Geneesmiddelenbulletin,
(Gebu 2008 (september); 42: 88-89)
Acneïforme dermatitis bij gebruik van vitamine B12
Hydroxocobalamine-injecties en cyanocobalamine (in een multivitaminepreparaat) worden gebruikt bij de profylaxe en behandeling van een vitamine B12-deficiëntie. Het Nederlands Bijwerkingen Centrum Lareb heeft elf meldingen ontvangen van acne of acneïforme dermatitis tijdens gebruik van vitamine B12-preparaten.
Meldingen. De meldingen betroffen tien patiënten die werden behandeld met hydroxocobalamine 1.000 µg. De injecties werden gegeven met een doseringsinterval uiteenlopend van drie dagen tot een maand. In één melding betrof het een meisje van 15 jaar, van de overige patiënten varieerde de leeftijd van 27 tot 53 jaar. In tegenstelling tot wat wordt vermeld in de literatuur, werd
acneïforme dermatitis ook gezien bij mannen (drie meldingen betroffen mannen). De tijd tussen de aanvang van het gebruik van vitamine B12-injecties en het optreden van de huidreactie bedroeg 10 dagen tot een maand. Slechts bij drie meldingen is de afloop bekend, de acneïforme dermatitis was reversibel na het staken in deze gevallen. Bij één patiënt werden de injecties met een interval van een maand gegeven en verdween de huiduitslag telkens na ongeveer een week. Naast de tien genoemde meldingen werd eenmaal acneïforme dermatitis gemeld na toediening van oraal cyanocobalamine.
Ten opzichte van andere geneesmiddelen in het gegevensbestand van Lareb worden acne en acneïforme dermatitis vaker gemeld bij hydroxocobalamine. In het gegevensbestand van het 'World Health Organization Collaborating Centre' in Uppsala zijn in totaal 22 meldingen opgenomen van acne of acneïforme dermatitis bij gebruik van hydroxocobalamine en 20 meldingen bij
cyanocobalamine.
Literatuur. In de productinformatie van Hydrocobamine® (hydroxocobalamine) wordt acneïforme dermatitis niet genoemd als mogelijke bijwerking maar in de productinformatie van Neurobion®, een multivitaminepreparaat met onder meer cyanocobalamine wordt wel vermeld dat acne kan
voorkomen.1 2 In de literatuur wordt acneïforme dermatitis beschreven, vooral bij gebruik van hoge doseringen vitamine B12 (5-10 mg per week), zowel na toediening van injecties als na het gebruik van tabletten. In sommige gevallen betrof het combinatiepreparaten die ook vitamine B6 (pyridoxine) bevatten. Acneïforme dermatitis ontstaat meestal binnen 1-2 weken na het gebruik van vitamine B12, na het staken van de therapie verdwijnen de klachten snel. Acneïforme dermatitis als gevolg van vitamine B12 manifesteert zich als papels en pustels, folliculaire ontstekingen, rosacea en combinaties hiervan. Comedonen en cysten zijn meestal niet aanwezig. Opvallend is het
monomorfe karakter van de huidreactie, veel papels en pustels zijn in precies hetzelfde stadium van ontwikkeling. De literatuur is niet eenduidig over de lokalisatie: zowel het gezicht (voorhoofd, wangen, kin) als de romp (borst en schouders) worden genoemd. Acneïforme dermatitis bij gebruik van vitamine B12-preparaten zou vooral bij vrouwen voorkomen. Kenmerkend is verder dat de klachten vaak ontstaan op een voor acne ongebruikelijke leeftijd bij personen die in hun puberteit geen acne hebben gehad en het feit dat het niet alleen voorkomt bij personen met een overmatig vette huid. De huidreactie reageert niet op behandeling met tetracycline.3-5
Het is onduidelijk welk mechanisme ten grondslag ligt aan het ontstaan van acneïforme dermatitis. Een bacteriële oorzaak is niet waarschijnlijk. Mogelijk ontstaat lokale irritatie met ontsteking van het folliculaire epitheel door excretie van vitamine B12.6
Conclusie. Bij het ontstaan van acne of acneïforme huiduitslag bij patiënten die voorheen niet of nauwelijks last hadden van acne en die buiten de voor acne typische leeftijdscategorie vallen, is het goed om een medicamenteuze oorzaak te overwegen. Tijdens de therapie met vitamine B12, vooral hydroxocobalamine-injecties, kan acne-achtige huiduitslag ontstaan, ook in lagere doseringen. Deze klacht wordt vaak niet herkend als bijwerking omdat een acneïforme dermatitis niet wordt vermeld in de productinformatie van Hydrocobamine®.
1. Productinformatie Hydrocobamine® versiedatum 25-10-2007 http://db.cbg-meb.nl/IB- teksten/h02471.pdf.
2. Productinformatie Neurobion® versiedatum 27-06-2005 http://db.cbg-meb.nl/IB- teksten/h00531.pdf.
3. Braun-Falco O, et al. Zur frage der Vitamin B6-/B12- Akne. Ein Beitrag zur Acne medicamentosa. Münch Med Wochenschr 1976; 118: 155-160.
4. Dupré A, et al. Vitamin B-12 induced acnes. Cutis 1976; 24: 210-211.
5. Scherertz EF. Acneiform eruption due to 'megadose' vitamins B6 and B12. Cutis 1991; 48:
119-120.
6. Jansen T, et al. Rosacea fulminans triggered by high-dose vitamins B6 and B12. J Eur Acad Dermatol Venereol 2001; 15: 484-485.
Lareb
U wordt verzocht bijwerkingen te melden aan het Nederlands
Bijwerkingen Centrum Lareb. Meldingsformulieren kunt u vinden in het Farmacotherapeutisch Kompas en op www.lareb.nl.
