwerking bij alle drie partijen in stel'ke mate aanwezig was geweest. De
wil tot samenwerking èn de wil tot waardering van elkanders gedachten- gang en standpunt.
Het was haar overtuiging, dat het allereerst die mentaliteit is, die van be- slissende invloed zal zijn op de vraag of het Statuut in de praktijk een goede basis zal blijken te zijn voor het Ko- ninkrijk der Nederlanden. Vast staat, dat zonder wederzijdse waardering en be- grip voor elkanders moeilijkheden zelfs met een volkomen sluitend Statuut een oplossing niet mogelijk is.
De koloniale status van de Overzeese Rijksdelen, waarvan bij de invoering van de interim-regeling al niet meer sprake was, behoort bij de aanvaarding van dit Statuut definitief tot het verle- den. Algehele onafhankelijkheid hebben Suriname en de Antillen niet verworven.
Zij hebben dit ook niet begeerd. Gedu- rende al die jaren van overleg hebben zij zich uitgesproken voor een nie11we rechtsorde in Koninkrijksverband. En in dit Koninkrijksverband zullen Suri- name en de Ned. Antillen voortaan zelf hun staatsinrichting bepalen.
* * *
D aar staat, naar onze geestverwante opmerkte, tegenover - of mis- schien beter gezegd naast - dat voor Nederland de aanvaarding van de nieu- we rechtsorde medebrengt, dat in de toekomst . de Overzeese Rijksdelen een belangrijk woord zullen meespreken in zaken, die Nederland vroeger alléén be- hartigde.
De hoofdregels van het bestel van het Koninkrijk zijn voor een deel neergelegd in het Statuut, voor een ander deel in de Grondwet. Statuut en Grondwet vor- men tezamen het staatsrechtelijke funda- ment voor het Koninkrijk der Nederlan- den, met dien verstande, dat het Statuut van het Koninkrijk een rechtsregeling
MEVR. PORTANIER-DE WIT
gezi~dheid geelt de doorslag
van hoogste orde geeft, ook al is deze constructie niet zo doorzichtig als een, waarbij de Nederlandse Grondwet alleen Grondwet voor het Rijksdeel in Europa zou zijn gebleven en het KoninkriJk der Nederlanden een eigen grondwet zou hebben .. gekregen. Die constructie is in vroeger 'jaren bestudeerd, doch dermate topzwaar gebleken, dat men van deze weg is teruggekeerd.
De toekomst zal moeten bewijzen, of nu met d e z e regeling praktisch is te werken en ook hier zal, zoals mevrouw Fortanier vaststelde, de gezindheid de doorslag moeten geven. Daarom behoort, naar haar oordeel, paragraaf 3 van het Statuut, waarin de artikelen over de on- derlinge bijstand, overleg en samenwer- king voorkomen, naar haar inzicht ook tot het belangrijkste deel van het Sta- tuut.
Een lid van de Surinaamse delegatie - het was de Surinaamse minister van On- derwijs - had tegenover mevr. Forta- nier opgemerkt: "Wij weten van Neder- land en het Nederlandse volk meer dan U van ons weet". Onze geestverwante wilde wel aannemen, dat dit zo is. Maar, zo zei zij, dan is het wel zaak, dat Ne- derland die achterstand spoedig inhaalt.
Onbekend maakt onbemind. Meer ken- nis van de Rijksdelen overzee en ont- moetingen met mensen, die daar wonen, zal tot gevolg hebben meer belangstel- ling, meer waardering en toegenegen- heid. Nu wilde mevr. Fortanier geenszins
DEZE BURGER
zou aan de heren Jonkman en Kortenhorst willen voorstellen in net vervolg hun Kamers op een ander tijdstip te luchten, en niet nèt als er bezoekers komen. Dat doen mevrou:w Jonkman en mevrouw Kortenhorst 66k niet: baar kamers luchten i u i 1f! t op het ogenblik dat er visite komt.
Men is v66r vreemdelingenverkeer of men is het n i e t, maar als men er v66r is, dan trekke men ook de consequenties en dan geve men den vreem·
deling wat den vreemdeling toekomt: Nederland op z'n best en op z'n mooist.
En wie zou willen ontkennen 'dat de Kamers van meneer Jonkman en meneer Korfenhorst, geen attractie zouden zijn voor de visite, wanneer zij volop in
a~~~ .
