Jaarverslag 1999

Stichting Toegepast Onderzoek Wat*rb*haer

Jaarverslag 1 9 9 9

inhoud

Lijst van deelnemen 4 I Algemeen 5

! Bestuur 6

Leden STOWA Bestuur 6

8 *vetariaat 7

Samenstelling STOWA Z 1 Commissies B

i Onderzoek en onwikkeling 11 l Verankering 12-14

BIJLAGEN

Lija van lopend onderzoek pagina 2 en 3 omslag Publiatielijst 1999 STOWA rapporten 15-19.

Lijst u m leden van programmawmmissíes 20

L

Ujst van deelnemers (en bijdragen per 31.12.1999) in kfl.

i ^Z f

s 3,

x . .

i?

1.2 4 l:@,

7

.B

11

n

1.4

,,.e

17

5 17 11 1.4

?

1'0' If

3s 6

rr

B 12

'1.3 g

ia

'1 9 8 d%

%

'L1 42

Nosrderkwanier W5 Vallei en Eem W5 Veitenvecht WSde Veluwe WSde Waadkant W d e \WpteIlan&ri HH van West-Brabant W5 WestkMand W5 Wil& en Wiericke M Zeeuws Vlaanderen WS Zeeuwse Blariden WS ZuiderzëElahaf

L' ^Algemeen

De Stichting Toegepast Onderzoek Waterbeheer 'STOWA', die als STORA in

1971

in het leven werd gemepen verricht toegepast (natuur)wetenschappelijk onderzoek ten behoeve van het regionaal waterbeheer en bevordert de over- dracht van kennis naar toepassing.

De deelnemers in de STOWA bepalen via de programmacommissies de onder- zoeksprioriteiten. De uitvoering van het door de STOWA gefinancierd onder- zoek vindt plaats onder regie van de STOWA, waarbij zo mogelijk wordt samengewerkt met andere organisaties.

Op

31

december

1999

participeerden

76

deelnemers in de stichting:

38

water-

1~ kwantiteitbeherende-,

4

waterkwaliteitbeherende - en 20 all-in waterschap-

l

pen, het ministerie van Verkeer en Waterstaat via de diensten

RIZA

en DWW

l en de

12

provincies.

dhr ir. * M wn

&,t$

.

.

I ,

RIfA ,.!

Ben&Bn, C ,. ,

Bestuur

Het betuur wan de 5TOWA telt negen ieden, &:uit rle indestiehti~deelneoende orqanisa- tidbvdbrdeii bbnwmd.. @e. samenstelling van het.stirhtmg&~ttuur is al'9vOlgt: &én lid bénoemd d . 0 ~ het minilterie van Verlieer en Waterstaat, &n lid benoemd dopr het Intp~prouinciaal Gwfiteg en

rwm

led* kneemd &@r de deelnemende w$iemchaj%p%,. die VO@F c& d e l ïn vier regio's zijn verdeeld.

Tifdenr het verslapiaar hebben zjdi enkel'e mutaties in i ~ ë t hëttuïir voorgedaan. Zo is dB heer ir. &van. den Ende,, voprnialig voprzhef van

hat

waterxhsp Rijn en iJeel, teruggrt&en van- wege hét uRtrc&en b6 genoemd waterschap. Dooi de Regio Midden is de heei mr. H. viin Brink. qorzitter van het Watersfiap R.ijn en IJrpl in zijn piaatsknoemd Verder is de he*

dra. P. Zeventrwgen, voaiaalig dijkg~aaf van he? Mlogheamraadshap van Deiilafld, in veiband met zip b e n d i n g tof lid van de Rekenkamer als verteg,enwoordiger van de Re@o

West/zuidwest teruggemeden. De procedure v w benaerning ven rijn opdger is niet vaw hef!eiíkd van TiPt vékagjasr afgerond. Inmiddsh is in deee Wnffie vbnraien door de benoe- min$ van ziin opvol'ger bij het Hoagheemrsadschap~van Delflandde.heorrlri.. RW. Sdroute.

Tendom is de vertqenMMofd?ger vm het Ministerie van Verkeer en Waterstaat in het ,benwr van de qtihting. de he- prof. dr. Ir. J. Leenwear tuqentijds tretrewwlgen &ordeheer ir.

