uitsluitend op voorwaarde dat noch het geheel noch delen worden gereproduceerd zonder toestemming van het KITLV. Dit behoudt zich het recht voor een vergoeding te berekenen voor reproductie.
Indien op het originele materiaal auteursrecht rust, dient men voor reproductiedoeleinden eveneens toestemming te vragen aan de houders van dit auteursrecht.
Toestemming voor reproductie dient men schriftelij k aan te vragen.
Thisfilm is supplied hy the KlTLVonly on condition that neither it nor part of it is further reproduced without first ohtaining the permission of the KlTLV which reserves the right to make a charge for such reproduction. lf the material filmed is itself in copyright, the permission of the owners of that copyright wiU also be required for such reproduction.
Application for permission to reproduce should he made in writing, giving details of the proposed reproduction.
SIGNATUUR
MICROVORM:
SHELF NUMBER MICROFORM:
MMETA 1294
RIMBOE .
Indisch drama la vier bedrijven
DOOR
Bob Bertina.
N.V . . VINK's Uitgevers-
Maatschappij - Alkmaar
• Ol '.~ •
/.y. -.~. " . . '. : .
. ... J. _ ... . . ' .. ~. ,.
•
111111!111 1~~OO~ll~ll!I~I~~ 1111 R I MBO E
• Indisch drama in 4 bedrijven
DOOR
BOB BERTINA.
N. V. VINf('s Ul'rGEVERS~IJ .. A 'LKMAAR
AUTEURSRECHT.
Diiettanten-toneelgezelschaJ.'p~n. die dit stuk wen~
sen op te voeren. moeten voor EERSTE opvoering minstens "8 telcst~kjes aankopen. - Bij bestelling daarvan . bekomen zij van ons een bewijs. dat re<:ht geeft voor éérste opvoering. hetgeen EEN jaar geldig is.
Zonder dit bewijs is de opvoering verboden, ook al zijn de tekstboekjes aangekocht! .
Men gelieve zich dus vóór elke opvoering van eell OPVOERINGSBEWIJS te voorzien!
. . . Voor elke verdere opvoering moet de per- missie minstens acht dagen van tevoren worden aan-
"gevraagd bij: I. B. V. A. "Holland", Internationaal
bureau voor
A
u t eu r $- en0
p v 0 e ti n g s re c h ten, Alkmaar. Tel. 2135. Giro 81356Het auteursrecht voor ber-opvoering bedraagt f 12.50 per opvoering.
De auteursgelden moeten gelijktijdig met de aan- vrage bij bovengenoemd bureau worden gestort.
Er wordt geen opvoeringsbewijs afgegeven. indien de kosten hiervoor niet zijn voldaan.
Frauduleuze opvoeringen worden gerecbtelijk vervolgd.
PER S 0 N E N:
I TERBRAAK.
•
boofd-ingenieur.ZIJN VROUW.
BEP. zijn dochter.
/ HAN. zijn zoon.
/ DICK VBRBIEZEN. ingenieur I HOGERWOU. ingenieur.
/ DOMERINK, ingenieur.
NINI. diens vrouw.
/ VAN DOORN. blanke chauffeur.
/ HANG-KO. chinese cantine-houder.
/ NIDJI. inlandse kokki.
OveriQens nog 2 andere kokki's.
Het stuk speelt in de rimboe.
. .
Het eerste bedrijf ten huize van Terbraak.
Het tweede bedrijf op de waranda van een tijdelijke bungalow.
Het derde bedrijf idem idem.
Het vierde bedrijf in de cantine van den Chinees Hang-Ka.
ALPHABETISCHE LIJST
van in dit stuk voorkomende Maleise woorden. met de Hollandse betekenis .daarachter.
Ajo!
Amok Anah blanda Atoen Bandjir Gilah Hari Besar
Indo Katjang Kemari! Klamboe Koeli Kokki Kongsikang
Mandoer Moesson
Njai
een uitroep
aanval van razernij kind van een blanke vrouwenaam
overstromende watervloed gek
Inheemse Zondag voor de koelies (gewoonlijk na betaaldag)
halfbloed
scheldnaam voor halfbloed Verdomme!
slaapn~t tegen muskieten zwarte arbeider
jongen (bediende)
scheldnaam voor Europeaan. die ver~
geet. dat hij blanke is. Soms iemand. die nooit in de tropen zal wennen.' Soms iemand. die teveel leeft als de inlanders.
bruine opzichter
gedeelte van het jaar. Men ondel'~
scheidt droge en natte moesson. Het laatste is het regentijdperk.
huishoudster. door de Europeanen ook wel .. snaar" genoemd.
Pondok
Saja!
Salam Sinjo Sinkeh Toewan Toewan Besar Tong-tong Totok
huisvesting voor inheemse bevolking bij een werkkamp of onderneming. dus een soort dorp op zich.
Jal een groet
ook scheldnaam voor halfbloed groentje
mijnheer
mijnheer. de directeur gongslag(en) als tijdsein scheldnaam voor inboorling
EER?TE BEDRIJF.
Toneel stelt voor: de prettig ingerichte u/aranda ua"
een bungalow. In achterwand enkele ramen en open- slaandé middendeuren, waarachter verlicht uertrek.
Op voorgrond toneel: een balustrade met twee of dri~
houten pilaren. Links en rechts open coulissen. Meu- bilering met rieten stoelen. Op de balustrade staat een ventilator in werkmg. Op waranda gedempte ver- lichting. Krontjongmuziek. Gongslag.
DOEK GAAT OPEN.
Aan een grote ronde tafel links zit een gezelschap dames en heren aan het diner. De heren zijn gekleed in tropencostuum en de dames in avondtoilet. Links en rechts op de achtergrond staan twee inlandse kok- ki's in afwachting van mogelij'ke bevelen. De kokki's zijn gekleed in kleurige sarong en hoofddoek. Vrolij'k stemmen rumoer en gelach.
TERBRAAK (een kalme slanke vijftiger. gedistingeerd
.
in zijn optreden. tikt tegen z'n glas. Invallende stil- te. Is intussen opgestaan): Waarde Verbiezen ... Te- midden van de opgewekte stemming, die er hier vanavond bij ons, aan de rand der beschaving, heerst, zou ik toch nog enkele woorden willen laten horen, die iets meer betekenen dan een joviale grap of een vriendschappelijke scherts ...
BEP TERBRAAK (een knappe. charmante jonge- dame): Maar papa, .kunt U het weer niet zonder de nodige ernst? ...
TERBRAAK: Neen, jongedame ... IK niet .. .1 H0GERWOU (een Indo. dus zwart haar en 'ge-
. kleurde huid. Zeer beschaafd in z'n optreden): Maar ook volgens uw dochter, mijnheer Terbraak.
is deze ernst toch nódig! ... (gelaclt).
HAN TERBRAAK (een jongeman van even twintig):
Paf! ... (met gebaar van "die zit").
BEP (komisch): Poef! ... (gelach).
TERBRAAK: Je bent nu acht maanden weggeweest.
Verbiezen ... Je hebt Europa teruggezien en je hebt gelegenheid gehad vergelijkingen te maken tussen daar en ." hier ... Je weet wat Europa is en je weet wat voor jou Indië is ...
VERBIEZEN (een knappe. blonde vent): Maar al te goed! ... (peinzend. Er is een stilte gevallen).
TERBRAAK : Och ... Dit land brengt voor ons alle- maal z'n moeilijkheden mee ... Maar van jou heb ik dikwijls gedacht, dat ze je de baas zouden worden ... Dat dit nooit is gebeurd, pleit voor je en kan je een steun zijn voor de toekomst ... zes jaar rimboe zijn er niet voor niets ... (even een stilte).
TERBRAAK : En als ik nu op deze avond een dronk wil uitbrengen, dan doe ik dat, ingenieur Verbiezen, op onze toekomstige samenwerking en ik spreek daarbij de wens uit, dat je in de zes jaar, die voor je liggen, dezelfde blijft, die je nu bent ... èn als ingenieur, èn als kameraad, èn als mens ...
VERBIEZEN (is opgestaan en klinkt met Terbraak) : Dank u, mijnheer Terbraak ! (intussen applausje) MEVR. TERBRAAK (dame van middelbare leeftijd.
Hartelijk): En IK hoop, dat je hier altijd even graag zult blijven komen als tot nu toe .:.! (klinkt even- eens met Verbiezen)
VERBIEZEN (staat wat onwennig. afwezig bijna): .' Dáár hoeft u niet aan te twijfelen
BEP (is ook opgestaan. Spontaan-hartelijk tegen Ver- biezen): Zou je ook niet 'ns met mij klinken?! .•.
aid boy ... Daar ga je ... Die paps is altijd prach- tig, als hij ernstig wordt ... (haar ontroering ver- bergend) Dick, jongen, die acht maanden waren erg lang ... En ik heb je verdraaid gemist!
HOGERWOU (hoffelijk): Dan hoop ik maar, dat IK iets van dat gemis heb kunnen vergoeden! ... Ver- biezen. alle goeds I (stoot met Verbiezen aan) VERBIEZEN (hem aankijkend): Alle goeds ...
