1 Ontwikkelingen en uitdagingen voor de afdeling jeugdgezondheidszorg
9 maart 2018
Jeugdgezondheidszorg algemeen
De jeugdgezondheidszorg (JGZ) is vrij beschikbaar voor alle jeugdigen in Nederland tot hun 18e verjaardag. Het doel van de JGZ is bijdragen aan een gezonde en veilige opgroeisituatie van jeugdigen, zowel als individu en als groep. Dit doet de JGZ door voorlichting te geven, vroegtijdig te signaleren en waar nodig kortdurende aanvullende hulp te bieden of door te verwijzen naar specialistische zorg. De JGZ volgt de gezondheid en ontwikkeling van kinderen, in brede zin, en altijd in relatie tot de omgeving waarin het opgroeit. Dit vraagt om een samenspel tussen JGZ met (voor) scholen, wijkteams en -voorzieningen, eerstelijnszorg en met de specialistische hulp. De JGZ heeft hierbij extra aandacht voor kwetsbare groepen ouders en jeugdigen.
De kracht van de jeugdgezondheidszorg
In een maatschappij waarin medicalisering een steeds sterkere vlucht neemt, ondersteunt de JGZ ouders en jeugdigen vanaf (of zelfs voor) de geboorte in een gezonde en veilige ontwikkeling. Met de JGZ levert de publieke gezondheid een basisvoorziening die laagdrempelig en preventief gericht is. De JGZ ziet alle kinderen; het bereik van JGZ is groot, in het eerste levensjaar bijna 100% en op de leeftijd van 5,5 jaar 95%. Deze publieke, preventieve voorziening is zeer kosteneffectief:
elke geïnvesteerde euro levert maatschappelijk 11 euro op.
JGZ: een gestructureerde uitvoering
Om alle jeugdigen van Gelderland-Zuid op een doelmatige manier te kunnen bereiken, is de uitvoering van de JGZ sterk gestructureerd. In het basispakket JGZ (0-18) is wettelijk vastgelegd op welk moment in de ontwikkeling welke zorg geboden dient te worden. Denk onder andere aan het beoordelen van de groei, de lichamelijke en (psycho-)sociale ontwikkeling, het screenen op lichamelijke afwijkingen en spraak- taalstoornissen, seksuele ontwikkeling, veerkracht en sociale weerbaarheid, veiligheid (kindermishandeling), veilig internetgebruik, preventie schoolverzuim, etc.
Na signaleren van een (risico)situatie of een probleem vindt zo nodig ondersteuning plaats vanuit de preventieve activiteiten. Dit kan bijvoorbeeld door het inzetten van specifieke programma’s of (groeps)activiteiten, zoals Voorzorg, videohometraining, opvoedcursussen en M@zl. De jeugdarts kan ook doorverwijzen naar de eerstelijns- of de gespecialiseerde zorg.
De JGZ voert de werkzaamheden uit volgens landelijk vastgestelde richtlijnen.
Om alle kinderen op de juiste momenten in hun ontwikkeling te volgen, is een sterk
gestructureerde uitvoering nodig. De JGZ functioneert dan ook als een geoliede machine, waarbij verrichtingen in tijd genormeerd zijn.
De maatschappij verandert: Meer flexibiliteit en zorg op maat
Met de maatschappelijke veranderingen, verandert ook de uitvoeringspraktijk van de JGZ. Waar eerst alle jeugdigen precies hetzelfde aanbod kregen, wordt nu meer en meer gezocht naar flexibiliteit in de aanpak. Hierbij staan de gezondheid en veiligheid van het kind en de behoeften van ouders als verantwoordelijken voor de opvoeding centraal. De nieuwe werkwijze, een
doorgaande zorglijn, met zorgpaden, laat ruimte om sommige contactmomenten niet of anders in te vullen; dit in afstemming met de ouders. Het contactmoment kan worden ingevuld door
persoonlijk contact, maar ook door een telefonisch contact of e-consult. We vinden het van belang om naast de ouder te staan. Door meer flexibiliteit in de werkwijze wordt aangesloten bij de behoeften van de ouders en de jeugdigen, en ontstaat er meer ruimte voor de ondersteuning van kwetsbaren, in samenwerking met andere partijen.
