Wat staat ons te doen? Hoe gaan we verder?

(1)

Wat staat ons te doen? Hoe gaan we verder?

Mensen bevragen. Goed kijken. Nadenken. Ervaringen uitwisselen. Plannen maken. Andere dingen doen.

Dingen anders doen. En vasthouden aan wat goed gaat.

Wat hebben we in 2007 als VSBfonds bereikt en welke

kansen zien we voor de toekomst?

(2)

Inhoud

Voorwoord Voorzitter Raad van Toezicht 5

Voorwoord Algemeen directeur 6

Hoofdstuk 1

Maatschappelijk investeren

Beleid 10

Resultaten 15

Kansen en risico’s 18

Leerpunten 20

Plannen 22

Hoofdstuk 2

Investeringen en opbrengsten

Mens & Maatschappij 28

Natuur & Milieu 32

Sport 36

Kunst & Cultuur 40

Wetenschappelijk onderzoek

en Beurzen 44

Hoofdstuk 3

Aansturing en organisatie

Inrichting en besturing 50

Werkwijze en criteria 54

Bereik en aanscherping 57

Menskracht en investering 61

Financiën en beheer 72

(3)

4 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 5

Morgen begint vandaag

In de laatste jaren heeft de charitatieve sector zich sterk ontwikkeld. Nieuwe (private) fondsen en nieuwe Algemeen Nut Beogende Instellingen (ANBI’s) treden toe en delen in de uitdaging om het maatschappe lijk rendement van alle investeringen steeds weer te vergroten. De charitatieve markt breidt zich niet alleen in breedte en diepte verder uit, maar wordt ook steeds transparanter. Mede door de ‘governance’ debatten vanuit andere maatschappelijke sectoren stellen ook vermogensfondsen zoals het VSBfonds steeds hogere eisen aan de eigen transparantie. In dit jaarverslag hebben we hieraan dan ook veel aandacht besteed.

In lijn met de veranderende externe omstandigheden heeft het VSBfonds in 2007 de eerder ingezette koers verder doorgevoerd en waar mogelijk aangescherpt.

Zoals ik in mijn voorwoord in het jaarverslag over 2006 al aangaf, is het vermogensbeheer in 2007 ver der geprofessionaliseerd. Het uitgangspunt hierbij is dat wij zowel onze contante inkomsten als ook de waarde van ons vermogen op lange termijn willen waar borgen.

De oprichting van een aparte stichting per 31 december 2007 en het onderbrengen van het ver mogen daarin dragen verder bij aan een struc tuur waarbinnen ons vermogensbeheer de gespecialiseerde aandacht kan krijgen die naar onze mening noodzake lijk is.

Ook binnen de donatiestichting zijn de veranderingen goed merkbaar. Passend bij haar ANBI-status en op basis van de in 2006 vastgestelde vertrekpunten heeft de donatiestichting in 2007 uitstekende voortgang

geboekt. Het donatiebeleid is aangescherpt door aan- vullend op onze brede basis ook specifi eke inhoudelijke speerpunten te benoemen. Ik denk hierbij bijvoorbeeld aan ons ‘earned income’ project dat is gericht is op de zelffi nanciering door instellingen uit onder andere de culturele sector. Daarnaast is de interne organisatie verder geprofessionaliseerd door de externe oriëntatie te ver sterken en door donatieverzoeken effectie ver en effi ciënter af te handelen.

De concrete doel stellingen die voor de komende jaren zijn gede fi nieerd, getuigen van durf, bevlogenheid en zakelijk realisme.

2007 is ook het laatste volledige jaar waarin Maarten Reuchlin als directeur leiding gaf aan het VSBfonds.

Zijn opvolger zal per 15 juli 2008 aantreden. Met het aanstaande vertrek van Maarten Reuchlin komt er een einde aan een zeven jaar durende periode waarin hij de impact en werkwijze van het VSBfonds in hoge mate heeft geprofessionaliseerd. Onder zijn leiding is het donatievolume gegroeid van I 28 miljoen in 2001 II 28 miljoen in 2001 naar bijna I 72 miljoen (budget 2008). De ingebruik-II 72 miljoen (budget 2008). De ingebruik- name van ons nieuwe kantoor in Utrecht mar keert dan ook uitstekend de omslag die het VSBfonds heeft gemaakt naar de huidige tijd. Voor Mr. Joost van Lanschot ligt er als nieuwe directeur van de donatie stichting VSBfonds een boeiende uitdaging in het verschiet.