BEP (spontaan): 0, jullie zijn de twee beste vrienden, die ik heb I...
HAN (aan de andere zijde der tafel; jolig): Vergeet mij niet I ... En ik wou ook nog wel 'n paar woor- den zeggen ... (gaat op z'n stoel staan).
MEVROUW (verschrikt): Maar Han .. .I BEP: Jij zoekt het hoog!
HAN: Hoe hoger ik sta, hoe beter ik kan praten! ...
Nou dan ... Wat ik zeggen wil ... Tja, daarnet had ik nog zo'n prachtzin ... Verduiveld ... Hoe was dat nou ... ? (gelach). Enfin ... Verbiezen ... Je bent naar Holland geweest en nou ben je weer hier ...
En ... Kort en goed ... Ik hoop, dat we samen nog veel plezier zulllen beleven, zowel hier thuis als in die vermaledijde rimboe ... (gelach).
BEP: Schaam je I... Wat een schande . van een speech! ...
HAN (is weer gaan zitten): Nou ja ... Dat is ook ieder z'n werk niet ...
BEP: Dat blijkt! ... (hem uitlachend) Paf!
HAN (komisch): Poef ... ! (gelach; allen zitten weer).
TER BRAAK (tikt weer tegen z'n glas)
BEP (lachend): Maar, papa! ... Hebt u de smaak te pakken? .. ,
TERBRAAK : Ja ... Toen je broer daarnet zo'n ju-
weel van 'n redevoering hi4tJ~, schoot mij nog iets te binnen, dat ik graag wilde "zeggen ... '.' HAN: Die papa zit vandaag ."iet ~p z'n ,praatsf~J
maar op z'nspreekstoel !... .
TERBRAAK: Inderdaad houd ik wel !{I,s. van zo :~u
en dan een paar woorden te zeggen, jongen "', En vooral in dit special~ geval tègen jou ... J
BEP: Oeiii!!!
HAN: Lieve hemel .• .!
TERBRAAK : In ernst, Han!' ... : Ook voor jou ·.heeft deze avond een bijzondere betekenis ... Immers de onb.!zorgde tijd van je leven Iig,t. nu achter je en j~
staat aan het begin van die periode, waarin je je echte "Ieven" nog moet maken ... Je bent nu al~
volontair in dienst gekomen van de maatschappij, waaraan ik m'n grootste werkkracht heb gegeven, de maatschappij waaraan knappe ingenieurs' verbon- den zijn als hier Verbiezen en Hogerwou ... Mor- gen vertrek ook jij me~ ons naar de rimboe .;.' Die
... vermaledijde" rimboe, waarvan jij nog niet een
<. 'derde afweet ... .. Veel plezier" is daar niet te bele-
. ven ... Maar wel zal je ondervinden, dat er in de rimboe maar twee mogelijkheden voor je zijn: OF je wordt een man, een kerel ... OF je wordt een beest I Je kunt kiezen! ... (enigszins bewogen). Je bent nog jong, Han' Heerlijk jOl1g, maar ook erg jong' En je zult er de zwaarte van moeten dragen', Verbeeld je niet, dat je het leven hier en de trope'n kent, omdat je hier bent geboren' De rimboe leer je nooit kennen I Hoogstens verdragen! ... En wen je aan de gedachte, dat je dat verdragen-allëën zult moeten doen! (even peinzend) Alleen ... Dat is het beste... Daarom wil ik m'n tweede dronk op deze ... a.vond uitbrengen op jou, jongen. Daar ga je! DéJt
,.je spoedig zult hebben begrepen. dat er nu iets an,:
. ,ders . van je verwacht wordt .dan een .. paf.poef
spelletje ... (verbergt z'n ontroering onder $Cherts).
met je zustu!
HAN (ontroerd, stoot met z'n vader aan): Dank u.
vader ... Ik zal m'n best doen ... Ik beloof het u ... ! MEVROUW: Jongen ... (kust haar toon).
HOGERWOU : Ik twijfel er niet aan, mijnheer Ter- braak of uw zoon zal laten zien, dat hij UW zoon is!
TERBRAAK : Dank je voor het compliment, Hoger- wou ... Als ik je niet beter kende, zou ik denken.
dat je mij wilde vleien '"
BEP (bij haar broer, aanstotend; zacht): Paf ...
HAN (ook zacht): Poef ...
VERBIEZEN (staart afwezig voor zich uit): Alleen .. : Dat is het beste ...
TERBRAAK : Ik stel nu voor. dat wij de tafel op- breken en dat de heren gezellig een sigaar roken.
HAN: Dat voorstel wordt zonder hoofdelijke stem- ming aangenomen I (Het gezelschap gaat naar rechts, waar een gezellig zitje is van ~eten stoelen. Me- vrouw geeft intussen de kokki's enkele aanwijzingen.
De kokki's beginnen de tafel links af te ruimen).
BEP (inhakend bij Verbiezen) : Wat ben jij toch stil.
Dick, vanavond I Scheelt er wat aan? '"
VERBIEZEN : Welneen ... Mij mankeert niets ...
BEP: Denk er aan I Het is voorlopig de laatste avond. dat we nog wat aan elkaar hebben! Zet dus een vrolijk gezicht en lach!
VERBIEZEN : Je hebt gelijk I... Ik zal m'n best doen I (kijkt haar lachend aan) ... Ben je blij. dat 'k weer terug ben? ...
BEP (kijkt hem even aan, knikt dan): Ja ... (beiden doen wat onwennig nu tegenover elkaar, wal ver- legen. etc" niet goed wetend wat nu precies fe zeggen),
HOGERWOU (naderbij komend, holfelijk): Zullen wij nog een dansje maken. juffrouw Terbraak?- ...
Ik vermoed. dat u daar nu wel zin in ZUil hebben!
BEP: Hè ja .,. Graag.! ...
HOGERWOU (lachend): Ook dat zal vanavond voor·
. lopig voor 't laatst zijn! ...
BEP: Laten wij het er daarom nog maar eens van nemen! (beiden gaan lachend af door middendeur.
Vt!rbiezen kijkt Bep na),
TERBRAAK (een kist sigaren aanreikend): WIJ zul.
len ons maar overgeven aan het genot van een goede havana ... Dansen. direct na zo'n overvloedige maaltijd, zullen we maar aan Hogerwou overlaten ...
Steek je óók op. Verbiezen ? ...
VERBIEZEN (schrikt op): Graag, ja ... (komt ook naderbij) .
HAN: Zo' n dansmaniak als die kerel toch is! ... En- fin. Bep mag dat wel ... (De heren steken op. Van- uit het achterliggend vertrek klinkt zachte dans- muziek).
MEVROUW: En vertel ons nu nog eens wat nieuws uit Europa, Dick? ... Hoe is het in Holland? ...
VERBIEZEN : Europa, mevrouw? ... Holland? ..
Och ...
TERBRAAK : Misschien wil je daar juist nu liever niet over praten. nietwaar Verbiezen ? ... Ik begrijp je, kerel ... Ik ben ook eens acht maanden met verlof geweest... Na die eerste keer niet meer ...
Als ik Europa weer terugzie dan moet het voor- goed zijn! ...
MEVROUW (peinzend): Zouden we dat nog eens beleven? ...
TERBRAAK: Waarom niet? ... Je zult zien, vóór je e'r zelf erg in hebt, wandelen wij weer door de Haagse Veenestraat I
MEVROUW: De inensen in Holland kunnen nooit begrijpen, wat wij, hier missen!
TERBRAAK : Verdomme. nee .. .I!
VERBIEZEN (aarzelend): ... Ik zat daarnet eigenlijk te overdënken, of hetgeen u straks zei, nu wel juist is ...
TERBRAAK : Wat bedoel je, Verbit>zen? ...
VER'BIEZEN: Denkt u werkelijk, dat 't het beste is.
dat wij, mannen, onze moeilijkheden in de rimboe alléén dragen 1 ... Onder alle omstandigneden?
" (ziet peinzend voor zich uit)
TER BRAAK (verbaasd): Maar, Verbiezen .. .I HAN: Allemachtig '" Wat scheelt jou ... 1
MEVROUW: Ik geloof, dat mijn man dat ten volle 'kan onderschrijven, Dick .. ,I Nietwaar, Gerard? ...
(kijkt haar man veelbetekenend aan)
TERBRAAK : Ja!... Het is' een overtuiging, die de 'ervaring mij le'erde!... Maar waarom vráág je
dat? ....
VERBIEZEN : Ik bedoel ... Er ZIJN toch van die vrouwen, die meetrekken de rimboe in ... die een man helpen, daar ... !?
TERBRAAK : IK had zo'n vrouw, Verbiezen ! ... En ik had er één, die mij inderdaad hééft geholpen!
Één, die een kameraad voor me was, door dik en door dun! (pakt onwillekeurig z'n vrouws hand in de zijne)
MEVROUW: Ho, ho, ho... Maak het nu niet te erg!
HAN: Waarachtig, mama, ik geloof, dat u bloost!
MEVROUW: Och ... Wat doet je vader ook, mij zo in 't zonnetje te zetten? ...
