NOGMAALS: NIEUW-GUINEA

en

Zaterdag 25 februari 1961 - No. 623

Gesprek met dr.}. N. van den Ende

(Zie pag. 3)

DE ALGEMENE KINDERBIJSLAGVERZEKERING EEN HEET HANGIJZER

"Ook ^{tn •} katholieke kring zijn wetsontwerp niet zo

er talrijken, die met gelukkig zijn"

dit

Voor wij onze discussie met "De Volkskrant" over de kinder- bijslagverzekering voortzetten ge- voelen wij de behoefte eerst te ge- tuigen ook van ons groot leedwe- zen, dat prof. Romme zich genoopt heeft gezien om gezondheidsrede- nen zijn· Kamerlidmaatschap op te geven.

Onmiddellijk na het bekend wor- den van dit. na zijn afwezigheid van enige maanden niet geheel on-

verwachte maar toch nog schok- kende bericht, verklaarde prof.

Oud desgevraagd, het een groot stuk tragiek te vinden, dat prof.

Romme dit werk moet opgeven.

Prof. Oud beschouwde dat niet alleen als als een slag voor de K.V.P., maar voor het gehele Ne- derlandse politieke leven.

Zo is het inderdaad en wij dach- ten mede aan de heer Romme, toen wij in ons blad van 31. decem- ber j.l. ten besluite van een arti- kel over "Volksvertegenwoordi- ging en Volk" schreven: "Laat de Kamer zuinig zijn op dit . kleine groepje ervaren politici, die wij voorlopig nog niet willen missen".

Prof. Romme zullen wij thans in de Kamer wel moeten missen en wij kunnen slechts de hoop uit- spreken, dat het hem gegeven mo- ge zijn, na zijn vacantieverblijf voor verder herstel, de voorgeno- men publicistische arbeid nog lang te kunnen verrichten.

* * *

Prof. Romme was de man, die in 1939, als minister van So- ciale Zaken, de wettelijk verplich- te kinderbijslag voor loontrekken- den tot stand bracht. En hoewel hij zich toen nog met nadruk ver- zette tegen de gedachte om ook zelfstandigen daarin te betrekken,

ATTENTIE! ATTENTIE!

Luistert op vrijdag, 3 maart a.s., over de zender Hilversum 11 ( 298 m), van 19.30-19.40 uur, naar .. DE STEM VAN DE V.V.D."

Spreker:

Sidney J. van den Bergh, lid van 't Dagelijks Bestuur

.. s:~:;::~:~... i

kan toch niet worden betwijfeld, dat hij con amore stond achter het thans aanhangige ontwerp, dat

"het gehele Nederlandse volk" in de kinderbijslag-"verzekering" wil betrekken.

Even zeker echter is, dat prof.

Romme zich voelde als een der peetvaders ·van het Kabinet-De Quay en wij kunnen ons nauwe- lijks voorstellen, dat hij, ware h\i fractieleider gebleven, niet alles in het werk zou hebben gesteld om een crisis over dit onderwerp te voorkomen.

Ook het Kamerlid mr.· Beernink, voorzitter tevens van de C.H. Unie heeft zich inmiddels bij het beroep van prof. Oud aangesloten om de- ze zaak als een "vrije kwestie" te beschouwen; waaraan geen voor het voortbestaan van het Kabinet noodlottige consequenties worden

verbonden. ⁶

Zal dat voor de K.V.P. en voor de haar geestverwante ministers nu werkelijk zo moeilijk zijn?

De K.V.P. noemt zich gaarne de "gezinspartij" bij uitnemend- heid en haar Kamerfractie wekt tot nu toe de indruk, hier een ge- sloten front te vormen.

Toch is het niet zo als velen den- ken, dat in katholieke kringen al- leen maar enthousiasme voor dit ontwerp bestaat en dat daar geen

"variaties" (het woord van "De Volkskrant") op dit punt zouden bestaan.

Wij zullen "De Volkskrant"

gaarne ten gids zijn om het tegen- deel. te bewijzen.

*

Nog in 1953 verklaarde de com- missie-Van der Grinten van het _Centrum voor Staatkundige Vorming, dat zij het "bepaalde- lijk onjuist acht om de voorziening voor zelfstandigen op één lijn te stellen met die voor loontrekken- den. Op deze wijze worden onge- lijksoortige grootheden onder één noemer gebracht.

"De positie van zelfstandige is .in ons maatschappelijk bestel een andere dan die van loontrekkende.

In een maatsçhappij, die berust op particuliere voortbrenging en distributie, behoort dit ook aldus te zijn. Het is in het geheel niet lo- gisch, een werknemersverzekering·

tot een algemene volksverzekering te ontwikkelen".

Het katholieke blad "De Tijd"

van 20 mei 1958 meende in een hoofdartikel te kunnen constate- ren, dat de K.V.P. en de P.v.d.A.

zich wel achter het ontwerp had- den geplaatst (het was toen nog onder het Kabinet-Drees!), al hadden die partijen nog wel enkele bepaalde wensen, die zij gaarne gerealiseerd zouden zien.

"De Tijd" achtte het echter toch wel goed, tegenover die (toen nog) tussen beide fractie bestaande een- stemmigheid vast te stellen, "dat de algemene kinderbijslagverzeke- ring lang niet dezelfde mate van publieke belangstelling geniet als destijds met het bodempensioen (A.O.W.) het geval was. Ook niet in het katholieke kamp".

Het katholieke dagblad stelde voorop, dat "de voorstanders daar wel domineren", maar ter wille van "de volledigheid der ge-

schiedschrijving" wilde het blad toch in enkele grote trekken de contra-argumentatie weergeven, die van gezaghebbende zijde (en hier was toch kennelijk bedoeld:

gezaghebbende katholieke zijde) tegen de kinderbijslagverzekering in de vorm van een volksverzeke- ring wordt aangevoerd".

