Die O.B. Jaargang 5, no.37

(1)

Jtit

~

Lft

HSTE"

r)

.n

United in twee sonder ·n ·n is die Imler lei-meenlc

r-'

''l

ang-.

en ' tecnoor ll'r lancle, d-Al'rilia,

rat

J,om-ig<.lc volk .1?

UISE

van clic iocn \'an Se.rvic;e jongste •Iuit om ' tlra. om il' om nie 1 hul hui-:oop uic. n <.!at die tc hoog-t die hui- tonderne-, en dat 1 maklil<e ingsko rn-word om .oop, uit-erlies sal *00¢01

<>

i

_g

<>

g

~

g

i

<>

g

~

<>

~

f

_<>

g

wry

<>

~

/

6 &

~/6 ~

v;:~ ~

!Jf-

g

ll/6 <:) '0/-

g

'0/6

g

7f"J

g

V/G ~

.

.,

I

<>

0

g

CH

g

<>

00¢<)¢<>;

J

I

j

ttaregtBtree.r ~~~an dle B.i>.liL

as

'n Nnusblaa.

Jrg 5. Kaapstad, Woens<.lag, 7 Augustus 19-16. No. 37.

~~~~Jr~llil®

W

~IrWrcalrm@

[E)~§)~~

®JPJ

.&aurrrlJhui

tt~nm1~

W

~ffil

li%

CIDmTilfdiiD

Wfillfl~ti:~

vennote \·an die blanl{c in die land is. .Hulle \\'eier om Ianger passe te dra omclat dit vir hul!e el<onomiese lmegsknp betel,en. Hulle sal die gcvoJge van hul dade dra en as hulle voor die hof gedaag word, sal hullo tronk-toe gaan soos die Indi er-versetplegers in Durban.

riD®@®UD~~O~® ~rmBmiDD~rr®UDft®

'ff®li

[}{]

(Bl[J1l(9~

®

~

u@@

~ ~ ~

(SJ(§d

ft

J

({))

d

re e

7!9.

f( ([])

m

ll'll1li!Jl

Jl1J.

is rt e

B

'

e

5l

i

~

U

it!:rrreilk

7JJ«lll711

li~eT!T!.§ae§

()(();If

V

reemde immigrante, u·aarvan die meeste ]ode, is

besig

om lwlle

in

.

die handefsbedryf van

1\.a

apstad

in

M

grazve.

Ondersoch

het

aan die lig

gebring dat die lisensie-afdeling van die

Kaapstadse

mwzisipa

liteit

steeds

'n groeiende aantal

aan:w

eke van

immigrante ontvcmg wat slegs drie

of

t'ier

maand(• in die land

is.

Hienlie persone gee hul nasionaliteit aan as

,He

brew

",

Poolse

}ood

,

Duitse Jood,

C

rick

of Spanjaard.

!

HN

enkelc

uitsonderings is lzcmdds

l

isensies rum almal toegelwn.

Omdat daar· altyd die moont- gcvul en ,hulle ''CAs hu! bier gehad het om die land binne te !ild1eiu bestaan dat aansoekc tc v!'stig'', doPn !tulle aansocl' lwm. hulle permanent in die van nic-Brltse onderdane om 111~1 pcrmanentc vl'rblyf in dl•· Unie.

permanentc toelating tot die lJnic. Amptenarc Yan die Irn- Die belangrikste Yoorwaardc Unic geweic1· mag word, doen migrasieclepartcmcnt deel mec vir toclating \·an vreemdelinge 'n groot aantal persone aansoel< dat dit 'n allcdaagse pt·osedm·e in die land is besit ,.an 'n sekere om t.ydelike toelating, gcwoon- is, hoewcl die toclatingsregula- kapitaalbedrag,

en

dat hulle nie

Jik vir· 'n tydpcrk van clrie of sies dit ''erbied dat iemand w~- aan aansteeklil'e sieh:te ly nie. ses maand~. Sotlra !mile cgt•·•· derregtelik van sy tydelike toe- In die g,;val van Brits-gebore in Suid-il.lril>u. aan wa1 slap, fating gcbruik maak om per- onderdane is die toelating tot doen Jwllc aansoel< om verlen- manenl die Unic binne te kom. d!c Unie veel maklikcr. ging \'an diC' tydpci'IL \VannC'er Op hierdie manier vestig

per-hulle dan Yind dat tlic Jand hullc sone wat sJegs tydelik verlof HANDEL Opgcsweep en tot haat gedryf

onder Jwmmunbtil'se Ieiding, hot duisende naturcllc vcdedc Sondag )\Ul passe in die Langa-Jol;asie, liaa1>stad, verbrand. Sprel<crs bet Yerl<laar dat hier-dic stap die begin is van die vcldtog om die jul< \'an die \Iit-man af te gooi. Die \·ernaamste woordvoerdet· by hierdie gc-lccntheid was 'n nature!, l'\Ioses .Kotane, sckretaris van die J{ommunistiesc Party in

Suid-Afril;:a.

JJ®IIDJE

~~

WIE!nJl{

Na amptenare, verbondc aan die Immigrasiedepar te-ment, meedeel, is die alge-menc r;)de wat immigrante aangee as hulle aansoek doen om verblyf in Suid-Afrika, dat hulle hul op die handel wil toelil. Geduren<;le die oor-logsjare was hierdie nciging vera! merl<baar.

Onder die aanwesiges, wat et-like duisende uitgemaak het, is 'n aantal blankes, manne sowel as vroue opgemerk wat broe-derlil< met hul ,kamerade'' ge-scls en saam op een verhoog ge· sit het.

Moses Kotane het verklaar dat daar sowat. 3,000 passe in-gekom het wat verbrand sal word. Toe 'n groot vuur met

die ingehandigde passe gemaak is, het lientalie naturelle hul passe op die vuur gegooi. Baic het egtcr nie hul passe ingehan-tlig of vc•·brnnd nie.

Sprcl{ers het verklaar dat die naturelle dieselfde regte as die witman eis en dat hulle gelyke

JODI£

KOM

IN

Die Unie het gedurcncle die eerste ses maande van hierdie

jaar 430 nuwe burgers deur na-turalisasie bygekry. Van hullc is ongeveer 230 afkomstig uit Duitslnnd, Letland, Pole, Litaue en Rusland. Die meeste is van-uit Pole, Duitsland en Litaue.

Hullc is merendeels handelaars van Joodse afkoms. Vyf van hierdie persone was staatloos voordat hulle Unie-burgerskap verwerf het.

Die puin \'an eli!' hotel iu JC'r·usalcmJ \\'at dcur ditJ Joodsc tcr•o risH· \'Oot·,·erlcdc \\'Cek opge-blaas is. 1\Icc•· as honderd hoo~<>plaaste Bras!' ampten:ll'c hct die lewc ingc:,ldct, terwyl

Ondersoel{ by die betroklce afdeling \'an die stads•·aad het aan die lig gcbring ctat daar ge-durende die afgelope ses maan -de 'n groot aantal hande!slisen-sies nan nersone wat aansoek gedoen het, tocgel>en is. T len-tallc \'an hierdie tockcnnings is gcdoc·n aan pcrsone \\'at minder as scs maande of 'n jMr in die land \voonagtig

:

<;

.

'n Groot perscntasie lisensies is toegeken aan persone wat mecr as een jaar, maar vyf jaar of minder hiet· gcvestig is.

Hierdie persone is meesal vlu;telinge uit Europa wat gedurende die afgelope oorlog hullc hier kom ingrawc het. Hulle is merendeels Jode van cen of ander nasionalileit, en word aangegee as .. Hebrew" of .. Duitse Jood'' ens.

JOODSE ItAAD Op\'allencl is dit d!!t persone \\'at uit Amerika of Portugal afi<Omstig is en slt•g-s meld dat hullc Amcrilmansc of Portugeso

I.Ju rgers is aani.JC'vclingsbricwc

Yan die Joodsc Ra:ul ,-an

Afgc-( Ven·oJg op b!s. 2., ko!. 1)

tientalle bcsccr i~. Op die foto wor·d nog gesoclc na slagoffei'S·- - - -- - - - -- -- - - - -- - - -

