Het Kennisplatform Verkeer en Vervoer (KpVV) biedt u informatie over ontwikkelingen op het gebied van verkeer, vervoer en mobiliteit in Europa die relevant zijn voor decentrale overheden in Nederland. We noemen dit ‘De Europaverkenner’.
Deze verkenner verschijnt elke twee maanden met nieuwe informatie op de KpVV-website. Of tussen- tijds als er nieuwtjes zijn.
Contactpersoon bij het KpVV is Desiree Lodewijks (desiree.lodewijks@kpvv.nl).
Europa verkenner
Informatie over ontwikkelingen op het gebied
van verkeer, vervoer en mobiliteit in Europa Nummer 24 mei 2011
den van radicaal andere tariefsystemen.
Alle voorbeeldsteden gebruiken de een of de andere zone-indeling als grondslag voor de prijsvorming van de reis. Die zones lijken vaak flatfare-in-cadeauver- pakking, omdat het belangrijkste centrum vaak één grote zone is met een vlak tarief voor enkele reizen en abonnementen. Ook in Duitsland en Zweden komt elektronisch betalen in zwang maar nog niet in de vorm van saldo reizen: het zijn alleen nog betaalmiddelen zonder nieuwe tariefvor- men. Zelfs in London zijn voor dagelijkse reizigers vastrechtproposities (voor een vast bedrag korting krijgen) nog onbe- kend, terwijl veel ov-autoriteiten en ver- voerbedrijven juist in die richting abonne- mentsvormen zouden willen ontwikkelen.
Op dat gebied wordt het dus pionieren of de kunst afkijken bij andere sectoren, zoals de nieuwe voordeelurenkaarten van NS of de belbundels in de telecomsector.
Tariefdifferentiatie tussen spits en dal komt veel voor: in de meeste steden zijn er reductietarieven voor wie buiten de spits reist, zelfs in abonnementsvorm (10-Uhr-Monatskarte in Berlijn). Opvallend is dat sommige steden heel nadrukkelijk het reizen in gezins- of groepsverband in hun tarieven faciliteren (rabais famille in Genève, Umweltkarte in Berlijn). Eén bedrag betalen voor gezinsreizen zou een
>>>
Ov-tarieven in Europese steden nog steeds conventioneel
Het jaar 2011 gaat de ov-geschiedenis in als het jaar van de definitieve invoering van de OV-chipkaart in Nederland. De opvolger van de strippenkaart is in de lange voorbereiding regelmatig gepresen- teerd als panacee voor diverse perikelen in het stads- en streekvervoer: bestrijding van zwartrijden en sociale onveiligheid (gesloten toegang), betere verdeling van de verkoopopbrengsten (WROOV), eerlijker tarieven (per kilometer in plaats van zones) en vooral: mogelijkheden voor tariefdifferentiatie (korting in daluren), om er een paar te noemen. Als straks in heel Nederland de strippenkaart is ‘uitgefa- seerd’, zal er eerst een jaar tariefrust zijn, zo heeft minister Schultz van Haegen aan de Tweede Kamer toegezegd. Die is bezorgd dat de reiziger de dupe wordt van oncontroleerbare prijsverhogingen. Als het gebruik van de kaart goed ingebur- gerd is, kan er begonnen worden aan een nieuw tarievenstelsel. De redactie van de Europaverkenner ging in een aantal Euro- pese steden kijken welke tariefproposities zoal in zwang zijn.
Pionieren
Na virtueel rondkijken in Parijs, London, Berlijn, Stockholm en Genève (zie kaders) zijn er voor het tijdperk na de strippen- kaart geen Europese voorbeelden gevon-
Redactioneel
De veranderingen in deze 24ste editie van de Europaverkenner zullen alleen de oplettende lezers opvallen.
De nieuwsberichten worden in het vervolg ondergebracht in de vijf nieuwe KpVV-programma’s: Fiets, Duur- zaam Mobiel, Collectief Vervoer, Mens en Gedrag en Gebiedsontwikkeling. Veel leesplezier!
2
>>>
Europaverkenner
sterk wapen zijn in de concurrentie met de gezins- auto. Het wordt nog een hele uitdaging om daarvoor iets in het vat van de OV-chipkaart te gieten. Er moet nog heel wat pionierswerk verzet worden voordat de contouren van een echt nieuw tariefsysteem zicht- baar worden. De vlakke of quasi-vlakke tarieven zijn in veel buitenlandse steden een historisch gegeven
dat soms zwaar op de maag ligt. Als het Nederlandse tarievenexperiment op kilometerbasis slaagt, zal het buitenland ons met grote belangstelling (na)volgen.
Wellicht is Nederland, thans gidsland in fietsbeleid en verkeersveiligheid, over tien jaar ook gidsland in openbaarvervoertarieven.
Parijs
De Lichtstad kent een uitgebreid vervoernetwerk met een grote reputatie. Het Parijse tarievenhuis staat echter in schril contrast met de architectuur van Eiffeltoren en Centre Pompidou: eenvoudig en recht-toe-recht-aan. Vele decennia geleden was Parijs voorloper met het passe-partoutkaartje dat je als toerist al bij het reisbureau kon krijgen. Die bestaat nog steeds en heet tegenwoordig Paris Visite als meerdagenkaart. Het assortiment beperkt zich verder tot enkeltjes, dagkaarten, week-, maand-, kwartaal- en jaarabonnementen, zoals ze vrijwel overal te vinden zijn. Ook de opbouw van het tarief is traditioneel. Het centrum van Parijs is het middelpunt van zes concentrische tariefzones, waarmee de prijs van alle kaartsoorten wordt bepaald. Het laagste tarief is twee zones (1+2) en loopt op tot de gehele agglomeratie (1-6). Er zijn ook kaarten zonder centrumzone verkrijgbaar, bijvoorbeeld voor wie uit zone 5 dagelijks naar zone 3 reist (3-5 zoneskaartje). Buiten je abonnementzones moet je een los kaartje bijkopen. De abonnementen zijn allemaal strikt persoonlijk. Voor bijzondere groepen, zoals gepensioneerden en oorlogsveteranen, zijn er gereduceerde tarieven en vrijreizenkaarten.