"De Tijd" noemde dan in de eer- ste plaats, dat gevreesd wordt, dat wij met dit ontwerp verder de col- lectivistische weg der nivellering opgaan, terwijl nochtans van de Kinderbijslagwet-Romme, aange- vuld met (eventueel nog verder te verbeteren) speciale regelingen v:oor kleine zelfstandigen e.a. niet kan worden gezegd, dat zij niet op bevredigende wijze heeft gefunc- tioneerd".

<Vervolg op pag. 4, ~nderaan)

Een groot parlement~Jid g1ng heen

VRIJHEID EN DEMOCRATIE

NOGMAALS: NIEUW-GUINEA

Een gewijzigde situatie met nzeuwe ^• aspecten

Enkele maamlen geleden heeft de (}nlergereke111de zich veroorlo(}.fld a.Is "enfant terrible" een artikel in ons weekblad in te zenden, waaJ."bij hij (}.m. ~ de conclusie kwam, (lat het geen zin had met Indonesië te praten (}f re onderhandelen - aan In- done.sië kan Nederland op dit ptmt uit alleen maar alles geven - ~n oot het voor Nederland geen oplossing zou zijn in deze zaak_ verantwoordelijl•heden over te d'ra- g'lln aan de Verenigde Nati~ renzij men niet regen een eindeloos geharrewar met

"·erdeelde machten (d.i. onmacht) (}pziet of tenzij men op een z.g. fatsoenlijke manier zich van het gehele probleem .wil afmaiken door de weg te openen vóor spoedige feitelijke overdracht van Nieuw' Guinea. aan Indonesië.

college van kiesmannen voor de keuze van:

1. Onmiddellijke ontruiming door alle Nederlanders van Nieuw Guinea zonder meer;

2. als onder punt 1, doch met overdracht van het gezagsorgaan aan Indonesië of van een andere Staat;

3. opdracht van de uitvoering van het gezag in Nieuw Guinea aan Nederland voor b.v. vijf jaren met mogelijkh~id van jaarlijkse opzegging van die opdracht door het college en mogelijkheid na afloop van die termijn in ieder geval een steun- verdrag met Nederland te sluiten c.q.

binnen die termijn wellicht zulk een steunverdag te sluiten. Een en ander zou in een verdrag tussen Nieuw Guinea, ver- tegenwoordigd door het college van kies- mannen, en Nederland moeten \Vorden.

uitgewerkt, waarbij aan de Verenigde Na- ties kan worden verzocht de verkiezin- gen van het college van kiesmannen te controleren en ook verder toe te zien of alles naar behoren gaat. Echter geen verantwoording van Nederland aan de Verenigde Naties voor de uitoefening van het opgedragen gezag.

Inmiddels zijn er twee nieuwe aspecten in deze zaak gekomen, te weten: verder- gaande bewapening en dreigingen van In- donesië en onze meerdere kennis van wat er van een onontwikkeld volk terecht komt, indien de Verenigde Naties zich er- mee gaan bemoeien (Kongo).

In verband met een en ander zou de on- dergetekende de volgende suggesties wil- len doen.

Het gaat er in de eerste plaats om 'de Nederlandse diplomatieke positie te ver- beteren. Militair kan er n.l. thans niet al te veel worden verbeterd. Van militaire zijde is ons verzekerd, dat onze gewa- pende macht voldoende is om infiltraties op te vangen en dat een grotere militaire expeditie zoveel voorbereiding van Indo- nesië zal vergen, dat die voorbereidingen niet verborgen kunnen blijven.

Komt er dus een werkelijk militaire aanval, dan zullen wij en de wereld dat enige tijd van te voren. weten. En de

"sterke mogendheden", die er belang bij mochten hebben, dat Nieuw-Guinea niet feitelijk aan Indonesië vervalt 1 ), zullen weten wat hun te doen staat. Maar om aan deze mogendheden te voren en zelfs nu reeds te vragen kleur te bekennen, lijkt aan ondergetekende tactisch onvoor- zichtig. Deze mogendheden hebben im- mers alle redenen om Indonesië te sparen en zullen de handen willen vrijhouden om eventueel op te treden in het kader, dat op het moment van de dreigende aanval zelf hun het meest geschikt voor- komt.

Vragen wij van hen dus nu reeds ver- klaringen van steun, dan zullen zij hoog- stens ontwijkend of misschien zelfs wei- gerend antwoorden en een zodanige re- actie zou onze diplomatieke toestand niet verbeteren. Er moet dus worden gezocht naar een mogelijkheid, waardoor çle di- plomatieke constellatie zó verandert, dat die mogendheden beseffen, dat de zaak voor hen dringender is geworden en dat hun verantwoordelijkheid zwaarder weegt.

Tot nu toe vinden· die mogendheden het juist wel goed, dat Nederland de gehele verantwoordelijkheid draagt: dat geeft hun de mogelijkheid pas te handelen, wanneer zij dat nodig vinden. Nu zou Nederland zich formeel van die verant- woordelijkheid kunnen ontdoen, zonder zich daarvan feitelijk te ontdoen, doch zulks uitsluitend, indien "men" het fei- telijk gezag nog gedurende zekere tijd aan Nederland zou willen opdragen. En die "men" moeten dan noch de Verenigde Naties zijn noch die z.g. sterke mogend- heden, maar de bevolking van Nieuw Gui- nea zelf.

Gelukkig heeft Nieuw Guinea reeds een kern van de volksvertegenwoordiging in de kiesmannen voor de Nieuw Guinea- raad. Nederland zou zich, gedrongen door de omstandigheden, die zich zeer snel schijnen te ontwikkelen, op het standpunt kunnen plaatsen dat deze kiesmannen te samen een college vormen, dat, nadat Nederland heeft verklaard, dat Westelijk Nieuw Guinea voortaan als een onafhan- kelijke staat wordt beschouwd, aan Ne- derland gedurende b.v. vijf jaar de uit- voering van het totale gezag opdraagt.

Dit college zou elk jaar opnieuw deze opdracht moeten bevestigen.