Wanneer het recès der Volksvertegenwoordiging naar effies later verscho- ven werd, behoefden onze lieve bezoekers zich niet blind te staren op een dooie Vermeer in het Mauritshuis, maar dan zouden zij de levende Evert, een paar meter verder in volle actie kunnen zien en wie wil beweren, dat de zwij- gende Molenaar, die Rembrandt van Rhijns vader was, boeiender is dan de n ie I-zwijgende van het Binnenhof? En over Rembra n d t van Rhijn gespro- ken: zou zijn naamgenoot, de Staatssecretaris, niet 66k, op zijn wijze, de nieuwsgierige buitenlanders mateloos kunnen boeien?
Ik ben de laatste om de dames van Rubens af te vallen, maar ten slotte hangen die maar zwijgend aan de museumwand en wat is h aar zilveren zwijgen bij het gouden spreken van Ploegploeg en ons aller freule.
Wat is de dode Froment bij de levende Zeelenberg?
En wat een zwijgende Hals bij een sprekende Cals?
Voor een levendig vreemdelingenverkeer een levend Binnenho/I Dit is, mijne heren Jonkman en Kortenhorst, de leuze van
DEZE BURGER.
zeggen, dat de bestaande voçrlichting over de overzeese Rijksdelen gebagatel- liseerd mag worden, maar de kennis, die de j e u g d wordt· bijgebracht, en de voorlichting, die haar wordt gegeven, zijn misschien nog belangrijker. De ont- vankelijkheid van de jeugd vormt een goed fundament voor het groeien van begrip, waardering en genegenheid, die voor een latere samenwerking van be·
slissende betekenis kan zijn. Voor de mi- nister van Onderwijs, K. en W. ligt hier een bijzondere taak; hij moge zijn ge- dachten doelbewust richten op een vor- ming van de Nederlandse jeugd in dit opzicht.
.. * *
Tenslotte wijdde mevr. Fortanier nog een enkel woord aan de wijzi- gingsprocedure, zoals deze in het Statuut is opgenomen onder artikel 55. In de toe- lichting op dit artikel kan men lezen, dat de rechtsregeling van het Statuut geen eeuwig edict is. De ontwikkeling van de landen zal voortgaan; de weg moet open blijven om de rechtsorde hier- aan aan te passen. Wijziging van die rechtsorde behoeft de overeenstemming tussen de drie landen Wij kunnen ons, zo verklaarde onze woordvoerster, met deze gedachtengang volkomen verenigen. Wij begrijpen, dat de overzeese Rijksdelen een niet te zware wijzigingsprocedure wensen.
De oplossing, die 't Statuut geeft, lijkt ons weliswaar niet de enig denkbare, doch zij is ondanks haar gebreken voor onze fractie aanvaardbaar. Inderdaad ontstaat door de wijzigingsprocedure, zo- als deze is vervat in artikel 55, de moge- lijkheid, dat het Nederlandse staatsbe- stel, voOr zover dit in de Grondwet is geregeld, door middel van het Statuut wordt gewijzigd. Deze mogelijkheid is een van de consequenties van het geko- zen systeem, dat de Nederlandse Grond- wet ten dele Grondwet wordt van het.
Koninkrijk.
Ontmoette artikel 55, naar mevr. For- tanier verklaarde, bij haar fractie op zichzelf dus geen bezwaar, een twijfel- punt, dat haar fractie op dat ogenblik nog :wel bezighield, was de vraag, of ar- tikel 218 van de Grondwet de Kamers de bevoegdheid geeft het Statuut te aan- vaarden, dan wel of hiervoor een nadere Grondwetsherziening nodig zal zijn. Prof.
Oud zou, naar mevr. Fortanier aankon- digde, dit vraagpunt behandelen. Zijzelf zou haar standpunt bepalen, nadat zij ook het antwoord van de Regering ge- hoord had.
Tot slot zei mevr. Fortanier o.a. nog, dat haar fractie dit Statuut, ondanks alle bezwaren, die er tegen aangevoerd kun- nen worden, als een aanvaardbaar fun- dament voor het ·Koninkrijk der Neder- landen beschouwt. Er is gestreefd naar zo groot mogelijke zelfstandigheid van de drie landen, een verbondenheid in Ko- ninkrijk.sverband, die niet knellend is, en een onbeperkte mogelijkheid vrijwillig te komen tot een oneindige verscheiden- heid van vormen van samenwerking op cultureel. economisc:h. sociaal en finan- cieel gebied.
Voor zover er nog formeel in Ko- ninkrijksverband van een overwicht van Nederland sprake is, hangt dit samen met het feit, dat het Rijksdeel in Europa 10 millioen inwoners telt en Suriname en de Antillen te zamen 400.000. Aan de ge- lijkwaardigheid van de samenwerkende landen mag en behoeft dit echter op geen enkele wijze afbreuk te doen.
