RAPPORT KWALITEITSONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS 'HET KLAVERBLAD'

(1)

RAPPORT KWALITEITSONDERZOEK SPECIAAL BASISONDERWIJS

'HET KLAVERBLAD'

School : 'Het Klaverblad'

Plaats : Maarssen

BRIN-nummer : 01JW

Onderzoeksnummer : 108261

Datum schoolbezoek : 25 en 26 september 2008 Datum vaststelling : 5 januari 2009

(2)

(3)

Rapport kwaliteitsonderzoek speciaal basisonderwijs 'Het Klaverblad' - 25 en 26 september 2008

3

INHOUDSOPGAVE

1 INLEIDING ... 5

2 KWALITEITSPROFIEL... 7

3 BESCHOUWING ... 11

4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT... 15

(4)

(5)

5

1 INLEIDING

Het kwaliteitsonderzoek

Op 25 en 26 september 2008 bezocht de Inspectie van het Onderwijs 'Het Klaverblad' in het kader van een kwaliteitsonderzoek. Daarbij heeft een onderzoek plaatsgevonden naar de (kern)indicatoren van een aantal

kwaliteitsaspecten, op grond van het door de inspectie gehanteerde Toezichtkader primair onderwijs 2005.

Bij dit kwaliteitsonderzoek beoordeelt de inspectie de kwaliteit van het onderwijs op aspecten die samenhangen met de kwaliteitszorg, het onderwijsproces en de opbrengsten. Deze indicatoren vormen samen de basisset van het kwaliteitsonderzoek. Ook beoordeelt de inspectie een aantal onderdelen van wet- en regelgeving.

De resultaten van het onderzoek zullen tevens worden gebruikt voor een themaonderzoek naar de kwaliteitsverbetering van het speciaal basisonderwijs.

Dit themaonderzoek is een vervolg op het rapport "De kwaliteit van het speciaal basisonderwijs in 2005 en 2006 - rapportage van een onderzoek door de Inspectie van het Onderwijs".

De kwaliteitsaspecten zijn uitgewerkt in het door de inspectie gehanteerde waarderingskader voor het speciaal basisonderwijs. In de brochure

'Toezichtkader PO 2005' vindt u achtergrondinformatie over de indicatoren die de inspectie bij haar toezicht hanteert. U kunt deze brochure downloaden van de website van de inspectie: www.onderwijsinspectie.nl.

Op grond van het kwaliteitsprofiel van de school dat naar aanleiding van een vorig inspectiebezoek is opgemaakt, op basis van risicofactoren die bij de inspectie bekend zijn of afspraken die met de school zijn gemaakt, of op basis van de informatie die door de school is toegestuurd kan de inspectie besluiten om niet alleen de basisset te onderzoeken maar meer indicatoren bij het onderzoek te betrekken. Dit is bij de school niet aan de orde geweest.

Indien de school in het kader van zelfevaluatie over een bepaalde indicator of over een bepaald cluster van indicatoren voldoende betrouwbare en valide gegevens heeft verzameld kan in overleg tussen bestuur en inspectie besloten worden om de oordelen uit de zelfevaluatie alleen te verifiëren en deze niet zelf opnieuw te onderzoeken. Zo sluit de inspectie niet alleen aan bij de specifieke situatie van de school, maar wordt de school bovendien niet onnodig belast.

De school heeft naast de schoolgids en het schoolplan documenten ingestuurd die op uw zelfevaluatie-activiteiten en schoolontwikkeling betrekking hebben.

Het betrof de volgende documenten:

• Overzicht uitstroom leerlingen schooljaar 2007 - 2008;

• Hoe en Wat, Zorgroute op Het Klaverblad;

• Aantekeningen zorgroute SBO Het Klaverblad;

• Handout PowerPoint presentatie Zorgroute;

• Verslag en aanbevelingen leesproblemen en dyslexie;

• Concept protocol Leesproblemen en Dyslexie voor het SBO;

• Schooloverzicht DMT mei 2008 zorgleerlingen;

(6)

6

• Meerjaren beleidsplan methodieken, didactiek en zorgstructuur 2005 - 2008.

Op grond van de gegevens uit die documenten heeft de inspectie niettemin besloten alle indicatoren uit de basisset te onderzoeken.

De opzet van het onderzoek

Het periodiek kwaliteitsonderzoek bestond uit de volgende activiteiten.

• Onderzoek en analyse van documenten en gegevens over de school die bij de inspectie aanwezig zijn.