TERBRAAK : Mijn vrouwen ik hebben het altijd goed samen kunnen vinden, Verbiezen ... Ook wan~
neer de rimboe op z'n ergst en de eenzaamheid bijna niet te verdragen was! ...
VERBIEZEN : Maar boe kunt u dan zeggen, dat de ervaring u leerde ... ?
TERBRAAK : Mijn vrouw heeft al haar opoffering en alles, wat zij heeft moeten doormaken, moeten betalen met haar gezondheid ... Een langer ver- blijf in de rimboe had haar het leven kunnen ko~
ten ... (even stilte) Toen stond ik voor het feit weer alléén verder te moeten .. , Wat dat zeggen wil, als je gewend bent het met z'n tweeën te doen ... Enfin... Ik ben er overheen gekomen! ...
(doet diepe haal aan z'n sigaar)
HAN: Maar er zijn toch ook wel vrouwen, die het klimaat kunnen doorstaan, zo goed als de mannen!
TERBRAAK : Je moeder was een door en door ge- zonde vrouw, jongen ... Neen ... Je moet 'n vrouw niet aan de rimboe blootstellen ... Bovendien, tref je een vrouw. die voor de rimboe niet deugt, dan wordt zij voor alle mannen in haar nabijheid de grootste kwelling. die er in de rimboe kan be~
staan! ...
VERBIEZEN (gespannen): Maar als zij goed is, een kameraad: één. die moed heeft en de moeilijkheden weet te overwinnen? ...
TERBRAAK (hem aankijkend): Dan, Verbiezen, blijft altijd nog de verantwoording. die je hebt voor haar gezondheid!... Werkelijk. wij mannen zijn in de rimboe op onze plaats! Wij moeten daar vechten, tegen alles en tegen ons zelf ... Dat behoren wij alléén te doen! ... Als ik opnieuw moest beginnen, deed ik het ook alléén en mijn vrouw ... liet ik ver van dat alles vandaan!
MEVROUW (spontaan): En als IK opnieuw moest beginnen. deed ik weer precies zó! ... Ik heb ner- gens spijt van ... en ik ben blij met mijn man SA~
MEN gevochten te hebben! ...
RIMBOE
TERBRAAK : Zo één als jij is er ook geen tweede 1..
MEVROUW: Massa's! ... Er zijn er genoeg!
HAN: En niet iedereen neemt het leven even zwaar op, papa! ... Dat ziet u hier! ... (schertsend) Wij zitten zwaar te bomen en Bep danst of er geen rimboe bestaat! ... (lacht).
TERBRAAK . Voor je zuster mag er geen rimboe be- staan! NoOit; ... Dat is het beste, wat ik haar kan wensen I (spreekt dreigend bijna, een tikje angstig.
Even stilte. Dansmuziek duurt nog steeds voort) VERBIEZEN (ineens): Komt Hogerwoll allang hier
over huis? ...
TERBRAAK : Enkele maanden ... Eigenlijk is dat ge- komen door Han ... Die kwam me eens een keer opzoeken in het kamp en hij heeft hem daar uit-
genodigd ... •
HAN: Natuurlijk! ... Ik vind hem 'n charmante kerel ... hij had daar ook n~t veel afleiding ...
MEVROUW: En sindsdien is hij bijna iedere maand een week-end hier ...
TERBRAAK : Je weet anders wel, Verbiezen, hoe ik tegenover intiemere omgang met die. Indo's sta ...
Maar ja, mijn zoon vond dat belachelijk ...
HAN: Natuurlijk)... U zult niet kunnen ontkennen.
papa, dat Hogerwou een gentleman is van top tot teen! ...
MEVROUW (zacht): Maar ... een Indo ...
HAN: Ach wat! ... Dat belachelijke vooroordeel tegen die mensen... Daar kan ik me over opwinden.
Verbiezen !... Wat is er op Hogerwol! aan te merken?
MEVROUW: Sst! ... Niet zo schreeuwen, jongen .. . Wij ontvangen hem toch volkomen ongedwongen .. . en hartelijk ...
EERSTE BEDRIJF 15
HAN: Ja, dat wel ... Maar toch vergeeft u hem niet, dat hij een Indo is... Ik kan dat niet begrijpen ...
Vader vertelt altijd, dat hij als ingenieur zo veel respect voor hem heeft ... En toch ... (ineens) Ik ben blij. dat Bep er net zo over denkt als Ik ... Zij is dikke vrienden met 'ol geworden ... En dat is hij waard! ...
TERBRAAK: We zullen dit onderwerp verder maar laten rusten, Han I... En ik geloof, dat je moeder en ik er goed aan doen. een oogje in het zeil te houden wat betreft die vriendschap ...
MEVROUW: Nou. zo'n vaart zal het wel niet lo- pen... Bep zal toch wel verstandiger zijn ... ! We moeten er niet te veel achter zoeken, wel? .. . HAN: Ik lach u uit, mama ... In uw hart mag u hem
even graag als wij ... Maar u durft het niet te laten merken! ... Tot straf vraag ik u heel officieel ten dans I (is opgestaan en maakt voor z'n moeder een diepe buiging) Dan kunt u meteen uw dochter chaperonneren! '"
MEVROUW: Nou ... Vooruit! ... Als je me belooft geduldig te zijn ... !
HAN: Wees gerust, mama! In mijn armen bent u veilig! (beiden gaan lachend door middendeur af) TERBRAAK : Ik moet bekennen. dat ik Hogerwou persoonlijk zelfs graag mag ... Maar de Indo blijft de Indo ...
VERBIEZEN : Ik heb altijd prettig met hem samen gewerkt... Alleen naar mijn zin is hij wat eer- zuchtig ...
TERBRAAK : Man. voor de volle honderd procent!
... En daarbij zo hard als 'n kei '" Ik geloof, dat als wij allemaal dood voor z'n voeten vielen, het hem niet dát zou doen! ... Daar!! ... EnBn ... Wat mij betreft kan hij hier komen, zoveel hij wil. als hij zich maar geen illusies maakt, dat ...
16 RIMBOE
VERBIEZEN : Bep een geschikte vrouw voor hem is ... ! (even stilte) Ik geloof niet, dat Bep ooit aan zoiets zou denken! '"
TERBRAAK : Daar ben ik zo zeker nog niet van, Verbiezen ! Als Hogerwou er maar niet aan denkt!
Maar Schwamm d'rüber! ... Morgen zijn we weer op elkaar aangewezen... En Hogerwou is een goeie werker! Dat moet ik hem nageven! ...
VERBIEZEN : ... En overmorgen zitten we weer in de rimboe ... Dagen lang en nachten lang ... Op- staan, toewan ... Saja, toewan ...
TER BRAAK : Zie je er tegen op? ....
VERBIEZEN : Ja ... Erg!
TERBRAAK : Ik ken dat gevoel. Verbiezen ... Zo pas van verlof ... Acht maanden zijn te weinig .. , (ineens) Ben je ook nog in Zuid-Frankrijk ge- weest? ."
VERBIEZEN : Ja ... Overal trouwens ... Nice, Pa- rijs ... Zwitserland .. .
TERBRAAK: Mm! ... Veel genoten, zeker? Maar haastig, gulzig, hè, net of je bang was te kort te komen? ...
VERBIEZEN : Dat is het juiste woord ... Gulzig! Tot de laatste dag toe! ... En dan ineens, vóór je het kunt realiseren, ben je weer hier ."
TERBRAAK : Je komt er wel weer overheen, kerel! .. , Nogmaals ... Die zes jaar, dat je in Indië hebt aan- gekund, zijn er niet voor niets! ...
VERBIEZEN : Neen... Daar hebt u gelijk in! En EEN ding staat bij mij vast ... (grimmig) Ik zal de baas blijven ... over mezelf en over alles! ... Hoe dan ook!
TERBRAAK : Dat mag ik horen 1 ... (dicht bij hem.
zacht) En haal het niet in je hoofd een blankl'
EERSTE BEDRIJF 17
vrouw naar de rimboe te halen! ... Als het moet.
kan je altijd nog een snaar nemen .. , Dit zeg ik je, als man tegen man ... !
VERBIEZEN : U bedoelt ... 1 Neen ... Ik deed zes jaar zonder ...
TERBRAAK (schouderophalend): Enfin... Op dat punt was je altijd ten beetje teergevoelig ... A pro- pos, ik zou je nog graag een paar tekeningen laten zien... Loop je even mee? ... Het zijn de bestl'k- ken voor die peilers ... (beiden gaan links af. To- neel ligt enkele momenten leeg, Alleen de dansmu- ziek van achtergrond is te horen)
BEP (lachend op): Neen, ik houd er nu werkelijk mee op. .. Hè? Is er niemand meer hier? ...
HOGERWOU (onmiddellijk achter haar opkomend):
Als het dansen u vermoeit, waarom zegt u dat dan niet eerder? (schuift stoel voor haar bij)
BEP (in stoel neervallend): Het was zalig ... U danst heerlijk, mijnheer Hogerwou ... Dat meen ik Ol~
'ns echt ...