A.R. van Benirekarn, Woe?dingenieut-directeur van het

R@,

C?e ramenS@4ling van het voltsllige bestuur per 41 december 1990 is hiernaast weergegeven.

Na* de voor het Bestuur van de STOWA gebruikel&ke swdmwerpeo ah de vastrrelling van de t q r o t h g en meerjarenraming, de jaarstukken en de andernoeksplanning, zijn in het ver- sla@j#ar meerdere vaor d# 5TQWA b&ngrí&e zaken onWwerp van =p& in het m u u r geween.

Hot bestuur heeft in het vooriaar ingemmd met een worztpl tot een nieuw bureaubreed pro- j&eheermteam, WaaWj een directe koppeling met h e t bwuiouüsyEteem Is Etbe\nrerlUtLlligd.

Vanafhedio. IillkRw6rdt &,basis van dit .pmj&heersyste~m met

&

regelmaat wan de bmuunwrgaderinq gerlnllporteerd over de v w g a n g van de Onderzoeken. Met dit systeem

k

het Geslwur in Ue gdgelëmhéidflewibel en goed onderüouwd in te .mlen op tussentijdse wijri- ginge?.

Ve&r heeft

'lm

^bestuur een berlwk gbnomen :@va de besteding vah de in 6e aafgetopen jaren opgebouwde reserve. Maast het aanleggen van een algemene.rese- om bij. onvoorziene o&ffing,va~?$e rtichfingW Runnwi voldoen aan de wrpliehtingen n : m het &$uur het piin- ciphbesiuit om dele reserve in te temen voorqgiater a p g M

an

innwtief ooderzóek.

Twens is het bestuur in het nafaar van 1 9 9 betrokken bij de voorbereiding uan de nieuwe strato.gi,enata m m de ~ k i i o d e 3 W l

-

^{1005. Deze} wrwgtijdkge on ini'el)siave ktrokkënheid rieh%ëaich maral ol, .de d&lstelling, de positwkrhgen de reikwijdte van het werkterrein van de STOWA, De strategienota zal inde loop ven Pd@& meen uitgebreide consultatie van de deelnemers doof het bestuur worden v a s r g ~ d d .

h het uerslagjaar he& hst h u u r de beleidsnotitie intormatievoorziening vartgerteld. De n e t b gaat im op de rol van de STOWA bij de ontwRkeiing op het terrein wan de informa&

.

het vntwífzkelen, implementeren en ondethoden van eigen TTDYTA-softsvare aangegeven.

Een herbezínning vond plaats op het aanbestedin~beleki vgn de STOWA, waarbij met hacht-

v

t e ~ h l o g i e in het waSerbeiieer. Daarmee heeh het bestuur Wk ztjn beleid m e betrekking tot

,

neming van mogelijke intdlectueh eigendomsrechten van ondenoekrvoontellen zo veel mopelijk open w ~ r h aanbesteed.

p l o t t e stelde het benuur een rwster van aftreden rast dat vanaf medio 1998 van kracht i s

&

Deworden.

W W -

^W

Secretariaat

Per 1 maart 1999 is de heer ir. J.M.J. Leenen als opvolger van de heer drs. J.F. Noorthoorn van der Kruijff in dienst getreden.

Begin februari, drie weken voor de datum van zijn uittreden kondigde zich bij de oud- directeur de heer Noorthoorn van der Kruijff een ernstige, achteraf ongeneeslijk gebleken ziekte aan. De heer Noorthoorn van der Kruijff overleed op 6 december 1999.

Per 15 september T999 werd met het aannemen van mevrouw P.E.E. Angeione als parttime administtatief medewerkw het STOWA-secretariaat vestwkt.

Hiernaast i s de personele samenstelling van het secretarisat per 31 december 1999 weerge- geven.

3.2 Werkzaamheden

De belangrijkste taak van het secretariast is uiteraard het initieren, programmeren en begeleiden van voor de praktijk van het warerbeheer helangrijke onderzoeken. In 1999 heeft het secretariaat 109 (onderzoeks)projecten begeleid. Naast het, in samenspraak met de begeleidingscommissie inhoudelijk begeleiden ven de onderzoeken en de budgetbewa- king is in 1999 meer dan voorheen aahdacht besteed aan de verankering van de producten via het organiseren van bijeenkomsten, symposia en workshopsen het verzorgen van publicaties in de diverse vakbladen ( HaO, Het waterschap e.d.).