• Analyse van, indien beschikbaar, documenten die betrekking hebben op zelfevaluatie-activiteiten van de school en van andere documenten die de school voorafgaand aan het schoolbezoek heeft toegestuurd. Ook de vragenlijst 'Kwaliteitsonderzoek 2008 scholen voor speciaal

basisonderwijs' is bij de analyse betrokken.

• Schoolbezoek, waarbij in een aantal groepen de onderwijspraktijk is geobserveerd door het bijwonen van lessen Nederlandse taal en rekenen en wiskunde. Deze lesbezoeken vonden plaats in de groepen Joriksgroep (jonge risicokinderen), onderbouw B, middenbouw A, bovenbouw D en E en een niveaugroep rekenen.

• Analyse van handelingsplannen, groepsplannen en leerlingdossiers.

• Bovendien heeft de inspectie over de kwaliteit van de basisset van indicatoren gesprekken gevoerd met de directie en de intern

begeleider(s). Op uw school is verder een gesprek gevoerd met leraren.

• Aan het eind van het schoolbezoek heeft de inspectie de

kwaliteitsoordelen en de conclusies van het schoolbezoek besproken met de directie. Daarbij was een vertegenwoordiging van het bevoegd gezag aanwezig.

De inhoud van het rapport

Het onderzoek naar de kwaliteit van het onderwijs levert een kwaliteitsprofiel op van de school (hoofdstuk 2). In hoofdstuk 3 wordt een beschouwing gegeven over de geconstateerde kwaliteit en wordt deze onder andere bezien in relatie tot de context of uitgangssituatie van de school. Indien van

toepassing worden in deze beschouwing ook de toegevoegde indicatoren betrokken.

In hoofdstuk 4 is het vervolgtoezicht aangegeven en worden, indien noodzakelijk, afspraken vermeld met betrekking tot wettelijke bepalingen waaraan de school niet voldoet.

(7)

7

2 KWALITEITSPROFIEL

Het kwaliteitsprofiel geeft een overzicht van de waarderingen die de inspectie heeft toegekend aan kernindicatoren die betrekking hebben op belangrijke kenmerken van goed onderwijs. De nummering in de tabellen verwijst naar het volledige waarderingskader primair onderwijs.

In de waardering is tot uitdrukking gebracht in welke mate de indicatoren bijdragen aan de kwaliteit van het onderwijs:

1. draagt niet of nauwelijks bij;

2. draagt onvoldoende bij;

3. draagt voldoende bij;

4. draagt in hoge mate bij;

5. niet te beoordelen (alleen bij Resultaten). Deze waardering is gegeven indien de school over bepaalde indicatoren geen betrouwbare en valide gegevens beschikbaar heeft.

Het kwaliteitsprofiel van 'Het Klaverblad' Kwaliteitszorg

1 2 3 4

1.1 De school heeft inzicht in de verschillen in

onderwijsbehoeften van haar leerlingenpopulatie. l

1.2 De school evalueert jaarlijks systematisch de kwaliteit van

haar opbrengsten. l

1.3 De school evalueert regelmatig het leren en onderwijzen. l 1.4 De school werkt planmatig aan verbeteractiviteiten. l 1.5 De school borgt de kwaliteit van het leren en onderwijzen. l 1.7 De school waarborgt de sociale veiligheid voor leerlingen en

personeel. l

Leerstofaanbod

1 2 3 4

3.1 De aangeboden leerinhouden voor Nederlandse taal en voor

rekenen en wiskunde zijn dekkend voor de kerndoelen. l 3.4 De leerinhouden voor Nederlandse taal en voor rekenen en

wiskunde worden aan voldoende leerlingen aangeboden tot en

met het niveau van leerjaar 8. l

3.5 De leerinhouden in de verschillende leerjaren sluiten op elkaar

aan. l

3.6 De leerinhouden voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde zijn afgestemd op de onderwijsbehoeften van

individuele leerlingen. l

3.8 De school met een substantieel aantal leerlingen met een leerlingengewicht biedt leerinhouden aan bij Nederlandse taal die passen bij de onderwijsbehoeften van leerlingen met een taalachterstand.

l

(8)