-~M[p~cdJrrua®rrn ~® [p)yua~§~{e fEwuv«3)JY~~cng

~

CffiQ1)

~lUHYTI~M~ t~g<e

\f

ef!ilde;emd

he~d

'n Treffcndc bewys \·an dil• l<unsmatige vcrdccldhcid wat it:en die Yoik sc sin gehandhaaf word in die strycl teen die Osse-wabrandwag, \\'ord gevind in 'n brief van tlie sclcretaris van die H.X.P.-tal< Parow in antwoortl op 'n aansM·k van die O.B. om tlie )lasionalc San! Yir '11 funk-;,ie te huur.

Die betrokke saal is voor die ongelukkigc skeuring gebou met hulp en geld ook Yan die O.B.-Jecle. Een van die ywerig-ste vrouc wnt die bou van die saal moontlil< gemaak het, was mev. D. J. Geldenhuys, tans kommandante van die O.B. Mev.

Geldenhuys het dan ook die \TY -moedigheid gehad om aansoelc te doen om die huur van die saal. - 'n vrymoedigheitl \\'at nie misJ)Iaa~ was nie, te oonleel na die goclo gees wa.t straal nit die aut.woord van die scin·cta-ris. :--.raar In hierdie ge\·al, net soos op Ladismith, waar 'n

saamwerk-poging van H .l':.P.-Jede met die p!aaslike O.B., dcur die hoofleiding skerp afgelieur

is, is ondergesl<ilite ampsdracrs van die party \'an bo af ge-clwing om 'n onaangename skeuringsdaad tc \'en-ig.

Onderstaandc brief, deur die sekretai;s van die tali aan mev. Geidenhuys gesl\ryf. spr·cck vir homself - t•n veral van die bc-gccrtc by g(•wono H.N.P.-lc<le om met hu! mcde-Afril>nne•·s \\'Cer saarn tc \\'erk:

.,Geagte :llrevrou,- In antwoord op u skrywc \·an 30 descr verw. huur Na.sionale Saal 9 Aug. vi1· O.B.-veri{Oping.

,.Ek moet u in l<ennis stel dat 'n volle vcrgadering van tlie \Yyksraad gehou 30 Julie bc -slult hot:

.,Dat die Wyksraad nie sy weg oop sien om die saal aan die O.B.,, as organisasie, to verhuur nie; omdat daat· nog hoegenaru:nd geen

verstand-houding tussen die t\\'ee o rga-nisasies bcn:ik is nie, en dat. t•nige poging of daad \'an 'n party-talc (>Ill die

o.n.,

as 01'

-ganisasic, in cnige opsig te help of' tc•gemoet te l<om, st rydig i-; met, die beg-inscls \'Un die par·ty, YasgC'Ic In sy konstitu,ic.''

,AlhoC'\\'cl die '''yi;::,raad as persone gcnec \'Oe! om u u.-;

Afrikaners vnn dieselftle ge-n1ecnsl<ap 'n guns te l:cw.vs, sta.an hull(· tog Yoor die fC'it. dat clie party sc begiasels ho t•n1g<' pcrsoonlik€' belang gestet nH;c!

word en ons vcrtrou dat u die saal> in dif'>;Cl(de Jig sal ;.icn.

,.Met die hoop dat on.s Jeiers

in die nabyc toelwms tot 'n ver-standhouding sal gerank wat ons plaaslik sal toelaat om me-kaar· weer heg die broedcrhane\ te reik,

Bly ons,

SEKR. H.N.P."

\ ir ~\\,ll~l~··Hn;.;c i:-4 die lew'-· 'n In~!! Ylr 11\terJ: onh\lltkc:ldc nHt.:•nc 1!'1. ell•· kwc

'u gc•JIHt! lJ h.,\S OO"i( 1'..'\ S'l't;Jll\. O=""f\\Jl\.l~.CLHl-~ )(;\':'\ \\'010). i\L lS U 1\"(j(J ·~' :,\\,-\1\h.I::Ll:'\G. (U out.lt•rdhr'n l~ ~:een him..lc·r••'" nh·).

···---~~~y:_ ~I~ --~:!~~----~~~~r~~d:. ~!.::: ____ _ . ___ _

JUliAN JJF:J•~Ii:H.

Hercr JnsUtuut vir <.;enontth¢1(1 en L1gganm~ontwH<.kelmg~

Po~bus 3194 - KAAPS'f'AO.

$tuur iny assebHef vcrdcre b••tond('r!lede omtrent u kursussc graUs.

N.t\A~l •. . • . . . ... ... . .. . .... ... . .... ... , . . ... . . ... , , , . , .. , ... .

(2)

SLADSY TWl!lE _{DJJ<: O.H}_.._\VOJ<JNSDAG,₇_AUG.₁₉_·_16.

OC(()mmiDlllln~te G<ma~1l

Nie=

Biallmke$

Stea1uru

Die Kommunisticse Partv in

Suid-Afril<a. blykbaar as gc~·olg

van 'n opdrag uit J\Iosl,ou, het

met die sitting \'an die jongste

kongres van <.lie party sy steun

aan clie Indie1·- en

naturei!e-wetsoortredcrs .. om hul Yryhcicl le luy''. toeges~. In 'n

omsend-brief dcuJ· die party uitgereik

word In·asse taol gcbcsig. Die IncliC!rwet van die

regc-ring word beskryf as 'n .,pap -brockerige poging van die

I'ege-rende ldasse om die \'Oot·uitgang

\'an die Inclicrgc.>meenskap te

belemmer". Ve1·der \\'ord

g-e-skryf <lat die Indiese

gcmcC'n-skap die naturelle se vers~t teen

die paswette heelhartig stcun.

Die Indiese lydelike ,·ersetters

le hulle claarop toe om die

kleurskeidslyn, die segregasie

en die rassehate!·,; u!t te daa;r.

,.Di~ heldhaftige opoffe1·ings

wat deur honderde Inclii!J'S

ge-doen is en \\'at nou in die lronk

sit, behoo[t as inspirasie te

dicn

,.Hie Rommunisticse l'nrty

onderJICem hiernwc om aile p

o-gings wat dcur <lie Indii.irs, nn

-turelle of ldeurling<· uange\\'end

word om hul \'t·ylu·hl te Io·y, te

onderstcnn," aldns die

vcl'lda-ring.

Die verklaring betreur Yerdcr die fcit dat die .. imperialistiesc"

r~gering die pad \'an Ruslanct

bemoeilik aangesien hy een Yan

die moor-dhcde is .. '-•:at bcgcrig

is om inti!!"l~asionale \T.ede te

bewerl,stcllig.

( VeJTolg ,·an bls. 1, kol. 5)

\'aa,·digdes by hullc aan!>oPI\1'

insluit. .SO\'CJ' \'asge!-td lwn

word is nic ct·n \'an hiC"r·dic

aan-soel>c gewcicr nie. Die

mini-mum-vcrblyf wat die Komitee

vcrlang voordal 'n scrtifik::~at

uitgereik word, is twee maande.

Geclurcnde die oorlogsja1·c het

tallc twceclchandse winl<els en l<lcinhnndclaarsbesighcdc in se-l<cre buurtcs in Kaapslad

opge-SI()et wat aan hierdie

intcrna-sionale hande!aars behoort.

1{0)1!\IUNISTE EN JOUE

Dit is \'era! van bC'lang om

<laarop tc let dat twec ,·an

die ledc Yan die handz

lslisen-sie-lwmitee ,·an die

Kaap-KLERASIE

GESTEEL

Rlo'J'Cdie\\'c:> in Kanp•.;tad

bly nng ~t<'<'tb bNl1·ywig. \'er-led<· \\'ocnstlagnag is r·old>P en matc·riaal tcr waarr!e \'an £2,000 uit 'n I'I'OUI'\1 ;111\PI in Rondrbosl'h 1-\'1''-l <'t'l. Fit 'n \\'inlwl in clic mi<lde:-;t.ul' is

ool< ldcm~iP gl's: el'l !er.· 11

aar-de van t27:3. Ilic nag tcnH·c

is ldc·rasic· tcr waank van

.t:NO nit 'n ll'inl{('l in Hano vcr-st nlat gt•stcl'l.

SaiH·mannc \'erdink 'n nuwe

ldas immigrant wat hont op

die hand1·1 torle rn sy \

'IWr-rade uit \\'inlil'l'l laat ·~tee!.

(Lee<; oolc herig op blad,_y

ccn.)

stadsc munisipalitcit \\·at uit 9 lede bestaan, nie-blanl<es is

terwyl Yie1· ,·an Joodse af~

koms is. t\lin.,tcn-; vyf lede