HOGERWOU : Alsof û wel 'ns iets zou zeggen, dat u niet meent ... 1
BEP (lacht): Neen! Dat zou ik werkelijk niet kun- nen! (dansmuziek heeft intussen opgehouden) MEVROUW (met HAN binnenkomend): Hè! Hè!
Lang volhouden kan ik het toch niet meer! Wat doet zo'n oud mens als ik ook te gaan dansen! ...
HAN (zacht. plagend): Uw straf, mama! ...
HOGERWOU : Wat zouden de dames ervan zeggen, wanneer ik ze eens verraste met een spiksplinter-
nieuwe .. , cocktail?! ... '
BEP: Cocktail? ... Een nieuwe? ...
HOGERWOU : Ja, juffrouw Terbraak ! Ik zal ze zelf mixen ... volgens eigen recept en de fijnste, die er bestaat! .. .
HAN: Niet mogelijk I ... In Delft heb ik er één leren brouwen, waarvan ik de weerga nog niet heb ge~
vonden! ... Wij noemden ze Pretty Girl ... !
HOGER\\'OU: De mijne heb ik Rimboe gedoopt ...
Ik stel voor, dat we ze allebei maken ... De dames vormen de jury... Goed? Wie het eerste klaar is?
HAN: Top! Aangenomen! Kokki! Kokki! ... (beiden midden
af.
Stem van KOKKlop achtergrond:Saja, toewan ?... Stem van Han hoort men nog zeggen: "Pretty Girl tegen Rimboe! ... Gelach.
BEP (luid lacllend): Kostelijk! ... (ineens) Mams, ik ben toch zo blij I Zo heel erg blij! ...
MEVROUW (verwonderd): Zo? .. Waarom dan wel, ars ik vragen mag? ...
BEP: Omdat ... Dick weer terug is!
MEVROUW (verrast): Mélar, kind ... !
BEP (ineens bij haar moeder): U mag het nooit.
tegen iemand zeggen, hoor, moedertje ... Maar die acht maanden waren ellendig voor me ... Te weten, dat hij in Europa was en ik hier! ...
MEVROUW: Maar, kind, moet ik dan aannemen, dat .. .7
BEP: Ja, ja, ja ... Zeg het nu maar niet, maar het is zo ... (ineens) Maar niemand mag het weten, hoor ...
MEVROUW: God, kind!... Wil je wel geloven, dat wat je me nu vertelt .. , een pak van m'n hart
is? '" (zucht opgelucht)
BEP (lachend): En waarom dan wel? ...
MEVROUW: Ik ... Dat wil zeggen je vader en ik dachten eigenlijk, dat je je zo ongemerkt aan het verlieven 'Was op ingenieur Hogerwou ... !
BEP: Hoe komen jullie daar bij? ... (lacht hartelijk) Wel neen I ... W.e zijn goeie vrienden, het is waar, maar dat is ook alles! ...
EERSTE BEDRIJF 19
MEVROUW: Des te beter dan maar
BEP (ineens): Maar, mama, waarom is dat een pak van uw hart? ... Dat begrijp ik niet .. .
MEVROUW: Begrijp je dat niet? ... Je hebt ons daardoor van een grote zorg bevrijd ... Ingenieur
Hogerwou ...
BEP (verontwaardigd opspring,end) : Wat is er op . hem te zeggen? ... Weet u iets in z'n nadeel? ...
MEVROUW: Dat niet... Maar er kan hier een meisJe geen groter blamage overkomen dan een huwelijk met zo'n Indo... Dat is genoeg, dunkt me ... !
BEP: Mama. het valt me van u erg tegen, dat It over ingenieur Hogerwou op déze manier oordeelt!
MEVROUW: 'Je moet niet boos worden, kind, maar begrijpen, dat ...
BEP (stampvoet): Ik wil er niets meer over horen! ...
Dergelijke nonsens wil ik niet begrijpen! ...
MEVROUW:' Dan zal ik m'n mond maar houden!
(doet beledigd)
BEP: En ik hoop, dat u aan niemand vertelt van dat ... andere ... !
MEVROUW (ineens opstaand): Ik ga 'ns kijken, waar je vader is gebleven ... (links afgaand) Intus~
sen ben jij misschien wat gekalmeerd! En over dat andere kan je gerust zijn ... (af).
BEP (gaat weer zitten; voor zich): Dat domme voor~ oordeel ... Alsof alle Indo's hetzelfde zijn ... ! . HOGERWOU (van midden opkomend): Voilà! .. De mijne zijn ~Iaar! ... (draagt blad met glazen) Waar is uw mama? ...
BEP: 0 ... zij laat zich een moment excuseren .. Zijn ze gelukt? ...
HOGERWOU : Proeft u maar 'ns ... !
\.
BEP: Dadelijk ... Nu nog niet ... Ik heb behoefte om even rustig te zitten ... Zo maar ...
HOGERWOU: Zo u wilt! ... Sigaret? (houdt z'n koker voor).
BEP: Graag ...
HOGERWOU (geeft haar vuur, steekt zelf een ha- vana uit het kistje op): Ik zal zo vrij zjjn alsnog op het voorstel van uw papa in te gaan ... (beiden roken enkele momenten zwijgend. Bep ligt naden- kend in een stoel. Hogerwou is naar de balustrade gelopen en rookt peinzend voor zich uit. Diepe stilte.
BEP: Stil hè. als niemand iets zegt ... Zo zit ik hier dikwijls 's avonds... Mama is dan al naar bed ...
Overal om me heen is er dan stilte. zo één, die van heel ver komt ... en die je helemaal door- dringt ...
HOGERWOU : Ik begrijp u '" Wij ondervinden dat dikwijls in de rimboe .. ,
BEP: Soms neem ik dan m'n auto en rijd een uur ver naar de dichtstbijzijnde bungalow ...
HOGERWOU : Dat kunt
u
doen! En als u nog een uur heel hard rijdt. bent u in een stad ... Daar zijn lichten en mensen... Maar wij, in de rimboe .. , Wij hebben niets ... Wij zoeken elkaar maar eens op, praten wat en gaan dan naar bed ... Er is nu eenmaal niet veel te praten, daar ...BEP: Voelt u zich vaak eenzaam? ...
HOGERWOU : Och ... ik ben dat leven gewend ...
En m'n werk neemt me helemaal in beslag .. , Ja, eigenlijk gun ik mezelf geen rust daar... Des te meer geniet ik van m'n vrije dagen of week-ends ...
HAN (verschijnt in middendeur) : Je hebt me glans- rijk verslagen, Hogerwou ... Ik had pech met het mixen ... Jullie zult nog even geduld moeten hebben ... De kokki haalt nieuwe spullen ...
HOGERWOU (zich omdraaiend): Je kunt toch niet boven ;mfjn· rimboe uit met je Pretty Girl ...
HAN: Wacht maar ... Wat het resultaat aangaat, zal JIJ het moeten verliezerl! ... I I HOGERWOU: Bestaat niet! Ik verlies nooit!
HAN: Afwachten! ... (gaat weer af).
BEP: We zullen eerlijk gelijk proeven!
HOGERWOU (lachend): Ja ... Met gesloten ogen!..
BEP: Ja, maar ik wil zien, wat ik drink! ...
HOGERWOU : Eigenlijk is dat wel verstandig van u.
ja! ... Het onbekende moet men nooit blindelings aan-
vaarden! . .
BEP: Prachtig gezegd! Maar veel te mooi in ver- band· met een cocktail I
HOGERWOU : U hebt alweer gelijk!
BEP (lachend): Zeg eens, hebt u mij wel eens ooit ongelijk gegeven? ...
HOGERWOU : Een principe .... Niets is prettiger dan tegen een dame te zeggen, dat zij gelijk heeft!..
BEP: Waarom? ...
HOGERWOU : Omdat zij zich dan op haar gemak voelt! ... En wat is charmanter gezelschap voor een heer? ... Wat u betreft, geloof ik, dat u zich onder alle .omstandigheden op uw gemak voelt ...
BEP: U bent een meester in het maken van compli- menten! Weet u dat? ...
HOGERWOU : Och ... Tegenover u wordt elk com- pliment iets dat vanzelf spreekt!
BEP (lacht geamuseerd; ineens): Komt u graag bij ons? .. , (gaat naast Hogerwou, bij balustrade). , HOGERWOU (kijkt haar even aan, dan): Jal ...
Hoezo? ...
BEP: Zo maar ... Vroeger blt't'F u toch meestal in het kamp... Ik bedoel vóór Han u uitnodigde ... 7
,
HOGBRWOU: Dat is zo, ja ... Ik had geen behoef~
te aan mensen ... En áls ik het had, ging ik naar Palembang ... Maar dat kostte altijd een hoop tijd ...
BBP: Houdt u dan niet van gndschap? .. ,
HOGBRWOU: Integendeel! Maar het gezelschap niet van mij .. .I
BBP: WAT zegt u? ...
HOGBRWOU: Bènt u daar vnbaasd over? ... Of . doet u maar alsof? ...