Moge het nieuwe Koninkrijk der Ne- derlanden te zien geven tot in lengte van jaren een samengaan in vrijwillige verbondenheid.
* • •
L ater kwam ook prof. Oud van V.V.D.-zijde aan het woord en het is goed voorop te stellen, dat ook uit diens rede bleek, dat mevrouw Forta- nier-de Wit waar het de inhoud van het Statuut betreft inderdaad namens onze gehele fractie had gesproken. De heer (Verv:olg op pag. 4)
VBIJIIEID J:l!f DJ:IlOOBATIE . 14 AUGUSTUS DM-PAaS
* WEEK to.t WEEK *
van het socialisme in Engeland en daarna in ons eigen land heeft dit bewezen.Merkwaardigerwijze echter, doet zich in En~
geland en Nederland weer een geheel tegenover~
~estelde ontwikkeling voor getuige het optreden
In Eng elan~ van. Bevan, die teruggrijpt op de oude revoluttonna1re methoden en in ons land van de_ groep Bus.kes, die binnen de Partij van de Ar~
beid terug wil naar het "onvervalste" socialisme.
Afmattingsgevecht?
D e P.v.d.A. wenst de K.V.P. niet te antwoor~
den" stond er in de kop boven een bericht in de r.k. Volkskrant waarin het blad er melding van maakte dat het partijbestuur van de P.v.d.A.
het overbodig achtte te reageren op de door de K.V.P. naar aanleiding van de kader~dag van de P .v.d.A. uitgegeven verklaring . .,Deze. verklaring immers maakt de indruk meer haastig dan wel~
overwogen te zijn opgesteld" zo heeft het partij~
bestuur van de P.v.d.A. in een communiqué laten weten.
Nu kan Het Vrije Volk weer met evenveel recht aan de K.V.P. verwijten, dat deze partij niets te vragen, doch slechts te verklaren heeft of zij harerzijds bereid is te blijven samenwerken met een groepering, die in het bisschoppelijk man~
dement toch in feite als verwerpelijk wordt voor~
gesteld. En dan geloven wij dat het socialistische blad en nu het Partijbestuur van de P.v.d.A. de zaak goed .stellen, want wanneer de K.V.P. van haar bisschoppen verneemt dat haar partner zó verderfelijk is, dat die in de ban wordt gedaan, dan heeft de K.V.P. haar houding te bepalen en niet aan de partner te vragen wat dié doet na zijn disqualificatie.
In eerste termijn althans. Als die verstreken is
• - en misschien is dat langzamerhand het geval - kan het zelfrespect van de gedisqualificeerde partner met zich brengen, dat }lij, gevraagd of ongevraagd, zijn houding bepaalt!
Zoals het nu gaat wordt het een prestige~
afmattingsgeve<;ht. En intussen gaan de partners, zolang hun· belangen dit eisen of hun kansen bij eventuele verandering van koers nog niet dpide~
lijk zijn, rustig gearmd verder.
• • •
Circulaire van oude
socialistische voormannen?
0 nlangs heeft een der dagbladen een circulaire gepubliceerd, waarin enkele leden van de P.v.d.A .• die men zeker als oude socialistische voormannen zou kunnen aanmerken, op een groep van hun medeleden een beroep deden· om in de P.v.d.A. een kern te vormen, die het soda~
lisroe van de vroegere S.D.A.P. in haar vaan zou voeren. Onmiskenbaar zijn er in de P.v.d.A. Ie~
den, die, om het in beeldspraak uit te drukken, van oordeel zijn dat er teveel doorbraak~water in de socialistische wijn is gedaan. Uit deze op~
roep bleek duidelijk, dat ~e ondertekenaars liever een duisfelijk herkenbare socialistische koers wil~
den volgen en dat zij daarvan ·ook dit nut ver~
wachtten, dat die koers zeer aantrekkelijk zou kunnen zijn voor de bevolking van de rechter vleugel van de C.P.N. Deze visie is verklaarbaar.
Niet ten onrechte zijn vele socialisten in de P.v.
d.A. van mening dat er tengevolge van de door~
braak of hoe een compromis tussen socialisme,
democratisch~socialisme, personalistisch socialis~
me en nog meer nuanceringen moge heten, een spreiding bewerkstelligd is onder de leden in ca~
tegorieën, die in feite even wijd strekt als de vleu~
gels van de K.V.P. moeten reiken.