Tot taak van het secretariaat behoort uiteraard ook de voorbereiding en verslaglegging van de bestuursvergaderingen, het financieel beheer en het opstellen van de begrdng, jaarrekening en de jaarvenlaglegging. Daarnaast v& het STQWA-bureau de recretarra- ten van de programmacommissier die op de verschillende taakvelden actief zijn. Verderop in dit verslag wordt hierop nader ingegaan.

Ook is in 1999 veel tijd en energie gestoken in veranderingen in de interne bedrijhoering.

Zo is in het verslagfaar de overnap gemaakt naar een algehele vernieuwing van het co*

putersystmm e f ~ het netwerk en zijn diverse standaardisaties doorgevoerd. De huidfge ge- figuratie &t de medewerkers de gelegenheid om te teiewerken Daarnaar< kan de

STOWA met het nieuwe systeem beter dan worheen communiceren met de buitenwacht.

Veei energie is gestoken in de opstelling van een bureaubreed projectbeheelsyneem, waqrin naast de procedure-inhmdelijke aspecten ook. via een Iroppeiing met het boek- houdsysteem, de financiele stand van zaken is opgenomen. Over deze stand van zaken vindt met de regelmaat van de bestuursvergaderingen rapportage plaats.

De voorberetding van de mateglenota 20Ql

-

2005 is krachtig ter hand gmwnen. Za heeft een herbezinning op de doelstelling piaatrgevonden en is de reikwijdte van het werkter- rein van de stichting herijkt. Daarbij komen eveneens een relelfreflectie van de werkwijze en een hetfQrmuleirng van de uitgangspunten aan de orde. In tegenstelling tot de eerdere onderzoekstrategienota is besloten deze nteuwe nota van onderaf op te barnen. in het voorbereidingrtrajeff zijn derhalve veel vertegenwoordigers van de deelnemers in de stich- ting en van aanpalende organisaties geconiulteerd. De nota zal in de i w p van 2000 door

Commissies

b6 Onderzoek e n o n t w i k k e l i n g

6.2 Ondenoek per aandachtsgebied

Zoals in hoofdstuk 3 van dit verslag is aangegeven zijn in het verslagjaar 109 onderzoeb projecten begeleid. In onderstaand o v e ~ k h t is de verdeling daarvan per taabwld aange- geven.

Taakveld Afgerond in Gepubliceerd

Waterrytteem $,$S..

*...‘-'

" " "

.. . . j s ; " .

^{37 17 12}

'

. . . . ^{. . . B} ... . .

A+valwatersyiteem

. .

_{. s .} ^*

.. . .

^{11 8}

Waterkering

.. . .

. n .

.' . ..' . .- ..

^,

. ^{. .}

^{9 5}

I n het verslagjaar hebben 32 S W A ptbíbtie, bet lkht geti@?. In een bíjlagebij clít jaarvec$lag i s aan ovorrilht apqsmmen van deee publtcatier, waPbiftemsper onderwerp een kod# aanduiding van 4e inhoud i s epgmrneh

Verankering

Tijdens d q e dag k,een visie gepregenteerd~ovor toeparring van Internet in het water- beheer. &R dda therm's is a a k k t beste.&: infernrstievwmieníng & mmmunhtie, t&

m-rie & besturing en informatie- & kennisbeheafl Verder zal ,uftgebrwid wordrnSi1 gestaan 'Mi de

wwrtrte

erWkkeft~mmndanr Intennet.

Seminar 70apassingmogell&heden van groenres<cn uit hei uusteibckeaf' Q1 oldobrr IJ393

Wet het seminar is beoogd inSrnat$ te vewhaffen wer waí de wmrbeheerder mag en k m

mer

de groenresten d í í vrijkomen in h e t weterbeheer; eBn onderwwp waaóver ved onduidelijkheid bij de wpterbeheerders Liertond.Tljdens het seminar zijn de resultafen van hlrf STOWZA-onderZesk naar het huidlge gmenremenrnrmagenwit van de waterbeheerden akmede de relevante ontwiklaelhgpn op wgtgevp~ebied

en

bclcidrontwiWteIingen In hst w a i ~ r ; en miliwk&eer in beeld gebracht Naast de pr~ntatiewan de onderzwksre Iiiiïaten djh door ver+Chillenae w8terbeheeders prerentatles gehau$en tenwar de manier waarop zij mgaan W de @mre*ten IR hun beheerqebled.

