ISBN 978-90-343-0854-2
Tussen de vele hoogtepunten in het oeuvre van Dick Matena nemen de drie verhalen over ontmoetingen tussen telkens twee grote namen uit de geschie- denis een bijzondere positie in. Door waargebeurde elementen te vermengen met eigen vondsten weet Matena in elk verhaal een bijzondere spanning op te roepen, die ondersteund wordt door zijn zeer geslaagde tekeningen en inkleurin- gen. In Dick Matena’s Iconen worden de drie duoverhalen (Gauguin & Van Gogh, Sartre & Hemingway, Mozart &
Casanova) voor het eerst samengebracht.
Een uitgebreid dossier duidt de histori- sche achtergronden en vertelt over het ontstaan van de verhalen.
Dick Matena’s Iconen
— 3 —
Gauguin en Van Gogh Sartre en Hemingway
Mozart en Casanova
— 5 — Ondanks de enorme veelzijdigheid zit er een logische lijn in het werk van Dick Matena, vanaf zijn eerste rea- listische strip, Virl, in Mickey Maandblad in 1977. Tot die tijd hield hij zich bezig met karikaturale jeugdstrips, voornamelijk voor Pep en Eppo. Eigenlijk wilde hij al- tijd al realistisch tekenen, maar vanuit zijn beginpe- riode als tekenaar bij de Toonder Studio’s maakte hij humoristisch werk, waarmee hij na zijn vertrek uit de Studio’s bij Pep is doorgegaan. Pas met zijn realistische strips vond hij zijn draai, daarin voelde hij zich thuis.
In zijn realistische werk zit een opbouw, een ket- ting, het ene verhaal komt uit het andere voort. Eerst het SF-verhaal Virl, daarna in dezelfde gestileerde stijl de western Dandy in Eppo, en daarna de experimen- tele, door sommigen als choquerend beschouwde strips Lazarus Stone en De Prediker, die hij dan ook voor volwassenentijdschriften tekende. Een logisch gevolg waren vanaf 1980 de strips Mythen. In acht ver- halen, later gevolgd door een nakomertje, geeft Dick Matena zijn heel persoonlijke, surrealistische visie op de beroemdheden die er in figureren. Het is een ver- werking van zijn eigen ideeën over onder meer Elvis Presley, James Dean, Alfred Hitchcock, John Lennon en Walt Disney.
Hieruit volgde De laatste dagen van Edgar Allan Poe, dat bij Casterman verscheen, eerst in Wordt Vervolgd (1987) en daarna in album (1988). Helemaal tevre- den was Dick Matena niet over deze semi-biografie:
dit verhaal was enigszins uit de hand gelopen, met te
“ De kunstenaarswereld is een jungle”
Dick Matena is zonder twijfel de meest veelzijdige stripmaker van Nederland en waar- schijnlijk ook van Europa. Het enkele jaren geleden verschenen boek Honderd pagina´s Dick geeft daarvan een goed beeld: op die honderd pagina´s zijn niet gewoon honderd strips afgebeeld, maar honderd heel verschillende strips. Zowel in genre als in tekenstijl heeft Dick Matena zijn hele carrière lang van hot naar her gezworven. Hij heeft kinderstrips gemaakt als De Argonautjes, Polletje Pluim en De Grote Boze Wolf, satirische strips als Oude Knudde en Eric de Moordman, Toonder-strips als Panda en Bommel, SF-strips als Alias Ego, Virl en Storm, erotische strips als Titia, Rooie Oortjes en Sneeuwwitje, bewerkingen van klassieke kinderboeken als Pietje Bell en Dik Trom, historische strips als Het Hanzevirus en Rechter Tie, experimentele strips als Lazarus Stone, De Prediker en Amen, pulpstrips als Flynn, cabareteske strips als De Komiek en Antiquariaat Oblomow, literaire strips als De Avonden, Kort Amerikaans en Kees de jongen, en semi-biografieën als De Mythen en Gauguin en Van Gogh, Mozart en Casanova en Sartre en Hemingway. En vooral deze laatste drie boe- ken komen hieronder uitgebreid aan de orde.
weinig respect voor Poe. Naar eigen zeggen had hij zich te veel laten meeslepen door de verhalen die Poe zelf heeft geschreven. Bij zijn hierna volgende dubbel- biografieën is dat veel minder gebeurd. Daar wist hij de greep op het verhaal beter te bewaren.