van die hclc lwmi h•e ·is

uit-gc!-.pr·olcc H.nmmuniste.

Hirrclie elcrnNttc in die lisC'n-sic-l•omitcP bcsl>q, du!-. oo•· 'n

brslissende mcerdPrheitlstem. Gecn wontlcl' llns dat ~el>rt·c

st.atlsgcbiNIC ingcr·yg is met

Joodsc winl<elt}cs wat \·oor diC' oor)og nooit bestaan het. nie. I<aapstac.l het dus so ,·cr gevor-'

der dat Jode en hul

kommunis-tiesc bondgcnote aan die blanl<e

inwoncrs dil<tcer wie tot die llandelsbcdryf loeg-elaat sal word en wie nie.

,\'LtrGTELI:-JGE''

Die mceste eicnaars van die

tallc klein winkcltjies in

twec-dehandse artil<cls \\at soos

pad-dastocle opgespring het. is ont

-ruimclinge en \'lugteling-e uit

Oos-Europa wat g"edu1·ende die

oorlog in Suid-Afrilia aan wal

gcspoel het. Hul!e het ccrs uit-gekom as tydclike immigrante

maar hct hulle latct·

mettcr-woon hier gC\'CStig.

Toe una•· 'n paa1· jaa1· gelc<le

geo•·ganiseerde winlwlbralw OJ)

groot skaal in J\:aapstad en

an-tler gToot stellc begin plaa~vind

hct, het die voors•tte1· van die

H.aapsc hamer \'lln lwophandrt

dit as sy naening nitgl'SIH'Ct'l\

dat daar oudcr die handelaars

in geb;:uilctc goedrrr <liegcrw is

wat skollies hunr en \'an \'

I'ag-motors voorsien om \'ir hullc by

bc,.igllei<lspleld<C in tc breC'Ic Hierd\e groep mcnsr. so het <lie

\'OorsittCJ' gcmeen, is

hoofsaai;:-Hk ontmim!inge en ,·Jugklin)!'t'

uit Oos-Eui'Opa. aan w!c

han-delslisensie!-. :oe~Y,elH•n word.

Hicr<lie soort misdaad hct

nie \'Oor die oOI·Iog bcstaan

ni~. maar het sy Yerskyning

begin maak nadat die Unic

duisend~ .,l'lugtelinge·• binnc

sy grense toege!aat het.

AI metode om hier<lie

mis-daad tc bcstr·y, is om die

l.Jitrci-ldng \·an handelslisensics aan

ongewenstc !)Crsone te staalc. Daar· is geen ondcrEnge

skake-ling tussen die staat en die

plaas2ikc owe1 heclc of tussen die

vcrskiilcnde pJaaslikc o·.verhedc

in hicrdie \'erband nic. Sodra

diL vir die hanclclaar in d c ecn

stad te warm word, vlug hulle

na ·n ander.

0. B. SE OPLOSSI:-J G

Daar is ook geen wet of

regu-lasic wat plaaslike owcrhede

vcrplig om handelslisensies aan

persone wat weens diefstal g:;

-Yonnis is, tc weier nie. Die wet

het \'CI'der die leemte dat a! sien

'n handelaar \·an sy goed wal

deur 'n ande!· gesteel is, hy gcen

1·eg het om dit te cis nic, aleer

die <lief wat die inbraak

ge-pleeg het, nic opgcspoor is nie.

Dit is d!·ingen<l nooclsaal<lik dat tllaar onderlinge slialieling

tussen die plaaslilie owerhecle

en die staat in hicrdie verband

moet wces. Die staat moet onl<

'n dil'<'ktc scggcnslcap binnc

e!l.:c plaasli!ie owf'rh£·i<l

h

e

om

die uitJ·eitdng van

handl'lsliscn-sies tc 1-ontwleer sodat die

b••-hf'<'I' oor lisPnsir-uit.reildng nil' by Kommuniste en \'recmdc

Pie-mente berus nil'. maa•· by 'n

\'erant\\'oonlrlil;:l" o\\'el'hCid.

Hif'nlic tocllrag \'!'In sake

be-w~-s opnuut die noodsa:tl<lildiCid

\'ir 'n eC'nhcidstaat wat all<' be -stuurs~angeleenthcdc in dil'

handc \'an die \'OIJ;:s~·rgel'ing sal

plaas, soos dPur die

Oss<'wa-brand\\'ag bepleit.

.&mm~triiR~@J. ~tm lZ31rnttttralrmjj~

§tt©ff

J.H1&;llce

W

(eJr~fi~

Uitt

rnm~tt H»ufit!§~

V

~trrrnw1f

l)il• ui !-.Ia)!' Yan die ool'lng.

\\'Ut Ml !,I()'Oill<'lil\ mh,luk het

ten (lp.,igtr \'an die handhawing

\'an l'ole sc on~;l\enclbnarheid

-\\'::tan·oor· Engcland eintlik die

<llll'log \'et·l>!tHII' hPt. - het nie-t<'min op 'n and('t' tciTein \

TUg-to :tl'gPwe•·p \'il' Amerika en

Bl'ittanje. Dit b; naamlil• ten opsigtc van die ~!aan \'au

wc

-n'hh·<•luH·ds. Gcnocmde twee

Iande slaan in die jongstc tytl

clio t•rn ~nr-lheids- en

hoogte-rl'lwrd ua. die ~uuler. met . . . . Duitsc fahriltall'.

Die oorlog was pas afgcloop

of daat· is wcrcldwyd bckcnd

gcmaal\: dal 'n Britse loods die

wercl<lrekord \'ir snelheid in die

lug gcsl::tan hct deur mcer as

600 myl per uur deur die Jug

te gly met 'n .. Britsc" spuit

-\'liegtuig. Brittanje hou dus

die rei<OJ'd \'ir ,·Jiegsnelheid.

J'\Iaa1· d:lt die Yli<'gt nig 'n Duitsc

produl> is. \\'aan·an <lie Yerd<'re

ontwil•l.cling \·andag nog onder

toesig \'an Dnit!-.e tegnici soos d1·.

J\fart in \\'inter. dr·. Rudolf

Hi-prrt, <lr. Horst Hannemann, dr.

Jlc·in:t. I·:~l!'inlc en andc•·e in Hri(

-tanj<' g<•!-.lded, i<~ nie in dieselfde <l'<l'lll grnot'm as wat diP ,Br·it -I'C" I'elwnl aang•·lwndig is nir.

Aangcsicn Duitsland 1•erder

oolc nog platgcslaan is, be

-slann daar natuurlik vir die

tecnswooJ·digc ook gccn vt·ees

dat bckcnd gcrnaal.: l<an word

dat die snelheidsrekord reeds

tyclens die oorlog in

Duits-lancl ~elf met sy cic produk

gcslaan is nie.

HOOGTF.RF:~iORD 'n Bietjie cerlikcr is die

Ame-ril,aanse aankondigings ,·an

hoogtc[·ei<Ords wat hul!e besig

is om te slaan in die woestyn

Yan New Mexico met behulp

\'an Duitsc tegnici en Duitsc

V -2s - hoewcl die

openhartig-heid moontlil< toegcslnyf kan

word ann die feit dat die berig

afkomstig is uit Londen en dit

hierclie kecr nie 'n Britse rC'kOrd

is nie. Vo1·lede week is nanmlil<

berig clat die agtstc ,Duitse V-2" wat in Amel'ilm. die Jug

in gc·sldei is. <lie hoogtc van

10+ myl berril• hei - 'n \\'t'·

I'Cldrclwi·d.

Ook Suid-A frika is flul<s be-sig ·om rcl<Ords te slaan mt't 'n

Duitse produlc. Dh• )lctcoJ· HI

wat so pas die afstand t ussen

Haapstad en Johann<'sb11rg in

2 1111r 6 minute afgl'lt: h<'t, i<~ 'n

Duihc spuit\'liegtuig wat in

})uitsland \'en·mu·dig is. Dil!

Duitsc in<;!>ripsie!> chlai'O(l i!-. nog sigbaa1· \'ir clke<'n wat nnby diP

\'liegtuig l>an lwm. Daa1· is

egter in Engt·ls ho-oor· ~t·,·erf.

OLIMPIESE SPELE

Die J'Ckor·d-slancry is

ewen-wcl nie tot die lug>.·aa1·t bcperl<

nie. Britte slyp reeds hul tandc

vir die Olimpiese spele waar

hullc hoop om ondCJ' afl'igting

van Duitsers die loucre le

vcr-owcr. 'n Konespondcnt van die

Argus )1ct vcrlede week

naam-lil< as volg berig:

,Ef'n van die cicnnnr<Iig(•