Na afloop van de vijf jaren zou Nede'r- land bereid moeten zijn een steunverdrag met de nieuwe Staat te sluiten, waarbij van Nederlandse zijde als onherroepelijke eis worde gesteld, dat de Nederlandse gewapende macht, eventueel gesteund door e·en speciale onder Nederlands gezag staande politie, in Nieuw Guinea aanwe- zig blijft om de Nederlandse onderdanen te beschermen zolang de Nederlandse Regering dit nodig acht.

Wordt deze voorwaarde niet of niet langer aanvaard, dan ontruimt Nederland o met al zijn onderdanen het gebied van Nieuw Guinea en de steunovereenkomst wordt in het geheel niet gesloten of ver- valt.

De samenstelling van het college van kiesmannen, die dan dus niet uitsluitend kiesmannen meer zijn, worde periodiek verbeterd door verkiezingen. Het "afge- leide" gezag, dat Nederland gedurende de

1) Zie de rede van mr. H. van Riel te

( A.W.A.) De ,kwestie" Nieuw-Cui- nca is in een stadium gekomen, waarin het ons gewenst lijkt, de op dit punt te volgen polideke lijn thans aller- eerst aan de regering over te laten, gecontroleerd en even weel ter verant- woording geroepen door de Staten- Generaal.

Inmiddels zal deze week de begro- ting van Buitenlandse Zaken in de Tweede Kamer zijn behandeld en wl- len de Regering en Kamer dus zeel het hare hierover hebben gezegd. In ons volgende nnmmer _komt dit onder- werp dns wnzelf ter sprake.

Onder dit voor!Jehozul hadden wiJ er geen bezu:aar tegen, deze rustige be- schOluving van onze geestrencant mr.

W. S. A. N. Gorter te plaatsen, daar- z.;our diens hij zijn betoog uiteraard

ei "Cn rekening latend.

~b J

---

eerste vijf jaren zou bezitten, zou worden uitgeoefend in samenwerking met de Nieuw Guinearaàd, zoals thans is opge- zet. Zou het college binnen b.v. vijf jaren de jaarlijkse bevestiging van het gezag niet meer willén ver111nen, dan dient Ne- derland zich te beraden of het tóch een steunovereenkomst zou willen sluiten dan wel zich geheel wil terugtrekken. Indien Nederland zich terugtrekt, kunnen de Nederlandse onderdanen, die Nieuw Gui- nea moeten verlaten, - de Regering moet niet toelaten, dat Nederlanders onbe- schermd achterblijven - schadeloos wor- den gesteld uit de bedragen, die op de Rijksbegroting voor Nieuw Guinea plegen te worden uitgetrokken. De omschrijving van de desbetreffende begrotingsposten moeten dan uiteraard worden gewijzigd

Samenvatting

Samenvattend: Nederland verklaart Nieuw Guinea onafhankelijk en stelt het

Deze Burger

Het komt ondergetekende voor, dat uit- voering van het bovenstaande plan de diplomatieke toestand van Nederland over de gehele linie kan vcrbeteren en wel:

a. tegenover Indonesië, omdat de Ne- derlandse opvoedkundige bedoelingen lo- gischerwijs niet meer kunnen worden ontkend en het Nederlandse gezag is af- geleid van de wil der bevolking, hetgeen een bijzondere nadruk krijgt door het aanbod van controle door de Verenigde Naties van de verkiezingen van het col- lege van kiesmannen en de mogelijkheid van jaarlijkse opzegging van de over- dracht aan Nederland van het gezag;

b. tegenover de Verenigde Naties ,om-- dat in beginsel het zelfbeschikkingsrecht is verwezenlijkt en Nederland zich niet aan zijn opvoedende taak onttrekt;

c. tegenover de z.g. sterke mogendhe- den, die zullen beseffen, dat Nederland niet van plan is een zodanig "mandaat-- gebied", dat in beginsel onafhankelijk is verklaard, tegen een werkelijke militaire aanval te beschermen. Die sterke mogend- heden zullen dus moeten weten wat ze willen: Wij zullen ze dat verder niet vragen.

Het plan berust dus hierop, dat het college van kiesmannen in staat wordt geacht reeds thans de keuze tussen mo- gelijkheden 1, 2 of 3 te maken en jaarljjks steeds. beter in .staat zal zijn te béoor- delen wat die keuze betekent en verder hierop dat men niet aan anderen moet vragen onze problemen op te lossen.

Mr. W. S. A. N. GORTER.

was een we~kje buitenslands. Daar waar de appelsienen groeien. Zij hmgen oranJe-blozend tussen het helle g1·oen. De zee was blauw. De zon goud. En d_e me?_Ls~n sprak~n gutturale tule. Ik zag er mannen in bm·noes op kleme, kltttge ezeltJes. Gesluierde v1·ouwen liepen er dik- wijls onder zware last gebogen, naast Allemaal helemaal ande1·~ dcm bij ons en lang niet onplezierig. ·

Het wonderlijke _is dan altijd weer te bemerke?l, dat het stukje wereld, dat on z e wereld ts, er, volledig bemand, in de vergeteldheid verkee1·t.

Geen baardmans in de heilige stad der vijfhonde?·d moskeeën, die ge er met verhalen over onze prachtige De Quay moet aankomen want hij weet niet over wie u het hebt en als u denkt dat het met onze bloedeigen ~erkhouwer andeTS gesteld is, dan hebt u het algeheel mis.

En mocht gu zulk een gesluierde dame V?·agen wie onze liberale tévé- ster par exellence is, dan zal zij u verwonderd aanstaren. Zij laat u downe1· dan down.

- Aan de andere kant zult u vennoedelijk niet weten wie. de heer Habib ben Ali Djamoelah of Fanzik ibn Shiraz Lalolloh is en dat zijn dáá1· nu weer jongens die evenveel vuile vingers in de pap houden - dag en nacht in de pap; men moet aan dat gekLieder niet denken - als de heer Cornelissen of de Freule bij ons.