Mr. Pieter G. Vos

Voorzitter Raad van Toezicht Stichting VSBfonds en voorzitter Bestuur Stichting VSB Vermogensfonds

Voorwoord Voorzitter

Raad van Toezicht

(4)

6 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 7 Als eerste het versterken van de organisatiestructuur en de externe oriëntatie van de organisatie. En daarna als tweede het verder aanscherpen van ons donatiebeleid en de interne werkwijze.

In de periode 2001-2006 is het fonds sterk in omvang gegroeid. Mede als gevolg hiervan is in 2006 de structuur van de interne organisatie aangepast. Door de vorming van ons managementteam is mijn ‘span of control’ teruggebracht tot een gebruikelijk aantal van zes. Toen ‘het team’ was ingespeeld werd het tijd voor de tweede veranderbeweging, het aanscherpen van ons donatiebeleid en de interne werkwijze.

In februari 2007 heb ik mijn beleidsnotitie ‘Het vermogen tot meer’ gepresenteerd aan ons bestuur. Als resultaat hiervan konden we als managementteam verder met het uitwerken van onze ‘ondernemende’

ambities. Gedurende het vervolg van 2007 zijn de concrete actieplannen van onze clusters en regionale kantoren vastgesteld en door het bestuur goedgekeurd.

Parallel hieraan zijn we in 2007 ook gestart met het verbeteren van onze positionering en het versterken van onze communicatie. De eerste resultaten hiervan zijn in 2008 zichtbaar.

Zo aan het einde van mijn periode als directeur van het VSBfonds ontkom ik er niet aan de balans op te maken. Ik ben trots op de resultaten die ik samen met – en vooral dankzij – al onze medewerkers en aanvragers heb kunnen realiseren. Het VSBfonds

staat als een van de grootste sociale investeerders stevig in zijn schoenen. Tegelijkertijd is er nog veel ruimte om de komende jaren verder te groeien. Een fantastisch vooruitzicht!

Voor de laatste keer wens ik u veel plezier bij het lezen van ons jaarverslag 2007.

Jhr. mr. Maarten H. Reuchlin

Algemeen directeur Stichting VSBfonds Vorig jaar voorspelde ik op deze plek in het jaarver-

slag dat als we over drie jaar zouden terugkijken op de huidige tijd, we zouden zien dat de slagen die we nu maken een markering zijn in het bestaan van het VSBfonds. Op basis van de ervaringen in 2007 mag ik concluderen dat mijn voorspelling nog niet zo slecht was. Echter, in plaats van pas over drie jaar kan ik vaststellen dat de veranderingen al in 2007 duidelijk zichtbaar zijn geworden. Dit heeft me positief verrast.

In 2007 heeft het VSBfonds laten zien dat de winkel ondanks de verbouwing van de organisatie gewoon open bleef. Het ge realiseerde donatievolume van I 60 II 60 miljoen, een stij ging van maar liefst 40% ten opzichte van 2006, is hiervan de beste illustratie. Met een beoogde groei richting een investeringsvolume van ruim I 80 miljoen in 2009 komt er voorlopig nog geen II 80 miljoen in 2009 komt er voorlopig nog geen einde aan deze fantastische ontwikkeling.

In het algemeen kun je zeggen dat er in 2007 veel is gebeurd. Ik noem een paar belangrijke gebeurtenissen:

het VSBfonds ontving de ANBI-status, het beleid werd aangescherpt, de besluitvorming voor het aanpassen van het regionale kantorennetwerk werd afgerond en het VSBfonds is gesplitst in de Stichting VSBfonds en de Stichting VSB Vermogensfonds. Door dit alles hebben we onze rol als sociaal maatschappelijk investeerder duidelijker kunnen invullen en onze strate- gieën ‘goed kijken en gezien worden’ en ‘aan jagen en loslaten’ kunnen toepassen.