gc\'olge van <li<' O())'log mag wec·s tla{ Br·itse a,tlf'te afgr rig is <leur Du i t!>C inst l'lllc-teurs, "at a~ die bc;,te in die

POSBUS 27 -FLORIDA

\\ (•t·eld bcslwu \\'Ord, die

mc-daljes op die Olilnpies•· spele

!.al \'erowcr . . . Frank

Bnt-IPI' ,·erldaar in die Daily 1'1'\I'S dat dit groot nuus is.

Dit mag die redding van die

B1·itsc atlete op die toelwms-tigc Olimpiese byeenkoms wees. ''

AI hct Engeland en Amerika

vir Pole en saam met hom die

hele Oos-Europa as gevolg van

die oot·log vir die westcrse

be-,;kawing \·erloor, die voldoening

het hulle dat hul honderdclui-'

sende gesncuwelde soldate nie

heeltemal teYcrgeefs gestcrf het

nie: Hul dood het nuwe roem

vir hut ondersl.:cic \'aderlande

gebring op die gebied van die

vliegsport en atlctiek

Goudmyne Begin

in

Vrystaat

Voorbcrcidingswerk \'ir die

sink \·an dic eerste my11skag by

die nuul-ontdekte goudvclde in

die Vrystaat is reeds aan die

gang. Die ecrstc myn sal binnc

ses \\'eke elf myl van Oden

-daalsrus af by St. Helena ge

-sinl< word. Die masjincric het

reeds aangekom en ander is op

pact. Binnckort word 'n

aan-\'ang gcmaak met die bou van

50 huisc vir die arbeiders. Daar

word reeds na water vir

huis-houdelilic gebnlik geboor.

Op Odendaalsrus llet die

rc-gering reeds grond vir slwle,

staatsliantore ens. aangelwop. Daar sal nog twce nuwe banke

geopen \\'Ord wat die getal

banJ;:e op drie tc staan sal bring.

l. ,.DIE l\I6REGLOED" - die tvdskl'if vir aile Asp1rante sluywer,; en si;:rvfsters asook

\'ir aile helangste·ll~ndes, versi,yn

Oi;:tober·-maand die mooiste mooiste maand.

Asook 10 prysc \'an £1-10-0 elk vir die ses

bcstc gedigte.

Vcrdct· 20 pryse Yan

'J

/

-

ell' Yir die 20 bestc

gra.ppc, en 20 prysc \'an 7/6 elk vir die 20

bestc Foto's soos naluurtonelc. ens., ens.

2. ,DIE M0REGLOED" sal maandcliks

ver-slcvn.

3.

l\Ioct gee:n uitgawe mis nie, tckcn <ladelik

in.

''· Belnnsrike aankondiginge gcsl<icd in die

ccrste uitgawe.

. 5. Groot wcdstrydc gereel vi•· oud en jonk,

Ja alma! begin in die ccrste uitgawe.

6. MHO!' <lie belangrikste van allcs is

??????

7. ~og 'n vcnassing??????

8. '? ? '? '! ? ?

!J .. ,DIE t.foHEGLOED" sal ongci'Ccr· 60 bls.

dil< wees.

10. EN LUISTER KOU HIER: E!ke persoon

wat nr ons 3 jaarliltse of 6 ha!fjaarhl,se

in-t~kenare )(l·y, gaan .,DIE :.'.I6RECLOED" \'ir

di.;) tydpcrk \'an 1 jaar gmtis kry. Hier is nou

u l;:an.,, om u tydskrif. die tydskrif \'an Suid

-Afl'il<a, \"ir 'n jaar lank gratis tc kry. Kyl< nou wat u kan doen.

11. EX :-JOt": DIE REDAKSIE looC hicrmee

'n p1·ys \'an £25 uit \'ir die bcste SPE'lJR-VERVOLGVERHAAL \'an OKGEVEER 20.000 woorde.

Asool< £2:J vir die beste Romanticso

Ven·olg-\'Crhaal, ook \'an onge,·ec1· 20.000 woordc.

Vcl'(ler ook 6 nryse Yan .£3 elk vir die scs

hcstc Kortvc1·haJc. Die Kortverhalc moct nie

J::mgrr as lGOO woor'le wecs nie.

Vir al hicr·dic byclraes mer!< u koeverte

bo-aan die linkerhocl{ .,WEDSTRYD" en stuur u

hydrae aan DIE REDAKTEUR, ,.DIE JVIoRE

-GLOED", Posbus 27. Florida, Transvaal.

Sluilingsdalum: 16 Septrmher 19-16.

VrR DrE IUNDEUS:

:J Prysc \'an £1-10-0 elk vir die 4 beste

ver-haaltjics. Die vcrhaaltjies n10et nie Ianger as

:-iOO woonle \\'ecs nie, en eli t moet oorspronklil.:

wecs.

Ook tien prysc ,·an 10/- elk vir die tien

beste tei<eninge soos dierc, natuurtonele of

enigc icts. Die tekeninge moet in lndiese Inl\:

gctckcn wces.

En lien pryse \'an 10 - elk vi1· die tien bcste

gediggies. Sl\ryf julie name bo-aan die !inlier

-hoek \'an die bydraes. asook julie ouderdomme

en actress~. en sluur dit \'OOI' 16 SEPTE~fBER

1916 nan: 'l'ant Drhom. p/a ,DIE

::\If>RE-GLOED'', Po&bus 27, Floi·i<la. TYL, en merk

julie lcoc1·erte bo-aan die linkcJ·hock . .\'>ED-STRYD".

\Vo)'(l dan nou dadclik intckenaar.

Boge-noemclo \\'edstryclc is ge1·eel net vir Intekenarc

en deur die hrcrsencle tocstande Yan papier,

sal claaJ' nie ekst'tnplare \'an .. DIE

M6RE-GLOED" op straat, of in Boekwinke!s tc koop

\\'CC.:. nie. cl:<fl.rom om teleurstellings te voor

-kom. tckcn cladelik in. Stuur u intekcngelde

daclclil\ aan clic Sil·kulasie-Bcstuurdcr, ,DIE

MOREGLOED'', Posbus 27, Florida, Transvaal.

Die intekengelcle is slegs 10/- per jaar.

... . ... _,,,,, ___ -···-··· ... ···-··

...

.

...

..

.

DlE SIRKlJLAS1E-BESTUURDER,

j

,DIF~ J\lolU:;GLOED'', j

\\.:l.ai'(Je

l'nsbus 27, ·,,::

Florida. Transvnal. fleer,

Keem asscblicf my naam on as Intel<enaar van ,DIB :'.[oREGLOED'', Yir die tydperk nm

I

jaar, waal'\'oor eli: J 0 - insluit.

KAA:\[: • •• • • • • • •• • •• • ••• • •• • • • •• • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • • • • • • • • • 0 •• •• • • • AD RES:

_...

_.

_..

_....

_..

_.

_...

_.

_...

_.

_...

• • •• • • • •• • 0 • •• • •• • • • • •• • 0 • • • • • • • • • • • • • • • • • •• • •• • • • • • •• • • ••• • •• •• • • • • • • • • • • ... _,,_,_,,, __ , ___ ,,_ ... ,_ .. ,, __ , .. ,... _·_·-_.._·-·--_..._.

_-

_._.

_-

_...

_,_{_}

_..

_

-

_...._...._.._.._._..._{_,}

_{___}

_...

_{_}

_._..._..

_{_}

_..

,,

__

... ~ ...5225...

_

.. , , , -l ___ . r5i GUL: veri\ gcnl Die Iol'CI

r

Pre to wat < die Be van d Doni(( lange llct. , that o but I it just me fc . . . 1: charao Met h regent van d Op die U1 nllll1CI man · an two 'n ruit 'n cg Coert, Louis van s~ •n Btl• Die funksi daar

c

wat, ~ ticl<c · van '' is nie om as aan 'n 'n lnl! den is leeue-1 In d <lio ICI tui~cn l<Oers hul lw tans d de en weg d dio p1

=

(' moede hct nit taal< n hartig Die hom n ecn h~ spr. d: sit sal is \'lilt dicnst< lwnum Gent dat ho• Yan s~ O.B. g• nie, \\': bewcgi Vl'Ugtc Genl sl<ilcler sldldcr 111CI1S C GenJ dit nie van nc te tree en ven drama. het die die l<aJ daar t dif' 0.1 wat m <lit alt

'

an m:

Vos vc By ' afsl,eid Rijswij ruime on lang!

(3)

~ne

!Ulll