8 Didactisch handelen

1 2 3 4

6.1 De leraren realiseren een taakgerichte werksfeer. l

6.3 De leraren leggen duidelijk uit. l

6.6 De leraren geven de leerlingen feedback op hun leer- en

ontwikkelingsproces. l

8.1 De leerlingen zijn actief betrokken bij de

onderwijsactiviteiten. l

Afstemming

1 2 3 4

4.1 De school heeft voor Nederlandse taal en rekenen en wiskunde onderwijstijd gepland conform het landelijk gemiddelde

van scholen met een vergelijkbare leerlingenpopulatie. l 4.5 De school stemt de hoeveelheid tijd voor leren en

onderwijzen bij Nederlandse taal en rekenen en wiskunde af op

de onderwijsbehoeften van leerlingen. l

7.1 De leraren volgen de vorderingen van hun leerlingen

systematisch. l

7.2 De leraren analyseren de vorderingen van de leerlingen om vast te stellen wat de aanpassingen van het aanbod en/of het

onderwijsleerproces moeten zijn voor de groep. l 7.3.1 De leraren stemmen de instructie af op de verschillen in

ontwikkeling tussen de leerlingen. l

7.3.2 De leraren stemmen de verwerking af op de verschillen in

ontwikkeling tussen de leerlingen. l

Begeleiding

1 2 3 4

10.1 De school gebruikt een samenhangend systeem van instrumenten en procedures voor het volgen van de prestaties en

de ontwikkeling van de leerlingen. l

10.3 De school stelt bij plaatsing voor iedere leerling een

ontwikkelingsperspectief vast. l

10.5 De school volgt of de leerling zich ontwikkelt conform het ontwikkelingsperspectief en maakt naar aanleiding hiervan

beredeneerde keuzes. l

Zorg

1 2 3 4

11.1 De school signaleert vroegtijdig welke leerlingen zorg nodig

hebben. l

11.2 Op basis van een analyse van de verzamelde gegevens,

bepaalt de school de aard van de zorg voor de zorgleerlingen. l

11.3 De school voert de zorg planmatig uit. l

11.4 De school gaat de effecten van de zorg na. l

Resultaten

1 2 3 4 5

12.1 De resultaten van de leerlingen aan het eind van de schoolperiode liggen ten minste op het niveau dat op grond van de kenmerken van de leerlingenpopulatie mag worden verwacht.

l

(9)

9 Wet- en regelgeving 1 = ja, 2 = nee

1 2

W1 De school heeft de vastgestelde schoolgids aan de inspectie

toegestuurd. l

W2 De school heeft het vastgestelde schoolplan aan de inspectie

toegestuurd. l

W3 Het bestuur heeft het vastgestelde zorgplan aan de inspectie

toegestuurd. l

W4 De geplande onderwijstijd voldoet aan de wettelijke vereisten. l

(10)

(11)

11

3 BESCHOUWING

In dit hoofdstuk wordt een beschouwing gegeven over de kwaliteit van het onderwijs op de school. In paragraaf 3.1 beschrijft de inspectie allereerst de uitgangssituatie van de school. Daarna geeft zij in paragraaf 3.2 een

samenvattend oordeel over de kwaliteit.

3.1. Uitgangssituatie

Sinds het vorige inspectieonderzoek (PKO, 2006) zijn er in de context van de school de volgende ontwikkelingen geweest:

De school heeft het enige tijd zonder adjunct-directeur moeten stellen. Omdat de directeur tevens de leiding had van SBO De Vijverhof in Breukelen, moesten verschillende directietaken door teamleden worden overgenomen. Dit heeft ertoe geleid dat de schoolontwikkeling vertraging heeft opgelopen. De langdurige afwezigheid van de remedial teacher heeft negatieve gevolgen gehad voor de continuïteit van de zorg. Sinds 1 september 2008 is een van de leraren tot adjunct-directeur benoemd.

Het bestuur onderzoekt de mogelijkheid om te komen tot een bestuurlijke fusie.

De gesprekken daarover zijn al in een gevorderd stadium. Binnen het Samenwerkingsverband WSNS wordt onderzocht wat de kansen zijn van Passend Onderwijs en wat de daarmee samenhangende ontwikkeling van Het Klaverblad dient te zijn. Bij deze ontwikkeling zoekt met naar vormen van samenwerking met SWV Breukelen en SWV Woerden.

Als positieve ontwikkeling noemt de directie de grote bereidheid die er onder het team aanwezig is om nieuwe ontwikkelingen in het onderwijs uit te proberen. Dit is volgens de directie een positief effect van het werken met Persoonlijke Ontwikkelings Plannen (POP's) van leraren.

Bij het onderzoek in 2006 (PKO) signaleerde de inspectie verschillende verbeterpunten in de kwaliteit van het onderwijs op Het Klaverblad.