En dan heb ik het nog niet eens gehad over de nieuwe initiatieven die we in 2007 met en voor onze partners uit de verschillende sectoren hebben ont wikkeld en/

of ingevoerd. Denk aan de restauratie van Groen - mo numenten, aan ons ‘earned income’ programma gericht op een hogere mate van zelffi nanciering en (cultureel) ondernemerschap of aan onze extra aandacht voor sport. Een ander belangrijk resultaat van 2007 vond ik de expertmeetings die we begin 2007 hielden met externe deskundigen. Het goed naar hen luisteren en met hen van gedachten wisselen over de toegevoegde waarde van het fonds in de verschil lende sectoren bleek een uitstekende formule die we zeker in de toekomst structureel zullen toepassen.

Los van de tevredenheid over de resultaten blijft het voor een vermogensfonds als het VSBfonds ook van belang om steeds weer op zoek te gaan naar het ver der verhogen van het maatschappelijk rendement van onze investeringen. Wat zijn de kwantitatieve en kwalitatieve effecten van de sociale investeringen door het VSBfonds op de ‘kwaliteit van de maatschappij’?

Het meer expliciet maken en het verhogen van het maatschappelijk rendement van onze investeringen vormden de basis van onze koers in de laatste zeven jaar. Vanaf mijn start als algemeen directeur in 2001 heb ik vanuit het centrale thema ‘een ondernemend fonds’ twee veranderbewegingen in gang gezet.

Tijdens de verbouwing bleef de winkel gewoon open

Voorwoord

Algemeen directeur

(5)

/Beleid /Resultaten

/Kansen en risico’s /Leerpunten

/Plannen

Maatschappelijk investeren

Maatschappelijk

investeren

(6)

VSBfonds Jaaroverzicht 2007 11 sleutelpersonen in de samenleving. Ook dit relatie-

netwerk brengen we in om meer resultaat te boeken.

Interne overwegingen

Er zijn meerdere redenen waarom het VSBfonds kiest voor de rol van sociaal investeerder. Deels gaat het om interne overwegingen. Zo is er een enorme drive om meer en beter maatschappelijk rendement te halen op onze donaties. Daar komt bij dat het donatievolume naar verwachting ook de komende jaren nog fors zal groeien. Dat geld willen we goed en verantwoord investeren . Ook speelt de ambitie van het fonds een rol. Vanuit een platte, bijna familiaire organisatie ontstaan, hebben we ons ontwikkeld tot een eigentijds en professioneel fonds. Het bestaat inmiddels uit een landelijke organisatie met zestig medewerkers en zes regionale afdelingen. De behoefte is groot om kritisch te kijken naar het eigen functioneren en om verder te professionaliseren.

Reactie op de samenleving

Naast interne overwegingen, hebben ook veranderingen in de samenleving het fonds doen besluiten zich te ontwikkelen als sociaal investeerder. De belangrijkste hiervan zijn:

_ Er is een groeiend aantal sociale fondsen. Dat geeft de mogelijkheid en de behoefte om meer partijen te inspireren om projecten op te zetten.

_ De huidige tijdsgeest vraagt om meer verant woor ding, openheid en transparantie (denk bijvoorbeeld aan de code-Wijffels). Dat geldt ook voor het VSBfonds.

_ Sociale, maatschappelijke en communicatie- structuren veranderen snel en ingrijpend. Om onze doelen te bereiken is het noodzakelijk om zichtbaarder te worden.

Wil iemand een oude molen restaureren? Prima.

Dan zien we graag ook de plannen om de molen toegankelijk te maken voor het publiek. Is er bijvoorbeeld een marketingplan en hoe wordt het publiek benaderd? Dat is echt een andere benadering dan alleen geld doneren voor een restauratie.

Bijgestelde missie

Vanwege de nieuwe koers hebben we kritisch gekeken naar onze missie en deze opnieuw geformuleerd.

De vernieuwde missie luidt: ‘Het VSBfonds wil als vooraanstaand sociaal investeerder de samenhang in de Nederlandse samenleving bevorderen. Dit doen we door projecten te steunen die zo veel mogelijk mensen stimuleren zich te verbinden met het Nederlands sociaal leven én met het cultureel en natuurlijk erfgoed. Daarbij richten we ons vooral op degenen die daarbij extra steun kunnen gebruiken.’

