Webinar Strafprocesrecht

(1)

Webinar Strafprocesrecht

mr. dr. S. Brinkhoff (sven.brinkhoff@ou.nl)

CPO Webinar 2019

(2)

Praktische zaken

• voorstellen

• chatten

• codewoord

• toetsvragen

• certificaat

(3)

Onderwerpen

• Introductie webinars straf(proces)recht 2019: actualiteiten & verdieping

• Actualiteiten

Verdieping: - verhoorbijstand

- aanwezigheidsrecht en aanhouden zitting - art. 359a Sv

- getuigen

(4)

Actualiteiten: jurisprudentie

• Hoge Raad 23 april 2019, ECLI:2019:604 (Passage)

• Rb Amsterdam 4 juli 2019, ECLI:2019: 4555 (Holleeder)

• Hoge Raad 9 juli 2019, ECLI:2019: 1079 (onderzoek aan smartphone)

• Hoge Raad 2 juli 2019, ECLI:2019: 1060 (redengevende f&o)

(5)

Actualiteiten: jurisprudentie

• Hoge Raad 25 juni 2019, ECLI:2019:1018 (beslag)

• Hoge Raad 2 juli 2019, ECLI:2019:1065 (contra-expertise)

• Hoge Raad 9 juli 2019, ECLI:2019:1082 (overschrijden appeltermijn)

(6)

Verhoorbijstand

• Hoge Raad 12 maart 2019, ECLI:2019:341

• EHRM 28 mei 2019, ECLI:CE:ECHR:2019:0528JUD002319215

• Hof Amsterdam 18 januari 2019, ECLI:2019:243

(7)

Aanwezigheidsrecht en aanhouden zitting

• Aanhoudingsverzoeken:

- Hoge Raad 16 oktober 2018, ECLI:2018:1934 - Hoge Raad 23 april 2019, ECLI:2019:669

- Hoge Raad 25 juni 2019, ECLI:2019:1014 - Hoge Raad 9 juli 2019, ECLI:2019:1142 - Hoge Raad 9 juli 2019, ECLI:2019:1144 - Hoge Raad 9 juli 2019, ECLI:2019:1149

(8)

Aanwezigheidsrecht en aanhouding ott

• Aanwezigheidsrecht:

- Hoge Raad 14 mei 2019, ECLI:2019:709 (verdachte in buitenland) - Hoge Raad 14 mei 2019, ECLI:2019:713 (verdachte in buitenland) - Hoge Raad 18 juni 2019, ECLI:2019:962 (verdachte in buitenland)

(9)

Toepassing art. 359a Sv

• Modernisering Strafvordering

• drempelvoorwaarden

• lijn Hoge Raad

• stappenplan verweer verdediging

(10)

Toepassing art. 359a Sv:

Modernisering Strafvordering

• Art. 44b Sr: strafvermindering

• Art. 4.3.2.6: bewijsuitsluiting

• Art. 3.1.8: niet-ontvankelijkheid

(11)

Art. 359a Sv: drempelvoorwaarden

• Hoge Raad 30 maart 2004, NJ 2004, 376:

- voorbereidend onderzoek + tenlastegelegde feit (r.o. 3.4.2) - niet vrijheidsbenemende dwangmiddelen + r-c (r.o. 3.4.2) - onherstelbaar vormverzuim (r.o. 3.4.3)

- Schutznorm (r.o. 3.5)

(12)

Art. 359a Sv: drempelvoorwaarden

• factoren art. 359a lid 2 Sv: - belang voorschrift - ernst verzuim - veroorzaakt nadeel

-deugdelijke motivering rechter essentieel

• hoge eisen aan verweer verdediging: HR 4 juli 2017, ECLI:2017:1015

(13)

Art. 359a Sv: drempelvoorwaarden

• Hoge Raad 19 februari 2013, NJ 2013, 308:

schending art. 8 EVRM = niet per se inbreuk op art. 6 EVRM (r.o. 2.4.2) schending art. 8 EVRM = verbinden rechtsgevolgen niet nodig (r.o. 2.4.2)

• 3 omstandigheden bewijsuitsluiting: - schending art. 6 EVRM

- andere fundamentele rechten - structurele vormverzuimen

(14)

Art. 359a Sv: drempelvoorwaarden en 359a lid 2 Sv

• Hoge Raad 8 november 2016, ECLI:2016:2529

• Hoge Raad 6 december 2016, ECLI:2016:2777

• Hoge Raad 14 februari 2017, ECLI:2017:242

• Hof Amsterdam 11 juli 2019, ECLI:2019:2383

(15)

Art. 359a Sv: controle vs opsporing

• Hoge Raad 3 april 2018, ECLI:2018:487

• Hoge Raad 9 oktober 2018, ECLI:2018:1872

(16)

