Conflict is negatief, maar kinderen willen vooral meetellen na de scheiding!
Auteur:
Sofie Maes i.s.m. Prof. A. BuysseOnderzoeksvraag
Het verband tussen ouderconflict en het welzijn van kinderen werd reeds uitgebreid onderzocht. Uit deze studies blijkt dat vooral de manier waarop kinderen betekenis geven aan het conflict tussen hun ouders een rechtstreekse invloed heeft op hun welzijn. De mate waarin kinderen conflict als bedreigend ervaren, de mate waarin kinderen zichzelf de schuld geven voor de ouderlijke ruzies en de manier waarop ze er (emotioneel) op reageren, blijken in deze context belangrijk. Minder onderzoek is echter gebeurd naar ouderconflict na scheiding, wij vroegen ons bijgevolg af in welke mate de genoemde elementen ook dan verband houden met de subjectieve levenskwaliteit van jongeren.
Beschrijving Project
Het Ipos project beoogt scheidingstrajecten te optimaliseren met als doel de levenskwaliteit van gezinnen tijdens en na een scheiding te verhogen.
Hiervoor worden gedurende vier jaar personen in scheiding, hun kinderen en scheidingsdeskundigen bevraagd en opgevolgd aan de hand van gestandaardiseerde vragenlijsten.
Steekproef
Tussen 17 maart 2008 en 16 maart 2009 werd in de rechtbanken te Antwerpen, Mechelen, Gent en Kortrijk aan alle personen in scheiding via folders met antwoordkaarten gevraagd om deel te nemen aan het IPOS project. Van de 8896 kaarten kwamen er 3924 (44%) terug met bereidheid tot deelname, waarvan uiteindelijk 1850 (20,8%) volwassenen de vragenlijst volledig invulden. Van deze 1850 volwassenen namen ook 182 kinderen deel aan het onderzoek. Hiervan werden voor de analyses 171 bruikbare kindvragenlijsten geselecteerd.
Deze 171 jongeren bestonden voor 53,2% uit meisjes en de gemiddelde leeftijd van de volledige groep 11- tot 17-jarigen was 14,03 jaar. Het huidige opleidingsniveau was bij 19,3%
van de jongeren lagere school, bij 19,3% BSO/BuSO, bij 25,7% TSO, bij 35,1% ASO en bij 0,6% hogeschool/universiteit.
Resultaten
De subjectieve levenskwaliteit bij jongeren na scheiding
De subjectieve levenskwaliteit is bij de meisjes gemiddeld 8.18/10 en bij de jongens gemiddeld 8.38/10, er is geen significant verschil tussen jongens en meisjes (p >.05).
De subjectieve levenskwaliteit van de jongeren vertoont een positieve significante samenhang (.163*, p = .040) met de subjectieve levenskwaliteit van ten minste 1 van hun deelnemende ouders: een hoge subjectieve levenskwaliteit bij de jongere gaat samen met een hoge subjectieve levenskwaliteit bij de deelnemende ouder.
De mate van conflict na scheiding
De mate van conflict zoals waargenomen door de jongeren is gemiddeld 4,75/10 (hogere score = meer conflict), dit wil zeggen dat deze groep jongeren gemiddeld genomen niet geconfronteerd wordt met extreem conflict tussen beide ouders na de scheiding. De mate waarin jongeren ouderconflict aangeven hangt op een significant positieve manier samen met de mate waarin minstens 1 ouder conflict aangeeft met de andere ouder (.402**, p = .000). De mate van conflict zoals ervaren door de jongere wordt dus door de deelnemende ouder bevestigd.
Onderlinge verbanden
De mate van conflict hangt significant samen met de subjectieve levenskwaliteit van de jongeren (-.158*, p = .039): meer ouderconflict gaat gepaard met een lagere subjectieve levenskwaliteit. Andere significante verbanden worden weergegeven in onderstaande tabellen.