BBP: Ik begrijp u niet ... 1 Waarom zou ik .. .1 HOGBRWOU: Wilt u werkelijk zeggen, dat u nid
weet, dat ... Indo's niet graag gezien worden in de society .. .? (spreekt verbeten).
BEP (spontaan): Dat vind ik dwaas, onrechtvaar~
digl ...
HOGERWOU: Ja ... UI ... Dat weet ikl ... Dáárom kom ik hier graag ... U kent mij nu al genoeg, dat u recht heb dat ~ weten ... Voor anderen blijf ik altijd ingenieur Hogerwou, met alles wat daaraan vastzit... Voor u niet .. I (even stilte) U mag ook weten, dat mijn leven .. , een moeilijk leven is ...
temidden van mensen, die altijd wantrouwend op je neerzien, omdat je een' moeder had van een ander ras I (spreekt bitter) Maar dat is ... Dat is ...
BBP: Meneer Hogerwou ... U zult in mij altijd een vriend hebben, altijd... En in Han ook I ... Dat weet ik zeker ...
HOGERWOU : Och ... U hoeft geen medelijden met me te hebben ... Ik ben gehard in de strijd en ik verzeker u, dat ik kan vechten! ... Ik zal respect voor mij afdwingen I ... Nooit zal van mij gezegd kunnen worden, dat ik bang was, of ... vocht op 'n oneerlijke manier I ...
BEP: Dat is meer dan menig Europeaan van zich zelf . zeggen kan! ...
HOGERWOU: Dank u, juffrouw Terbraak. Dank u ... Uw vriendschap betekent veel voor mij, heel veel ... !
HAN (midden opkomend. Draagt blad met glazen):
Asjeblieft! De Pretty Girls! ... Waar zijn de dames?
De helJt van de jury is niet aanwezig... (slaat op de gong) Hallo, mama, waar blijft u? ... En Dick?
En papa?.. De hele boel is gevlucht... Moeten ze jullie hier zo aan jullie lot overlaten?... (slaat achter elkaar op de gong) ... Wat drommell '" (de twee kokki's komen haastig aanlopen).
KOKKI: Saja, toewan ? ...
KOKKI: Toewan ons nodig? ...
HAN: Neen, niets ... Alleen de rest van de familie .•
Ha, daar zijn ze al ...
TER BRAAK (van links): Wat een lawaai!
Zo
met- een loopt heel de jlmgle leeg om te komen kijken!MEVROUW (ook van links): Je vader was zo druk in gesprek, dat ik hem maar even ben gaan halen ..
(klapt in haal' handen naar de kokki' sj : Ajo! ...
Zorgen jullie voor de koffie? ... .
TERBRAAK : We hebben die tekeningen nog even doorgezien, Hogerwou ... Ik hoop niet, dat je ons kwalijk neemt ...
VERBIEZEN (is ook binnengekomen): Het wordt 'n
enorm werk! ... .
TERBRAAK : De grootste brug, die ik ooit gebouwd heb I (gaat zitten. ziet de cocktails): Wat is dat voor spul? ...
HAN: Niets voor u, papa! ... Hogerwou en ik heb~
ben ieder een cocktail gebrouwen, waarvan de da.
mes moeten beslissen, welke de beste is ... Ik zweer bij de -mijne, die nog uit Delft stamt: De Pretty Girl ... en Hogerwou ... Hoe heet die van jou ook weer, Hogerwou ... ?
,H OGERWO U (stond v~rstrpoid te kijk~1)~; Pardon!
, .,. 0 ... pe mijne heet: Rimboe , .. ! .,'.. \. : HAN: Juist! Hogerwol! wedt op de Rimboé!
TERBRAAK (lachend): Wel, dat is interessànt ..•
We krijgen dus een cocktail-match .... Ged mij de . whisky dan maar even aan. jongen ... Die past beter
bij MIJN tong .• .!. , \, I
HAN: Papa vindt cocktails natuur1ijk vrouwendrank-
·'·~;·jes ... Doe je mee, Verbiezen? ... Hier heb ik nog
:,' ·een Rimboe .. .I ' .
VERBIEZEN : Rimboe? .... (pakt eén glas) Hoe kom je daar bij, Hogerwou ? ... ' HOGERWOU (heft z'n glas): Ik gaf ··baar die naam,
omdat de smaak doet denken aan sommige wijnen, die loom maken... Bovendien is de"kleur donker en vol geheimen ... ,~n op de bodem Ijj~t/~n vuur te branden ... Kijk .maar I ... Als je haaf één keer . hebt geproefd, vergeet.ie, d'r niet 'Peer T .. "
BEP: Prachtig. die definitie, mijnheer. Hogerwou l Ik zal mij direct overtuigen .. ,. ,
VERBIEZEN (kijkt Hogerwou bevreemd aan): Dus
" precies als de ... rimboe? ." "
BEP (drinkend) : Verrukkelijk! ,Proef eens gauw,
mams! ... . I
MEVROUW:· Dat zal ik zeker! (pakt óok ,haar' glas
en drinkt) ... Mm! ...
VERBIEZEN (staat nog met het glas in z'n hánd):
, Donker en vol geheimen 1 ...
HOGERWOU : Ja, Verbiezen ... Proef maar ... Na de eerste slok kan je onmogelijk ophouden ... ! (kijkt . hem aan)
VERBIEZEN (drinkt langzaam) ,
ttAN (heeft zijn 'glas leeg): Ja •. hoor eens, ... Van - mijn cocktail valt niets dichterlijks ,tè zeggen ... Ze is alleen fris en opwekkend, precies. zoals; een meis- je hoort te zijn I
.
TERBRAAK (geniet achterover in z'n stoel van z'n whisky): Zo? '.. Ik veronderstel. dat onze dames zoveel genot ineens niet kunnen verdragen!
BEP (hijgend van het drinken): O. best! Daarvoor ben ik de dochter van een Indisch-man .. , Kom op.
Han, met je Pretty Girl! ," (drinkt) 0 jé. die haalt er niet bij ... (zet het glas meteen weer neer) MEVROUW: Deze is in ieder geval verrukkelijk.
mijnheer Hogerwou ... Laat me de jouwe eens proeven. Han? ... O. neen, dat is heel iets anders .. . Mijnheer Hogerwou ... M'n complimenten, hoor .. . U verstaat de kunst! (proeft intussen door elkaar) HOGERWOU (buigt even): Dank u ... !
HAN: Hoe bestaat het! .. , Daar zit ik nou met mijn kostelijke Pretty Baby .. .!
TERBRAAK : De Rimboe schiint het met lengten ge- wonnen te hebben! ... '
BEP: En of!
HOGERWOU : Dat wist ik wel! De Rimboe wint het altijd .. .I
VERBIEZEN (heeft zijn glas leeg. staart Hogerwou aan): Altijd? ... (zich ineens vermannend) Neen ...
Ik prefereer toch whisky!
KOKKIS (komen met koffie binnen)
HAN: Jullie zijn ondankbare mensen .. , Graag of niet.
hoor... Dan drink ik alles alleen op! ... (drinkt snel enkele glazen achter elkaar leeg)
BEP (nog genietend van de .. rimboe"): Als de echte rimboe zó was. wilde ik best met jullie mee! ... TERBRAAK (ineens): Praat niet zo dwaas, Bep! Je
weet niet. wat je zegt!
BEP: Och ... Ik meen er toch niets van '" Gekke paps ... (lacht vrolijk)
TERBRAAK : Nou ja ' .. Die verdraaide onzin heeft met de rimboe niks te maken!
HAN: Weg met de rimboe! ... (intusssen toastend).
Leve de Pretty Girls I Leve het meisje I Leve alle meisjes I En van die poespas van jou, Hogerwou, moet ik niets hebben! ... , (zingt).
TERBRAAK : Men kan wel aan je zien, dat je tijd in Delft tóch niet tevergeefs is geweest! ... Je ge- draagt je nog steeds als een behoorlijk student ten- minste ...
HAN: Papa Ik beloof u ... Overmorgen 'word ik een man ... Dan zit ik in de rimboe ...
BEP: En zijn mams en ik weer alleen ... (er is even een stilte. Verbiezen doet erg nerveus. Hogerwou is ook al niet meer zo opgewekt).
TERBRAAK (ernstig): Ja, jongen ... Het zal je niet
meevallen·... .
MEVROUW: En Delft ligt voor goed achter je dan... In de rimboe zijn ook geen Pretty Gids ...
Er is alleen een pondok ... En daar is niets fris en opwekkends in. jongen ... (na een zucht) Kom!
jullie moeten zeker allemaal koffie? .. ,
HOGERWOU (ineens opstaand): U wilt mij zeker wel excuseren, mevrouw Terbraak ... Ik zou graag een beetje tijdig m'n bed opzoeken .. .
MEVROUW: Wilt u niet één kopje koffie? ...
HOGERWOU : Neen. mevrouw, heus niet ... Dan slaap ik slecht en ik wil morgenochtend volkomen fit zijn! ...
TERBRA A K: Ja, dat is ook wat waard! ... Wil ma- ken het ook niet laug meer, hoor ...
HOGERWOU : Als u mij dus niet kwalijk neemt, wens ik u alvast goeden nacht ...