Informatie over de kaartsoorten vindt u [hier], informatie over de indeling in ov-zones vindt u [hier].
Berlijn
Ook Berlijn kent concentrische tariefzones, maar minder in aantal. de S-Bahnring rond het stadscentrum vormt de grens van zone A, de wijken daaromheen zijn zone B en de verre buitenwijken vormen zone C. Standaard is een kaartje voor de zones AB, wat in feite neerkomt op een flatfare voor vrijwel de gehele stad. Het enkeltje is daarom best duur, waardoor er ook een kaartje voor Kurzstrecke is:
maximaal drie haltes met de S- of U-Bahn, zes haltes met bus of tram. Bijzonder is ook de tariefintegratie met de IC-, EC- en D-treinen van Deutsche Bahn: het stadsvervoerkaartje en abonnementen zijn gewoon geldig (DB rijdt ook de S-Bahn). Erg populair en voor Ne- derlandse begrippen haast ondenkbaar is de Umweltkarte. Dit zijn maand- of jaarkaarten voor AB- of ABC-zones waarmee je na 20.00 uur en in het weekend nog een volwassene en twee kinderen gratis mag meenemen. Bovendien is de kaart niet persoonsgebonden en vrij overdraagbaar: overdag gaat de een ermee naar kantoor en ’s avonds de ander met vrienden naar het theater! Diverse tarieven verleiden de reiziger om de ochtend- en avondspits te mijden. Er is een speciaal dalurenabonnement voor wie alleen na 10.00 uur reist (10-Uhr-Monatskarte). Het speciale scholierenabonnement kan in de zomer heel voordelig worden uitgebreid naar de gehele regio, maar dan alleen na 14.00 uur. Er is ook een speciaal 65+-abonnement maar die is wel persoonsgebonden. Moderne elektronica doet ook zijn intrede in Berlijn. De stad doet mee aan de Touch & Travel-proef van Deutsche Bahn met elektronisch betalen met smartphones (‘Handy’). Na het installeren van een speciale app kan de telefoon in- en uitchecken bij Touchpoints. Het gaat hierbij alleen om gemak:
niet meer nadenken wat voor kaartje je moet kopen. Het systeem rekent elektronisch de normale losse kaartjes af. De brochure met tariefoverzicht vindt u [hier], de kaart met tariefzones vindt u [hier]. Informatie over Touch and Travel vindt u [hier].
Genève
Behalve als zetel van diverse VN-organisaties is Genève ook ruimtelijk internationaal geworden. De stad in het uiterste puntje van Zwitserland is in de loop der jaren over de Franse grens heen gegroeid. Aan drie zijden liggen de buitenwijken op Frans grondgebied.
De Zwitserse en Franse overheden en vervoerbedrijven werken nauw samen in Unireso: een geïntegreerd tarief- en vervoersysteem van trein, bus, tram en boot dat zich niet aan landsgrenzen stoort. De stad Genève vormt de kernzone waarbinnen flatfaretarief geldt. Wie doorreist naar de omliggende (veel kleinere) zones in Frankrijk of in de aanliggende gemeente van het Zwitserse kanton Vaud betaalt extra. Voor wie buiten de ochtendspits blijft, is er een aantrekkelijke dagkaart (Carte 9h à 5h), geldig tot de volgende ochtend 05.00 uur.
Voor korte ritten is het biljet Saut de puce waarmee maximaal 3 haltes verder mag worden gereisd. Opvallend is het aanvullend familie- abonnement, waarmee houders van maand- of jaarabonnement voor slechts CHF 5,- per persoon per maand hetzelfde abonnement voor gezinsleden krijgen. In diverse P+R-garages kan het parkeerticket worden omgezet in een enkele reis voor twee personen, en is 1½ uur geldig. Met Cart@bonus heeft Genève ook een elektronisch betaalmiddel. Het is een prepaidkaart met 20, 30 of 50 CHF saldo om snel enkele reizen en andere kaartjes uit de kaartautomaat te halen. Deze is echter niet oplaadbaar, maar wie 10 lege kaarten inlevert, krijgt een nieuwe CHF-20 kaart retour. Informatie over de tarieven vindt u [hier]; de tariefzonekaart vindt u [hier].
Stockholm
Zweden staat bekend om het professioneel opdrachtgeverschap van overheidsagentschappen met intensieve samenwerking tussen private vervoerbedrijven. Stockholm gaat grootschalig over op de SL Acces Card, een oplaadbare smartcard waarmee reizigers vooraf hun reisproducten bij verkooppunten en kaartautomaten kopen: enkele reizen of abonnementen. Er staat geen saldo op de kaart. >>>
>>>
Algemeen
White Paper: verkeer moet radicaal vergroenen
De Europese Commissie heeft grote ambities met het verkeer van personen en het transport van goede- ren. Veruit de grootste uitdaging is om de effecten op de klimaatverandering een halt toe te roepen zonder de mobiliteitsvraag te onderdrukken. Dat vraagt om een drastische verbetering van de milieuperformance van het verkeer, zodat de hoeveelheid uitgestoten CO2 in 2050 daadwerkelijk daalt met 45-60% ten opzichte van 1990 (het beleid van het Nederlandse kabinet gaat vooralsnog niet verder dan beperking van de groei tot 14% voor dezelfde periode). Om deze radicale ommekeer te bereiken zet de Com- missie in op drie pijlers: voltooiing van de Europese markt, duurzame mobiliteit en technische innovaties.