Zo is het nu eenmaai in de wereld en, na uw eerste verbazing dat de naam Van de Wetering ginds geen enkele gedachte aan hoog staats- manschap blijkt op te wekke?J,, legt gij u daar, zij het hoofdsc1wddend, bij nee1·. Hoe is het mogelijk, dat een heel land met enige miljoenen inwoners er niet één heeft die zich om onze kinde1·bijslagwet bekom- mert?

Daarom is reizen zo leerzaam. Ge leert er uw zorgen om de bezetting van Wassenaa1·s burgemeesterstroon vergeten. En dit maakt u 't ha1·t lichter.

Ge laat de zon op uw smoeltje schijnen, ge rookt uw sigaret terwiil een roodgefezd heer glans. op ?LW schoenen borstelt en de hele Mam- moetwet kan u gestolen worden.

Een wijze van leven die, schandelijk genoeg, bij nader inzien. geheel naar den aard is van

-

Rotterdam in V. enD. van 11 febr. 1961. •===~==========:=;::=======================iï

25 FEBRUARI 1961- :PAGINA 2

Papoea beveelt een Nederlander aan

De papoealeider N. l ouwe, heeft te Hollandia in een verkiezingstoespraak gezegd dat voor de zetels van de Nieuw-Gcdnearaad t>oor Hollmzdia- Stad en Mmwkwari een Nederlander moest worden gekozen •.

Hij meende dat het de publieke opinie in Nederland ten aanzien t'an Nieuw-Guinea ten goede zozt komen indien de papoea's als blijk van sym- pathie ook enlcele Nederlanders in Je raad zouden kiezen. Daarom is Jouwe na zijn terugkeer uit Nederland naar Manokwari gegaan waar hij uitvoe- rige besprekingen met politielee partij- leiders !zeeft gevoerd. Ilif deed een beroep. op de papoeàs in Hollandia op de onafhankelijke Nederlandse kan- didaat te stemmen. (Alg. Handelshl.)

U I T D •: P A R T IJ

111111111111111111111111111111111111111

Mr. Geertsema sprak te Driebergen/Rijsenburg

Vrijdag 27 januari sprak mr. W. J.

Geertsema op een openbare vergadering te Driebergen-Rijsenburg, waar ondanks de gladheid, toch een behoorlijk aantal toehoorders aanwezig was.

De spreker heeft uitvoerig de recente kabinetscrisis besproken en de voorge- schiedenis er van in het licht gesteld, maar ook gewezen op wat na de oplossing van de crisis tot de politieke mogelijk- heden kan behoren.

Mr. Geertsema wees op de aanvang van de moeilijkheden, gelegen in de kabi- netsformatie van 1959, waarbij de tegen~

stelling ontstond tussen A.R.-ministers enerzijds en de A.R.-fracties anderzijds.

In toenemende mate is deze tegenstelling scherper geworden door problemen als de kwestie-Lauwerszee, de politiesalaris- sen, de landbouwbegroting en het loon:.

beleid in de metaalnijverheid. Het starre beleid van minister Zijlstra en het wo- ningbeleid van minister Van Aartsen leidde ten slotte tot de crisis, die volgens spreker geheel onnodig was.

Uitvoerig beschreef mr. Geertsema de beruchte crisisavond, met de moties van de heren Eibergen en Andriessen/Oud. Het orde op zaken stellen door prof. De Gaay Fortman heeft onmiskenbaar de positie van prof. Zijlstra versterkt.

Spreker wees ook op de houding van de P.v.d.A., die bij monde van mr. Burger zeer verzoenend was t.o.v. de A.R. en die steeds tracht de samenwerking tussen de regeringspartijen te verstoren.

De heer Geertsema noemde de vooruit- zichten voor deze regering voorzichtig optimistisch, maar wees tegelijkertijd op de klippen, die nog te omzeilen zijn, zo- als Kinderbijslagwet, Mammoetwet, Nw.- Guinea. Inzake Nieuw Guinea merkte spreker op, dat Nieuw Guinea nog steeds een niet zelf besturend _deel van het Rijk is en dat Nederland er verantwoordelijk voor blijft zo snel mogelijk de bevolking te ontwikkelen tot zelfbestuur.

De na de pauze gestelde vragen betrof- fen zeer belangrijke politieke aspecten, zoals de landbouwsubsidie, de kinderbij- slag en de woningnood. Een interessante discussie hierover was het besluit van een zeer goede en instructieve avond.

Bakker N.V.

MACHINEFABRIEK en

STAALGIETERIJ

RIDDERKERK

•

TiLEF. 01896--2541--2542

VRIJHEID EN DE~IOCRATIE

Bekende persoonlijkheden in de V. V.D.

I

Dr. J. N. ^van d.en Ende,

de nieuwe tJoorsitter van de Haagse afdelin~

De Haagse afdeling van de VVD heeft een nieuwe voorzitter:

dr. T. N. van dén Ende.

Naar aa1;leiding van zijn verkiezing verzochten we hem om een onderhoud, waartoe hij zich onmiddellijk bereid verklaarde, echter onder één voorbe- houd: we zouden niet spreken over zijn "program". Mochten we een ogenblik in twijfel hebben verkeerd of het te voeren gesprek dan nog wel voldoende "inhoud" zou kunnen krij- gen, toen we eenmaal te-genover dr.

v. d. Ende in zijn werkkamer van het Thorbeckelyceum aan de 3de v. d.

-Boschstraat gezeten waren, bleek er voor die twijfel al spoedig geen reden -meer te zijn.

Het is geenszins toeval, dat dr. v. d.

Ende, die van jongs af de liberale be- ginselen was toegedaan en die vóór 'de oorlog al lid was van de V rijheidsbond, rector is van het Thorbecke-lyceum in Den Haag. Het typeert hem, dat hij, toen hij een naam voor zijn school - op dat ogenblik nog H.B.S. - mocht kiezen, onmiddellijk Thorbecke noem- -de, die immers gestalte aan de Hogere

Burgerschool gaf. Later is de H.B.S. - de eerste gemeentelijke in Den Haag en een van de oudste in het land - omgezet in een lyceum, maat de naam bleef natuurlijk behouden.