TERBRAAK : Slaap ze!
HAN : Tot morgen!
VERBIEZEN : Welterusten!
HOGERWOU : Mevrouw! ... Juffrouw Terbraak .. ,
BEP: Mijnheer Hogerwou ... Nog bedankt voor de cocktail ... (lacht hem toe).
HOGERWOU : En û voor het dansen .. .I Ik zal er nog lang aan terugdenken ... (buigt en gaat rechts af).
TERBRAAK : Het accordeert wel tussen jou en inge- nieur Hogerwou, niet Bep?! ...
BEP (kijkt haar vader even aan, dan): Ik mag hem werkelijk erg graag en ik heb zeer veel respect voor heml
HAN: (k heb er tenminste geen spijt van, dat ik hem hier uitgenodigd heb! Die kerel zou daar verdro- gen ... !
BEP:' ~aarom hebt û hem eigenlijk nooit gevraagd, papa ....
TERBRAAK : Och, neen ... Ik heb er nooit zoozeer aandacht aan geschonken ... Dat weet ik niet. HAN (plagend): Bep schijnt u dat kwalijk te nemen,
papa ... 1
BEP: Dat niet! ... Maar ik wil toch wel bekennen.
dat ik reuze blij was, toen hij geregeld hier kwam ... Ik hou van gezelschap zo nu en dan ... En toen Dick met verlof ging. was ik erg alleen .. .
VERBIEZEN : Dat begrijp ik, ja ...
BEP: Hogerwou gaf me zo echt het gevoel. dat ik weer telde. We dansten en hij zei dingen, die ...
nu ja... di~ een vrouw nu eenmaal graag hóórt·
zeggen!
HAN: Wel ja, we moeten hier elkaar het leven zo aangenaam mogelijk maken!
TERBRAAK : Maar toch zou ik graag zien, dat Beb zich niet te veel met hem occupeerde!
HAN? (kijkt zijn vader aan): Maar. papa, méént u dat. ...
BEP (verbaasd): Hoe ... bedoelt II dat, papa?
TERBRAAK : Hoe ik dat bedoel? ... Nou ja ... Dat weet je wel... Hogerwou is niet als wij ... Hij is nu eenmaal van een ander slag I
HAN: Maar. papa. u wilt toch niet zeggen. dat u bem minder acbt dan ons. alleen omdat hij ... een Indo is? I
TERBRAAK : Ik heb alle acbting voor ingenieur Ho- gerwoul
HAN: Maar dan begrijp ik niet .. ~
TERBRAAK : En als ik zeg, dat Bep zich niet te veel met hem moet bemoeien. dan heb ik daarvoor m' n redenen I Basta!
BEP (verontwaardigd opspringend): Dat voel ik als een belediging ten opzichte van een man. waarvoor IK niets dan het hoogste respect kan hebben, een man. die mijn vriendschap beeft en beeft getoond die vriendscbap waard te zijn 1
VERBIEZEN (kijkt haar zwijgend aan):
TERBRAAK : Nou. nou, nou. kindlief ... Ik zal BEP: En het valt mij erg van jullie tegen. dat jullie
denken. dat IK die vriendschap zal verloochenen om een onmenswaardig en onrechtvaardig voor- oordeel!
HAN: Bep heeft gelijk, papa I ... Hogerwou is een kerel uit één stuk ... Dat heb ik direct al gevonden en dat blijf ik vinden! .. ,
• TERBRAAK: Niemand, die dat tegenspreekt I ... Het spijt me, Bep. dat je zo op mijn goedbedoelde waar- schuwing reageert ... Wat mij betreft, ik zal je om- gang met Hogerwou niet verbieden ... Ik bedoelde heel iets anders ...
BEP: En WAT dan, papa? ...
MEVROUW: Zou je niet weer gaan zitten, kind? ...
Het lijkt anders net of we ruzie hebben ... !
BEP: Voor buren boeven we anders bier niet bang te zijn. mama I ... (gaat zitten).
TERBRAAK : Luister eens, Bep. ik heb in m' n levt'n meer met Indo's te maken gehad ... En de ervarin~
heeft mij geleerd, dat als je hun een vinger geeft.
zij al heel gauw de hele hand EISEN! ... Hoe dat komt... Ja... Dat ligt nu eenmaal in hun aard ...
In ieder geval zou het kunnen gt>beuren. dat Ho-
~erwou met de vinger van. je vriendschap niet meer tevrt'den is ...
BEP: U bedoelt waarschijnlijk. dat hij mij het hof maakt ... ?
TERBRAAK: Dat niet alleen, maar dat hij zich in zal gaan beelden, dat jij een goeie partij voor hem bent!... Het spijt me. dat ik je dat moet zeg~n
waar anderen bij zijn. maar je hebt me t'rtoe ge- dwongen! ..
BEP: Dus u zou. ondanks al uw achting voor z'n persoon, al uw waardering voor z'n werk. ondanks
~et feit, dat ingenieur Hogerwoll meer gentleman is in z'n vingertoppen dan drie Europeanen van het soort, dat mij in Batavia achterna liep, hij el- kaar ... hem te min vinden als man voor IIW doch- ter, alléén omdat z'n moeder geen blanke huid had?! ...
TERBRAAK : Ik ben blij, dat je me zo goed hebt begrepen I ...
BEP: Wat denk jij daarvan. Dick (op een toon van .. bah") .
VERBlEZEN (aarzelend): Wat ik er van denk? ...
Ja ... Ik geloof nooit, dat bet goed is. wanneer mensen van verschillend ras samengaan ..
BEP: Waarom niet?
VERBIEZEN : Zij HOREN nu eenmaal niet bij el- kaar ... En een Indo ... Nou ja ... Het is toch geen blanke ... Hogerwoll netzomin ...
TERBRAAK : Ik zou er evenmin over prakkizeren je
uit te huwelijken aan iemand die in de gevangenis heeft gezeten, al was hij nog zo'n voorbeeldig mens geworden I ... Begrijp je nu misschien, waar het hier om gaat? .. .
BEP: Papa I Hoe durf u I Zo iemand te vergelijken met een zo correct gentleman als ingenieur Hoger~
wou I U moest u schamen I (is opgesprongen en gaat beledigd links af).
MEVROUW (is ook opgestaan): Maar Bep dan toch I ...
TERBRAAK : Laat haar maar, ,vrouw ... (zachter) Het zit dieper dan ik dacht ...
I-MN: Papa I Ik vind dit 'n reuze onaangename kwes~
tie I... U hebt Hogerwou groot onrecht aange~
daanl ...
TERBRAAK : Pardon, m'n jongen ... Ik wil alleen voo~komen, dat hij mij groot onrecht aandoet, door van mijn gastvrijheid op een verkeerde manier ge~
bruik te maken I
VERB! EZEN: Zou Bep werkelijk bezig zijn verliefd op h~m te. worden? ...
TERB'~AAK: Ik denk, dat ze het al is I
MEVj~OUW: Kom, niet zo somber, Gerard I Ik ge· . loof, dat we daar niet bang voor behoeven te zijn 1 Me,ar het kan toch geen kwaad, dat ze nu eens gOl!d weet, welk standpunt zij als Europeese vrouw tegenover Indo's moet innemen!
TERBRAAK : Als zij langer in Batavia was gebleven, had ze dat wel geleerd I
HAN: Ik wil u wel vertellen, papa, dat in Ho\1and de mensen er niet zo over denken I ... Ik heb daar tenminste nooit iets van gemerkt!
,TERBRAAK : Hier in Indië is zoveel anders dan in Holland! Onthou nu één ding ... Indo's altijd op 'n afstand, jongen! Je kunt er mee samenwerken, goed
... Er op voet van gelijken mee omgaan, prachtig ...
Maar, afstand bewaren I Trouwens, daar zorgen ze zelf wel voor! Zelfs Hogerwou, dien ik overigens als een zeer gunstige uitzondering heb leren kennen zal nooit proberen met een van ons vertrouwelijk te worden!
MEVROUW: Vreemd toch! ... En hij is in gezel~
schap toch zo'n charmant causeur!
HAN :, !'fama, beken het nu maar, u bent wèg van m, ...
MEVROUW: Eerlijk gezegd, een beetje weil T~RBRAAK: Dat is geen vreemd verschijnsel, m'n
Jong~n... Vrouwen zijn nu eenmaal een beetje ro~
. mantJsch ... En er zijn van die Indo's, die verdomd knap van. uiterlijk. zijn ... Bovendien doen zij graag een beetJe mystIek... Dat gaat er in als koek bij de dames, nietwaar Verbiezen ? .. , (lacht).
VERBIEZEN : Ja ... Vrouwen schijnen daar erg vat~
baar voor te zijn I .. , (even stilte).
. HAN (ineens): Die Domerink, die ik laatst bij u ont~
moette, wat denkt u van hèm, papa? ... Ik heb de indruk. dat hij een hoogstaand mens is ... 1
TERBRAAK: Ongetwijfeld! Z'n enigste fout is, dat hij a\1e contact met de beschaafde wereld vermijdt Overigens is hij een kerel van de bovenste plank I ...