Kaartverkoop op de bus is helemaal afgeschaft: zonder kaartje of SL-card kom je geen bus meer in. Het tarief is gebaseerd op drie concentrische zones, vergelijkbaar met Berlijn: A is de stad, B de buitenwijken en C de omliggende gemeenten. Het voltarief geldt voor 20-65 jarigen; jongeren en 65+’ers reizen met ca. 40% korting. Nieuw is het SMS-kaartje (Text-me-a-ticket). Wie een sms stuurt met de zones en de keuze vol/reductie, krijgt een bericht terug als vervoerbewijs en betaalt via de telefoonmaatschappij. Engelstalige informa- tie over kaarten en de SL Access Card vindt u [hier]; de tariefzonekaart vindt u [hier].
Londen
De Britse hoofdstad is ons voorland als het om de OV-chipkaart gaat. De Londense Oyster Card stond qua techniek en architectuur model voor Nederland. Inmiddels reist vrijwel iedereen op Oyster, zowel voor losse reizen als voor abonnementen. Er zijn nog steeds losse kaartjes te koop maar die zijn veel duurder. Een enkeltje Oyster kost £1,90 en de papieren versie £4,00! De Oyster-kaart is overal te gebruiken in metro, tram, bus en zelfs de treinen van de National Rail services. Qua tarief kent London echter nog steeds de negen concentrische zones die net als in Parijs als ringen om de City liggen. Je betaalt al naar gelang het aantal ringen waar je doorheen reist.
De elektronische portemonnee voor reizen op saldo (Pay-As-You-Go) heeft wel een bijzonder snufje: daily price capping. Per dag betaalt je niet meer dan het dagkaarttarief voor het aantal zones waarin je die dag gereisd hebt. De prijs van de rit is niet alleen afhankelijk van het aantal zones maar ook van het tijdstip (buiten de spits goedkoper) en van de vervoerwijzen. Voor de tube & overground (stadstrei- nen), de bus en tram, treinen en rivierboten gelden vier aparte tarieven die niet met elkaar geïntegreerd zijn. In de bus geldt über- haupt een flatfaresysteem zonder overstaprecht (alleen maar inchecken, uitchecken hoeft niet). In heel London gebruik je hetzelfde betaalmiddel maar bij overstap koop je feitelijk een nieuw kaartje. Abonnementen zijn er voor periodes van 7 dagen, 1, 3 of 6 maanden en voor een heel jaar. Speciale reductie- en vrijreizenabonnementen zijn er voor diverse groepen: ca. 30% korting voor studenten, 50%
korting voor kinderen, sociale minima en werkzoekenden (New Deal) en gratis voor 60+’ers en oorlogsveteranen. Deze voordeelkaar- ten gelden alleen in de bus en tram want capaciteit in de metro is schaars en te duur voor voordeelreizigers.
Hoewel Transport for London heel tevreden is met de voordelen van Oyster, zijn er nog wel een paar aandachtspunten. Incidentele reizi- gers vinden het lastig om het saldo bij te laden omdat ze niet bijhouden hoeveel reistegoed op hun kaart staat. De kaarten worden nog te veel als wegwerpabonnement gebruikt in plaats van nieuwe producten op de kaart bij te laden. Iedere maand worden meer dan een half miljoen kaarten uitgegeven, hetgeen veel geld kost en lokettijd vergt. De Britse banken en VISA/Mastercard zijn nu bezig om de bankpassen en creditcards geschikt te maken voor rechtstreekse betalingen aan Oyster. Bijladen van saldo is dan niet meer nodig en iedere rekeninghouder heeft dan automatisch een betaalmiddel voor het openbaar vervoer. Dit is ook goed nieuws voor buitenlandse toeristen. Informatie over de Oyster-kaartjes vindt u [hier]; informatie over de reductietarieven vindt u [hier]; de tariefzonekaart vindt u [hier].
Om de dominante rol van de auto te doorbreken is radicaal omdenken naar co-modaliteit (ketenmobi- liteit) noodzakelijk met als richtsnoer de energie- efficiëntie van de verplaatsing. Zodra de Raad en het Parlement met de beleidsnota hebben ingestemd, wil de Commissie een actieplan opstellen.
Het Witboek vindt u [hier] en het persbericht [hier].
Lees ook het uitgebreide 100ste KpVV-Bericht [hier].
4 Europaverkenner
Fiets
42 maatregelen voor Europese fietsrevolutie
In veel Europese landen staat het fietsen nog in de kinderschoenen. Daarom zet het Europese CIVITAS- programma de resultaten van de vele experimenten en demonstratieprojecten graag in de schijnwerpers.
Dit overzicht biedt 42 beproefde maatregelen om het fietsgebruik de wind in de rug te geven. Voor steden die een start willen maken, zit er altijd wel een
bruikbaar idee bij. Ook voor ervaren Nederlandse gemeenten zijn er nog interessante voorbeelden te vinden over bijvoorbeeld diefstalpreventie in Brighton (UK), burgerparticipatie in Ljubljana (SVN) of aanpak ontbrekende schakels in Szczecinek (POL). Het overzicht vindt u [hier].
Spaanse verkeersregels voor fietsers verbeterd
De Spaanse regering gaat binnenkort een wijziging van het verkeersreglement voorstellen waarmee de positie van de fietsers ingrijpend wordt verbeterd. Be- langrijk element is de invoering van een 30-km zone.
Omdat de fiets een grote rol in het lokaal verkeer moet gaan innemen, krijgen fietsers hier voorrang op al het gemotoriseerde verkeer. De 30-km zones zou-
den uiteindelijk 80% van de bebouwde kom moeten gaan dekken. Gemeenten krijgen ook de mogelijk- heid om fietsers tegen eenrichtingsverkeer in toe te staan. Meer informatie vindt u [hier], informatie in het Engels vindt u [hier].
