Elk Gezin Gezond
Huis van het Kind Kontich Alcohol en drugs (VAD)
Inleiding thema (Inge)
1. Wat maakt mensen kwetsbaar?
- Mens: individuele kenmerken van de gebruiker (fysiek en psychisch)
- Middel: wat wordt gebruikt en hoe (wijze van gebruik en aard van het middel) - Milieu: sociale omgeving waarbinnen gebruikt wordt (op micro of macro niveau).
Deze factoren en de interactie daartussen bepalen of iemand gaat gebruiken én of die persoon daardoor in de problemen komt.
2. Proportioneel universalisme voor preventie alcohol en drugs
De problematiek is heel complex waardoor we een heel scala aan interventies nodig hebben om hier op in te speleln. Het gaat om een continuüm gaande van universele preventie over vroeg interventie tot begeleiding en voortgezette hulpverlening.
Proportioneel universalisme valt te vergelijken met het continuüm tussen:
- Universele preventie: richt zich tot iedereen ongeacht de risicofactoren (vb. Tournée Minérale). De bedoeling is hiermee iedereen te bereiken en toegankelijk te zijn voor heel de bevolking.
- Selectieve preventie: richt zich tot groepen met specifieke risicofactoren vb. uitgaanders. Het gaat om groepen die niet genoeg hebben aan universele preventie, of die niet bereikt
worden door het universele aanbod.
3. Wie is extra kwetsbaar?
Uit de prevalentiecijfers: geen duidelijke link tussen maatschappelijke kwetsbaarheid en alcohol en drugs:
- Opleidingsniveau is niet bepalend voor de mate van gebruik van cannabis of andere illegale drugs (zie gezondheidsenquête 2018).
- Voor alcohol is er wel een duidelijk verband te vinden: hoe hoger het opleidingsniveau, hoe meer en vaker er wordt gedronken.
- Het gebruik van psycho actieve medicatie kan ook gelinkt worden aan het opleidingsniveau van personen, namelijk hoe lager het opleidingsniveau hoe meer gebruik.
➔ Zijn mensen met lage SES dan juist minder kwetsbaar voor middelengebruik? Maar maatschappelijke kwetsbaarheid is meer dan enkel opleidingsniveau.
- In de hulpverlening zien we wel een over representatie van lager opgeleide cliënten, cliënten met een laag inkomen en met problemen met huisvesting.
➔ Evolueert het gebruik bij lage SES sneller naar problematisch gebruik? Omwille van multi problematiek? Misschien voelen zij zich minder aangesproken door het preventie-/
zorgaanbod?
4. Uitdagingen en succesfactoren om aan alcohol- en drugpreventie te doen op proportioneel universele manier:
- Op vraag werken: Mensen (doelgroep en intermediairs) zijn zelf vaak geen vragende partij voor preventie. Voor MKG is het maar één van de zorgen en niet prioritair (in vergelijking met problemen met huisvesting, tewerkstelling, inkomen). De vraag moet daarom gestimuleerd worden. Het is belangrijk om te sensibiliseren en proactief met een aanbod een vraag uit te lokken.
- Op maat werken: aansluiten bij de noden van de doelgroep op een manier die hen aanspreekt, via participatie cocreatie met de einddoelgroep.Op maat werken ook op niveau van het huis:
elk netwerk moet eigen keuzes maken, eigen visie ontwikkelen.
- Lokaal werken: lokale partners (zoals Huizen van het Kind) zijn belangrijk om meer universele acties lokaal af te stemmen. Ingepast in een integraal lokaal alcohol- en drugbeleid. Huizen van het kind zijn goed geplaatst om kwetsbare groepen te bereiken: gezinnen met jongeren, KOAP, zwangere vrouwen,…
Huis van het Kind Kontich
Situering
- Kontich: 21000 inwoners – relatief hoog geschoold en relatief rijk – relatief weinig kansarmen
- Er waren al eerder wat samenwerkingen met andere gemeenten rond project ‘Feestje bouwen - Hou het helder’ (Mortsel) – wat maakte dat er al deels draagvlak was voor het thema alcohol.
- Toch zijn we in Kontich vertrokken van een niet-vraag. Het was niet duidelijk hoe het alcohol- en druggebruik er in Kontich uit zag, of er een probleem was en naar welke doelgroep idealiter zou gewerkt worden.
Traject
- De niet-vraag hebben we aangewend als een opportuniteit, om van nul te kunnen beginnen met een bevraging: wat leeft erin Kontich omtrent het thema alcohol (en bij uitbreiding, illegale drugs, psychoactieve medicatie, gokken en gamen) en waar zitten dan mogelijks groepen die problemen hebben?
➔ Er werd een bevraging uitgestuurd voor professionals (zeer ruim: welzijn, vrije tijd, jeugd, jongerenpraatpunt, sociaal huis, armoede, burgers, horeca, bestuur, onderwijs,
veiligheid, wonen, …) Dit gaf ons een zo ruim mogelijke blik van zoveel mogelijk partners.
Met aandacht voor zeer diverse doelgroepen. Ook de meest kwetsbare: nl. gezinnen waarin gebruikt wordt (zwangerschap, KOAP, ..)
➔ De resultaten hiervan waren echter heel diffuus, er kwam geen helder beeld uit naar voren.
➔ Om de resultaten te finetunen werd een focusgroep georganiseerd. Zo bepaalden we prioritaire doelgroepen en thema’s om rond te werken: keuze voor doelgroepen -9m tot 6 jaar: gezinnen met jonge kinderen, zwangerschap, KOAP. En bij uitbreiding: vroeg experimenterende jongeren en opvoedingsondersteuning aan ouders.
- In deze fase werden geen burgers of MKG bevraagd. Het is belangrijk eerst een algemeen beeld te hebben, zonder specifieke focus op MKG. Je kan immers niet vertrekken vanuit de vooronderstelling dat de MKG in de regio meer kwetsbaar zijn voor middelengebruik (zie inleidende presentatie). Het is belangrijk eerst op maat van de regio op zoek te gaan naar kwetsbare groepen. In de toekomst kan er nog een belangrijke stap gezet worden in het concretiseren van de resultaten naar MKG. Ook hier zouden we kunnen aftoetsen of de resultaten van de bevraging herkenbaar zijn om tot meer finetuning te komen. Dan kunnen in de gekozen doelgroepen eventueel subdoelgroepen bepaald worden die extra kwetsbaar zijn.
Eindresultaat
Met het ruime overzicht van noden en de verschillende gekozen doelgroepen, zijn verschillende acties geformuleerd. De acties passen binnen een beleidsmatige aanpak van middelenpreventie en dekken vier pijlers: educatie, zorg en begeleiding, regelgeving en omgevingsinterventies.
Er werd een inspiratietabel uitgewerkt die ook voor andere Huize van het Kind kan worden gebruikt als zij willen werken rond alcohol en andere drugs. Voor de acties die zijn opgenomen kan beroep worden gedaan op het CGG preventiewerk.
Op basis van de inspiratietabel, werd een aangepast plan van aanpak voor Kontich in schema gegoten. Op dit actieplan wordt geconcretiseerd wat de timing is van de acties is (quick win, middellange en lange termijn) en wiens verantwoordelijkheid het uitwerken ervan is.
Reflectie voor de toekomst
Kennen we elkaar wel voldoende?: de Huizen van het Kind en de categoriale alcohol- en drugsector.
Hebben we weet van elkaars aanbod? Dat zijn belangrijke vragen om lokaal op in te gaan, want we kunnen elkaar versterken in het werken naar kwetsbare groepen. Het lijkt waardevol in te zetten op meer samenwerking.