De nieuwe afdelingsvoorzitter is een geboren Hagenaar, bezocht de H.B.S.

aan de Stadhouderslaan (tegenwoordig M.M.S.) en studeerde aan de Rijksuni- versiteit te Leiden wis- en natuurkun- · de. In 1932 promoveerde hij op een proefschrift: "Metïngen betreffende de soortelijke warmte van metalen bij zeer lage temperaturen". Promotor van de jonge doctor was de beroemde Leidse geleerde, prof. dr. W. H. Keesom.

· Dr. Van den Ende was achtereen·

volgens leraar in Leiden, Voorschoten (instituut Wullings), Den Haag en Delft, tot hij in 1940 benoemd werd tot directeur van de Rijks H.B.S. te Middelharnis. In deze plaats was hij korte tijd voorzitter van de plaatselijke afdeling van de V.V.D. Aan· deze functie kwam een einde, toen dr. v. d.

Ende benoemd werd tot directeur van de 1e Gem. H.B.S. in Den Haag, de H.B.S. aan de 3de v. d. Boschstraat, die door een wonder tijdens het be- ruchte bombardement van 3 maart 1945 grotendeels werd gespaard.

* * *

Dr. Van den Ende blijkt een man, die niet alleen belangstelling voor het onderwijs als zodanig heeft, maar ook voor de wettelijke organisa- tie. En als het woord "organisatie"

valt, komt het gesprek onmiddellijk op de vele functies, die dr. v. d. Ende in het verenigingsleven heeft vervuld of nog bekleedt. Daar was het bestuurs-

STALEN MEUBELEN

GISPEN

CULEMBORG

lidmaatschap van de vereniging van leraren in natuur- en scheikunde, van welke vereniging hij ook enige tijd redactie-secretaris was. Van 1949 tot 1959 was hij bestuurslid en in die periode ook enige tijd voorzitter van de Vereniging van directeuren van H.B.S.-en. In die tijd werd de fede- ratie van verenigingen van directeuren en rectoren bij het V.H.M.O. opge- richt en daarvan was dr. v. d. Ende secretaris. In 1948 werd hij bestuurs- lid en later voorzitter van de Stichting voor kinderstudie in Den Haag. Sinds 1950 is hij ook bestuurslid van de Kon.

Mij. Diligentia en thans onder-voor- zitter. Van het dagelijks bestuur van Volksonderwijs maakt dr. v. d. Ende eveneens al weer verscheidene jaren deel uit.

Van 195 5 af is hij lid van de Staats- commissie voor het V.H.M.O. Toen de Verenigin-g van Staten- en Raadsleden van de V.V.D. behoefte had aan des- kundige voorlichting over onderwijs- vraagstukken werd een commissie ad hoc ingesteld en dr. v. d. Ende werd daarvan toen lid. Het tijdelijke karak- ter van de commissie werd in een defi- nitief omgezet en daaruit is de Onder- wijs-commissie van de V.V.D. voort- gekomen. Het spreekt vanzelf, dat uit het lidmaatschap van deze commissie voor dr. v. d. Ende heel nauwe con- tacte~ met leden van onze Kamerfrac.

ties en de partij in het algemeen zijn ontstaan.

* * *

En nu dan dit voorzitterschap van de Haagse afdeling. De kandi- datuur kwam geheel onverwacht, ver- telt hij ons, genietend van een extra kopje koffie, na de officiële school- tijd. "Met de organisatie van de af- deling heb ik weinig bemoeienis ge- had tot nu toe, behoudens dan een en- kele voordracht of lezing (Mammoet-

wet)". . '

"Er is opgemerkt, dat u al zoveel functies heeft naast uw drukke werk- zaamheden als rector van het Thor- becke-lyceum. Is dat inderdaad geen bezwaar?"

Er komt een lichte tinteling in de vriendelijke ogen van de man, die te- genover ons zit. E1,1 hij zegt: "Kijk, in dit soort gevallen vraag ik mijn vrouw hoe zij er over denkt. Zij pleegt

dan te antwoorden: als je het druk hebt, blijk je er plezier in te hebben, dan loopt het."

"Nu, met het aa:ntal functies loopt het thans wel los. Maar, zou het te veel worden, dan moet er tijd worden gemaakt! Buiten het rectorschap is het thans eigenlijk m'n bestuurslidmaat- schap .. van Volksonderwijs, dat tijd neemt .

We kijken onze gastheer aan, ietwat verbaasd. Want, wat hij over zijn werkzaamheden zei, klonk plotseling zo gedecideerd, hetgeen men niet aan- stonds van deze midden-vijftiger, van wie een grote rust en kalmte uitgaat, zou verwachten. Hij weet echter blijk- baar zijn tijd zeer efficiënt in te delen.

Dr. Van den Ende kreeg het vorige jaar een uitnodiging om voordrachten te houden tijdens de zomercursus van de Purdue-university in Lafayette (Ind.). Hij wees die uitnodiging af, maar toen ze voor deze zomer werd herhaald, heeft hij toegegeven.

"U begrijpt," zegt hij, "dat het aan- vaarden van deze uitnodiging veel voorbereiding eiste. Ik zal er voor le- raren in de natuur- en scheikunde, de biologie en de wiskunde, voordrachten houden over de geschiedenis van de natuurkunde. Die voor-studie heeft veel tijd gekost. Die komt nu vrij en zal dus aan de V.V.D. besteed kunnen worden."

* * *

Wie zich wel eens ten aanzien van bepaalde mensen af- vraagt hoe het mogelijk is, dat zij voor alles tijd hebben, behoeft bij de nieuwe voorzitter van de afdeling Den Haag van de V.V.D. nu niet in het ongewisse te verkeren. Het is aan- stonds duidelijk; deze man weet met wiskundige zekerheid zijn tijd in te delen, te organiseren. Een ideale eigen- schap voor het leiden van een grote partij-afdeling.