Charter of Sevilla: oproep aan verkeersministers
In maart vond in het Spaanse Sevilla het Velo-City 2011 plaats. De European Cyclists Federation heeft het initiatief genomen om in een handvest een oproep te doen aan de Europese verkeersministers. Eind mei komen zij bijeen in Leipzig en naar de mening van de ondertekenaars moeten zij eendrachtig een lans breken voor betere en veiligere voorzieningen voor fietsers in hun nationale beleid. Fietsen is een voor de hand liggende, kosteneffectieve, milieubewuste
en gezonde strategie voor stedelijk verkeer. Na ECF- voorzitter Neun, ondertekenden vervolgens Sevilla’s loco-burgemeester Rodrigo Torrijos, de Spaanse DG- Transport Villalante en de Weense loco-burgemeester Vassilakou het Handvest. Lees [hier] meer over het Handvest. Alle presentaties die gebruikt zijn bij de toespraken, inleidingen en ‘working sessions’ op de Velo-City website en vindt u [hier].
Leenfietsen in Bath
In het zuidwesten van Engeland heeft de middelgrote stad Bath een intensieve vergroening van het verkeer voor ogen. In het kader van het CIVITAS RENAIS- SANCE-project heeft de stad twee leenfietssystemen geïntroduceerd. Omdat Bath onder in het dal van
een rivier ligt, is de omgeving nogal heuvelachtig.
Een van de projecten, Powabike, betreft dan ook elektrische fietsen die op de docking stations worden opgeladen. Meer informatie vindt u [hier].
ELTIS nieuwsportaal vernieuwd
Al meer dan tien jaar is ELTIS dé site voor Europees nieuws over stedelijke mobiliteit. Vele Europese projecten en programma’s gebruiken de site om hun resultaten bekend te maken en hun handboe- ken te verspreiden. Ook actuele ontwikkelingen over Europees verkeersbeleid staan heel snel op ELTIS. De
site is onlangs geheel vernieuwd en uitgebreid met nieuwe faciliteiten. Er zijn nu ook video’s te bekijken, een kalender met komende evenementen en er is een fotoservice waar uitstekend materiaal te vinden is.
Meer informatie vindt u [hier].
Duurzaam Mobiel
>>>
Cycling England in videoverslagen
Het Britse Department of Transport richtte in 2005 het projectbureau Cycling England op om het fietsbeleid bij de Britse steden van de grond te krijgen. Met een serieus budget van enkele tientallen miljoenen pon- den per jaar zijn o.a. in diverse steden demonstratie- projecten opgezet. In het kader van de omvangrijke bezuinigingen is het programma per 1 april 2011 beëindigd. In 14 videoverslagen vertellen de lokale
projectleiders van de demonstratiesteden over hun ervaringen, hun successen en hun worstelingen. De videoverslagen vindt u [hier].
Fietsstad Antwerpen start met leenfietsen
Meestal vindt je publieke leenfietssystemen in steden waar nog amper sprake is van dagelijks fietsgebruik.
Dat was het geval bij het Parijse Velib, bij het London- se Cycle Hire en ook bij talrijke projecten in Spaanse en Italiaanse steden. Het op straat aanbieden van fietsen zonder zorgen over stalling en onderhoud is dan een drempelverlagende manier om mensen kennis te laten maken met de voordelen van fietsen.
Nu gaat ook in Antwerpen een leenfietssysteem van start. Met 10% fietsaandeel in de modal split wordt
er al behoorlijk gefietst. Meer dan in bovengenoemde steden, maar nog lang niet op het niveau van Ne- derland, Denemarken en diverse Duitse steden en dat vergt volgens het stadsbestuur een inhaalslag.
Behalve aan leenfietsen werkt Antwerpen ook aan uitbreiding van fietspaden en stallingsvoorzieningen.
Meer informatie vindt u [hier].
Ook dit jaar heeft de Europese Commissie weer pro- jectvoorstellen gevraagd voor de subsidieprogramma Intelligent Energy Europe. Het programma bestaat uit de onderdelen SAVE (energiebesparing in gebou- wen), STEER (verkeer) en ALTERNER (duurzame brandstoffen). Voor stedelijk verkeer is vooral STEER interessant. Afhankelijk van het soort activiteiten
draagt Europa bij voor 50, 60 of 75% van de project- kosten. Voorstellen kunnen worden ingediend tot 12 mei 2011. Meer informatie over IEE vindt u [hier], de informatie over de Call 2011 vindt u [hier].
IEE Call for proposals 2011
Call voor CIVITAS PLUS II nu gesloten
Het programma voor stedelijke mobiliteit CIVITAS PLUS heeft op 12 april 2011 de termijn voor subsidie- aanvragen gesloten. Er is 18 miljoen euro te verdelen over een aantal programma’s voor mobiliteitsmaat- regelen in de verkeerspraktijk van steden. Over enige
tijd zal duidelijk worden welke voorstellen op een bijdrage van Europa mogen rekenen. Meer informa- tie over de Call en het werkprogramma 2011 vindt u [hier].
Kopenhagen gaat voor uitstootloos
Eind 2009 vond in Kopenhagen de grote internatio- nale klimaatconferentie plaats. Hoewel dat niet tot de beoogde mondiale afspraken heeft geleid, was het
voor vele overheden aanleiding voor een ommezwaai in het denken over klimaat en milieu, getuige ook het recente Witboek van de Europese commissie. De
6 Europaverkenner
CATCH: voordelen van CO
2-reductie op een rij
Beperking van de CO2-uitstoot is van wezenlijk be- lang om de klimaatverandering beheersbaar te hou- den. De aanpak daarvan in het verkeer heeft echter ook vele andere voordelen. Het CATCH-project heeft de voordelen voor gezondheid, ruimtelijke planning, tijdbesteding, kosten, samenleving en veiligheid in een zestal handzame factsheets op een rij gezet.
Waarom profiteren ook binnenstadsondernemers
van duurzaam verkeersbeleid? Wist u dat typische autosteden meer tijd aan verplaatsingen kwijt zijn dan steden met meer gemengde vervoerwijzen?
Klopt de stelling dat mensen in een ‘wandelvriende- lijke’ omgeving zich meer verbonden voelen met de samenleving? De factsheets vindt u [hier]. Binnenkort verschijnt ook een KpVV-bericht over dit onderwerp.
