Iedere tijd heeft zijn handvatten. Ultieme huisartsenzorg? Palliatieve zorg. Hoe noemen we het?

Ultieme huisartsenzorg?

NHG, 23 Mei 2013

Prof dr Carlo Leget, Universiteit voor Humanistiek

www.zorgethiek.nu

Iedere tijd heeft zijn handvatten

Palliatieve zorg

“Palliatieve zorg is een benadering die de kwaliteit van het leven verbetert van patiënten en hun naasten die te maken hebben met een levensbedreigende aandoening, door het voorkomen en verlichten van lijden, door middel van vroegtijdige signalering en zorgvuldige beoordeling en behandeling van pijn en andere problemen van lichamelijke, psychosociale en

spirituele

(WHO-definitie)

Richtlijn NL: 2010

Hoe noemen we het?

• Zingeving

• Existentiële vragen

• Bestaansvragen (‘trage vragen’)

• Levensbeschouwing

• Spiritualiteit

• Geestelijk leven

• Geloof

• Godsdienst

• Religie

Wat draagt iemand mee? Spiritualiteit

is de dynamische dimensie van het menselijke leven die verband houdt met de wijze waarop personen (individu en gemeenschap)

betekenis

tot uitdrukking brengen, en/of zoeken

en de wijze waarop zij

verbonden

met zichzelf, met anderen, met de natuur,

Spiritualiteit

Religiositeit

‘Kerkelijkheid’

(institutioneel)

Wat is spirituele zorg?

Aandacht

Begeleiding

Crisis

(A) Verkennen

1.Wat houdt u in het bijzonder bezig op dit moment?

2.Waar had u vroeger steun aan in moeilijke situaties? (Geloof? Levensbeschouwing?

Gemeenschap? Vrienden?)

3.Wie zou u graag bij u willen hebben? Wie zou u kunnen steunen?

Een boom opzetten?

Geworteld, gesteund, gevoed klacht – behoefte – vraag – wens – …?

lichamelijk sociaal psycho-

Van buiten naar binnen

spiritueel

lichamelijk sociaal psycho-

Luisteren in lagen:

Somatisch

Psycho-

Sociaal

levensverhaal, identiteit

Spiritueel

Meer intiem en verborgen

Innerlijke ruimte

… in de arts

… in de patiënt

… in de naaste

Kaderopleiding Palliatieve Zorg

Leget C, Daelen M van, Swart S, Spirituele zorg in de Kaderopleiding Palliatieve Zorg. Tijdschrift voor Ouderengeneeskunde 3 (2013) 146-149.

• 17 huisartsten, 20 spec oudgnk, 2 med spec, 1 AVG

• Interactieve scholing van anderhalf uur

• Achtergrond: richtlijn + Ars Moriendi model

• Opdracht: eigen casus analyseren met model

Doen - laten

Innerlijke ruimte

Vergeven - vergeten Vasthouden - loslaten

Geloven - weten Ik - ander Hoe gaat u om

met de pijn?

Wat wilt u dat we nog doen?

Wat wilt u dat we laten?

Waar houdt u zich aan vast? Wie of wat geeft u kracht in deze situatie?

Wat kunt u moeilijk loslaten?

Heeft u de ruimte om uzelf te zijn tijdens Denkt u wel eens na over het einde?

Wat betekent de dood voor u?

Heeft u steun aan een geloof of levens- beschouwing?

Als u terugkijkt op uw leven tot nu toe, hoe is de balans dan?

Zijn er dingen die u nog recht wilt zetten?

1. Autonomie: ik en de ander

2. Lijden: doen of laten? 3. Afscheid: vasthouden en loslaten

4. Balans: vergeven en

vergeten 5. Na dit

leven:

geloven en weten

Resultaten

• Geeft houvast en inzicht en verdiept de relatie met patiënt (69%)

• Biedt hulp bij gesprek (46%)

• Beter begrip en afstemming (38%)

• Meer gesprekken (33%)

• Geen invloed (10%)

• Kost tijd (10%)

Werken met het model

Invoegen in wat al bestaat?

• Nationaal Congres Palliatieve zorg 2012

• Workshop 40 deelnemers

• Verpleegkundigen en artsen

• Merendeel ervaring met IKNL-Beslisschijf

• Korte introductie beslisschijf

• Korte introductie ethiek en spir zorg

Palliatief redeneren

Beslisschijf Samenvattingskaarten

Wat betekent het voor de patiënt?

Ten slotte: bespreekbaarheid

80% praat nooit over doodgaan 80 % zoekt geen info

66 % vind het niet belangrijk om wensen vast te leggen 50 % zegt dat niemand hun wensen weet

Tel daar bij op:

- Aandacht in de media voor doodgaan (“Over mijn lijk” etc.) - Aandacht in de cultuur (Boekenweek 2003)

- Land zonder taboes

- Verzwijgen door verzekeringsmaatschappijen - Geen steun van KWF

- Verschuiving van ‘palliative’ naar ‘supportive’ care

Hoe moeten we dat nu begrijpen?

Proactieve

Heb alles al geregeld. Wil vooral gelijkwaardigheid en niets overlaten aan anderen.

Onbevangene

Geen groot onderwerp.

Je kan er zelf nog zoveel tegen doen.

Rationele Sociale

Vertrouwende

Het is er gewoon. Alles heeft zijn cyclus. We zijn daarin

verbonden met elkaar.

Onderwerp komt niet voorbij. Volslagen

onbelangrijk.

Zet het van me af. Positief denken. We hebben het toch

goed.

Palliactief

dé landelijke multidisciplinaire beroepsvereniging, die zich inzet voor de palliatieve zorg in de volle breedte.

Het is een vereniging van en voor alle professionals werkzaam in de palliatieve zorg

www.palliactief.nl