Om deze missie te vervullen heeft het VSBfonds voor het beleid twee strategische pijlers geformuleerd.

Deze pijlers zijn: (1) goed kijken en gezien worden, (2) aanjagen en loslaten.

Sterke groei

Het VSBfonds heeft zich sinds de oprichting in 1990 sterk ontwikkeld. Het vermogen is gegroeid van 750 miljoen gulden destijds tot circa I 2 miljard in 2007. II 2 miljard in 2007.

Met een donatievolume van I 60 miljoen ondersteunt II 60 miljoen ondersteunt het fonds inmiddels jaarlijks zo’n 2.400 projecten die bijdragen aan een betere samenleving. Het fonds kan gehonoreerde projecten fi nancieel steunen dankzij de opbrengsten uit zijn vermogen. Dit vermogen is in 1990 verworven door de fusie tussen de VSB Bank en verzekeraar AMEV. Gezien de geschiedenis van de rechtsvoorgangers – de Nutsspaarbanken – is het altijd de bedoeling geweest om, met instandhouding van het vermogen, de beleggingsopbrengsten terug te laten vloeien naar de samenleving. Dat doen we - tot op de dag van vandaag.

Visie

Het fonds ziet het als zijn als taak om bij te dragen aan een betere samenleving. Voor ogen staat een samenleving waarin zo veel mogelijk mensen meedoen en zich ontwikkelen. Een samenleving waarin zij elkaar ontmoeten en ervaringen uitwisselen.

Waarin de kwaliteit van de leefomgeving behouden blijft en volop wordt beleefd. En waarin maatschappelijke organisaties in staat zijn hieraan een stevige bijdrage te leveren.

Aanscherping koers

Om dit doel te bereiken, is een rol van project - fi nancier te beperkt. Hoe waardevol alle projecten ook zijn, met meer samenhang en een actievere houding kan het fonds veel meer bereiken voor de samenleving . Daarom heeft het fonds besloten om de rol van project fi nancier geleidelijk om te buigen naar die van sociaal investeerder. Dat is een groot verschil. Het belangrijkste verschil is onze rol- opvatting. Als sociaal investeerder doet het fonds meer dan alleen geld doneren. We gaan ook zelf actief op zoek naar kansen om zo veel mogelijk maatschappe lijk rendement te realiseren met onze investeringen. Daarbij brengen we de inhoudelijke expertise in die we – jarenlang en via tal van projecten – hebben op -ge bouwd. Datzelfde geldt voor de contacten die het fonds gaandeweg heeft opgebouwd met bijvoorbeeld vernieuwers, koplopers en

Beleid Van projectfi nancier

naar sociaal investeerder

Het jaar 2007 gaat de boeken in als een belangrijk omslagjaar voor het VSBfonds.

Dat heeft alles te maken met een stevige aanscherping van de koers die het volgt.

Het VSBfonds ontwikkelt zich van projectfi nancier naar sociaal investeerder - een rol die ons veel beter past. Wat veranderde er en waarom?

10 10

10 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 Maatschappelijk investeren

(7)

12 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 Goed kijken en gezien worden

Sociaal ondernemerschap vraagt om goed kijken en gezien worden. Dus weten wat er in de samenleving speelt, actief naar buiten treden en de dialoog zoeken.

Contacten leggen en relaties onderhouden. Openstaan voor nieuwe ontwikkelingen. Onderzoek doen en durven kijken naar de effecten van wat we zelf als fonds ondersteunen en in gang zetten.

Maar er is meer. Het VSBfonds moet zelf zichtbaarder zijn. Laten zien waar het voor staat en welke succes- sen het boekt. Het maatschappelijk debat aanzwen- gelen en ook prikkelende projecten durven onder- steu nen. Bovendien heeft gezien worden een belangrijk effect: het inspireert mensen tot nieuwe ideeën die het fonds kan helpen oppakken.

Aanjagen en loslaten

Het VSBfonds gaat steeds meer op zoek naar kansrijke projecten die bij ons beleid passen – of waartoe we mensen willen inspireren. Voor de verschillende aandachtsgebieden waarop we actief zijn, ontwikkelen we businessplannen en programma’s. We brengen onze expertise en contacten in om ideeën en projecten verder te brengen. We zijn geen fi nancier op afstand, maar stellen ook onze expertise ter beschikking.