Commissie: richtlijn nodig voor schonere voertuigen
In december 2010 heeft de Commissie een website gelanceerd om kopers te helpen bij het aanschaf- fen van zuinige en milieubewuste voertuigen. Op de website kan de potentiële koper zich uitgebreid infor- meren over de milieuprestaties en de directe en indi- recte kosten van het nieuwe voertuig. De verwachting is dat mondige klanten de industrie zullen prikkelen
om hun producten op milieu-eisen te verbeteren. Er is nu al een richtlijn die voorschrijft dat overheids- diensten milieu-eisen moeten meewegen bij aan- koop van een nieuw wagenpark. Het werkingsgebied daarvan zou verder moeten worden uitgebreid. Meer informatie vindt u [hier].
“EU in 2050 op 100% schone brandstof”
In januari heeft een groep internationale experts ver- slag uitgebracht aan de Europese Commissie over de mogelijkheden het gehele Europese verkeerssysteem te laten overschakelen op klimaatneutrale brandstof- fen. De uitkomst: dit kan in 2050 gerealiseerd zijn!
Door in te zetten op een scala van alternatieven van elektrisch, waterstof, biodiesel, ethanol en biogas kan het gebruik van fossiele brandstof overbodig worden.
Maar dan moet er wel veel gebeuren aan infrastruc- tuur en distributie om de gemakkelijke verkrijgbaar- heid van elektriciteit en alternatieve brandstoffen te garanderen. Het persbericht vindt u [hier]; het volledige rapport van de experts vindt u [hier].
24 miljoen voor elektromobiliteit
De Europese Commissie heeft een bijdrage van € 24,2 miljoen beschikbaar gesteld om nieuwe stan- daarden voor elektrische voertuigen en infrastructuur te ontwikkelen. Het vierjarige project Green eMotion gaat de twaalf lopende regionale en nationale elek- tromobiliteitsprojecten in acht verschillende EU- lidstaten met elkaar vergelijken en de verschillende technologische benaderingen vergelijken. Dit moet bijdragen tot de selectie van de beste oplossingen voor de Europese markt. Het project bestrijkt ver-
schillende soorten elektrische voertuigen, de ontwik- keling van intelligente netwerken, innoverende ICT- oplossingen en mobiliteitsconcepten voor de stad.
Het consortium bestaat uit ruim veertig partners uit de elektrotechnische industrie, energieleveranciers, autoconstructeurs, steden uit zes landen en onder- zoeksinstellingen. Meer informatie vindt u [hier].
De stad Kopenhagen zelf is helemaal overtuigd van de noodzaak om de ambitie hoog te houden: in 2050 wil Kopenhagen helemaal uitstootloos en CO2-neu- traal zijn. Dat is een zware opgave, temeer omdat de Deense regering vindt dat dit te hoog gegrepen en
te kostbaar is. Eén van de initiatiefnemer geeft een toelichting in een (Duitstalig) interview; dat vindt u [hier].
Collectief Vervoer
CO
2-normen bestelwagen verscherpt
De lichte bestelwagens vielen tot nog toe buiten de emissie-eisen die bijvoorbeeld al wel voor personen- auto’s en zware vrachtauto’s golden. De Raad van Ministers heeft nu ingestemd met het voorstel van de Commissie om nu ook normen vast te stellen voor deze veel voorkomende categorie tot 3,5 ton.
Vanaf 2014 moet 70% van het verkochte wagenpark voldoen aan de norm van maximaal 175 gram CO2
per kilometer, oplopend tot 100% in 2017. Op lange termijn, na 2020, wil de Commissie naar een norm van 147 g/km. Dit is ongeveer de uitstoot van een huidige middelgrote gezinsauto. Meer informatie vindt u [hier].
Commissie inventariseert milieuzones
Veel Europese steden leggen restricties op aan met name zwaar verkeer om de stad op bepaalde plekken of bepaalde tijden binnen te komen. De Europese Commissie heeft een inventarisatie laten maken van de uiteenlopende benaderingen van green zones of Access Restriction Schemes (ARS) met de bedoeling om de uitwisseling van ervaringen te bevorderen. Dat heeft een lijvig rapport met bevindingen opgeleverd.
Uiteindelijk mondt dat uit in drie aanbevelingen:
harmoniseer de voorschriften waardoor de regels herkenbaarder en eenduidiger worden; ontwikkel goede internetinformatie voor ondersteuning van de ritplanners; stel fondsen beschikbaar voor grootscha- lige demonstratieprojecten van milieuzones. Zie ook Europaverkenner 19 van mei 2010, pagina 9. Het volledige rapport vindt u [hier].
Vlaamse Trammelant Bus tegen vandalisme
Openbaar vervoerder De Lijn is tevreden met de resultaten van het scholierenproject tegen vanda- lisme Trammelant-Bus. Dit voorlichtingsproject op middelbare scholen in Oost-Vlaanderen wordt voor- uitlopend op de evaluatie al uitgebreid naar andere regio’s waar De Lijn actief is. Door het persoonlijke
contact tussen personeel en scholieren verwacht De Lijn op meer begrip voor elkaar, een betere sfeer in de bus en minder schade door vernielingen. Meer informatie vindt u [hier].
Genève ontdekt de tram
In twintig jaar tijd is de automobiliteit in Genève bijna verdrievoudigd en dat leidt in de door een meer en bergen ingeklemde stad tot veel opstoppingen.
Ten opzichte van andere Zwitserse steden was er sprake van een grote achterstand. Tien jaar geleden besloot het stadsbestuur tot een inhaalslag: het tramnetwerk fors moderniseren en uitbreiden, en dat heeft inmiddels vruchten afgeworpen. Waar vroeger
de tram vooral het vervoer was voor wie zich geen auto kon veroorloven, is het nu een populair vervoer- middel voor de eigentijdse forens. Het tramnet zal de komende jaren verder groeien met grensoverschrij- dende uitbreidingen naar Frankrijk. Meer informatie vindt u [hier], het nieuwe materieel kunt u [hier]
bekijken.