<lie m!:-. m!:-.,,m!:-. spl'le Ill{ But-e Daily llliUS b. 'an <liP ut·l•onh-'<·nl.ou,.., ~meril<a hom die ol;; \'an m;e be-doening lcrddui-iatc nic ter·f hel c f0\'111 cr·landt• nur dlt•

egin

t

·it· d:r. :kag by eltlc Ill lan die II binzw Odl•n-na I'C-ric het !' IS Op n

aan-ou

\":Ill :. Daar :- huis-•r. rlic l"l'-sl<oll•, 'l'l<oop. banl<e g-etul bring.

D

. ;cs ;tc 20 o-u ;:.- r-ll< k n ll k c c l { . •. ~ • ~

.

'-!''

.

\

.

... , ( ~'

.

• ' ' • ,.,..,. .· ., . , - - , _ u - ~-~-~ - - - - : : . __ , ____ ' ·•••·

DIE O.B., \\'OEXSDAG, 7 AUG. 1916. _{BLADSY DR!E}

---

-

-W

<alanrcillerllirng virr

lDJi~

!Kryg~mal!ll !Ro~llna

Afsi<JeiddvaVn

GenJ.j

~~

~

,

~

. e

os

1'EUl (; /,\ PUOFE:j!:'/E

VIR

~g

CG

~~

(Q)(Q)

~

(Q)

mrtc

D1l

IUJ

~

G

B

R1l

g

Varn

~itar1Ho~bee0~

Dio JCG., dr. Haws van Uensburg, tlu<·n ondN!>la:urd<'

'erluaring iu \"(•rband nrl't dio staudbPt·ld-onthulling van \\.vic

J;"enl. Loui-. Uotha op 15 Augustu~ in Pt"('(ol"ia: Die Engelse be\"e(\·oerder,

lord Roberts, het na die \"al \'an

Pretoria 'n sl< riilelil<e boodsl<ap

wat oorgawc cis, gestuur aan

the Boere-leier wat die terugtog van die Trans\·aalse regering by Uonlcerhoek met 'n

drie-dac-langc agterhocdegeveg gedck het. ,Your· Lordship may think

that our country is lost to us-

-but I shall do my duty towards

il just the same. They can shoot me for it, they can banish me

. . . but my principles and my character they cannot assail". :.ret hierdie woordc het die

Boe-rcgeneraal, Louis Botha. die ci~

van die hand gewys.

Op 15 Augustus wot·d \'OOr

die Uniegcbou. Pretoria. 'n mo-nument onthu! ter ere ,-an die

man wat daardie <.lag daardic

antwoord gcstuur hct. Dit i:-~

'n ruiterbecld, die sl<epping van 'n eg Afrikaansc kunstenaar,

Coert Steynberg, en dit stcl Louis Botha ,-oor in die fh:ur

van sy !ewe in die \ t•lddrag Yan

'n Bocrcgeneraal.

Die geleentheid is 'n

staals-funksic. Onder die publick sal daar ook talle Brant!wagte wccs

wat. al volg hull.: nie die

poli-tiekc bcleid \·an die man ter et·e

van wie die slandbeeld opgerig

is nic, nietemtn \'OOr)1cmens is om as Afrikaners ecr te betuig-nan 'n seun van hu! \'O!k wat in

'n tragiese uur 'an ons gesl<ie-denis 'n lcl'tte-aandeel met

lceue-moed ,-enig het.

In die Jaaste \ ~·f, ses jaar Ill' I

dh' lede Yan clic• Btn-cging

oor-tui~cnd getoon thtl die latrrc

I<Ol'l'" \'an grm·raaJ Both<L nic Jrul !wen; !!, nit•. Ons mccn no g-tan.., dat gen<'raal Botha It- \d-<h' en oor die OJH' visier

Yern·-\\'t~g die mterdl•re was Yan al

dit·· produlit(\ v:tn Cambcl'lcy; (Ver,:olg \'an kol. 3) mocder, me,·. Du Toit, ont,·ang

hct nie, sou hy hicrdie mocilil<c

taalc nle so docltreffcnd lwn be·

hnrtig het ni<'.

BLY 1::\ O.B.

I> it• o~:,l'\\ ahrantl\\ ag \"i'rloor

hom nie a, offi~ier nie. As die

<.'l'll halter afgt•haal won! hoop b[ll'. dat 'n umler \\'('<'!"

aange-1-il sui word. \\'aar hy nou lol:l

Is \'Un die hunO<warticr, ,al l'>Y

dit•n'>te gl'llruik word 'it· d.ic

J,ummando-orgunh.a;,ics.

Genl. Van Zyl het \'crklaar tlat hoe\\·el adv. De Vos ses jaar

van sy !ewe in dicns \·an die O.B. gewy hel, dit nie verlorc is nie, war.t dicns aan die Voll\S-beweging gewy is nooit sender

\'rugtc nie.

Cenl. Snuth het 'n pragtigc sldldery waL deur homself gc-sldlder is, aan genl. De Vos

HH-mcns die staf oorhandig.

Genl. De Vos h.:;t \'Crk:aar dat

dit nie n.aklik is om na ses jaar

van nouc l<ontak uit die diens

tc tree nic. Die afgclope jare,

en vera! die oorlogsjarc was vol

drama. Gedurende sy dienstyd

hct die speurders verskeie kere die kantorc binne~e\·al en was daar tallosc mocililthede. ,.\'ir

tlic O.B. i~ ~;:!;: ni<' tlvod nit: en

wat my dienstc lldrcf sal d<

dit aJtyd gee tot die ultl'r'-k

van my ''cnnoc", hct genl. Dl'

\'os vcrl,!aar.

By dieselfde gelccntheid iR

afskeid geneem van mev. L. ,·an Rijswijk (mej. \Vmm), wat

l'e-ruimc tyd hooftilcster \\·as, en

onlangs getr·oud is.

Alden-hot ~·n an!ler brol'iplt•l•kc

\'an die Brihc militC:•r·; tewens voel ons, n•g- of \"erlwerd, dat

hy - die l<loei<mocdig-c \'Cgs

-man wat groot eer op 'n ldein· \'Olk se naam g~bring het

-teen die gcslcpe produl<te \·an die Britsc polttiek nie opg-ewas-se was nic.

\'Vat sy opregte gees hocge

-na.amd nic tot onecr· hoc£

ge-reken te word nie . . . tlalk ecrder die tccndeel:

SI\.ADu\VEJ~S

In die poillieke gebeurtenisse

,·an die na-oorlogse jare het

daar vir· baie van sy

\'Oiks;:;eno-te skadus oor sy rocm begin val: oor sy roem in hulle oc,

maar nooit oor sy karnliter of oor sy ccr·Jike bedoelings nie.

Derhalwe wil ool< dte

Osse-wabrandwag hierdie.

geleent-heid te baat neem om nan die Bocrcheld ,·an ~piocnkop, Co -lenso en drie jaar se stryd

danl\bare Jnllclc tc bctuig:

waa1· ons van die slaatsmnn

verskil het, daar wil ons by

voorbaat se dat e-ns S\' groot Yad·'rlandslieidc en sy karak-teraclcl beskou as l>o aile aan -Yegting \'crhewe.

Lcdc van die 0.13.-staf in

Kuapstad h:!t \'Crlede week by gelecnthe!d van 'n g"sdJige by-cenlcoms afsltcid gerH·cm van

gcnl. (adv.) J. de VoR, Uniale

Stafhoof van die Os:;ewabrand-wag, wat bcslui t hct om s:,'

pro-f essie weer in Kanpstad voort

te sit.

By hierdie gclecnlhcid was

c,.a. aanwesig c!ie Adjuni<-K.C .

gcnl. J. A. Smith en lllC\', Smith,

gebicdsgcnl. clr. F. ll. du T. \'an Zyl. me\. dt·. J. S. tlu Toit, \'OOt· hct•n hnof\-rou \':\11 Ccbicd A, en mcv. De Vos.

MAJ~KAGENTSKAP

\

VROEE MORE-nqARK

KAAPSTAO

0

Bctaling ~l·,Jded nnmitlti.·III~

\\ eeklll<:;, mann de: Iii<>< .. r

Rnus vcrlang

0

B~ste hN•r!>cnde pryo,c

EN

0

I\IINNAAH

\'AN SCIIOOH

Eienaar: G l ST \. \' UE fJ

.u:

Dameshoede ...

VIR WEI.l{E GELEENTHEID

OOK AT.., U KRY VER-SH.ElUE::\'UElD BY

DIE l\IODEWI.1\"'KEL

I'AROW

G. A

.

FH:HARDT, Bpk.

(Lid A.trtltM.nso EaoclclillnaUtuut

.\L\SJI~IO:HJE, l"STI-:RWARE.

PRODUI\TEHANDELAAltS

Ft,on 700 Opgol'lg 1848

llLOKHFO::'<ITEl~

