Revolutie 2.0
Het Amerikaanse tijdschrift Time riep 'de demonstrant' uit tot Person of the Year 2011. Maar wie zijn die demonstranten en wat beweegt hen?
Het gaat veelal om jongeren die zich verzetten tegen de gevestigde
orde en daarbij sociale media gebruiken. Deze trendalert gaat over de
Arabische lente en de ‘Occupy’-beweging en de rol van Facebook. Een
ontwikkeling waar we niet omheen kunnen, ook al is ze moeilijk te
duiden, zeker als het gaat om de relevantie voor de watersector.
Inhoud
De Arabische lente
De zelfverbranding van de 26-jarige straathandelaar Mohammed Bouazizi op 17 december 2010 in Tunesië leidt de Arabische lente in. Het rommelt dan al een tijdje in Egypte. In juni 2010 richtte Wael Ghonim onder het pseudoniem El Shaheed (de martelaar) een Facebook-pagina op ter nagedachtenis aan Khaled Saïd, een blogger die onder verdachte omstandigheden stierf nadat hij gearresteerd werd door de politie. Volgens ooggetuigen werd Saïd door agenten doodgeslagen op straat in Alexandrië. De toen 29 jarige Ghonim maakte op Facebook de pagina We are all Khaled Said waarin hij schreef: ‘Vandaag hebben ze Khaled gedood. Als ik niets voor hem doe, zullen ze morgen mij vermoorden’. Vanaf dat moment was Ghonim een Facebook-revolutionair. Hij begint
anoniem via Facebook opposanten tegen Mubaraks regime te mobiliseren en roept op tot een demonstratie op 25 januari 2011 op het Tahrirplein. Het duurt niet lang voordat Ghonim wordt gearresteerd. Maar al snel valt het regime Mubarak en wordt hij weer vrijgelaten. Op 9 februari 2011 sprak hij de honderdduizenden demonstranten op het Tahrirplein toe. Van een heldenstatus wilde hij echter niets weten. Volgens hem zijn de gevallen slachtoffers en de volhoudende demonstranten de echte helden.
Wael Ghonim vertegenwoordigt ontevreden jongeren die met sociale media het doen en laten van het regime blootleggen en een massale protestbeweging in gang hebben gezet. Hoe kun je deze jongeren duiden? Wat willen zij, hoe staan ze in het leven, en wat kunnen we nog meer van hen verwachten?
De New York Times columnist Bruce Feiler bestempelt deze nieuwe moslimgelovigen als Generatie Vrijheid. “They were spending all their time in Internet cafés… they were practicing freedom. On the Net, they could chat with anyone they wanted, express any opinion they wanted, explore themselves sexually. They had space to do that – cyberspace – and now they wanted to have it on the streets.”
Feiler geeft deze generatie 4 kenmerken mee:
Plentiful (overvloed). Het zijn er veel. Zeker in Noord Afrika, een derde van de mensen die daar leeft is tussen de 15 en 29 jaar, in totaal zijn dat 100 miljoen individuen.
Pinched (geknepen). Er zijn voor deze jongeren weinig kansen. Er is weinig werk en de kosten van levensonderhoud zijn hoog.
Plugged in (online). De jongeren hebben wel mobiele telefoons en internet verbindingen, thuis of in het café. Ze hebben toegang tot sociale netwerken als Facebook, Twitter, Youtube en Google, daarom hebben ze veel contact met de wereld en toegang tot kennis.
Proactive (proactief). Ze wachten niet af. “We’ve had enough! We’re going to act!”
Wat nu precies de uitkomst van de Arabische lente op de lange termijn zal zijn, is nog steeds
democratische verkiezingen is er een machtsstrijd ontstaan tussen de legerleiding en de Moslimbroederschap. Vraag is wat er gebeurt nu de roes van de revolutie is neergedaald en de harde economische werkelijkheid zich aandient. De Arabische lente heeft in ieder geval laten zien dat facebook-betogers de wereldwijde politiek opnieuw vorm kunnen gegeven.
Occupy-beweging
Na de revoluties in de Arabische wereld is het de beurt aan de Westerse wereld. In augustus 2011 sloegen verontruste studenten hun tenten op in een park op Wall Street. De antropoloog David Graeber was een van de initiatiefnemers van de Occupy- beweging. Binnenkort verschijnt van hem een boek met persoonlijke bevindingen en een politieke analyse.
