Opgroeien kan niet zonder spel of contact

(1)

2/19/2021 Opgroeien kan niet zonder spel en contact - De Standaard

https://www.standaard.be/cnt/dmf20210218_97904007 1/3

OPINIE JEUGD

Opgroeien kan niet zonder spel en contact

Nicole Vliegen en Saskia Malcorps

Hoogleraar en doctoranda in de Klinische Psychologie KU Leuven; doceren voor kinderpsychologen en -psychotherapeuten en werken in de therapeutische praktijk PraxisP.

Vrijdag 19 februari 2021 om 3.25 uur

Nicole Vliegen en Saskia Malcorps trekken grote ogen als kinderen vertellen wat ze ondernemen om in

coronatijden anderen veilig te houden.

Twee cruciale elementen in het leven van een kind geven groeikracht aan de emotionele en sociale ontwikkeling, van lang voor een kind naar school gaat tot in de vroege volwassenheid. Dit zijn spel, speelsheid en al spelend verhalen maken enerzijds, en je kunnen engageren in hechte en positieve relaties anderzijds. Hoe meer het leven plaatsvindt binnen speelse relaties, hoe meer groeikracht.

Het vliegtuighapje dat door de lucht naar zijn mond toe zweeft, helpt de schaterende baby in zijn groeiproces om een gezonde relatie te ontwikkelen met voeding en eten, veel meer dan verplicht dan wel geforceerd te worden je bord leeg te eten; de kleuter die met blokken bouwt en luidop becommentarieert dat hij ‘in een huis zonder hoeken’ woont, kort nadat hij in de hoek heeft gestaan, toont hoe hij veerkrachtig weer verder gaat na een onprettig moment in de relatie tot een ouder; de pubers die chillend met muziek rondhangen op het plein, oefenen volop hun sociale skills. De samenleving was zich tot voor kort bewust van het belang daarvan en zette volop in op ontmoetingsruimtes en plekken voor haar kinderen.

De coronamaatregelen beperken kinderen net in die twee cruciale aandrijvende krachten. Ze kunnen niet meer altijd en overal spontaan beginnen te spelen, want ze moeten eerst aftoetsen of hun speelse impulsen coronaproof zijn: niet te veel kinderen, niet te veel materialen aanraken, op tijd je handen ontsmetten. Ook elkaar vinden en samen zijn vergt nu een haast volwassen vermogen om te onderhandelen en te plannen: zullen wij vier vandaag een balletje shotten, en maken jullie dan een ander groepje? En zullen we dat dan volgende week anders doen?

Bewust op kot blijven

Als kindertherapeuten hebben we de afgelopen maanden vaak versteld gestaan van hoe goed kinderen en jongeren met al die nieuwe regels en verantwoordelijkheden omgaan. We trekken grote ogen wanneer kinderen vertellen wat ze ondernemen om anderen veilig te houden: een krant maken voor de grootouders met wat ze

(2)

die week gedaan hebben, online gezelschapsspelletjes spelen met nichten en neven op kerstavond, bewust wekenlang op kot blijven om de ouders niet te besmetten. Het vraagt veel van hen, maar ze doen het toch maar, met meer of minder succes – zoals hoort bij opgroeien.

Tegelijkertijd zijn we vaak ongerust over de ontwikkeling van kinderen en jongeren in deze covid-19-tijden. We zijn ongerust wanneer we horen dat kinderen bang worden van nabijheid, of onrustig worden wanneer ze niet voortdurend hun handen wassen:

kinderen die nooit even vergeten dat er een gevaarlijk virus rondwaart. We zijn bezorgd wanneer jongeren vertellen dat hun vrienden afzien en ze er niet ‘echt’ voor hen kunnen zijn of wanneer ze spreken over intense schuldgevoelens nadat ze toch met drie in plaats van twee binnen hadden afgesproken.

Soms zijn we blij dat kinderen af en toe vergeten wat er in de buitenwereld aan de

hand is

Heel eerlijk? Soms zijn we blij dat kinderen af en toe vergeten wat er in de buitenwereld aan de hand is. En af en toe worden we

mismoedig als we horen hoe volwassenen vijandig kijken naar jongeren wanneer ze net dat doen. We schrikken wanneer we lezen dat jongeren worden opgepakt of zelfs een nacht in de cel

doorbrengen wanneer ze in hun verlangen naar samenzijn

coronamaatregelen overtreden. Kunnen we als samenleving blijven nadenken over een passende reactie? Het moet toch haalbaar zijn om met volwassenen – ouders, leerkrachten, opvoeders, agenten, jeugdrechters – het gesprek met kinderen en jongeren aan te gaan over wat ze nodig hebben en hoe ze daarbij waakzaam blijven over veiligheid? Een gesprek voeren over hoe je ondoordacht in de fout bent gegaan, is zo belangrijk: ‘we hadden echt niet begrepen hoe gevaarlijk dit is’. Wanneer zo’n gesprek wordt gevoerd op een politiekantoor, met iemand die de maatschappelijke opdracht heeft te waken over de handhaving van regels en afspraken, krijgt het nog meer gewicht. We hebben al vaker gezien hoe een opvoedend gesprek met een politieagent na een diefstal jongeren meer tot inzicht heeft gebracht dan een straf.

Praten herinnert jongeren aan regels die ze even vergeten waren en waarschuwt voor mogelijke gevolgen – inderdaad, zo gaat dat toch in opvoeden? Spreken kan samen denken worden, over hoe ze elkaar kunnen helpen wanneer iemand de regels dreigt te vergeten. Bij al te hardnekkig vergeten, zou een opvoedende maatregel kunnen helpen, vergelijkbaar met de verplichte verkeersles bij een eerste keer fietsen zonder licht. Wat wanneer we jongeren die meerdere overtredingen begaan inschakelen in de stedelijke buurthulp voor de noden van kwetsbare buurtbewoners? Voor voetballers kan een bezoek aan een covid-afdeling, misschien voor sommige jongeren ook? Het is in deze stressvolle tijden belangrijk kinderen en jongeren ruimte te blijven bieden om te experimenteren, en hen te omringen met volwassenen die meedenken en bijsturen. Een samenleving is toch de oefenruimte bij uitstek om op te groeien, om te leren verantwoordelijkheid te

(3)

dragen voor jezelf en voor anderen. Ze zullen de skills die ze nu oefenen nodig hebben om de draad van hun leven straks weer op te nemen en – misschien wel versneld – volwassen te worden.

Verschenen op vrijdag 19 februari 2021

LEES MEER

25/01/2021 | ‘Laat kinderen en jongeren buiten sporten in groepen van tien’

(https://www.standaard.be/cnt/dmf20210125_95669952)

VANDAAG | ‘We kunnen terugvallen op cellen in andere zones’

VANDAAG | Museumbezoek met Museumpas opnieuw op peil van voor corona

VANDAAG | Dirk Ramaekers verlaat Jessa om voltijds voor taskforce vaccinatie te werken

GISTEREN | Een uurtje op 1.000 graden, dan is elk restje corona weg