HAN: En ... Zijn vrouw?
TERBRAAK (lachend): 0 ... de vlotte. vrolijke Nini ... Dat is ons enfant terrible! ...
MEVROUW: Zij is 'ns een paar keer hier geweest ... Maar, ze is erg lief en hartelijk en ze lijkt me 'n goeie moeder voor d'r kinderen! .,
HAN (nadenkend): Zij i; toch ook als Hogerwou en de kinderen ... Die kinderen zijn Indo's... Later worden zij met de vinger nagewezen ... Kinderen
véln een onberispelijke vader en moeder zullen later met minachting worden besproken, alleen omdat zij zijn, die ze zijll! ... Hier klopt iets niet I
TER BRAAK : Tja ... Daar moet je je maar niet al te t:rg in verdiepen, jongen ... Een Indo heeft nu een~
maal iets in zich van beide rassen ... Met gevolg, dat hij nooit helemaal "blanke" kan worden. Dat
IS nu eenmaal zo ... En een Indo moet ook nooit probéren .. blanke" te worden ... Dat gaat nu een- maal niet! .. ,
MEVROUW: Je bent nog veel te jong om je over dergelijke Gingen het hoofd te breken ... 1 (een geeuw onderdrukkend) ... Ik begin slaap te krijgen. TERBRAAK (geeuwt ook): Ik ook waarachtig ." Tja
... We worden al een dagje ouder, moeder.
MEVROUW: Het is ook al laat!
TERBRAAK : Je bent natuurlijk een beetje moe door al de inspanning ... Ik stel voor, dat wij het ver- standige voorbeeld van Hogerwou maar volgen en onder de klamboe kruipen ... 1
MEVROUW: Ja ... Ik voel me wel moe ... (tot Han en Verbiezen): Als jullie het ons niet kwalijk ne~
men ... Jullie kunnen gerust nog wat blijven praten, hoor .. .
VERBIEZEN : Wel ja, natuurlijk ... Gaat u maar ...
Ik heb nog geen zin naar bed te gaan.
HAN: Het is nog vroeg ... Bij elven! ...
MEVROUW: Als jullie soms nog iets willen gebrui.
ken, roep je den kokki maar! ...
VERBIEZEN : Neen, ik heb niets meer nodig, me- vrouw ... Dank u!
TERBRAAK (is intussen opgestaan): Ik denk, dat onze Bep van kwaadheid ook al is gaan slapen ...
Nou, tot morgen dan ... Kom je mee, vrouw?
MEVROUW: Welterusten, jongens I ... (Han en Dick
groeten terug. Terbraak en zijn vrouw gaan links af. Stilte. Alleen d~ ventilator is te horen).
HAN (eindelijk): Ik denk, dat ik toch ook maar ga slapen. (staat op. dan) Vind jij het ook geen ver~ velende kwestie met Bep en Hogerwou ?
VERBIEZEN (afwezig): Och ja ... Dat krijg je ...
HAN: Ik vind hem een vlotte kerel, al is hij honderd~
maal een Indo... Wat mij betreft... Ik gun hem Bep best ...
VERBIEZEN : Denk je, dat het zover zal komen? ...
Ja ... (peinst).
HAN: Nou '" Welterusten dan! ... Je neemt me wel
niet kwalijk, Verbiezen? ... (wil afgaan).
VER BIEZEN: A propos ... Zou je mij een' pleizier willen doen? ...
HAN (weer staan blijvend): Met genoegen ... Zeg op! ...
VERBIEZEN (onzeker): Kijk eens ... Ik zou graag willen, dat je aan Bep vroeg, of ze nog even hier wilde komen ...
HAN (verwonderd): Nu nog? ...
VERBIEZEN : Ja, ik moet haar spreken ... Over een belangrijke kwestie .. En morgenochtend komt er niets meer van ... Ik ...
HAN:
Q .. .
Nou ... Ik zal wel even langs haar ka- mer lopen ...VERBIEZEN : Graag ... Als je het doen wilt ... ? HAN: Natuurlijk ... Maar je hebt kans, dat ze al in
bed ligt ...
VERBIEZEN : Ja ... Het is wel erg belangrijk, zie je Misschien is ze nog wel op ...
HAN: Nou ... Anders trommel ik 'r wel wakker, hoor ... Ben je gek! ... Tot morgen, dan! Salam!
VERBIEZEN : Bonjour ... ! En nog wel bedankt! ... (Han gaat links af)
VERBIEZEN (alleen): Ik moet het haar v~agen ...
Alleen zij kan me helpen ... Alleen zij ... (IS opge- stàan en leunt over de balustrade. kijkt voor zich uit) Stilte ... Overal stilte ... Geen ste,m. geen ge- luid ... In de rimboe is tenminste nog de pondok ...
(nerveus) Toch heb ik nu nog liever deze stilte dan dat lawaai van de pondok ... (gaat terug naar z'n stoel. steekt sigaret op) Als ze nou maar nie!
direct naar bed is gegaan ... (gaat zitten) Ik MOEl het haar vragen. voor ik wegga .. (blijft peinzend zitten. Springt even later weer op en leunt weer oIJer de balustrade) Ik moet het haar vragen (Stilte)
BEP (na enkele momenten IJan links. zacht): Heb je om me gestuurd, Dick? ..
VERBIEZEN (draait zich naar haar om): 'Ja ... Was je al naar bed? ...
BEP: Neen... Ik was juist van plan naar je toe te komen ...
VERBIEZEN : Méén je dat 1 ...
BEP: Het is immers je laatste avond ... Dan praten we toch altijd nog wat samen ... 1
VERBIEZEN (blij. lachend): Dus je bent ze nog niet vergeten. onze avonden hier ... 1
BEP: Natuurlijk niet ...
VERBIEZEN : Maar dan ... dan ... (lacht .verlegen) BEP: Ja. wat1 ...
VERBIEZEN : Dan moet je er wel 'ns aan terug- gedacht hebben 1 .. ,
BEP: Heel vaak zelfs ...
VERBIEZEN : Ik ook I BEP: Echt ... 1
VERBIEZEN : Wáár ik ook ben geweest. diè acht cl ' Dan hoorde ik J'e praten en lachen.
maan en ....
alsof je bij me was... En toch was je he~1 ver weg ... 1
BEP: Ik ~dt hier moederziel alleen te denken. óók aan jou. en telde de dagen ...
VERBIEZEN : Bep I
BEP: Ik voelde me heel erg eenzaam en probeerde me voor te stellen, wat jij in Europa zou doen ...
VERBlEZEN : En wàt stelde je je dan voor 1 ."
BEP: Nou ja ... Ik zag je in gezelschap van allerlei mensen - van onze kennissen - van vrouwen ook - en dan voelde ik me razend jaloers , ..
VERBlEZEN {juichend. opspringend} : Maar dan hou je viln me?!! I Bep?!! I
BEP (is opgestaan. terwijl ze naar de balustrade loopt): Ja ... dat moet het zijn ... ik dacht bijna al- tijd ailn JOI1.
VERBIEZEN (bij haar): En ... Hogerwou?
BEP: Hogerwou ? ... (luchtig) Moeten we daar nu
persé over praten? ..
VERBIEZEN (sluit haar in z'n armen): Lieveling I BEP (hem aanziend): Op dit moment heb ik al de
hele week gewacht! (omhel7ing) VERBIEZEN : You .. , star-eyes!
BEP: Zo heb je me al . ns meer genoemd. lang ge- leden ...
VERBIEZEN : Dat was onze eerste avond ... 1 BEP: En nu onze laatste - voorlopig! ... (omhel-
zing) Wat naar. dat je morgen weer weg moet ... 1 VERBIEZEN (voor zich): Ja ... Morgen ... (maakt
zich langzaam los en loopt langzaam naar voren).
God ja ...
BEP (gaat hem achterna): Dick. jongen. wa't heb je ineens? ... Wat is er? ...
VERBIEZEN : Wat er is? ... (even stil, dan) Bep '"
Ik moet je iets zeggen, dat ik alleen aan jou durf zeggen ...
BEP: Wat is het dan? ...
VERBIEZEN : Bep... Ik durf de rimboe niet meer aan, alleen!
BEP (kijkt hem even aan, dan): Waarom niet? .. , VERBIEZEN : Ik had niet met verlof moeten gaan ...
Europa is niet goed voor me geweest ...
BEP: Maar. Dick ... Je bent toch geen sinkeh meer ...
VERBIEZEN : Juist daarom ... Ik weet nu wat me te wachten staat .. En ... na acht maanden Europa ben ik er bang voor ...
BEP: Wat wil je dán? .. , Je MOET toch gaan ...
Daar moet je je tegen verzetten, Dick! ...
VERBIEZEN : Dat kan ik alleen, als JIJ mij daarbij helpt!
BEP: Ik?
VER BIEZEN : Ik heb je nodig, Bep! ... Begrijp je dat? ... Ik wil niet meer alleen zijn ... Jij bent altijd een goeie kameraad voor me geweest ... Bep ... We moeten zo vlug mogelijk trouwen!