~~~000¢0~0¢~¢¢¢~¢~¢~¢¢0¢0¢¢¢0000~~~¢¢0¢¢000~~ gcnl. Ot, Vos ses janr lank ver-

o

Gcnl. Smith het vel'idaar dat ~0

g

bonde wns aan die hoofkwar-

g

tiet· . Cctlurendc hit•nlie tyd hct

r

...

~

' ' ' ·

0

<) I •"-" t- ~-

<>

hv !<\' bcstc \·ir die· Ossewa-

o

'1o ,.· • • ., ' - ~

o

\);·andwag- gegee. lly het S<'!f-

g

.

~

'

/

> •

g

Ioos en onselfsugttl' ;cdien. Sy

~

!

~t/

)

0 mocd, vasberadenht'id en lwelc \, . ..

g

In hicnlic gees sal daar talle

beslislh<'~d ~et

altyd .

be\~·on~c-

1

h,/1·

~-- ,~

g

Iede <'11 vriend..: van ct:e Bewe-

r:n~: ~Lf~·.<h\lng.

:.s

~ht :~

1

!

\\as 0

r

N

-

--

0

ging ₁₁₁ Pretoria op 15 Au~us- \'II' dt,• tl oue onder :st• um .. "' "at ~ ,

o

tus die onthulling!<pleglt,.:hcid hy \'Hll !-iY

cgg~nnte

en skoon-

g

bywoon. ( Ven·oJg 111 lwl. 1)

g

*

Viagparade en

Gods~

i

~

i

l i

g

0

lin

OJ~ocJ&amp

I

:

I

o

I

~

Dien§

Lede Skuldig onder N oodwet

Vicr-en-derlig- offisicn• en

!cdc \·an die Osscwabrandwag is verlede wed< te tJpingt()n in die ma~straatshof bcbocl om -dat hulle slcuh.lig l>e\·inrl ts aan

oorlrcding vnn 'n oorlog-snood

-rcgulasie wat drillery sonder

tocstemming- ,·an die Minister ''erbied. Hulle is met £~ be

-beet behalwc een, th· H.

Picl<ard, wat 'n boetc \'an lOs.

of sewe dae opgele is. Ily het, \'Oigcns die gctuicnis, net

icmand in die kamp lwm haal,

en 'n kor·t tydjie Ycrtocf.

Die vcroordeling het geskied op grond van getuienis vcrstrel< deur ondcrsers. F. \\'. D<'lport

,·an die S.A. Polisie, en )1. \'an 1'\ickerk wal suam met chc

ser-sant die O.B.-kamp gnan be

-spied het.

In sy gt·tuienis h<'t lklport,

\\at van dil· polisie~ta,iP Lou

b.-vale is, vcl'l<laar dat hy dnar\'an

hou om die O.B. dop tl' hou. Hy

was reed-; \'Oot·hecn bl't rol,l<c in

'n saal> lt'l'rt die O.B. uor

dril-lery. Hy het met dtc ander

ge-tuie na die plaas Gifkloof. 5 my! van Upington af. gery en die O.B.-l<amp op 'n a!"stancl \'flll

onge,·eer 700 tree deur 'n \'t'l'· l<yker dop gehou. Hy en dic

ander g<'lutc het om die beurt

dcur die ver·kyl<cr geloer.

Delport het ocwcer dat hy die

manne gcsien gcwcerdril docn

hct mel stokke. Hulle hcl die

rivier ingegaan ,in bcsit v:tn

stolcl<c, waarna hy die bcvele ,.oor gcwecr'' gchoor hct.

l>il' magbtraat h<•t in "Y

uit-!>pruall hierdie de·('! van di<' gc-tuit·ni.., nie aaJna;.Lr nie. Val-gens the g.:-tuienis ,·an Delport is daar verder 'n vlagparade ill

die !<amp uitgcvocr en 'n go

cls-dit'nsocfcning g-chou. Daar is

tnl! ook 'n demonstrasie \'an

lrgga unsoefcmngc g.::,:c•·· Die magistraat hel in sy uit·

spraalc gese dat daar gecn

ge-tuicnis van ondcrm)'!ll'ndc be-clr·ywighcitl of propag-anda is me, maar dat die noodrcg\llasio

nog bestaan.

Onder die mannc w:tl skuldig

l>e,·ind is, was hoorg,•nl. J. A.

Strauss. gcnl. J. :'-1. Gouws, gcnl. dr. 1•'. :'-[. Joubert en hoof-l<onHlt. J. J. du To1t (t;urclarts). Die andcr name is: F. J.

Strauss, J. J. Louw, S du

Ples-sis, K. Alberts, P. J . .Jacobs, J. A. J. Louw, D. J. Hqes, K. A

Bonlhuys. J. L. Craffor·ct, J. H.

du Plessis, R. ,·an der 1\Ierwc. \\' G Odendaal.

::-.r

van

Xie-kerk, .J du Prce~, J Lieben-ber·g, K .A. Kel, ''· )L Kriel.

P. J. van der W<·~lhuizen, B. Fourie. W. C. FouJ'it'. A .

.r.

Bur-ger. C. F. van Rcnsl>urg. N. J. J. \·an l!~nsburg, A Burger, G.

Burger, J. de \"rics. C Heyman,

J. du To it, G. E. J. \':m

Rens-burg. E. J. Engclbn'<'ht.

F . .T. ~trauss is onslmldig be-Yind.

f

o

I

'

g

~

'. 0

g

I

*

~

0

IJI~·J"<Ilc

tekcmng- 'crsiQ"n op die om!.lag van

g

¢

rue t \\ cctle wtga\\

c

111 die Pro .Ecclcsia-Uiblio- o

~

tecl<:

,.ShOOH::iOJ~l\.,"

deur Danic Stegman,

i

I

\\

~~

in :--.c•ptcmber :-.al '<·r,I,yn.

*

H<A 0:\1 liESO:c-llHJIUIEDE

g

0

o

iVUJI'E

ROM.LY~

g

0 .l'OS\'l'Y 0

!

°

R K. , .. Hendril<s: El• d. H.:cver: \\'at b Antuinettc Dulw 6aat Dit Die .:\lcnl> ·:

~/U

g

₀

T. du 'l'oit: Dio llolandct· !Jf~

<>

A. Coetze(•: Aan die End van die So om !J/-

g

J. R. L. \an Bruggen: J-.;rfgenanrc X/U

g

1 °

::\L Gert Fourie: S. van HooyenDie Prys \an 'n : Jlande wat BdGeneees ofte ~/U H/-

g

J. J. Bn ts: Glans van die Hcenboog- 7

;a

o

J. H. N:ludc: <Jamio <.'ato !Jfli

~

§

o

SOl

CEREED

g

'n I,y.., van I<omans \\at gedurendc· die 1aa1:ote paar

g

J3a1· \ crsl<yn het t-al op aau\'raag g<'"l uur wort!.

g

I

PRO

ECCLESIA-BOJEKHANDEL

I

g

POSlll'S 29

STELLEl~BOSCH

g

*

0 ¢

oo~o¢¢~ooooo~ooo~~o~oooooooooooooo~~oooo¢oo

\\ EET

u

DAT ,,DIE O.B." 'X l.'l'l'ST.-L-'L"'\DE

(4)

BLADSY VIER DIE O.U .. WOE;-\SDAG, 7 AUG. 1946.

DIE O.B., WOE:\'SDAG, 7 AUGuSTUS 19!6.

Vrugte aan Ryp Word

Tydens die oorlogsjare het die Ossewabrandwag tot die bcsluil

gel~om om 8 Augustus, die dag waarop die Osscwaens in 1938

hul gcesdrifwcl{!{cnde tog na die ~oordJ begin het. gereeld te

vier as hcrdcnldng van die Beweging se ontstaan. Hy hct dit

nie by 'n blolc fecs\·icring gelaat nie, maar hom vcral dnarop

toegelc om op c.lic dag sy eie organisasie sterk te mal\}{ ten einde

in staat te wccs om die vrugtc van die Eeufecs vir ons \'Oil{

blywcnd t<' man!{.

Die Eeufccs hct by ons voll> hoofsa3klik tw<'e bcgecrtes laat

• ontbrand. Dit het ons bewus gemaak d3t ons nog gccn vrye volk is nic en dat ons pynlik verskeurd is op polilicl{e gehicd. Dk verkwil{king wat ons rondom die Ossewaens ervaar hct, woar alle pnrtyverdeC'idhcid opsy gcskuif \vas en ons ons kon verlustig

in d!c hocre ideale van ons \'Olk. het dan ook gelci tot die stigting

van die Ossewabrandwag wat daardie twee b"gcertes in \'Cr\'ul-ling wou !oat kom. Vryheid en eenh~id is dan ook die twce

hock-pilare waarop die Beweging rus. 111et die uitbrcek van d1e oorlog

toe partypolitielte gelwnkel ons land doelloos in die corlog g ·

-sleep hct net omdat Brittanje dit gocd gedink het < m ·n d\•:ase

oorlog tc \'Crl<laar, het die vryheidsgedagte so sterk op die \'Oor-grond getrec. dat die Ossewabranclwag binne 'n lwrt tydjie gegroci

het tot C('n \'O.n die magtig!<te organisasies wa.t om; land nog ooit

gesien het. IJinnc die Ossewahrar.dwag hct di<' vullc sy wil o;>('n-banr om \'lr go<'d ontslae tf' raal> van die inst•·ument "at hom daad\\Crldil{ nan Brittanje hind- clit' Britsc parkment(·;-c slc·lsrl ''at ons vollc nie alleen magtelno,.. \·erdC'(·Id hou ni(', maa•· lly nltstek die middcl is \\'aardenr 'n f:'t"·;cttigdt• 'yfdl' lwlonnc· \ i1· llrlttanje in Suid-Afril'a aan be\\ incl g-t·bring lmn word.