In Gelderland-Zuid zijn we in 2017 gestart met het ontwikkelen van een doorgaande zorglijn en met zorgpaden. Gezien de strakke uitvoeringspraktijk is dit een majeure ingreep waarbij alle medewerkers geschoold moeten worden op de nieuwe werkwijze we de methode motiverende
2
gespreksvoering gebruiken en een signaleringsinstrument. Daarnaast dient het registratie systeem en alle werkinstructies te worden aangepast.
Ontwikkelen en implementeren ouderportaal
Om klanten digitaal door de GGD te leiden, zal een klantenportaal worden ontwikkeld. Doelstelling hiervan is dat klanten op digitale wijze afspraken kunnen maken, inzien en wijzigen, vragen stellen én ook dat de eigen gegevens of die van hun kinderen digitaal kunnen worden ingezien. Door een klantenportaal in te richten zal de GGD voldoen aan de eis per medio 2020 2010 om klanten inzage in dossiers te geven. Het klantenportaal wordt GGD-breed ingericht.
In 2018 starten we met het inrichten van een ouderportaal voor de JGZ. De inrichting van een ouderportaal werkt mede structurerend voor het aanpassen van de planning- en werkprocessen, en zal sturend werken op het efficiënt en effectief inrichten van klantendossiers.
De JGZ-preventieagenda
Om het verschil te kunnen maken en ook in de toekomst kinderen gezond en veilig te laten opgroeien is landelijk de JGZ-preventieagenda ontwikkeld. De ontwikkelingen van de afdeling JGZ passen hier naadloos op aan. Deze is in 2017 opgeleverd. De vier pijlers van de preventieagenda zijn: ouderschap, hechting, gezondheid en weerbaarheid. Door stevig in te zetten op deze pijlers kunnen maatschappelijke problemen rond armoede, kindermishandeling, schoolverzuim en laaggeletterdheid worden aangepakt.
Hiervoor zijn landelijk actieplannen opgesteld die helpen het JGZ-veld gerichter in beweging te brengen. Ook bevorderen zij de onderlinge samenwerking en de samenwerking met partners. Dit betekent dat ingezet wordt op het bundelen van krachten met GGD-afdelingen, zoals Gezond Leven, Veilig Thuis en Seksuele gezondheid. En dat de samenwerking met scholen, jeugdhulp, wijkteams en huisartsen wordt versterkt.
In onze GGD komt de versterkte samenwerking intern en extern tot uiting in een integrale benadering in de GGD brede programma’s Gezondheid van de Jeugd, Wijk en Omgeving en Vluchtelingen en statushouders. Deze programma’s hebben een ontwikkelcomponent die zich over de jaren heen uitstrekt.
De uitdaging in 2018 voor de JGZ Gelderland-Zuid
De JGZ staat voor een flinke opgaaf in 2018. Behalve het innoveren van werkwijzen, het leerproces van medewerkers, het bedrijfsmatig herinrichten van administratieve processen en inrichten van een ouderportaal, ligt er ook een financiële opgaaf. Met de invoering van het nieuwe
functiewaarderingssysteem HR21 wordt een eind gemaakt aan de diversiteit in functies en functiewaarderingen. Voor de JGZ betekent het echter dat de personeelskosten omlaag moeten worden gebracht. Er zullen dus keuzes gemaakt moeten worden in wat we wel en niet gaan doen.
Concreet heeft de afdeling JGZ een interne taakstelling van €700.000,- voor 2018.
Samengevat staat de afdeling JGZ voor de volgende uitdagingen:
1. Herinrichten van werkprocessen, inclusief scholen en trainen van medewerkers.
2. Inrichten van ouderportaal, aanpassen planningsproces.
3. Inzetten op versterken verbinding met interne en externe partners. Vormgeven van de GGD brede programma’s.
4. Interne taakstelling van €700.000,- in 2018 om personeelskosten te reduceren ten gevolge van introductie HR21 en taakstelling Neder-Betuwe; afvloeien van personeel.