Wie hem voor de eerste maal ont- moet, ziet voor zich een vriendelijk, zachtmoedig mens, een aangenaam causeur, die niet naar zijn woorden be- hoeft te zoeken. Maar vergis u niet.

Achter die vriendelijkheid gaat een andere eigenschap schuil, nJ. die van een man, die weet wat hij wil.

V.d. W.

Dr. J. N. van den Ende, de nieuwe voorzitter van de afd. Den Haag van de V.V.D.

25 FEBRUARI 1961 - PAGINA 3

9 SEPTEMBER

IN SCHEVENINGEN A C T I V I T. E I T NU REEDS NOODZAKELIJK

U denkt, en dat is in zekere zin terecht. dat het nog wel erg vroeg is. om nu reeds . aankon- digingen te doen voor een bii ..

eenkomst in september van dit

i aar.

Maar de tiid gaat snel en voor U het weet. is het 9 sep- tember. En dat betekent. dat op die dag. als er uit het gehele land leden van onze partii en geestverwanten naar Den Haag en Scheveningen komen, dan alles in orde moet ziin om deze dag te doen slagen.

Deze dag, die een liberale manifestatie in de beste zin van het woord zal worden. kan al- leen slagen, als twee voorwaar .. · den vervuld ziin.

De eerste is. dat de organi- satie zo goed mogeliik voorbe ..

reid is. Daarvoor trachten wij te zorgen.

De tweede voorwaarde is, dat er velen naar deze V.V.D.- dag komen. En daarvoor moet- U zorgen.

Hebt U vragen. hebt U wen ..

ken, wilt U geld zenden, alles wordt aanvaard op het Secre- tariaat van de V.V.D.-dag, Koninginnegrecht 61, Den Haag.

FEESTAVOND ALGEMENE LEDENVERGADERING De afdeling Rotterdam der Partii biedt de afgevaardigden ter Algemene Ledenvergade- ring 1961, welke zal worden ge- houden op vriidag 17 en zater- dag 18 maart a.s. in het Riin ..

hotel te Rotterdam, een feest- avond aan.

Deze feestavond vindt plaats in de foyers van het Riinhotel.

De afdeling Rotterdam heeft zich zeer veel moeite getroost hiervoor een uitstekend pro- gramma samen te stellen.

- De aan dit programma me- dewerkende artisten ziin:

Teddy en Henk Scholten;

Fred Kaps, Nederlands goo- chelkampioen; Sem Niiveen en Benny Behr, violisten: en ten slotte het dansorkest van Wim Jong bloed.

ALGEMEEN S!ECRET AR IAAT V.V.D.

Koninginnegracht 61 's-Gravenhage

Tel. 0 70 .. 111768 - 114375 Giro 67880

VRIJHEID EN DÈMOCRATIE 25 FEBRUARI 1961 - PAGINA 4

Men schrijft ^ons _{• • •}

ONVERDEELD NAAR DE OPENBARE SCHOOL

Onze Haagse geestverwant de heer F.

Rolvink schrijft ons: ·

Onder het hoofd "Landelijk actie Comi- té openbaar onderwijs opgericht" ver- scheen in het. nummer van 4 februari van dit weekblad een artikel, waarin de doelstellingen van dit comité worden be- kend gemaakt. ·

Met instemming heb . ik deze gelezen en naar ik vermoed, velen met mij ..

Het heeft mij echter verwonderd, dat een actie-comité moet worden opgericht om deze doelstellingen te realiseren. Er is immers een Landelijke Vereniging

"Volksonderwijs", die reeds vele tiental- len jaren (25 mei bestaat deze vereni- ging 95 jaar) de belangen van de open- bare school behartigt.

In het Hoofdbestuur, de besturen der provinciale federaties en de afdelings- besturen hebben vele VVD-ers zitting, die, samen met leden van andere groe- peringen op de bres staan voor de belan- gen van het openbaar onderwijs.

Waarom er naast deze organisatie een nieuw comité opgericht moest worden, is mij niet duidelijk. Een der bestuursle-

den is woonachtig in Den Haag en de twee anderen in Delft.

Voor onze politieke geestverwanten in het Hoofdbestuur en andere besturen van Volksonderwijs acht ik de stichting van dit comité niet een uiting van vertrouwen in hun capaciteiten.

Een ernstige waarschuwing tegen een verdeeldheid in de rijen van de voorstan-

ders der openbare school acht ik dan ook stellig op haar plaats.

:be heer J. van Maurik, voorzitter van het Landelijk Actiecomité Openbaar On- derwijs, den Haag, antwoordt hierop:

De doelstellingen van het comité heb- ben overal in het land weerklank gevon- den. Dat heeft ons niet verrast, want we weten wel zo ongeveer wat er leeft in de kringen van de voorstanders van open- baar onderwijs en waarop wordt gewacht.

De ongerustheid in het betoog van de heer Rolvink verrast ons echter wél: wij stel- (Vervolg van pag. 1)

Het blad haalde dan de boven reeds weergegeven publikatie van het (katholieke) Centrum voor Staatkundige Vorming aan, met de conclusie van dat studie-orgaan, dat het in het geheel niet logisch is, een werknemersverzekering (het woord "verzekering" is hier eigenlijk niet juist, maar dat doet in dit verband weinig terzake) tot een algemene volksverzekering te ontwikkelen".

"De Tijd" liet daarop volgen:

"Toch is het dit, wat staat te· ge- schieden. Werd de kinderbijslag tot dusver behandeld als een stuk ,rechtvaardig loon, in de toekomst zal hij zijn gedegradeerd tot één der vele instrumenten, waarmede in onze door compromissen met de collectivistische ideologie gete- kende maatschappijordening de inkomens worden herverdeeld en genivelleerd''.

* • *

De samenvatting, welke "De Tijd" gaf van het oordeel der katholieke tegenstanders van de gedachten van dit ontwerp was daarmee nog niet uitgeput. Het blad vermeldde, dat men zich ver- zet tegen de gedachte, dat de Staat het recht zou hebben iemand te dwingen tot deelneming in een verzekering tegen "risico's", die hij niet loopt, resp. waartegen hij geen dekking behoeft.