Wel heeft Het Vrije Volk onmiddellijk deze publicatie gereduceerd en zijn lezers, die verrast waren door deze poging tot vorming van wat men .een ouderwetse socialistische kern zou kunnen noemen, gerustgesteld. Het was geen rebellie, maar het was .... ja, wat was het nu eigenlijk?
Een interne doorbraak, maar dan een beetje in de andere richting dan waarin men extern door~
breekt?
Veel wijzer zijn wij ook niet geworden uit het communiqué, waarin het partijbestuur van de P.v.
d.A. kenbaar maakte het overbodig te achten in te gaan op de verklaring, welke het K.V.P. bestuur naar aanleiding van de kaderdag van de P.v.d.A.
had uitgeg.even. In dit communiqué kon men na~
meiijk ook leze9- dat aan het partijbestuur van de P:v.d.A. verslag was uitgebracht van een bespre~
kmg:. welke het dagelijks bestuur had gevoerd met partiJgenoten, die een sociaal~democratische
werkgemeenschap in de P.v.d.A. zouden willen oprichten. In deze bespreking met de betrokken partijgenoten - aldus het communiqué - is ge~
bleke~, da! het in het openbaar verschijnen van een circulaire op een misverstand berust en dat de betrokken partijgenoten dit ernstig betreuren.
Wanneer nu de inhoud van die circulaire blijk~
baar geen aanleiding geeft aan het partijbestuur om er nader op in te gaan, dan is het toch niet no~
dig het misverstand, waarop de verschijning van deze circulaire in het openbaar berustte, "ernstig"
te betreuren? Maar toegegeven, er zijn misver~
standen èn misverstanden.
• • •
In Duitsland streeft men daarentegen weer naar een vernieuwing van het socialisme.
Internationaal gezien is er in deze ontwikke~
ling nog geen vaste lijn te ·ontdekken. Daarvoor staat men blijkbaar nog te dicht op de voor~
oorlogse feiten, waardoor de theorie en de strijd~
Vacantie - maar komkommertijd
geen
V roeger, meer dan nu, althans zo wil het ons voorkomen, gold de · vacantietijd als kom~
kommertijd. V oor al de dagbladen trachtten ons . destijds te vergasten op diverse ,.canards", omdat er blijkbaar gebrek was aan betere en meer waar~
heicisgetrouwe copy.
\ meth~den qog maar al te vaak op twee gedach~
t~n hmken, hetgeen vooral in de practische poli~
bek zo dikwijls tot uiting komt.
De tijden schijnen veranderd. Ons leven wordt steeds meer gejaagd. Er is geen plaats meer voor . een rustpoze. De feiten rollen in een bonte men~
geling aan ons voorbif. Wie thans vacantie neemt onttrekt zich aan de feiten. En hij heeft gelijk.
Maar het leven gaat verder. Vacantie of niet,
Mendès~France beëindigde de oorlog in Indo~
China. De Katholieke Werkgemeenschap in de Partij van de Arbeid heeft verklaard, dat er van een overgang naar de K.V.P; geen sprake is.
Tezelftertijd kreeg het Katholiek Thuisfront voor zijn actie bij de K.R.O. niet thuis en heeft het thans zijn toevlucht genomen tot de zender van
Radio Luxemburg. .
Feiten, zowel op internationaal als op natio~
naai terrein, waarvan de belangrijkheid ons wel~
licht op een veel later tijdstip zal worden geopen~
baard. Wij nemen er kennis van, maar wij heb~
ben vacantie, dus de betekenis dringt door de aanhoudende regenvlagen niet bepaald diep tot ons door. Na de vacantie zullen wij er weer voor open staan.
Maar inmiddels voltrekken zich gebeurtenissen, die mede beslissen over onze toekomst.
Het optreden van Mendès~France is daarvan wel een zeer sprekend voorbeeld. Vacantie heb~
ben betekent los· zijn van de dagelijkse beslomme~
ringen. Een mentaliteit die wij openlijk durven aan .~e moedigen, vandaar dat wij deze regels schnjven aan de vooravond van onze eigen vlucht uit de dagelijkse beslommeringen.
Maar nogmaals, het leven gaat verder. Wel dra zullen wij weer worden geconfronteerd met de werkelijkheid. Veel zal van ons, vooral in de Partij worden gevergd. De Kamerverkiezingen van 1956 werpen reeds thans haar schaduwen vooruit. Mogen wij allen na de zomerrustpauze versterkt aantreden.
De gebeurtenissen die zich rondom ons heen voltrekken zijn te belangrijk om een passieve hou~
ding aan te nemen.