Al bij de aanvraag kijkt het fonds naar wat er nodig is om het project straks weer los te laten, zodat het zelfstandig verder kan. Bijvoorbeeld door ervoor te zorgen dat stakeholders zich zo snel mogelijk committe ren aan een project.

Mensen inspireren tot dingen die anders niet gebeurd zouden zijn – en die dromen ook nog helpen waarmaken. Een mooier effect is niet denkbaar. Dat is de dubbelrol die het fonds wil vervullen.

Breed met heldere focus

Het nieuwe beleid is in 2007 van kracht geworden en wordt in 2008 gefaseerd ingevoerd. Gezien de gemaakte keuzes blijft het VSBfonds een breed fonds, maar met een heldere focus en duidelijke speerpunten.

We blijven kleinschalige en buurtgerichte initiatieven ondersteunen. Dat doen we vanuit de regionale afdelingen die we beter gaan spreiden en gaan versterken.

Tegelijkertijd focussen we ons op grote maatschappelijke bewegingen waarbij een programmatische en landelijke aanpak beter past. Die laatste taak ligt bij de vier clusters van onze centrale organisatie: Mens &

Maatschappij, Natuur & Milieu, Sport, Kunst &

Cultuur.

(8)

15 Donatievolume gehaald

Het VSBfonds heeft in 2007 beduidend meer donatie- gelden toegekend dan het jaar ervoor. De doelstelling was I 51,1 miljoen en we haalden II 51,1 miljoen en we haalden III 60 miljoen. 60 miljoen.

Dat is 39% meer dan in 2006: toen bedroeg het volume I 43 miljoen. Het aandachtsgebied kunst II 43 miljoen. Het aandachtsgebied kunst en cul tuur ontving de meeste donaties: I 31,6 miljoen. II 31,6 miljoen.

Aan projecten op het gebied van mens en maatschappij werd I 10,1 miljoen besteed. Ruim II 10,1 miljoen besteed. Ruim III 7,7 7,7 miljoen ging naar natuur- en milieuprojecten.

Aan sportprojecten werd I 4,9 miljoen gedoneerd. II 4,9 miljoen gedoneerd.

Aan studiebeurzen werd I 1,7 miljoen besteed en II 1,7 miljoen besteed en III 4 4 miljoen ging naar wetenschappelijk onderzoek.

2.407 projecten

In 2007 ontvingen we 4.648 donatieverzoeken (in 2006 waren dat er 4.492). 2.407 projecten hebben we ondersteund (in 2006 waren dat er 2.266).

De gemiddelde donatie per project lag 32% hoger dan vorig jaar. In 2006 was het gemiddelde I 18.296 II 18.296 per project; in 2007 was dit I 24.182. Een verklaring II 24.182. Een verklaring voor die stij ging is dat we meer grote projecten ondersteunen. Bovendien geeft het nieuwe beleid

behandelaars meer mogelijkheden om organisaties uit te dagen tot het opzetten van grote projecten.

Het zijn mooie, waardevolle projecten die we fi nancieel hebben gesteund. Het geld is zorgvuldig uitgegeven. Alle projecten zijn uitgebreid beklopt en bekeken.

Deskundigenpanels

Geld geeft mogelijkheden om te sturen. Geld geeft dus ook macht, en dit brengt bepaalde risico’s met zich mee. Daarom willen we onze ideeën toetsen aan de samenleving. Bij het maken van onze

meerjarenplannnen hebben we deskundigen gevraagd om met ons mee te denken. Bijvoorbeeld over de richting die het fonds wil inslaan en over de kansen of dilemma’s die zich daarbij kunnen voordoen.

Elk cluster heeft een aantal deskundigenpanels georganiseerd. De bedoeling is om deze vaker bij elkaar te laten komen om over specifi eke onderwerpen mee te denken. Die deskundige externe input vinden we erg belangrijk.