SC'ptcm-b<'t' I 939 hct dan ook gctoon hoC' daanlic vyfdc lwlonne. hf'!-.taanc!t' o.a nit ,Jodt•, Jingo's en po!-isicsoei<Crs met W('t lil>e ges::g b<'ldt·l·

l'an won! om teen die \\ il van dit' gc\·cstigdc· n>ll> ons b<'langc' aan dh1 hoiRjewismc op te offer.

Ongelukldg het die vcnvcrping- van die partypolitielc vit· eli<'

Bcwcging 'n sware stryd mecgebring teen sy ci':! ,·lees en blued

\:-'at nog gevange gesit het binnc die partypoliticke spinnerak,

en die \'recmde aangesi~n hct vir t1·adisie. Die s\';aar afweerstryd van die oorlogsjarc het Die O.B. se roeping vertraag, mnar dk

huidige ,·iering van sy ontstaan sicn reeds die vrugte V:\n ~;.·

ecnheidsywer. "Nog nooit sedl·rt die uitbrecl;: van die uorlog- hd daar so 'n hunlcering na samewerlting tussen dio nasitHHllllg<·~ind••

Afril>aners bcc;ta!ln U.!- wat in die afgdope pa~r maantl(' }((•nhnru· geword het nic. Da!lr gnan noulilc~ 'n dag verby of in di<· JH''''

Yersl.:yn oproC)l(' uit die voll> tot cenheid. Die partypoLliel<,' per><

het dan ook sy hand' \'O) om hierdie stroom te \{ea. D t'

amptelike orgaan \'an die H.:'\.P. het feitlik sy hc!c j"n~.·tr

uit-gawe gcwy nan 'n vcrdcdiging ,.an die party se wei nn:; ·" 11ll:

ander nasionale grocpe saam te werk. Dit i-. duic!l'!il, tlat llil•

dml< ool{ binnc dit• 11.:'\.1'. so sterk gaan word. dat di•· h·iC'r-.

uitcindclil{ sal mo<'t l<opgc<' aan die bcgecrtc ,·an die \oil< om tC'

vcrenig'.

In ons cerstc na-oorlogse jaar kan die Oss·'wabrandwng- dus

reeds al die vrugtc sien 1·yp word \'an sy hoofstrewe. D1t ~ui nie

meer !ani{ nccm nie voordat ons weer verenigd sal stann soos

rondom die Osscwacns. Ons B~weging staan tans so nnby nan sy oorwinning as ooi t tevore - nie 'n oorwinning- nor nwd!'-A

fri-lmners soos in die partypolitif'l> belcend ni!', maar diP otH'I'.'inning-van ~;y <'Pnhrld><geda~:,-te wat leer dat danr i<'!s g-rott·1· <'II

tluur-samc,· io; ao; di!' ('i<· organisasic wat in die vC'rl<•t!p so dil<~vl'ls dit' plel{ van die voll> ingrnecm het.

Met hi~rctic gunstige tekens oral om on!', sal die

O.B.-kommando'::; dan ool;: hierdie jaar met SO\'eei groter scif\ crsel<crd -heid die midd('IC kan !ewer wat on!' Bewegin,; !n 1 taat :-:al ~td

om die stryd te bcluoon.

N

I

E

OP SONDAE

Die aksie wat \'an Randse Afrikanc1·s uitgegaan hct teen di~

besluit \'an die bestuur \'an die Transvaatse Rugby-bond om 'n

\'nendsl{aphke wedstryd teen Rhodesie op 'n S0ndag to~ te laat.

het weldac.lig aangedoen. Die fcit dat die rugbybestuu!' uitein<l<'!ik

afgcsien hct \'an sy voornerne, ~etuig \':ln di ~ I\ rag wat daar nog-by clle grootstc dee! ,.an die Afril;:a<~nse publick aanwe::;i;; is len

op!>igtc \'an beginselsalte.

Dit \\US dan enigsins rnet ,·erba.sing en tcll'urstelling dat nns

t('rsf\lfdertycl moes vcmerm van 'n bot!>ing- \\at !la~u op 'n Sondag-nan<l in ,Johannesburg- plaasgP\'ind hl't tus!;Cn lwmmunbtr <·n 'n

~ol<t'l'<' pnlitil'l><' grot•p deur<lat Juasgrnoemd(' 'n

anti-lwmmunio;-tirs<' \'l'l'g"ndN·ing op dip trappe \'an di<' .Johannesburg<:!' ~tachan!

gclwn h<'L

Toe daar onlangs 'n verbod gepl3as is op di:! vergadcrings \'1\n hierdie grocp op ):-lekkc ann die Rand, het Die O.B. hom st,•rl>

danrlecn uitgespre('l<. Sy ~impatic vir anti-lwmmunisticse

oplrcdt-laat hom egt ~,. nie toe om die invoering van Yerkeerde praklyk•• onopgcmcr!< te laat \'Cl·bygaan nie. Die grootstc deel \'an dit·

Afril<anerYol!;: is nog gorbdi<'nstig en op grond daan·an nllet'n is

Sonda~sontheiliging Rlerl< af te keur. soos dan ook l'·~bcur hcl

in die ge\'al \'an d!e \'OI)rg-cnome \'Oetbalwedstryd. Die A frilt:•n<'l'

s~ tradisie om eli, Sondag tc eerhiedig. h~t inderdaad reeds so sterk ingcslaan dal Engelssprekendes ·n jaar of wa.t grl•'ck in

l<aapstad hullc daarop b('roep het dat dit 'n S::'d-Afnl{:t:m~:,•

tradisie is wat g-ehandhaa( moct word t<:en die pogin~ om

n't-maaklikhcdr \ i1· Hritse matrose op Sondae in t<' \'Ot·r. 011l\ in

hierdic geval het dtt' tradis1e oo~win.

Ons vind dit daarom t11ters Jai11mer dat waar <I••'

Engds-

---WerrklOo~hreid

is

Ver~r111im

V

@llil

Sta«JJtsplig

.,'W<'rkloosheid is

'n

Jdad

op d

i

e

Staat en

nic

op

di<'

wcrksoekendf' Yolks

-g;f'noot n

i

<'

.

• ,

l!icrdie belcidspunt hang- met

'n \'erderc tot 'n groot mate saam en derha!wc sa! ons die bcspreking hicr so ver moont-lil{ beperl>, want diesclfde grond

sal later weer g-e<lek word. Baic kortlii{S kan ons hicrdie beslwuing so saamvat:

Die waardcvolstc bate wat 'n

\'Olk het, is nie sy myne of I an-deryc of fnbt·iel<c nic, maar sy mense-materiual, sy

voJI<sge-not<•. Hulle is sy Icwe self; al

d1e ander dingc is maar middels

om te !ewe.

As dit dan so is. dan \·oJg dit

\'ir ons ook so he'dc:- as daglig dat die \'olk wat gesond en in

-stinlt-sCI{Ct' dmlc die moet sy clmnomic· onch'rgesldl.: maak

aan sy h•n r. Ons weet dat hy nie !tan gocl met middcls wat hy nic hct nic. Maar dit is glad

'n nnclrr <ling om van die mid

-d'•l 'n <loci tc maak, b.v. om van die spootWI't; 'n winsafwcrpende bl'sJglwid tc:> maal< wat vir sy

ci{' onlwil daor is, in plaas van

die vcrhrcrsaar \'Un die volk vit· die onlwil van die volk tc wecs.

\'OORfiEELD

·n Voorbeeld: ons wil

aan-nccm dat 'n mens die bedryfs-lcostc \'!ln die spoorwee met

der-lig, vyftig of hoe\·eel perscnt

~al 1<3n \'Cm1inder. \'eral wat Ion<' ht·tref . . . . as jv Koelie

-stasiemeestcrs en hoofklerlte,

en nnlurelle-masjiniste wil he

in plaas \'an jou eie blanke \'Oil{sgeniJte! 1\Iaat· sal daar dan nog blanl{es wees wat !{an

b<'ko:-:lig om in die trcine te ry?