Dit bezwaar richt zich tegen het doen betalen van kinderbijslag- premie door hen, die nooit een hu- welijk zullen, resp. kunnen aan- gaan. Het richt zich tegelijk tegen de toekenning van kinderbijslag aan ouders ,die wegens hun groot inkomen, casu quo vermogen, geen geldelijke hulp bij het onderhoud en de opvoeding van hun kinderen behoeven.

Of men ooit in de termen zal

den toch nadrukkelijk, dat we,uiteraard in de grootst mogelijke samenwerking · met andere voor het openbaar onderwijs werkzaam zijnde organisaties krachtig willen ijveren voor de openbare school.

Wij overwegen in geen geval de stich- ting van een vereniging naast Volksonder- wijs. Wie, als de voorzitter van het comi- té, ongeveer 35 jaar lid is van Volkson·

der·wijs, in die jaren voor tientallen afde- lingen in het land spreekbeurten vervul- de, kringvergaderingen opluisterde met een zangkoor, honderden artikelen in de landelijke pers liet verschijnen, die Volks- onderwijs eri de openbare school poogden bij te staan, zich beschikbaar stelde als forum-lid voor Volksonderwijs-avonden, idem voor het verstrekken van informa- ties en inzichten aan het Hoofdbestuur van Volksonderwijs (maar dat zou de heer Rolvink beter bij het Hoofdbestuur te Amsterdam kunnen uitzoeken) en ten- slotte grote waardering heeft voor Volks- onderwijs, denkt aan andere dingen dan inzender vreest.

Het comité propageert met kracht de ontmoetingsschool en verzet zich tegen aanduidingen voor de openbare school als: restschool of vluchtheuvelschooL Maar het wil óók de ontmoeting van al-

le leerkrachten bij het openbaar onder- wijs en dan het liefst in VOLKSONDER- WIJS.

Wij zullen ons niet inlaten met tegen- stellingen in verband met organisatie- verschillen in de onderwijzerswereld, maar hopen vurig iets te kunnen bijdra- gen tot verbetering van de sfeer hier en daar en daardoor tot versterking van de strijd voor het openbaar onderwijs.

Het comité heeft geen enkèle binding met politieke groeperingen, evenmin met de bestaande onderwijzersverenigingen.

Het voert een volkomen onafhankelijke actie voor de openbarè school en stelt vast, dat dit in den lande wordt begrepen

en gewaardeerd. Daarom gaat de actie voort! Op basis van bereidheid tot de grootst mogelijke samenwerking met allen, die de bloei van de Openba- re school waarachtig willen.

REDACTIONELE AANTEiiENINGEN

De heren Rolvink en Van Maurik zijn beiden overtzûgde VVD-ers en lid van de Haagse afdeling van onze partij.

Zou het niet aanbevelenswaardig zijn, wanneer zij, te zamen met de nieuwe voor- zitter van onze Haagse afdeling, dr. J, N.

van den Ende, die lid is van het dagelijks bestztur van V olksonderwijs, eens een ge- sp rele voerden?

Wij zijn ervan overllligd, dat het dan mo·

geliik moet zijn, alle geschillen over deze wak uit de ·weg (e mimen.

AUTONOME KUNSTENAARS.

AUTONOME KUNST

Een andere Haagse geestverwant, de heer J .Haver D r o e ze, kunstschil- der, heeft af en toe behoefte, zich eens

over problemen van de kunst in een sterk persoonlijk oordeel in ons blad uit te spreken.

Onder het motto: "Geen mens leeft zijn eigen leven, geen mens sterft zijn eigen dood" (Paulus) schrijft hij:

De moderne kunstenaar heeft het ver- der gebracht dan ooit te voren zijn voor- gangers, hij is autonoom geworden d.w.z.

van niets en niemand afhankelijk. Vak- kennis? Welneen, die was nodig voor de ouderwetse kunst, die in onze mo-

dernetijd immers heeft afgedaan! Die is nog slechts een historisch verschijnsel!

De moderne kunstenaars scheppen hun kunst; evenals de goden van weleer wel afdaalden van de Olympus, volgen zij hun goddelijke scheppingsdrang en schenken ons hun autonome kunst.

Om te beginnen vonden in onze eeuw alle buitenlandse "ismen" in ons land min of meer weerklank, het meest echter het Duitse expressionisme en het dadaïs- me. Tenslotte kregen alle probeersels de naam van experiment, zo hebben wij dan ook het experimentele primitivisme, dat terug gaat tot de alleroudste uitingen;

deze kunstprodukten doen ons vaak den- ken aan tekeningen van zeer jonge kin- deren.

Eindelijk hebben de voortdurende ver- eenvoudigingen in· de abstracte kunst

geleid tot de non-figuratieve kunst, waarbij dan alle controle onmogelijk is geworden. Door erkenning van non- figuratieve uitingen als kunst hebben mil- joenen mensen de kans gekregen als kun- stenaars door te gaan.

Deze kleine opsomming- is reeds vol- doende om in te zien, dat er juist in onze eeuw tot op heden steeds veel be-

ïnvloeding heeft plaats g-ehad. Geen kuns- tenaar is volkomen zelfstandig of oor- spronkelijk. De hedendaagse moderne kunst vertoont een ontstellende een- tonigheid. De deformaties zijn zelfs dog- matisch geworden.