Ouderconflict .526** Bedreiging
.273** Zichzelf de schuld geven
.484** Zich gevangen voelen tussen ouders .318** Emotionele reactiviteit
-.312** Ertoe doen na de scheiding
.364** Subjectieve Levenskwaliteit
Betekenis scheiding .238**
Bedreiging -.179*
Zich gevangen voelen tussen ouders -.187*
Emotionele reactiviteit -.169*
** p < .01, * p < .05
Voorspellers van de subjectieve levenskwaliteit
Uit een enkelvoudig regressiemodel (F= 5.050, p = 0,000) met als voorspellende variabelen ‘ertoe doen na de scheiding’, ‘betekenis scheding’, ‘bedreiging’, ‘zich gevangen voelen tussen ouders’ en ‘emotionele reactiviteit’, blijkt dat enkel ‘ertoe doen na de scheiding’ (β = .279) en ‘betekenis scheiding’ (β = .158) voorspellers zijn voor de subjectieve levenskwaliteit van jongeren na scheiding.
Besluit
Uit deze resultaten kan men besluiten dat de jongeren die deelnamen aan deze studie vlak na de ouderlijke scheiding een vrij hoge subjectieve levenskwaliteit aangeven. Dit heeft in de eerste plaats allicht te maken met het feit dat deze jongeren niet uit hoog-conflictueuze gezinnen komen. Bovendien is het mogelijk dat kinderen vlak na de scheiding opgelucht zijn en dat zich dat weerspiegelt in hun subjectieve levenskwaliteit op dat moment. Een verdere opvolging van deze subjectieve levenskwaliteit van jongeren na scheiding lijkt ons dan ook belangrijk.
De aanwezigheid van veel conflict heeft een negatieve invloed op de subjectieve levenskwaliteit van jongeren: vooral wanneer men zich bedreigd voelt door het conflict, wanneer men zich gevangen voelt tussen beide ouders en wanneer men sterk emotioneel reageert op conflict. We zien echter dat betekenis kunnen geven aan de scheiding (waarom zijn mijn ouders gescheiden) en dat het gevoel een verschil te maken na de scheiding (bijv.
het gevoel hebben dat er men hen rekening wordt gehouden wat betreft de verblijfsregeling) en belangrijk te zijn voor de ouders de enige voorspellers zijn van de subjectieve levenskwaliteit bij jongeren na scheiding.
Mogelijke implicaties
Conflict tijdens en na scheiding is normaal en meestal zelfs onvermijdelijk. Een belangrijke boodschap naar ouders is om na scheiding het conflict met de ex-partner op een zo goed mogelijke manier te hanteren zodat kinderen er niet in verstrikt geraken. Voor sommige ouders kan conflict beperkt worden door de (professionele) hulp van derden, bijvoorbeeld een scheidingsbemiddelaar.
Uit deze studie blijkt dat ook de mate waarin kinderen betekenis kunnen geven aan de scheiding en de mate waarin kinderen het gevoel hebben ertoe te doen voor hun ouders een belangrijkere invloed hebben op hun subjectieve levenskwaliteit dan de mate van conflict. Het is dus belangrijk om bij kinderen te toetsen of zij de situatie begrijpen, om met hen rekening te houden en hen de ruimte te geven om het verschil te maken na de scheiding.
Scheidingsprofessionals kunnen ouders helpen om enerzijds tot constructieve oplossingen te komen voor bestaande conflicten, maar anderzijds ook door ouders te stimuleren om zelf te communiceren met hun kinderen en te luisteren naar wat hun bezorgdheden zijn. Het is voor jongeren vooral belangrijk dat zij niet het gevoel hebben te verdwijnen in het hoofd en het hart van hun beide ouders, ze willen het gevoel hebben dat zij ook na de scheiding belangrijk blijven.
Aanbevolen:
www.tweehuizen.be, een website voor kinderen, jongeren, ouders en hulpverleners die met scheiding geconfronteerd worden.