Art. 359a Sv: controle vs opsporing

• Rb Amsterdam 16 januari 2017, ECLI:2017:370

• Hof Den Bosch 12 juni 2018, ECLI:2018:2472

(17)

Art. 359a Sv: art. 6 EVRM

• Rb Amsterdam 13 november 2018, ECLI:2018:8115

• Hoge Raad 20 maart 2018, ECLI:2018:368

(18)

Art. 359a Sv: art. 8 EVRM + integriteit

• Hoge Raad 4 april 2017, ECLI:2017:592

• Hoge Raad 9 januari 2018, ECLI:2018:18

(19)

Art. 359a Sv: art. 8 EVRM + integriteit

• Rb Noord-Nederland 31 januari 2017, ECLI:2017:463

• Hof Den Bosch 13 februari 2019, ECLI:2019:513

(20)

Art. 359a Sv: stappenplan verweer verdediging

• algemeen: - wijs op ontstaansgeschiedenis art. 359a Sv

- wijs op rol rechter als waakhond rechtmatige opsporing

• duidelijk en gemotiveerd aangeven:

- welke onrechtmatigheid heeft plaatsgevonden

- ter onderbouwing: evt. getuigen en aanvullende stukken

- aangeven tot welke sanctie dit dient te leiden + art. 359a lid 2 Sv

• alternatieve route?: - betrouwbaarheid ipv rechtmatigheid

- Hof Den Haag 16 juni 2017, ECLI:2017:1713

(21)

Getuigen in strafzaken: belangenafweging

• verdedigingsbelang

• opsporingsbelang (waaronder afschermingsbelang)

• belang getuige

• (belang staatsveiligheid)

(22)

Getuigen in strafzaken: belangenafweging

• Verdedigingsbelang:

- art. 6 lid 3 onder d EVRM: recht om getuigen die belastend / ontlastend verklaart op te roepen en te ondervragen

- HR 1 juli 2014, NJ 2014, 441: verdedigingsbelang = horen getuige in redelijkheid van belang voor enige in strafzaak te nemen beslissing (r.o. 2.4 t/m 2.7)

- HR 5 december 2017, ECLI:2017:3060: niet begrijpelijk afwijzing Hof van het horen als getuige van CIE-informant die ooggetuige is geweest van geweldsincident en wiens gegeven informatie potentieel ontlastend is voor verdachte.

(23)

Getuigen in strafzaken: belangenafweging

• Opsporingsbelang:

- afschermingsbelang & bronbescherming - bv. informant van het TCI, politie-infiltrant - art. 187d lid 1 onder a en b Sv

- HR 7 juli 2015, ECLI:2015:1810: oordeel Hof niet onbegrijpelijk dat het belang om levensgevaar informant te voorkomen zwaarder heeft laten wegen dan verdedigingsbelang (r.o.2.4.2)

(24)

Getuigen in strafzaken: belangenafweging

• Belang getuige:

- art. 187d onder a Sv

- art. 190 lid 3 / art. 290 lid 3 Sv - art. 226a t/m f Sv

- HR 4 juli 2017, ECLI:2017:1227

- Rb Gelderland 13 december 2017, ECLI:2017:6453

- Hof Arnhem-Leeuwarden 16 november 2018, ECLI:2018:10124

(25)

Getuigen in strafzaken: criteria

- art. 264 lid 1 onder c Sv / art. 288 lid 1 onder c Sv

- HR 1 juli 2014, NJ 2014, 441: verdedigingsbelang = horen getuige in redelijkheid van belang voor enige in strafzaak te nemen beslissing (r.o.

2.4 t/m 2.7)

- ruim criterium: zodra er enig belang is bij horen getuige in het kader van een van de vragen van art. 348 Sv en/of 350 Sv is er verdedigingsbelang - Rb Rotterdam 9 februari 2018, ECLI:2018:1830

(26)

Getuigen in strafzaken: criteria

- consequentie OM en rechter: terughoudend in afwijzen getuigen én moeten afwijzing goed motiveren

- HR 4 juli 2017, ECLI:2017:1232 - HR 4 juli 2017, ECLI:2017:1015

- HR 20 november 2018, ECLI:2018:2146

(27)

Getuigen in strafzaken: criteria

- consequentie voor OM en rechter?

- 4 opties: 1) toewijzen getuigenverhoor

2) afwijzen op vormvereisten / ondeugdelijke motivering 3) afwijzen want geen verdedigingsbelang

4) afwijzen gelet op Vidgen-jurisprudentie (zie later)

(28)

Getuigen in strafzaken: criteria

- consequentie voor verdediging?