BoiCmam

~~•

genever * Bessenfood * ptr'oe"! j~-"n~ver ^{. - )}

Dat de autonome kunstenaars niet kun- nen tekenen of schilderen, dat hun bruut geknoei met verf niets met kunst te ma·

ken heeft, betekent op zich zelf niets, maar wel dat verstandelijke lièden, die menen, dat zij voor alles van hun tijd en zogenaamd progressief moeten zijn, deze uitingen als kunst willen erkennen, willen proteg-er.en en propageren. Dat is juist de fatale vergissing, welke in deze tijd begaan wordt. De chaotische toestand waarin onze kunst door de pro- paganda is gekomen heeft tengevolge ge- had, dat de gehele contemporaire kunst gedevalueerd is. Kunstliefhebbers en ver- zamelaars bepalen zich tot het verzame- len van -oude kunst. Bonafide kimstenaars die nog hechten aan verworvenheden van grote voorgangers, die nog een onder- werp weten te behandelen met artistieke vakbekwaamheden, wordt het steeds moeilijker gemaakt,

- . - - ^{~ ... '}

vallen om voor kinderbijslag in aanmerking te komen of niet, alle Nederlanders zullen premie beta- len en casu quo dezelfde bijslag ontvangen. De kinderzegen zal dan automatisch zijn gelijkgesteld met de "riskante zijden van het leven" als ouderdom, werkloos- heid, invaliditeit, ziekte, enz., enz."

Is kinderen "te zijnen laste heb- ben" echter inderdaad wel een ris- kante zijde in het leven van de ge- huwde en moet daaraan niet elkè gedachte van een te verzekeren risico vreemd blijven?

Het blad meende hiermee in gro- te trekken de voornaamste bezwa- ren te hebben weergegeven, die de A.K.W. ontmoet bij verschillende katholieken, wie niet bij voorbaat het recht kan worden ontzegd, in deze materie hun woord mee te spreken''.

* *

Tot de katholieken, aan wie, naar het woord van "De Tijd", niet bij voorbaat het recht kan worden ontzegd, in deze materie hun woord mee te spre- ken, behoort, naar wij mogen aannemen, zeker ook wel de be- kende katholieke publicist dr. S.

W. Couwenberg, die zich nog slechts enkele maanden geleden (7 november 1960) in "De Tijd/

De Maasbode" eveneens tegen de grondslagen van het ontwerp keerde.

Wij gaan nu niet in op hetgeen hij daarvoor in de plaats wilde: fi- nanciering van de kinderbijslag uit de~ algemene middelen, met binding van de verlening van kin- derbijslag aan een inkomensgrens.

Wat voor ons op dit ogenblik van belang is, is dat ook hij zich tegen de gehele opzet van het voorliggende ontwerp richtte. Hij schreef daarbij o.a.: "Vele teke- nen wijzen erop, dat het wetsont- werp tot uitvoering van een alge-

mene kinderb~jslagverzekering een heet hangijzer wordt. Van een al- gemene eenstemmigheid, zoals die enkele jaren geleden bestond bij de invoering van onze eerste volks- verzekering: de algemene ouder- domswet, is geen sprake".

Dr. Couwenberg stelde vast, dat er veel kritiek is op dit ontwerp, vooral in niet-katholieke kring, doch hij liet daar op volgen: "Maar ook in katholieke kring zijn er tal- rijken, die met dit wetsontwerp niet zo gelukkig zijn".

Hij waarschuwde ook, dat dit gemakkelijk aanleiding kan geven tot allerlei bittere reacties, zoals die van een inzender in het rooms- katholieke weekblad "De Linie", die protesteerde tegen "het onna- tuurlijke systeem" van de voorge- stelde regeling, welke aan onge- huwden gezinslasten oplegt, of- schoon deze mensen niet de na- tuurlijke compensatie hiervoor hebben in de vorm van een eigen

gezinsleven''.

* *

Zie0aar dan een bloemlezing, welke wij de hoofdredactie van "De Volkskrant" gaarne aan- bieden ten teken, dat het toch waarlijk te ver zou gaan, wanneer de K.V.P. en de katholieke minis- ters op grond van een (niet be- staand) "eenstemmig inzicht" in katholieke kring ten aanzien van de merites van het ontwerp Alge- mene Kinderbijslagverzekering in enig opzicht bijzondere consequen- ties aan een bepaald resultaat van de behandeling van dit ontwerp zouden verbinden.

Het is niet onze bedoeling, ons te richten tegen het grote gezin alszodanig .. Er zijn (wie zal dat ontkennen?) vele gelukkige grote gezinnen en hier zal ieder naar ei- gen verantwoordelijkheid en om- standigheden moeten beslissen.

Omdat echter telkens weer van

bepaalde katholieke zijden het grote gezin als het meest ideale wordt voorgesteld, is het toch wel goed vast te stellen, dat ook hier- . over in rooms-katholieke kringen

niet gelijk wordt gedacht en dat vooral de laatste jaren ook in de- ze kring de inzichten toch wel een kentering hebben ondergaan.

Als recent voorbeeld noemen wij de in het r.k. Haagse dagblad

"Het Binnenhof" van 12 oktober 1960 groot opgemaakte voor- dracht van dr. A. Hustinx, verbon- den aan het Medisch Opvoedkun- dig Bureau te Den Haag, voor de

"Samenwerkende Instellingen Kin- derbescherming", over het onder- werp: "De invloed op de ontwik- keling van het kind in verband met de plaats in het gezin".

Tegenover de voordelen van het grote gezin gaf dr. Hustinx vervol- gens een indrukwekkende opsom- ming van de dikwijls optredende bezwaren en gevaren, in welk ver- band hij wees op het belang van

"gezinsplanning" en het nodig achtte, dat "de gehuwden goed op de hoogte zijn van de mogelijkheid, die de periodieke onthouding biedt".

Nogmaals: wij stippen de vraag der gezinsgrootte niet aan om haar in rechtsstreeks verband te bren- gen met de kinderbijslag.

Ons betoog en al de daarin ge- geven citaten dienden echter om aan te tonen, dat op heel het bre- de terrein van de _gezinspolitiek ook in rooms-katholieke kringen een duidelijke kentering der gees- ten is te bespeuren en dat de K.V.P. goed zal doen zich dat te realiseren.

Dat kan haar behoeden voor onberaden politieke conclusies bij de behandeling van het ontwerp Algemene Kinderbijslagverzeke- ring.

A.W. A.