BEP (terugdeinzend): Je bedoelt, dat je mij méé wilt hebben, daarnaartoe ? I
VERBIEZEN : Ja ... 1 Dat bedoel ik ... !
BEP: Dat wtl ik niet! ... Ik wil niet naar de rim-
boe ... ! Dat kan ik niet! ... .
VERBIEZEN : Maar, Bep ... Je moet toch begrijpen, dat ...
BEP: Denk je, dat je mij meekrijgt, die hel in?! Nooit!l!
VERBIEZEN : Dat mag je niet zeggen, Bep I BEP: Ik weet, dat ik de rimboe haten zal!
VERBIEZEN : Waarom?... Je weet er nog niets
BEP: Meer dan je denkt en genoeg om er nooit te willen komen I
VERBIEZEN : Met z'n tweeën zullen we toch AL- LES kunnen verdragen I
BEP: De rimboe is niet te yerdragen, voor mij niet!
VERBIEZEN : En je bent er nog' nooit geweest? ... BEP: Vader heeft me er alles van verteld en van jongsaf heeft hij mij geleerd haar te verafschuwen I VERBIEZEN (kijkt haar even aan, dan treurig): Jij
bent de enigste die mij helpen kan daar!... (even stilte).
BEP: Dick, jongen, ik hou veel van je. heus, en ik zal graag je vrouw worden, niets liever dan dat ...
maar met je m'eegaan dáárheen, dàt zal ik NOOIT kunnen .. .I
VERB! EZEN : Maar·... hoe moet het dan met mij?
Moet ik je dan trouwen om je hier alleen te laten en om zelf weer alleen te zijn? ...
BEP: Als JIJ echt van me houät, WIL je me niet meehebben ... Mams Is er ongeneeslijk ziek vandaan gekomen ... !
VERBIEZEN : Maar ik kan niet buiten je I
BEP: En vader zal er zich met alle kracht tegen ver- zetten... Ik geloof, dat hij mij liever dood zou zien ... 1
VERBIEZEN : Maar je zegt. dat je van me houdt!?
BEP: Dat doe ik ook I ...
VERBIEZEN : Nou dan ... Dan horen we toch bij elkaar?! ....
BEP: Heb je er wel 'ns aan gedacht. dat ook voor je vrouw de rimboe ondragelijk zou kunnen wor- . den 7 ...
VERBIEZEN : Met z'n tweeën zijn we toch tegen meer bestand dan alleen?!
38
BEP: De rimboe is lets. wat een man alléén hoort te dragen!
VERBIEZEN : Alléén zal ik haar niet meer aan kun~
nen! ... (staat met gebogen hoofd).
BBP (kijkt hem een ogenblik aan. dan): Ben jij nou de man. van wien ik heb zitten dromen. hier. acht maanden lang?... Een. man, die mij door een hel wil slepen?! ...
VERBIEZEN : Bep ... Zo mag je niet praten ... En als het een offer is. wat ik van je vraag. vergeef het me dan ... Ik zal het je duizendmaal vergoeden ... Ik zal zó voor je zijn. dat het je nooit één ogen~
blik spijten zal je aan mij te hebben toevertrouwd ...
Bep... Toe... Kan je het mij in je hart eigenlijk wel kwalijk nemen. dat ik je mee wil hebben? ...
Ik heb één groot excuus ". Ik kan niet buiten je! ...
Bep! (wil haar in zijn armen nemen).
BEP (zwakker wordend. wil zich gewonnen geven, dan ineens afwerend): Dick ... ik ... ik ... Neen ...
ik wil niet ... Ik kan niet! Denk aan wat moeder is overkomen en ... vader zal het nooit toestaan ...
nooit!
VERBIEZEN (heeft haar losgelaten, is hevig teleur~
gesteld): Dan... dan is het onnodig hierover nog langer te praten ... Ik heb me vergist.
BEP (zacht): Het spijt me ". Dick!
VERBIEZEN (loopt nerveus, blijft dan voor haar staan): Ik had gedacht tevens een kameraad aan je te hebben (Bep staat zwijgend. Verbiezen uitbar- stend). Als je maar weet, dat ik zonder jou naar de kelder ga! Of interesseert je dat niet?
BEP (kijkt hem even aan, zacht verwijtend): Dick ...
(even pauze. dan) Ik moet over alles nadenken ...
Je moet nog wat geduld hebben ... M'n God, ik had me alles zo anders voorgesteld. .
VERBIEZEN: Zeg JA of NEEN!
BEP: Dick, maak het me niet zo moeilijk ... Ik kan nu nog niet beslissen! .. ,
VERBIEZEN (bitter): Zo ." Je kunt niet beslissen.
(zeer nerveus. loopt weer. plots voor Bep staande.
onredelijk) En als 'n ander ... Hogerwou je dit voor- stel gedaan had? ... •
BEP (vemntwaardigd): Dat is unfair van je! Het is gemeen van je te veronderstellen ... Zit je verttou- wen in mij zo diep? ." Op een dergelijke manier wil ik niet langer met je praten. (wil afgaan) Wel- terusten!
VERBIEZEN (achter haar aan, wanhopig):
Dep ".
Je gaat zo van me weg? ." Je laat me zo vertrek- ken? ".
BEP (blijft even aarzelend staan. dan): Ik zal je schrijven! ... (gaat snel links af).
VERBIEZEN (staart haar even na. loopt dan lang- zaam naar de balustrade): Schrijven?... Waarom kon ze niet beslissen? ... (vuistballend) Als ik maar zeker wist. dat Hogerwou ... Hogerwou ... (knar- send) Verdomd ... als dat zo zou zijn ... (ziet nog even naar links. waar Bep is verdwenen. prevelt nog even: Bep! en gaat dan met gebogen hoofd langzaam rechts af. Kokki' s doen de lichten uit).
DOE K.
. - - - - - -
-
.TWEEpE BEDRIJF.
t - - -
Toneel stelt VOor de overdekte waranda' van een tijdelijk woonhuis in de rimboe.
In de houten achterwand enkele ramen. met fijn gaas afgezet. In het midden deuropening zonder deur.
Door ven.ster- en deuropening kijkt men in een diep donker. Op de waranda zelf een af gedempt licht, zo~
danig, dat de suggestie wordt gewekt van een buiten fel schijnende. verblindende zon.
Op voorgrond toneel een balustrade met twee of drie houten pilaren. Links en rechts open coulissen.
Eenvoudige meubilering. bestaande uit een tafel en wat gemakkelijke rieten stoelen. Hier en daar een palm in een pot.
Op de tafel staat een ve.ntilator te gonzen.
Krontjongmuziek. Gongslag.
DOEK GAAT OPEN.
DleK VERBIEZEN (zit peinzend voor zich uit te kijken. Hoofd op z'n handen geleund. Z'n ellebo~
gen op tafel. Een sigaret h;;mgt slap in een mond~
hoek neer, Voor hem staat een glas bier en op de tafel ligt z'n tropenhelm, temidden van vele flessen. Hij neuriet loom efn krontjong melodietje)
NINI (een pittige, charmante .. half~bloed", komt in~
tussen onbemerkt op)
VERBIEZEN (houdt ineens op): Vervloekt! (drinkt) Een aardig vrouwtje, die Atoen ... Maar bruin, net als de rest ... (rekt zich uit)
NINI: Reken je mij daar ook onder, Verbiezen ? ...
VERBIEZEN (draait zich geschrokken om): Ver~
do md ! ... Ben jij hier, Nini?!
NINI (naderbijkomend) : Ik zoek m'n man
VERBIEZEN : 0 ... Eh ... Je maakte me aan het
schrikken ... •
NINI: Je verdiende loon!
VERBIEZEN : Nou ja... Neem het me maar niet kwalijk ... (even stil, gaat weer zitten) Je man is bij die kabelbaan ... ! In ieder geval niet ver daar van- daan .. .I
NINI: Je wilt me weg hebben. ja? ... Je voelt je be- trapt! ...
VERBIEZEN : Je bent niet lekker I ...
NIN 1 (plagend met heimelijk plezier): Had je het zoeven niet over Atoen?... •
VERBIEZEN : Atoen? ... Zei ik wat over Atoen? ...
NINI: Mmm! ... Atoen is een mooi meisje ... ! VERBlEZEN : Wat kan mij dat schelen I .. .
NINI: Als mannen DAT zeggen en tegelijk hardop denken, als ze alleen zijn, dan ...
DICK: Dan is er nog niks, versta je!
NINI: Haha! Heel de kampong spreekt er al over, dat Atoen eerstdaags njai zal worden bij toewan Verbiezen !
VERBIEZEN : De kampong is gek! Atoen wordt mijn njai niet en niemand!
NINI: Waarom zit je dan elke avond met haar naar de sterren te kijken?
VERBIEZEN : Ze zingt mooi ... Dat is alles! En als ik daar naar wil luisteren is dat mijn zaak I
NINI: Natuurlijk! Ik plaag je ook alleen maar ... Ik hou er nu eenmaal van verwaande blanke mannen een beetje dwars te zitten ... 1
VERBIEZEN : Hm!