Dit is dalk 'n gesogte

voor-hccld, maar dit dui aan wat ons h1er wil \'Crduidelil<, naamlik dat dit nie soseer 'n kwcssic is

of 'n bedr·yf betaal of· nie (dit wil sc, \'an 'n boel{houcr se standpunt betaal of ni~l. manr \\'('I 'n In\ cs~ic nf clit g-('sinne v:\n hiC'rdic \'Oil{ 'n g'I'Somle en

ord<•n!fil,;(' IC'\\'t' ''"n,J\af of ni<'.

F.n hoc mN·•· g'f's;111w hoP betcr. Ool' hicrdic lwnsiderosie het sy perl{c dit hoc( die Ieser

ons nie tc s(l nir. ]\(nar waar die wocl{er·n;u· .,bclaalbaarheid" berekC'n op 20'~ or GO';(, daar

stet die normalc mens dit

meeslal op ()'~ <'n die stoat !can

dit hnic mimlcr mnal<. Hy lmn

~clfs daar(Jp \'t•rlonr . . . ~n nog

W('n, as dit so-en-so,·c(') !!'<'Sonde ge!:inn(', di•' \'olk nm die

toe-koms. laat !<.'we h('t.

ST.\\ T !'F: PLIG

:'lfaar die enig:;te ,·oJwaardige

\'OIJ{~gt•noot 1s die 1\ crl>cnde \'OII{Sg'l'noot. want alle('niik deur wcrl{, drur die pt·oduksie \·an nuwc \\'am·cles, !can die {.olk sy pacl llrur die lewc baan. As dit clan die pli~ van tlic voll<sgenoot is om ll' wcrl{, dan is tlit. seer 1-t'l<l'l'lil{ diP plig- van diC' staat

om t<• sil•n dat <lanr vir hom

\\ erl{ il'>. Die fcit dat die man

sprei{Cnde al daartoe gekom het

om h1e1·die Sondagstradisie te

eerbrcd1g, daar Afrikaners is wat nou poli tieke \'ergadcrings in die opcnbaar op 'n Sondag

hou. Die feit dat atei'sticse Jodc da::u· 'n gewoonte \·ru1 ge-maak hct om lwmmunistiese

oprulings\'Cl'gadcrings op Son

-rtao• in die stede tc hou. reh

\'Cr-di~ no;::-nie ·n navolging \'311 hul

\'oot·beeld in die stryd teen hullc

me.

wcrl< soclc, toon aan dnt hy nic

wcrksku is nie; toon aan dat hy

sy plig wil nalwm. Die ft•il dat hy wcrlc n!e Jean Yind nie, toon

aan dat <lie staat sy pJig vl'l·-suim het. Daarom siS ons , wcrk-Joosheid is 'n reflcl<sit' op die staat en nie op die wcrl<socl{en-de \'Oiksgenoot nie."

Dis vcral so in hicrdie dac waar die staat mccr en mecr

die ondernemcr op groot slow!

word. In Suid-Afrika bcsit of

beheer die staat aile g-rout

on-dernemings bchalwe die mync

(en dif' Ossl'wubrand\\ ng staan

8gg~<>~<><><><><><><><><><><>~

OoB.-Be/eid

~

~<><><>¢<><>~<><><>~

die na,..ionali ... u ... it• 'an eli<• myn<' definitief V()or ~): Spoorwee ('n kolossal~ ondcrneming-. met d1e grootstc pct·sonec·l in die land).

eleldrisiteitsvoorsic·ning, Yskor.

landnedet·selting en \'Crskcie ancler produl{siebronne wat in baie and<'r Jande in

privaat-hundc gcbly 11ct.

Omdttt di<• Htaat dil uit die

hando van 1lit1 privaatwerJ; -gewcr g-<•ne!'m lwt - en

te-reg ool{ - }{an hy n!(' nou in

t Y<' ,·nn \\'('rldoosh('id die werl;sol'l>('n<]C's na die Jll'i-vaat wcrl;gewC'r vcrwys nie d.\\.<:. agtN di(· of danrdil' firma gaan slwif n!e.

WERI\ \'JH AL)L-\L

Die staat sc beleid is wcrk \'ir alma!. As daar dan nog g1·oot onderncmings is wat met

hier-dic bclcid bots. clan hct die rc-gcl'ing die reg en ook d1c pli~

om dam·die groot ondcrnemt•rs

tot ander sienswyse te n~J{ccr

. .. en nic om die WCI'I{rrs ll'l'IIS' te !>Ide! na die m~·nc, ,uo::; in

1922 n:e!

'n Stelsel van wl't·l<~\'<'rsel,c

ring - d.\\'.5. V<'l'SC'){Cl'ing lt:Cll werkloosheid wat tydelik mag

\'Oorval - is rcNI~ in baic

so-sialistics-geotientecrde Iande in swang, <'n daar is gc<'n vcrsko-ning as dit hi<'r 1\IC ing.:\·ocr

word nic.

Die

M(Qf~ie

W',;f

j<OJ@r Oud

Viering

Op

S<?.el8<enbo$ch

(Yan ·ous UniYer sill'its-korrespondcnt) Verlede Donderdag. 1

Augus-tus. het Die :'llatic, Stellenbosse

studentekoerant, 'n a1·nptelike orgaan van die Stcllenbosse

A.XS.-tak, sy \·yfde \'Crjaardag

bercik. Op 1 Augustus 19-!1 het

die eerste uitgawe Yan die ko

e-rantjic \'erskyn, en die \'yf jaar

wamin dit ononderbroke ell{e

week van die akademiese jaar

die studentegemcensl;:ap, ctie

A.K.S. en die brect·c

,·ollcsbe\'l.a-ging gcdien het, is 'n mcr!<-waardige prestasie.

FEESTELII{HEID

'n Praguitgawc wat OP 2 Augustus verskyn het. het \'Ol-kome reg laat geskied aan die dienspt·cstasic onwrik b a r e

diem; ten spylc \·an \'eel teen

-stand wat opofferings genood-snak het. Boodsl<appe Yan ge-lul{wcnsing is Yan verskeie plc!{kc oor die land ontYang.

Die fcestelil{hcid het 'n hoog

-tepunt bet·eil{ met 'n baie suk

-seS\'Ollc dinec wat Vrydagaand

in DagbreeJ;:, die bel,ende

mans-koshuis. plaasgevind het.

On-gevccr scwcntig gaste het daar

byeengekom. Die :-.ratie en dic

-hene wat \·erantwoordelik was

en is \'ir Die :~ratie. is hoog gc

-ro.:m :'\aas die huidige

redak-sic met meneer Gerhard Rou.-x

as redakteur. en drie

oud-rcdal;:teurs. dt·. P. A. Theron (1912), mnr. D. F. ,.an dcr

Men.ve (19-13) en mnr. H. S. Marais (19H/45}, is ook ,·er-sl{cie promincnte persone by die fecsviering opgcmerl>: die A.K.G., gcnl. J. A, Smith, wat die heildronk op Die

:r

...

ratie

in-gestcl het, prof. B. I. C. van Eeden, dt·. \V. A. Joubert en

mnr. S. P. Botha (die drie lede \·an die beleidskomitee \·an Die

( ,. en·olg op bls. 6, ko!. ·1)

u·ord

//((rtli/; rtitgenuui

om

l(!

kom rzer

OP DIE: Sl\Ol

'GROSDE

WORCESTER

SATI~Un.u;,

17 Al!CliS'J'US

SPREKER:

Vr

.

./

.

F. }

.

~AN

RENSHUUG

(J\:ommandanl-Gcneraal van die Osscwabrandwag)

Dit• n.\:o;.\AH word om ·I 11.111. g'I'OJH'II. HcNlil<e ETE

\\ ord \ anaf 6.30 n.m. bl'di!'ll . . \and\ errigtinge begin om 8 n.m.

/)ie

O

.

R.-Blaasorht•s sal deurgacms rrolihc•

mw:i<•l;

l'l'rslwf.

T

in • dl't dru er~ in \':\1 He vcrg vale, hel<s Raw Dom nan bC'rn

H:

\'OOr lik woo: sion. skai dat \'ir! \'Olk )Ji('l'l nasi men gn:u D. <hlt van J\fn oorl opc-1 hoof 'n l"· \\HI stil .. di(' ht•icl li \'0111 pral \\'CI' knd vul~ I> \'001 Ccn ('11 ( Sl<lll loop gee1 \'00! st~l W('J' ten.· sion sig Juli gcsc rOC! D Jdat 0 sam Afr \\'00 0 gesi }((l:\ \'er, 1110( €1 gt•s' pry ni<', diC' die <I ii'r a gil

Fu

]' lllUI :-;u..• die dt:n Pic l'n SlllJ \Til fun \'ri~