8 EuropaverkennerEuropaverkennerEuropaverkenner
Ov-training voor senioren
Waar jongeren gretig en rap zich de nieuwste apps eigen maken, hebben senioren doorgaans wat meer aarzeling bij het ontdekken van nieuwe mogelijkhe- den. Stadsvervoerder TPG in Genève houdt acht keer per jaar introductietrainingen van een halve dag (‘ate- liers pour conserver une mobilité autonome’). In kleine groepen van maximaal twintig deelnemers worden
senioren wegwijs gemaakt hoe ze gemakkelijk, snel en veilig met het openbaar vervoer kunnen reizen.
Meer informatie vindt u [hier]. Vergelijkbare projecten en initiatieven lopen in Nederland onder andere in Zeeland, Noord-Brabant en Overijssel. De Europese aandacht voor deze initiatieven vindt u [hier].
EU-modelverklaring toelating spoormaterieel
Een nieuwe vervoerder die met een nieuw of ander type trein op een bestaand traject wil gaan rijden, kan nu nog bij iedere spoorbeheerder te maken krijgen met andere toelatingseisen en –procedures.
Bij aanbesteding van spoorconcessies kan dit voor inschrijvers een moeilijk te beheersen risico zijn. De Europese spoorsector is al vele jaren druk met het harmoniseren van niet alleen de spoortechniek maar ook de toelating van materieel. Dit streven heeft
een nieuwe mijlpaal bereikt. Vanaf 2 juli 2011 wordt een nieuwe Verordening betreffende het model voor de verklaring van overeenstemming met een goedgekeurd type spoorvoertuig van kracht. De toelatingsverkla- ring dient voortaan te verwijzen naar een Europees erkend voertuigtype, waarmee automatisch ook de toelating in andere lidstaten geregeld is. Meer infor- matie vindt u [hier].
Spanje meest genomineerd voor UITP PTx2 Awards
Ooit was de slogan ‘OVx2’ het Leitmotiv voor ambi- ties van het Nederlandse stads- en streekvervoer. De ov-federatie UITP heeft hem nieuw leven ingeblazen.
Wereldwijd moet het ov-gebruik verdubbelen in 2025, aldus UITP. Op het 59th UITP World Congress
& Exhibition in Dubai zullen in zeven categorieën PTx2 Awards worden uitgereikt, waarvoor onlangs de genomineerden bekend werden. Spanje blijkt het
vaakst genomineerd te zijn. Spaanse steden sleepten vier nominaties in de wacht in de categorieën Finance Innovations, Political Commitment, PT Advocacy en Technology & Innovation. De Verenigde Staten behaal- de drie nominaties; zes andere landen, waaronder Nigeria en Turkije, twee. De volledige nominatielijst- vindt u [hier].
EP akkoord met reizigersrechten
Op 15 februari 2011 heeft het Europees Parlement ingestemd met de Verordening op de Reizigersrechten.
De rechtsbescherming bij vertraging en verplichting tot bijstand en compensatie die nu nog alleen geldt voor trein- en vliegreizigers, gaat ook gelden voor de lange afstand buspassagiers (meer dan 250 km).
De verordening wordt binnenkort opgenomen in het Europese publicatieblad en zal waarschijnlijk deze zomer nog van kracht worden. Meer informatie vindt u [hier].
Ov-reizigers over EU-reisrechten
Voor de behandeling van de verordening hebben de Europarlementariërs zich eigentijds laten informe- ren door via Facebook ervaringen van reizigers op te vragen. Door social media bij het parlementaire werk in te zetten, kunnen de EP-leden gemakkelijk contact houden met wat er bij de gemiddelde burger leeft.
Het parlement doet er verslag van, wat u [hier] vindt.
Het Europese Parlement heeft een eigen Facebook- profiel, waar de leden bloggen, krabbelen en chatten;
dit vindt u [hier].
Commissie akkoord met overname Arriva Duitsland
Het Britse Arriva concern heeft niet alleen haar activiteiten in Nederland maar ook die in Duitsland afgestoten. Eerder ging Eurocommissaris Kroes al akkoord met de overname van Arriva Nederland door Deutsche Bahn, nu heeft zij ook ingestemd met de overname van Arriva Duitsland door een staatsspoor-
bedrijf: het Italiaanse Ferrovie dello Stato in samen- werking met het Luxemburgse investeringsfonds Cube. Het besluit over de overname vindt u [hier].
UITP bepleit extra aandacht sociale veiligheid
Geïllustreerd met voorbeelden van de aangesloten leden heeft de internationale ov-federatie UITP een position paper uitgebracht onder de titel Secure Public Transport in a Changeable World. Het schetst niet alleen het belang van sociaal veiligheidsbeleid maar ook de bouwstenen van een effectieve aanpak van preventie, via toezicht naar handhaving. Toezicht en veiligheid zijn geenszins optionele of branche- vreemde activiteiten voor het openbaar vervoer, aldus UITP. Ook uit economisch oogpunt is toezicht en
handhaving erg belangrijk. In de eerste plaats kun- nen de kosten voor herstel van beschadigingen (graf- fiti en vernielingen) enorm oplopen; in de tweede plaats spelen sociale veiligheid en een positief imago een wezenlijke rol in het aantrekken van nieuwe keu- zereizigers. Het document vindt u [hier].
‘Eén Europees reisticket’
Met de huidige technologische mogelijkheden zou het mogelijk moeten zijn om voor een reis door Eu- ropa één geïntegreerd ticket te kopen, ongeacht het aantal landen of vervoerwijzen die daarbij betrokken zijn, aldus vice-voorzitter van de Europese Commis- sie Siim Kallas. Hij roept de vakministers van verkeer op om meer samenwerking te bevorderen tussen vervoerders door de lucht, over het spoor, over de weg en over water. Bovendien is samenwerking tus-
sen de lidstaten op dit vlak essentieel. Daartoe is ook de Richtlijn voor Intelligente Transport Systemen (ITS) ingesteld, zodat nieuwe technologieën soepel met elkaar geïntegreerd kunnen worden. Meer informatie vindt u [hier].