Daarom: voor degene, die vacantie heeft, hij moge van zijn rust genieten. V oor degene, die weer midden in het volle leven staat, hij bereide zich voor op nieuwe activiteit en strijd. Immers, wij behoeven elkaars steun!
• • •
Distantie van Marx
1 n de rede. waarmee hij het congres der west~
duitse sociaal~democratie te Berlijn heeft gesl~
ten, heeft Ollenhauer, de voorzitter van de partij medegedeeld, dat een bijzondere commissie een nieuw theoretisch programma voor de Duitse sa~
ciaal~democratie zal ontwerpen.
Naar verluidt, bestaat er in de Westduitse
sociaal~democratie een vrij krachtige stroming on~
der de intellectuelen om zich los te maken van de Marxistische doctrines en te streven naar een positie, welke ongeveer aan die van de Britse Labour Party zou beantwoorden. ·
Dit is zeker geen nieuw verschijnsel. Het z.g.
"revisionisme" heeft als reactie op de Marxis~
tische leer in de ontwikkeling van het socialisme steeds een belangrijke rol gespeeld, echter met wisselende resultaten.
De oude Marxistische theorieën hebben in de loop der tijden hun bekoring niet definitief kun~
nen verliezen, mede omdat zij bijzonder goed pas~
ten in de politieke tactiek, die zich tot aan de tweede wereldoorlog openbaarde.
Daarna scheen er een kentering te komen en namen de kansen van het revisionisme aanroer~
keiijk toe. De geschiedenis in de ontwikkeling
Hoe dit ook zij, de bovengeschetste ontwikke~
ling is het bestuderen ongetwijfeld ten volle waard •
• • •
Een Minister viel
C richel Do~n i~ de naam van een stuk land in Dorsetshire 1D Engeland, dat een minister heeft_ doen vallen, doch tevens de rechtvaardige werkmg van de democratie heeft aangetoond.
Dit stuk land, dat in 1937 werd onteigend door het ministerie van Luchtvaart kwam in 1949 weer vrij. Een rechthebbende, die dit familiebezit weer wilde terugkopen mocht hierin niet slagen en het stuk grond werd overgedragen aan het ministerie van Landbouw.
. De adspirant~ koper liet het hierbij evenwel niet·
. Zitten en zette alles in het werk het recht van terugkoop van onteigende gronden in ere te her~
stelleJl. Dit is hem tenslotte gelukt. De Engelse minister van Landbouw moest toegeven, dat het optreden van zijn ambtenaren niet juist was ge~
weest en trad af.
Een minister viel, maar een fout werd hersteld.
Een belangrijk winstpunt voor de democratie.
• • •
Geen 55-urige werkweek het bouwb~drijf
~n
.
Ü p vragen van het Tweede Kamerlid, de heer Beernink, betreffende de suggesties van de Nederlandse Christelijke Aannemers en Bouw~
vakpatroonsbond tot instelling gedurende de zo~
mermaanden van een 55~urige werkweek, heeft de staatssecretaris van Sociale Zaken, de heer Van Rhijn o.m. geantwoord, de stelling niet te kunnen onderschrijven, dat een dergelijke werk~
week een productiviteitsverhoging van 10 procent in het bouwbedrijf zou kunnen opleveren.
Wij achten dit antwoord juist.
Voor de invoering van een 55~urige werkweek in de bouwnijverheid gedurende de zomermaan~ · den zou ongetwijfeld iets te zeggen zijn, indien daarmee het nationale woningvraagstuk in een versneld tempo zou kunnen worden opgelost.
Doch zo eenvoudig ligt de zaak niet. Hier zijn andere - niet minder belangrijke - factoren in het spel t.w. het tekort aan bouwmaterialen.
Een dergelijk tekort kan door een verlenging van de arbeidstijd niet worden opgeheven.
Daarom was de suggestie van de N.C.A.B • dan ook een slag in de lucht.
••••••••••••••••••
VERGADERING· PARTIJRAAD
Op Zaterdag 2 October a.s., des namiddags om 2 uur, zal in het Gebouw voor Kunsten en Wetenschappen, Mariaplaats 27 te Utrecht een vergadering va~ de Partijraad worden gehou- den, welke gewijd zot zijn aan een bespreking van de politieke toestand.
Deze vergadering zal toegankelijk zijn voor ieder belangstellend lid van de Partij.
Zij, die de vergadering wensen bij te wonen, gelieven daarvan VOOR 15 SEPTEMBER A.S., mededeling te doen aaft het Algemeen Secre- tariaat van de V.V.D., Koninginnegracht 61 te 's-Gravenhage.