SWdiëdag 'De

k o m naaf

k w a l i (9 derember 19893

Dit betrof Smstudtedag ovar de toe~essingsm~gelï&hodeti wan het Beleidn-en Beheers.

(

Publicaîielijn 1999 STOWA rapponen

99, -,#'i Handleiding proc~sbawaking door mí

6

Deze handleiding is gammbineerd 'Proces-beheer vdui

invloed van het verspreiden van baggerspde Het rappon berdirljft de resultaten van een ee

logische risico's van het verspreiden van met metalen verontreinigde bagflprspecie. Dit werd uitgevoerd door de in het REGWABO-project voorspelde gehalten van PAK en zware metalen in de landbodem onder invloed van het verspreiden van baggerspecie. te toetsen aan een aantal bestaande (Otokoxi~~Iogische risiconiveaus of signaalwaarden. Het rappoct is uitgebracht door het RIVM.

99

-

03 Vergelijkbaarheld van analysemuitaten verkmgen met ICP-AES en AAS voor dîvene matrices

Het rapport verschaft inzicht in de vergelijkbaarheid van analyseresultaten verkregen met inductief gekoppeld plasma atomaire emissierpectrometrie en atomaire absorptiespecîro- metrie voor de matrices bodem, waterbdem, zuuwringsslib, bnggenpciik, afvalwater, oppervlaktewater, innuent en effluent. Juistheid en precisie van analysefesukaten voor beide methoden blijken voor een aanzienlijk aantal elementen in deze matrices goed vergelijkbaar.

#B -

^{04 Benuming van} het effluent van de

Mlmi

Ede. Ondeaeek op pilot-planZICtpaa1

Viokkingsfiltratie over meerlaagsfilters en ultraf~ltratie maken het mogelijk effluent te hergebruiken voor doden waar drinkwaterkwaliteit niet R veseih KMIS huibhoudwater en industriewater. De configuraties en procesinsteilinpen, de te behalen filfraatkwalitbit en de economische haajbaarheid zijn nader vastgesteld in een praktijkonderzoek met een pilot plant op de rwri Ede.

J9

-

05 Vloeicnd modelleren in het waterbeheer. Wandhoek %oodModefIing Pmtice IGMPj' Het handboek, dat bedoeld Is voor alle partíjen in het waterbeheer die te naken hebben met modelleren, geeft een stapsgewijze beschrijving van alle activiteiten bij het werken met modellen m het waterbeheer en een ovmicht van vaikdlm en gevoeligheden voor modellen voor in totaal 13 foepassingAombinen. Formulieren voor modelpfojeden zijn toegevoegd, zowel op papier als op dískette. GMP moet de reproduceerbaarheid en over- draagbaarheid van modelstudies, informatiesystemen en gegevensbestanden verbeteren in het Standaard Raamwerk Water, dat waterbeheerders voorziet van een integraal systeem, waar modellen en informatiesystemen kunnen worden ingehangen of van wor- den losgekoppeld.

59 -OB STOWABASE 1998. OwieicM van lopend o n d e m k b rwaterbeheerden

Met de STOWABASE wordt beoogd het opbouwen en actueel houden van een databank met informatie over onderzoek dat de deelnemers in de stichting STOWA en in eigen beheer (laen) uitvoeren. Dit rapport geeft een uvernicht van de infarmatie die eind úecembet 1998 in de databank was ingevoerd. De STOWA&ASE is ook te raadplegen op de STOWA -website.

99

-

^{07 De} WYDROTHEEK l998 Qverricht van Nederlandse publicatie5 Hydrologie.

Waferhuishouding, Ecologie en Afualwatemuivering

De Hydrotheek 1998 geeft een overzicht van alle in 1998 uitgegeven publiaatier dle zijn opgenomen in dit bestand. Catalogiwen, ontsluiten, bewaren en uiilenen geschieden door Bibliotheek 'De Haaff' van het PUDOK-DL0 in Wageningen. De Hydrotheek is ook te raadplegen op de STOWA-webrite.