European Bus System of the Future (EBSF) in Budapest
De stadsbussen in de Hongaarse hoofdstad verwer- ken dagelijks zo’n twee miljoen reizigers op ruim 200 buslijnen. Budapest doet mee in het EBSF-project om op de zware buslijnen het comfort te verbeteren, de toegankelijkheid te verhogen en het in- en uitstap- pen te vergemakkelijken. Van maart tot november dit jaar wordt een nieuw ontwikkeld type gelede bus (MAN Lion City GL) uitgetest in de praktijk. Het in- terieur is ontworpen op basis van wetenschappelijke studies over reizigersstromen in het voertuig. Deze bus beschikt daarom over vijf deuren, diverse nieuwe snufjes en uiteraard schone Euro 5 motoren en de
modernste technieken voor verkeerslichtbeïnvloe- ding. In EBSF werken vijf grote fabrikanten, twaalf vervoerbedrijven en vier vervoerautoriteiten samen met een keur aan onderzoeksinstituten. De nieuwe bussen worden getest in zeven verschillende steden.
Meer over de praktijktest in Budapest vindt u [hier].
10 EuropaverkennerEuropaverkennerEuropaverkenner
Mens en Gedrag
Zweden eensgezind voor verdubbeling ov-gebruik
Branche-organisatie Svenks Kollektivtraffik heeft het initiatief genomen om alle openbaar vervoerorga- nisaties in Zweden te mobiliseren om het gebruik van het openbaar vervoer te verdubbelen (‘Fördub- bling’). Zowel ov-bedrijven, besloten busvervoerders, spoorbedrijven, lokale en regionale ov-autoriteiten als taxi-organisaties hebben zich bij het initiatief aangesloten. De goede voorbeelden uit bijvoorbeeld Göteborg en luchthaven Arlanda moeten in het hele
land navolging krijgen. Dit initiatief is genomineerd voor de “PTx2 Award” in de categorie public transport advocacy. Een (Nederlandstalig) interview met de directeur van Svenska Kollektivtraffik vindt u [hier].
De Engelstalige website van de organisatie vindt u [hier].
PRAISE: pak afleidingen onderweg aan
De opkomst van nieuwe apparaten als mobiele telefoons, mp3-spelers en navigatie heeft een hele nieuwe categorie afleidingen doen ontstaan voor za- kelijke rijders. De zakenauto begint steeds meer een rijdend kantoor te worden waarin diverse apparaten strijden om de aandacht van de bestuurder. Daarmee komt de veilige verkeersdeelname gemakkelijk in het gedrang. Het Europese project PRAISE heeft een rap- port opgesteld met aanbevelingen voor werkgevers,
waarmee zij hun ambulante medewerkers kunnen helpen om de veilige verkeersdeelname niet uit het oog te verliezen. Dat vergt namelijk wel wat meer dan het inbouwen van een handsfree car kit. Het rapport met meer informatie vindt u [hier].
Raad van Ministers stemt in met uitwisseling boetes
Het is een ergernis in veel Europese steden: buiten- landse automobilisten die parkeer- en snelheidsre- gels aan hun laars lappen en er nog mee wegkomen ook. Nu is er nog maar een klein aantal landen dat kentekens van overtreders uitwisselt en voor elkaar de boetes int. Maar daar gaat verandering in komen.
De Raad van Ministers heeft ingestemd met een nieuwe richtlijn die de lidstaten gaat verplichten om onderling kentekens uit te wisselen en opgelegde boetes te innen. Zodat straks niet alleen de Belgi-
sche en Duitse automobilisten de rekening van in Nederland te harden rijden thuis op de mat vinden maar ook die uit alle andere 24 lidstaten. En dat geldt dan voor Nederlandse automobilisten in het buiten- land natuurlijk ook. De ontwerprichtlijn, die nu voor behandeling naar het Europees Parlement gaat, vindt u [hier].
MVO verplicht in voertuigen
Al tientallen jaren wordt er onderzoek naar gedaan en sommige automerken bouwen het al standaard in hun modellen in: Motorvoertuigen Verlichting Over- dag (Daytime Running Lights). De Europese voer- tuigeisen zijn nu aangepast zodat sinds dit jaar alle nieuwe modellen personenauto’s en lichte bestelwa- gen ermee uitgerust moeten zijn. MVO vergroot de
zichtbaarheid van voertuigen door verlichting te voe- ren van geringere sterkte (en energieverbruik) dan het gewone dimlicht. Meer informatie vindt u [hier].
Gebiedsontwikkeling
Decade for Road Safety
Niet alleen de Europese Unie maar ook de Ver- enigde Naties besteden aandacht aan het belang van verkeersveiligheid. Op 11 mei 2011 zal Secretaris- Generaal Ban Ki-moon de Decade for Road Safety 2011-2020 lanceren. In bijvoorbeeld Azië groeit de verkeersdeelname nog harder dan in de westerse we-
reld. Aandacht voor veilig verkeer zal niet alleen veel levens sparen maar ook veel economische schade voorkomen. Het actieplan vindt u [hier].
Cambridge: gebiedsgerichte mobiliteitsnetwerken
Het Europese project Travel Plan Plus begeleidt diverse Europese steden met het gebiedsgericht opzetten van bedrijfsvervoerplannen. In november kwamen de deelnemers in Cambridge bij elkaar om hun ervaringen uit te wisselen en van elkaar te leren.
De lessen betreffen niet alleen het overtuigen van werkgevers maar bijvoorbeeld ook hoe de lokale poli- tiek er effectief erbij te betrekken. De presentaties en discussies over de ervaringen in Spanje, Engeland, Hongarije, Zweden en Nederland zijn terug te zien
in de vorm van YouTube video’s. Het KpVV adviseert dit project en gaf in Cambridge een presentatie over politieke aspecten rondom mobiliteitsmanagement.
Meer informatie vindt u [hier].