Het leerstofaanbod in de verschillende leerjaren sloot onvoldoende op elkaar aan, de school besteedde onvoldoende onderwijstijd aan rekenen en taal en de analyse van de vorderingen, zoals de leraren die maakten, schoot tekort.

De belangrijkste tekortkomingen noemde de inspectie op het gebied van de begeleiding van de leerlingen; de school stelde bij plaatsing van een leerling geen ontwikkelingsperspectief vast en dus werd deze ontwikkeling daarmee ook onvoldoende gevolgd.

3.2. Kwaliteit van het onderwijs Algemeen beeld

De inspectie kent aan Het Klaverblad een aangepast arrangement toe. Dat is het gevolg van de constatering dat de belangrijkste tekortkomingen uit het vorige onderzoek, het ontbreken van de ontwikkelingsperspectieven en het volgen daarvan, nog voldoende zijn weggewerkt.

(12)

12 In dit onderzoek komt wel naar voren dat de school op andere onderdelen de nodige vooruitgang heeft geboekt. Door de implementatie van de nieuwe taalmethode heeft het leerstofaanbod een goede doorgaande lijn gekregen.

Ook is er nu voldoende tijd ingepland voor taal en rekenen. De inspectie

constateert bovendien dat het werken in de groepen nog steeds van voldoende niveau is. In enkele groepen heeft zij bijzondere voorbeelden gezien van goed didactisch handelen.

Hieronder volgt een toelichting.

Ontwikkelingsperspectief en opbrengsten

De inspectie stelt vast dat de school op dit moment nog onvoldoende met ontwikkelingsperspectieven werkt. Bij de plaatsing van een leerling stelt men wel het instroomniveau vast. Dat gebeurt aan de hand van de gegevens van de PCL eventueel nog aangevuld met eigen onderzoek. Ook geeft de school aan wat volgens haar het verwachte uitstroomniveau zal zijn. Dat gebeurt door op basis van het leerlingprofiel (IQ en andere leerlingkenmerken) te voorspellen wat het schooltype in het voortgezet onderwijs zal zijn voor een leerling. Waar het echter aan schort is de verbinding tussen deze twee momenten. Het ontwikkelingsperspectief is nog onvoldoende leidend voor het organiseren van het aanbod en de didactiek per leerling, vertaald in de groepsplannen. Anders gezegd: het voorspelde ontwikkelingsperspectief wordt nog niet (voldoende) vertaald in kleine stappen van het aanbod en het didactisch proces. De ontwikkeling van een leerling wordt weliswaar nauwgezet gevolgd met methodegebonden en landelijk genormeerde toetsen in alle groepen, maar vervolgens wordt deze ontwikkeling niet voldoende afgezet tegen de verwachte ontwikkelingslijn en evenmin worden er adequate maatregelen getroffen indien er sprake is van een stagnerende ontwikkeling.

Werken met individuele ontwikkelingsperspectieven heeft ook het voordeel dat de school haar opbrengsten goed in beeld kan brengen. Voor clusters van leerlingen kan de school namelijk het verwachte eindniveau vertalen in beheersingsniveaus voor de belangrijkste cognitieve vakken. Aan de hand daarvan kan de school vaststellen hoeveel leerlingen daaraan in welke mate voldoen, zowel aan het eind van de basisschoolperiode als tussentijds.

Ten behoeve van het beoordelen van de eindopbrengsten heeft de sc hool de uitstroomgegevens aangeleverd van het schooljaar 2007 - 2008. Dit overzicht geeft ook het verwachte uitstroomniveau aan. Hoewel dit een beeld geeft van de eindresultaten in relatie tot het verwachte niveau, kan de inspectie op basis van de gegevens van één schooljaar geen oordeel geven over de opbrengsten.

Bovendien is noodzakelijk dat deze uitstroomgegevens afgezet worden tegen de gegevens van een capaciteitentest. Hoewel de inspectie nog niet tot een oordeel komt, is zij wel van mening dat de gegevens laten zien dat de school voldoende uit de leerlingen weet te halen.