GAUGUIN EN VAN GOGH
Gauguin en Van Gogh werd in België voorgepubliceerd in Kuifje en in Nederland in De Toestand (1990), en ver- scheen als album bij uitgeverij Lombard. Dick Matena tekende het op verzoek van Lombard in verband met het Van Gogh-jaar: een strip over Vincent van Gogh leek de uitgeverij commercieel gezien een goed idee.
Dat Van Gogh in Kuifje is gepubliceerd was te danken aan Rob Harren, die daar toen de scepter zwaaide.
Oorspronkelijk was het de bedoeling dat het verhaal direct in boek zou verschijnen. Omdat Dick een flink bedrag per pagina kreeg, heeft Harren de strip, toen die halverwege was, alsnog in Kuifje geplaatst, zodat de kosten verdeeld konden worden tussen Kuifje en de albumuitgave. Lombard had er wel bedenkingen tegen dat dit verhaal in een jeugdblad werd gepubli- ceerd, gezien de hoeveelheid bloot en de suggestie dat Van Gogh homo zou zijn, maar desondanks heeft Harren het er toch door weten te drukken.
Leven en daden van Van Gogh roepen vragen op, vragen die niet zijn beantwoord en die niet meer be- antwoord kunnen worden, omdat Van Gogh dood is.
Waarom sneed hij zijn oor af, bijvoorbeeld? Waarom gaf hij dit oor aan de meisjes van het bordeel? Dit soort vragen geeft aanleiding tot speculatie over de
Z Omslag voor Kuifje-weekblad en de Franse evenknie Hello Bédé 22 van 1990
Gauguin &
Van Gogh
8 mei 1909…
op Hiva Oa, één van de kleine
Markiezen- eilanden…
AU!
…want sterven zal ik ditmaal…
…maar waarom zo
langzaam, zo pijn- lijk… kom toch snel, dood, en sla
je zwarte mantel om me heen
…
— 33 —
Lucht!
Naar bui- ten! Ik stik! Ik wil ster- ven in de zon! In ’t licht dat ik
liefheb…
…de -au- twee-
de maal, dat je arme
-au- hart je in de steek laat,
Paul!
…alsof er mes- sen kerven in mijn
ziel en vlammen laaien…
…au,
mijn
borst!
Wat zie ik?
Ben jij dat, goede dood?
…kom dan en maak ’t kort. Ik ben niet bang voor je. Mijn zieke lichaam
verwacht je al zo lang…
zo lang…
Kom en toon me je gelaat…
dat gelaat dat ieder vreest…
…en dat ik ook gevreesd heb…
maar nu niet meer…
niet meer… …wat
ben je bleek en stil
…
…en wat kom je me bekend voor… je kijkt als iemand die ik gekend heb… lang geleden, een goede vriend, toen, een dode
nu. Een groot kunstenaar en een krankzinnige tegelijk…
…Vincent… Ja, Paul…
…Vincent van Gogh!
Vincent, ben jij ’t wer- kelijk? Of is
de dood zo barmhartig, dat hij komt in de gedaante van een goede vriend of een vroegere geliefde?
De dood?
Ach, Paul, wat is de dood? Een seconde van
angst en pijn, waarin
de tijd stilstaat
…
…’n goede vriend mis- schien, ja…
De beste, Vincent!
De eni- ge!
…’n vroegere geliefde? Waar ligt
de grens tussen vriendschap en
liefde, Paul?...
…de armen, die mij steun- den toen ik stierf, waren
die van Theo, mijn broer…
’n goede vriend? De bes-
te? En waar was jij?
…in Bretagne? Op dit tropisch eiland?
In Parijs wellicht? … ach, Paul… Parijs…
Toulouse Lautrec, de vrolijke en o zo treurige Lautrec, die mij meenam naar de verfwinkel van père Tanguy, waar
ik jou voor ’t eerst trof…
— 35 —
ISBN 978-90-343-0854-2