Resultaten Veel gedaan. Veel bereikt

Open tijdens de verbouwing - die omschrijving typeert de jaren 2006-2007 eigenlijk het beste. Het was een hectische periode voor het fonds. Terwijl het beleid en

de organisatie ingrijpend veranderden, bleef het fonds intussen zijn ‘gewone’ werk doen. Dat alles is gelukt en daar zijn we echt ontzettend trots op. Dit zijn – in vogelvlucht – de resultaten die we in 2007 hebben behaald.

Doelstelling

Als sociaal investeerder de maatschappelijke cohesie in Nederland bevorderen, door projecten te steunen die mensen met elkaar en met het cultureel en natuurlijk erfgoed verbinden.

Kenmerken

Een van de grootste particuliere fondsen. Breed, betrokken, onafhankelijk, actief en ondernemend.

Voeling met wat er in de samenleving speelt. Voortdurend op zoek naar kansrijke projecten.

Stimuleert vernieuwende initiatieven. Helpt fi nancieren, denkt mee en brengt eigen expertise in om initiatieven en organisaties verder te brengen.

Werkgebied

Uitsluitend Nederland Aandachtsgebieden

Mens, maatschappij, sport, kunst, cultuur, natuur, milieu, wetenschappelijk onderzoek en studiebeurzen Focus

Mensen stimuleren zich te ontwikkelen en mee te doen in de samenleving. De onderlinge ontmoeting en uitwisseling tussen mensen en hun werelden mogelijk maken. De kwaliteit van de natuur, cultuur en leefomgeving versterken en laten beleven. Maatschappelijke organisaties versterken en professionaliseren.

Gemiddelde omvang vermogensfonds Circa I 2 miljard

Donatievolume 2007 I 60 miljoen Organisatie

Centrale organisatie voor grote en verdiepende projecten en landelijke programma’s Regionale kantoren die juist kleinschalige projecten in de buurt en regio ondersteunen

/ Overzicht

/ VSBfonds anno 2007

Maatschappelijk investeren

(9)

16 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 17 Een andere reden is dat het vermogensbeheer een

aparte tak van sport is die vraagt om specifi eke kennis, vaardigheden, contacten en processen. De nieuwe structuur biedt beide stichtingen betere kansen om te professio naliseren en te groeien. Voor het donatie beleid heeft deze splitsing overigens geen gevolg.

Wetenschappelijk onderzoek

In 2007 is besloten dat het fonds ook wetenschappelijk onderzoek gaat ondersteunen. Het donatiebudget hiervoor zal uitgroeien tot I 20 miljoen per jaar. De II 20 miljoen per jaar. De plannen worden de komende tijd uitgewerkt, waarbij we overleg hebben met verschillende partijen in de onderzoekswereld. Deels ligt het accent op medisch onderzoek, waarbij op dit moment met name hersen- onderzoek onze aandacht heeft. En deels gaat het om onderzoek dat aansluit op de aandachtsgebieden van het fonds. Met die kennis kan het fonds zelf zijn voordeel doen én de samenleving kan hiervan profi teren. Denk bij voorbeeld aan onderzoek naar oorzaken van maat schappelijke problemen en naar welke aanpak wel of niet werkt. Het fonds richt zich daarbij vooral op onderzoek dat zonder onze steun moeilijk gefi nan cierd zou kunnen worden.

Verhuizing

Het VSBfonds is begin 2008 binnen Utrecht verhuisd naar een nieuw kantoorpand aan de Newtonlaan. Door de groei van onze organisatie kampten we al langere tijd met ruimtegebrek.

Ons nieuwe onderkomen symboliseert de nieuwe koers van het fonds. Het monumentale en statige pand aan de Maliebaan heeft plaatsgemaakt voor een modern en open gebouw, goed zichtbaar en met een weids uitzicht op de buitenwereld.

Deskundigheid

Het nieuwe beleid vraagt meer ondernemerschap van de mensen die bij het fonds werken. Denk bijvoorbeeld aan meer eigen verantwoordelijkheid.

Resultaten boeken. Kansen signaleren. Helder communiceren. In contact treden met organisaties.

Processen in gang zetten. Initiatieven tot bloei brengen. Maar ook trajecten bijsturen of stopzetten als dat nodig is. In 2007 hebben alle medewerkers van het fonds, inclusief het managementteam en de directeur, een speciale training gevolgd die men daarin ondersteunt.