(13)

13 Leerlingenzorg

Verschillende onderdelen van de leerlingenzorg hangen met het gebruik van ontwikkelingsperspectieven samen. Een goede monitoring van een individueel ontwikkelingsperspectief kan tot de conclusie leiden dat er voor een leerling extra zorg nodig is, eventueel in de vorm van remedial teaching. Op zo'n moment is het noodzakelijk dat deze aanvullende ondersteuning goed

vastgelegd wordt in een handelingsplan en dat men nauwgezet nagaat of deze zorg het vereiste effect heeft gehad. Beide zaken zijn op Het Klaverblad onvoldoende aanwezig. Daarbij wreekt zich tevens dat de analyse die de leraren maken van de vorderingen van hun leerlingen onder de maat is. Een dergelijke analyse vormt een indicatie voor eventuele aanpassingen in het vervolgaanbod en/of het onderwijsleerproces

Kwaliteitszorg

Bij het vorige onderzoek beoordeelde de inspectie alleen het planmatig werken als onderdeel van de kwaliteitszorg (indicator 1.4). Bij dit onderzoek is de kwaliteitszorg breder bekeken. Op grond daarvan stelt de inspectie vast dat de kwaliteitszorg nog het nodige kan winnen waar het gaat om de systematische evaluatie van de opbrengsten en de verschillende aspecten van het

onderwijsleerproces. Daarom beoordeelt de inspectie de betreffende

indicatoren als onvoldoende. Ook het borgen van onderwijsverbeteringen heeft in de afgelopen tijd nog te weinig aandacht gekregen. De school gebruikt geen instrument waarmee zij haar onderwijs systematisch kan evalueren. Vanwege de aanstaande besturenfusie heeft men de keuze voor een bepaald instrument uitgesteld.

(14)

(15)

15

4 VERVOLG VAN HET TOEZICHT

In dit hoofdstuk beschrijft de inspectie het toegekende toezichtarrangement.

Eerst gaat zij in op de naleving van de onderzochte wettelijke bepalingen (paragraaf 4.1). Daarna volgt het toezichtarrangement dat op basis van het kwaliteitsonderzoek wordt toegekend.

4.1 Naleving wet- en regelgeving

Bij dit kwaliteitsonderzoek heeft de inspectie ook een onderzoek gedaan naar de naleving van een aantal wettelijke voorschriften. Dit onderzoek betrof de wettelijke voorschriften over de geplande onderwijstijd en over een door het bevoegd gezag vastgestelde schoolgids en schoolplan. De uitkomsten van het onderzoek zijn weergegeven in onderstaande tabel.

Schoolplan in art. 16 lid 1 en 3 WPO wel aanwezig Schoolgids in art.16 lid 2 en 3 WPO wel aanwezig Zorgplan in art. 19, lid 1 en 3 WPO wel aanwezig

Onderwijstijd in art. 8 lid 7, onder b WPO wel voldaan aan naleving

4.2 Toezichtarrangement Kwaliteit van het onderwijs:

Op Het Klaverblad zijn tekortkomingen vastgesteld in de onderwijskwaliteit, zodanig dat de inspectie haar toezicht op de school intensiveert. Het

toezichtarrangement wordt aangepast. Het bevoegd gezag is verantwoordelijk voor de kwaliteit op de school. Met het bevoegd gezag zijn daarom de volgende

afspraken gemaakt.

Het bevoegd gezag zorgt er voor dat de kwaliteit van het onderwijs op Het Klaverblad vóór 1 augustus 2010 voldoende is zodanig dat de inspectie het geïntensiveerde toezicht kan opheffen. Daarbij zorgt het bevoegd gezag er in ieder geval voor dat de school bij plaatsing voor iedere leerling een

ontwikkelingsperspectief vaststelt en de instructie en het aanbod daarop afstemt.

Op twee momenten verantwoordt het bevoegd gezag zich over de voortgang van de kwaliteitsverbetering, namelijk;

• uiterlijk 1 augustus 2009 als tussentijdse verantwoording.

• uiterlijk 1 augustus 2010 als eindverantwoording.

De verantwoordingen zijn zo mogelijk voorzien van oordelen op basis van

(zelf)evaluaties en beschrijven de activiteiten en maatregelen die genomen zijn om de kwaliteit te verbeteren.

(16)

16 Om vast te stellen of de onderwijskwaliteit is verbeterd, voert de inspectie een heronderzoek op Het Klaverblad. De verantwoording van het bevoegd gezag zal de inspectie zo mogelijk gebruiken in haar onderzoek. Bij het onderzoek zullen in ieder geval de vastgestelde tekortkomingen opnieuw worden onderzocht en ook de overige normindicatoren voor goed onderwijs. Dit heronderzoek zal in principe over twee jaar plaatsvinden (in schooljaar 2010/2011). Indien echter de

tussentijdse verantwoording van het bestuur daartoe aanleiding geeft kan het onderzoek van de inspectie eerder uitgevoerd worden. Evenzeer kunnen bovenstaande afspraken worden aangepast, indien in de komende twee jaar risicoanalyses van de inspectie daartoe aanleiding geven.