Het zijn veelal jongeren (studenten) die van
zich laten horen via de verschillende Occupy initiatieven wereldwijd. Zij pleiten voor meer macht voor de 99% van de bevolking en minder voor die ene procent. De jongeren zijn de business- as-usual meer dan zat, d.w.z. machtige bedrijven/ banken/ personen die de hand boven het hoofd wordt gehouden en de politiek die daar geen verandering in wil of weet te brengen.
Gesteld wordt dat ‘Politiek is zelf verlamd en in de ban van die 1% die veel macht heeft’. De Occupy-protesten komen voort uit onvrede over de graaicultuur (hebzucht), de sociale en economische ongelijkheid, en over de ongekend grote macht van dat relatief kleine groepje mensen dat grote bergen geld bezit. De demonstranten claimen dat de financiële crisis hiervan het gevolg is geweest, waar de hardwerkende burger voor moet opdraaien. De beweging klaagt de hebzucht van Wall Street en het kapitalistische systeem aan en eist meer democratie en meer vrijheid. Tot het protest was in juli opgeroepen door Adbusters en Anonymous, twee groepen van sociale activisten, kunstenaars en hackers.
Hoewel de belangrijkste eigenschap van de Occupy-beweging juist de onduidelijkheid is over wie ze zijn (“velen en verschillend”) en wat ze willen (“veel en verscheiden”), heeft ze wel een aantal unieke, anarchistische kenmerken. Zo is het een organisatie zonder leiders, en worden activiteiten op lokale schaal georganiseerd. Iedereen heeft evenveel in te brengen, en besluitvorming vindt plaats door middel van consensus. De nieuwe media spelen een grote rol in deze nieuwe revolutie. De demonstranten maken gebruik van Facebook, tweets en livestreams. Op die manier blijven ze ook in contact met gelijkaardige bewegingen in binnen- en buitenland.
Inmiddels zijn de Occupy activiteiten naar de achtergrond verdwenen. Hoewel de protesten vaak rommelig verliepen (ook letterlijk), heeft Occupy wel de maatschappelijke onvrede bij Westerse jongeren zichtbaar gemaakt. Communicatie, via o.a. Facebook, bleek een van de sleutelelementen van het protest.
Relevantie voor de watersector
De Arabische Lente en de Occupy-beweging vormden tezamen een mondiaal protest met drie gedeelde kenmerken: ze werden gedreven door de jeugd, sociale media speelden een belangrijke rol in de mobilisatie van het protest, en ze getuigden van een anti-autoritaire felheid die we niet meer gezien hebben sinds de jaren ’70. Een bijzondere uiting hiervan, en eentje die nog lastiger te duiden is, waren de hevige rellen in Engeland in de zomer van 2011.
Wat betekent dit voor de watersector? Dat is niet eenduidig aan te geven, maar de veranderingen binnen de sociale dimensie zijn zodanig fundamenteel en de overlap met technologische trends op gebied van nieuwe media maakt dat we de potentiële impact groot achten hoewel de onzekerheid ook groot is. Gedacht kan worden aan:
Veranderde houding van jongeren / burgers: van de waterorganisaties wordt verwacht dat zij de publieke zaak dienen, hun maatschappelijke verantwoordelijkheid tonen, en minder financieel gedreven zijn.
Biedt mogelijk kansen voor het aantrekken van zelfbewuste jongeren die kritisch zijn op het huidige systeem; werken met water heeft een sterke en duidelijke
maatschappelijke meerwaarde.
Veranderde houding van jonge werknemers: vrijheid is belangrijk om eigen initiatief succesvol waar te maken en werk moet uitdagend, belangrijk en ondernemend zijn.
Kenmerkend voor deze zoektocht naar vrijheid in werk is het explosief stijgende aantal ZZP’ers.
De invloed (mogelijkheden en risico’s) van sociale media neemt alleen maar toe.
Sprekend voorbeeld is de LinkedIn groep Drinkwaterlente waarin ideeën gedeeld worden over oplossingen, argumenten en passie om de Nederlandse
drinkwatersector weer op een gezond bestedingsniveau te krijgen. “Een revolutie in het beleid is hiervoor nodig. En meer stemmen is meer invloed.”
Meer informatie
Deze trendalert is opgesteld in juli 2012 en hiervoor is gebruik gemaakt van de volgende bronnen:
Wael Ghonim (2012). Revolution 2.0 – The power of the people is greater than the people in power. Fourth Estate.
Bruce Feiler (2011). Generation Freedom. The Middle east Uprisings and the Remaking of the Modern World. HarperCollins.
David Graeber (2012). Achter de schermen van Occupy - De bezetting van Wall Street. Business Contact.
W: www.dwsi.nl E: dwsi@kwrwater.nl
