[ 1 9 0 1 ] azindol blokkeert de neuronale heropname
van norepinefrine en synaptisch vrijgemaakt dopamine. De stimulerende effecten op het centrale zenuwstelsel zijn vergelijkbaar met die van amfetaminederivaten maar komen minder vaak voor. LAREB ontving onlangs een melding van een lithiumintoxicatie bij een 37-jarige vrouw die voor affectieve stoornissen bij schizofrenie werd behandeld met lithiumcarbonaat 800 mg per dag, venlafaxine 150 mg per dag en zuclopentixol-depot. De lithiumspiegel van deze patiënte was gedurende het afgelopen jaar stabiel tussen 0,8 en 0,9 mmol/l. Twaalf dagen na de start met mazindol trof een kennis de patiënte brakend en motorisch onrustig aan. Nader onderzoek wees uit dat er geen tabletresten in het braaksel aanwezig waren.
De lithiumbloedspiegel bleek verhoogd tot 4,41 mmol/l.
In de loop van vier dagen na staken van lithium, daalde de lithiumspiegel tot 0,37 mmol/l. Tot vier dagen na normalisatie van de lithiumspiegel waren er echter nog evidente spraakstoornissen: de patiënte leek het gesprokene te begrijpen maar sprak zelf onbegrijpelijk met woordherhalingen. Ook articuleerde zij slecht tot een week na normalisatie van de lithiumspiegel.
Geleidelijk namen de neurologische symptomen (inclusief spraakstoornissen) af. De lithiumtherapie werd weer ingesteld waarmee een normale bloedspiegel werd bereikt van 0,89 mmol/l. Samenvattend: de intoxicatieverschijnselen waren, voor zover te beoordelen, een maand na intoxicatie verdwenen.
Lithium heeft een antimanische en een
antidepressieve werking. Het heeft, in therapeutische dosering, behalve lichte sedatie, weinig effect op gezonde personen. De farmacologie van lithium is zeer complex. Er zijn invloeden op zowel het noradrenerge als het serotonerge systeem. De invloed op het dopaminerge systeem lijkt minder groot te zijn. Het exacte werkingsmechanisme is niet bekend [1 2].
Lithiumtherapie dient mede te worden gecontroleerd op geleide van de bloedspiegel. Alle middelen en aandoeningen die de zouthuishouding beïnvloeden zullen ook de lithiumspiegel beïnvloeden [1].
De mogelijke interactie tussen lithiumcarbonaat en mazindol is reeds als casuïstiek in de literatuur beschreven [3].
Een 58-jarige vrouw werd gedurende vijftien maanden behandeld met lithiumcarbonaat 300 mg driemaal daags voor een manisch depressieve psychose.
Haar lithiumspiegel werd maandelijks gecontroleerd en bevond zich steeds in de therapeutische range van 0,4 tot 1,3 mmol/l. Omdat haar gewicht gedurende die vijftien maanden toenam kreeg zij mazindol 2 mg per dag voorgeschreven. Drie dagen na de start van mazindol bemerkte haar echtgenoot dat zij apathisch werd en progressief ataxisch. Zij continueerde de mazindol en de lithium nog zes dagen en werd uiteindelijk in het ziekenhuis opgenomen met trekkingen, stijfheid van ledematen en spierschokken.
Zij was uitgedroogd en kreeg stuipen. Haar lithium- spiegel was gestegen naar 3,2 mmol/l. De mazindol werd gestaakt en de patiënte werd gerehydreerd, waarna zij herstelde.
Bovenstaande casus geeft duidelijk het belang aan van een regelmatige controle van lithiumspiegels. Bij medicatiewijziging, belangrijke gewichtsverandering of aanwijzingen van veranderende water- en zoutbalans, kan een lithiumintoxicatie ontstaan en dient men de lithiumspiegel te controleren.
Het gevaar voor het optreden van een lithium- intoxicatie door toevoegen van mazindol staat niet vermeld in het Farmacotherapeutisch Kompas. Ook de algemene bewakingsmodule die door de KNMP wordt bijgehouden, waarschuwt niet als mazindol aan lithiumtherapie wordt toegevoegd. Omdat patiënten die lithium gebruiken regelmatig in gewicht toenemen, is extra oplettendheid noodzakelijk. Zowel het volgen van een dieet als het gebruik van een eetlustremmer, en het optreden van snelle gewichtsveranderingen moeten nauwkeurig worden gevolgd gezien de kans op een lithiumintoxicatie
1 Van der Kuy A, red. Farmacotherapeutisch Kompas. Amstelveen:
Ziekenfondsraad,1998:104-7, 1029-31
2 Baldessarini RJ. Drugs and the treatmant of psychiatric disorders.
In: Hardman JG, Limbird LE, red. Goodman & Gilman’s The pharmacological basis of therapeutics. New York: The McGraw- Hill Companies, 1996;446-9.
3 Hendy MS. Mazindol-induced lithium toxicity. BMJ 1980(1) 684-5.
18 december 1998 Jaargang 133 Nr. 51 Pharmaceutisch Weekblad
Patiënt sprak niet te volgen taal
Mazindol is een tricyclische eetlustremmer die chemisch geen verwantschap
vertoont met amfetaminen zoals (dex)fenfluramine; de farmacologische effecten zijn wel vergelijkbaar. Het onderdrukt de eetlust via modificatie van het noradrenerge en het dopaminerge metabolisme.
Monique Verduijn
Lareb, regio Zuidoost- Nederland