Frankfurt: parkeren met stroomtanken
De Duitse metropool Frankfurt bouwt aan de duurza- me transformatie van het verkeerssysteem. Elektrisch rijden wordt daar een belangrijk element van. Frank- furt heeft een aantal experimentele parkeerlocaties in gebruik genomen voor elektrische auto’s: parkeren en tegelijkertijd de accu opladen en dit met één en hetzelfde ticket. Uiteraard levert de betreffende stekker groene stroom en worden in de prijs van het
ticket de parkeer- en oplaadkosten gespecificeerd.
Meer informatie, inclusief de verwijzing naar andere duurzame energie-initiatieven in Frankfurt, vindt u [hier].
Parkeerbeleid in Europese steden oogst succes
Europese steden plukken de vruchten van hun in- novatieve parkeeraanpak, inclusief verlevendigde stadscentra; grote reductie van autogebruik; dalingen in luchtvervuiling en toenemende kwaliteit van het stedelijke leven, aldus het rapport Wending parkeer- beleid in Europese steden: van accommoderen naar reguleren. Dit blijkt uit een studie, waarvoor het KpVV werd geraadpleegd, door het Institute for Trans- portation and Policy Development (ITDP). Een analyse van het parkeerbeleid in tien Europese steden, waaronder Barcelona, München en Straatsburg, con- cludeert dat het regulerende parkeerbeleid in deze
steden een succes is door de verbeterde bereikbaar- heid en stedelijke kwaliteit. Dit beleid is een uitmun- tend voorbeeld voor steden in de rest van de wereld.
Een kort overzicht van de belangrijkste bevindingen vindt u [hier] en het Engelstalig rapport [hier].
12 EuropaverkennerEuropaverkennerEuropaverkenner
Agenda
Wroclaw weert zwaar verkeer in spits en nacht
De Poolse stad Wroclaw pakt de leefbaarheids- en doorstromingproblemen aan door het doorgaande zware verkeer voortaan tijdens de spits en de nachte- lijke uren uit de stad te weren. Vrachtwagens boven de 18 ton laadvermogen mogen tussen 06.00 - 09.00 uur, 13.00 - 19.00 uur en tussen 22.00 - 04.00 uur niet meer in de stad, op straffe van een boete van ca.
€ 60. Voorheen passeerden dagelijks 12.000 zware trucks de provinciestad op de route tussen Dresden en Warschau. Het merendeel zal nu een iets langere omweg moeten rijden. Meer informatie vindt u [hier].
Overig
City Mobil Final conference
12-13 mei, La Rochelle (F). [Meer informatie]
Automotive Week
14-22 mei, Eindhoven (NL). [Meer informatie]
INTERREG IVC/NWE Workshop: Connectivity in North-West Europe
17 mei, Venlo (NL). [Meer informatie]
EPA-Polis Parking Workshop
17 mei, Stuttgart (D). [Meer informatie]
Vlaams Congres Verkeersveiligheid
17 mei, Mechelen (B). [Meer informatie]
CIVITAS Training social marketing
17-18 mei, Toulouse (F). [Meer informatie]
15
thECOMM
18-20 mei, Toulouse (F). [Meer informatie]
International Transport Forum
25-27 mei, Leipzig (D). [Meer informatie]
Second Annual Sustainable Mobility Convention
15 juni, Londen (UK). [Meer informatie]
CIVITAS Training fuels, vehicles & cities
15-16 juni, Donostia-San Sebastian (ES). [Meer informatie]
CITEAIR-II Final conference
24 juni, Rome (I). [Meer informatie]
Profesioneel decentraal beleid door beleidsmatig Europabewustzijn
23 juni, Utrecht (NL). [Meer informatie]
Colofon
Redactie
Desiree Lodewijks, KpVV;
Willy Sweers, Ligtermoet & Partners.
Reacties en tips
Reageren op de Europaverkenner?
Tips voor de inhoud? Stuur uw reactie aan desiree.lodewijks@kpvv.nl.
Archief
Alle edities van de Europaverkenner vindt u op:
www.kpvv.nl/europa onder publicaties.
KpVV en Europa
Het Kennisplatform Verkeer en Vervoer ondersteunt decentrale overheden bij het ontwikkelen en realiseren van hun verkeers- en vervoerbeleid. KpVV neemt actief deel in Europese werkgroepen en blijft zo op de hoogte van ontwikkelingen in Europees beleid en regelgeving.
Als u wilt weten wat er in ‘Europa’ allemaal speelt op uw vakgebied kost het veel tijd om alle websites bij te houden. Dan biedt ‘de Euro- paverkenner’ uitkomst. Hierin verzamelt het KpVV allerlei nieuws en wetenswaardigheden over Europese ontwikkelingen op het gebied van verkeer en vervoer. Het adviesbureau Ligtermoet & Partners is de ‘EU-verkenner’ van het KpVV en houdt websites van de Europese commissie bij, van onderzoeksprogramma’s en bijeenkomsten. De Europaverkenner verschijnt iedere twee maanden.
Reacties zijn uiteraard altijd welkom. Dat kan telefonisch of via de e-mail met Desiree Lodewijks bij het Kennisplatform Verkeer en Vervoer, e-mail desiree.lodewijks@kpvv.nl, telefoon (030) 294 82 14.
FISTS Conference Intergrated Sustainable Transport
29 juni - 1 juli, Wenen (A). [Meer informatie]
9
thRoad Safety Forum International Congress
30 juni, Londen (UK). [Meer informatie]
CIVITAS Forum 2011
17-19 oktober, Funchal (P). [Meer informatie]
European Transport Conference
10-12 okktober, Glasgow, (UK). [Meer informatie]
Making Public Transport part of a modern urban lifestyle? Yes we can!
6-8 november, Venetië (I). [Meer informatie]
Intelligent Cities Expo
8-10 november, Hamburg (D). [Meer informatie]
Gent CIVITAS Study Tour
28-29 juni, Gent (B). [Meer informatie]
Transport Public Expo
5-7 juni 2012, Parijs, (F). [Meer informatie]