3 t 't, ,.?P-

vaor & waterkeringen s&e i n iunclibnefe eisen, toetsen,

leiding flfl tevens uitgebraht ep ~D-rcirpr*

99

-

²⁸ Steklieideor water versie %Q.

opre versie vewangt 'de 5tekkerdoos

Ge&wevenrrtsn&atdeiid W W (ADVENTWSJ

olda

CIW- g~egemnsdandaard mvpudig

bnnm

worden gele+nan gexhrwen naar een uitwisSelmgsb&wtid. dat OpzQn beurt dierit vaor wetdracht ven gegewnr t u r n organjraties en applicatier. en u W i l ' e n van waarde- reeksen. Versie 310 verbeterd sijn ~ooiga~rrqBt wp.dh<erre punten.

99

-

³⁹ Stekimrdoos WaW. Pedw+&st

Van denHeucerdb~ Waw zifd verschillende versiar ent&&kalld: de Sfekkwdoos Waw venie 1.0,

fi)

de WkenloosWter versïe 2,0, CM1 de in Bever ge7mplhenteerde csplM-

s*

VRW @g&venw&!iselirrg met hettoaprqf~amrna NBMVe .en (iv) uitwissdl'ing op b&$ van tieflr. Deze perfomiaicetest geaft ineicm in de Idafieve perfmance van #We vier alternatieven voer de ímgleinentatie wan gegovewitwisseling.

99

-

³⁰ Uniitennde facttwen voor algengisei

Kennh van de lirn'me wn algengrmi is van belang om re bepalen welk type. maatregel k% kahorl$ Ir

umr

s#ec%e%e W W + . Gegavensmn epgelosta n.iat&n~n, WW- meld en ganllyseexi in . h e h l e r van de Vierde Eutrdfibirïngrenqu8te Moren en Plassen, hebhmdwrbij sndénb hwn nelevantfe nag beîmkkelifi weinig éandacM gekregen. In deze stwdieis aan de hand van deze ?legwis g W e n naar het $elaitg vande fracties apgerast P en # m r de a'lgangrsei en mi van wóp:lanktun bij de predatie op algen.

Het mëmn van op@ortcfutWhm em al~enlimitatie

aan

te tonen W&t niet sinvol bij e gangbare detdelimíeten van 0.05 mg &l en 0,2S mg N d . . Een wcband t u r n a1Qen- IWnitatk en graas &mr zo&L>lanktpA ,kon niet wénden aahgetaond.

s9W Q2 Pe,@ewn van de mápassing van íu~sycontml op de nusl RieuHEY4,r

Bndwmek is idi+gev~erd~apn de e W e n 'vim fwny coqtrqi mee# in detail te kwantificeren een pral<tpiituatie. Voorde belwhttngmgeling m dedeuwe tweësle trap

in

de nmí Nfeuwveer

Lfi

enWe f u , q regelingenontworpen, die in, potentie hierin &n verb.

w&ii

M a n

brengen. 5IMBB-sim*

gavm

dh res~I~ta4.t een s í í t h t e nedude

van

~ k e l f r e q ~ r i e van de belttehters.

publlcatics in bockvorm

,

Berliucn

in de danelijkse waterbeheening

h d e a publicatte zijn deartikelen opgenomen die ten wondslag lagen aan de lezingen van het sympoium 'Beslissen m de dagelijkse waterbeheersing; het hoe en waarom van een Beslissingr Ondersteunend SysXeem (ELS)'. Bij dit 6ymposiurn lag het aceent op het ontslui- ten van bestaande kennis en ervaring en hei wirdragen van nieuwe ideeen van beslissing+

ondersteuning,

14 Dtaagvlak voor het wateibeheer

Deze brmhure is een gepopulariseerde eh zeer hztChWijk gemaakte samenratting van het onderzoek 'Draagvlak voor het waterbeheev, rapport 99-09,

Samenstelhg van Pmgrammacmmirsies en stuurgroep (per 31 december 1999)

L

COLOFON

Bezoekadres:

Arthur van %hendelstraat 816 Utrecht

Postadtes:

Postbus 8090 3503 RB Utrecht telefoon: 030 232 11 99 telefax: O M L321 17 66 e-mail: stowaOstowa.ni Gemnet. Waterrlng Internet:

http://wuvw.waterland.net/stowal

Vormgeving:

Studio B, Den Haag

Illustraties:

Foto omslag: W. Lucassen Overige foto's: STOWA

Druk:

Drukkerij Lakerveld, Den Haag ISBN 90.5773.108.8

0-30-STOWA jaarverslag- 1999