- verdediging moet het getuigenverzoek deugdelijk motiveren en blijven aangeven wat het belang is

- HR 4 juli 2017, ECLI:2017:1015: - vroegtijdig en toelichting per getuige (r.o. 3.6);

- getuigen die al zijn gehoord door politie (3.7.2);

- getuigen die nog niet zijn gehoord (3.7.3).

(29)

Getuigen in strafzaken: criteria

- consequentie voor verdediging?

- EHRM 1 juni 2017, NJ 2017, 432 (Berardi v. San Marino) - HR 7 juli 2015, ECLI:2015:1833

- HR 4 juli 2017, ECLI:2017:1215

(30)

Getuigen in strafzaken: criteria

• Noodzaakcriterium:

- art. 315 Sv

- HR 1 juli 2014, NJ 2014, 441: noodzaakcriterium = horen getuige noodzakelijk met het oog op de volledigheid van het onderzoek van de zaak (r.o. 2.8 en 2.9)

- HR 6 februari 2007, ECLI:2007:AZ4713: wanneer noodzaakcriterium?

- HR 4 juli 2017, ECLI:2017:1015: ambtshalve alsnog oproepen of gevolgen verbinden aan het niet kunnen horen getuigen (r.o 3.9)

(31)

Getuigen in strafzaken: criteria

• Modernisering Strafvordering:

- één regeling voor getuigenverzoeken

- OM niet langer voorportaal, direct verzoek aan zittingsrechter

- wettelijke regeling: voorzittersbeslissing & regiezitting

- nieuwe invulling noodzaakscriterium: ‘noodzakelijk in het belang van een behoorlijke behandeling van de zaak’

(32)

Getuigenverklaring als bewijs:

effectieve en behoorlijke ondervraging?

• Wanneer speelt dit?

- getuige verschijnt ter zitting, maar verklaart niet

- getuige verschijnt niet ter zitting / niet gehoord ter zitting en

- getuigenverklaring afgelegd bij politie wordt voor het bewijs gebruikt

(33)

Getuigenverklaring als bewijs:

effectieve & behoorlijke ondervraging?

• EHRM 28 augustus 2018 (Cabral vs. Nederland)

1) gegronde reden voor niet verschijnen getuige ter zitting

2) bewezenverklaring uitsluitend of in beslissende mate gebaseerd op getuigenverklaring afgelegd bij de politie

3) compenserende factoren

(34)

Getuigenverklaring als bewijs:

effectieve & behoorlijke ondervraging

- HR 29 januari 2019, ECLI:2019:123

- onvoldoende steun in bewijsmiddelen = behoorlijke en

effectieve compensatie, anders strijd met art. 6 lid 3 onder d EVRM

- ‘significant weight’ = ook compensatie?

- compensatie: hoe?

(35)

Getuigenverklaring als bewijs:

effectieve & behoorlijke ondervraging?

• HR 6 juni 2017, NJ 2017, 378 (Vidgen II)

- effectieve & behoorlijke ondervraging bij vergeetachtige getuige?

- schending van 6 lid 3 onder d EVRM door tijdsverloop?

(36)

Getuigenverklaring als bewijs:

effectieve & behoorlijke ondervraging?

• HR 16 oktober 2018, ECLI:2018:1953:

- verdediging is niet in de gelegenheid gewist cruciale getuige te horen

- voor dit betwiste onderdeel van de bewezenverklaring is geen steun te vinden in andere bewijsmiddelen

- geen compensatie verdediging

- schending art. 6 lid 3 onder d EVRM

(37)

Getuigenverklaring als bewijs:

effectieve & behoorlijke ondervraging?

- uitsluitend of in beslissende mate:

- hoe te beoordelen?

- HR 2 juli 2019, ECLI: 2019:1058 - compensatie:

- hoe te beoordelen?

- HR 29 januari 2019, ECLI:2019:123:

(38)

Getuigenverklaring als bewijs: effectieve & behoorlijke ondervraging?

• En wat betekent dit nu?

- bij de politie afgelegde getuigenverkl. kan worden gebruikt voor bewijs -maar dit wordt anders in zaken waarin er geen of weinig andere bewijs is

voor het betwiste deel van een belastende getuigenverklaring en

- deze getuige niet effectieve en behoorlijk gehoord is en

- de verdediging hiervoor niet is gecompenseerd

(39)

Getuigenverklaring als bewijs:

effectieve & behoorlijke ondervraging?

• Modernisering strafvordering:

Artikel 4.3.2.5

1. Het bewijs dat de verdachte het feit heeft begaan, kan niet in beslissende mate steunen op mededelingen van een persoon die de verdachte

niet heeft kunnen ondervragen, tenzij het recht op een eerlijk proces daardoor niet wordt geschonden.