Diverse deskundigen hebben hun visie ingebracht.

Vaak gaat het om nuances die voor het fonds een groot verschil kunnen maken. Vergelijk het met twee graden je koers verleggen. Dat lijkt in één dag misschien niet veel uit te maken. Maar over een periode van vijf jaar maakt dat ineens veel verschil.

Meerjarenplannen

Om het donatiebudget meer programmatisch in te zetten , is in 2007 voor elk cluster een meerjarenplan opgesteld. De plannen beschrijven voor de periode van 2008–2010 zo concreet en kwantifi ceerbaar mogelijk wat het fonds wil bereiken. Ook zijn er relaties gelegd tussen programma’s die elkaar kunnen versterken.

Regionale structuur

Van oudsher ondersteunt het VSBfonds projecten die grote waarde hebben voor de buurt en de regio.

Gebleken is dat we daarvoor vooral aanvragen binnen krijgen in regio’s waar we een kantoor hebben.

Onze aanwezigheid blijkt tot een beter contact met aanvragers te leiden - en dat is precies wat we willen.

In 2007 is daarom een plan ontwikkeld - en goedgekeurd door het bestuur - om onze regionale aanwezigheid te vergroten.

Op dit moment dekken we vanuit de zes regionale kantoren 35% van het land. Het plan is om tot een landelijke dekking te komen: laagdrempelig en zo dicht mogelijk bij de aanvragers. We zetten regio- medewerkers in die over goede relatienetwerken

beschikken en die veel weten van lokale ont wikke- lingen, infrastructuren, politiek en beleid. Zij beoordelen - samen met hun raden van advies - de aanvragen en zij stimuleren op locatie nieuwe initiatieven. Projecten die interessant zijn om op grotere schaal uit te voeren, spelen zij door naar een van de landelijke clusters van het fonds.

Positionering

De aangescherpte koers van het fonds vraagt om een onderscheidend profi el. In 2007 zijn we begonnen ons te herbezinnen op de positionering van het fonds.

In 2008 ronden we dat traject af en werken we ook de corporate communicatie verder uit.

Splitsing

Eind 2007 is het VSBfonds gesplitst in een vermogensstichting (met een bestuur) en een donatiestichting (met een Raad van Toezicht). Beide stichtingen vormen samen het VSBfonds en zijn statutair met elkaar ver bonden. Het vermogen van het VSBfonds is over ge heveld naar de vermogensstichting. De splitsing had twee redenen. Bij de donatie-organisatie werken nu zo’n zestig mensen onder leiding van de directeur. Vanwege de mate van deskundigheid en professio naliteit van de organisatie is het gewenst en verantwoord daarvoor met een Raad van Toezicht model te werken. Bij het vermogens beheer is juist behoefte aan een bestuursmodel.

(10)

18 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 19 Risico’s

Strakke kaders

De managers en projectadviseurs hebben het mandaat om binnen de vastgestelde beleidskaders hun eigen prioriteiten te stellen. Het fonds moet echter fl exibel blijven om te reageren op de veranderende samenleving. Het beleid mag daarom niet op voorhand alles dichttimmeren.

Projecten kunnen mislukken

Geen enkele goede ondernemer behaalt alleen succes- sen. Dat is bij het VSBfonds niet anders. We zijn bereid om risico te nemen – met de kans dat een project een keer niet lukt. Bovendien zijn we als fonds in sterke mate afhankelijk van de manier waarop de indieners het project uitvoeren. Daarom is het essentieel om risico’s tijdig in te schatten, de juiste keuzes te maken, bij te sturen, te evalueren en te leren van alle ervaringen. Kortom: we willen geen risico’s mijden maar risico’s managen.

Verwachtingen buitenwereld

Het fonds zal zich steeds meer laten zien. Bijvoorbeeld door spraakmakende initiatieven op te pakken, discus- sies aan te zwengelen en projectresultaten naar buiten te brengen. Door die zichtbaarheid lokt het fonds reacties uit en zullen mensen ook iets van het fonds gaan verwachten. Niet altijd zullen die verwachtingen passen binnen de taakstelling van het fonds. Daar moeten we ons op voorbereiden.

Niet wetenschappelijk te staven

Het maatschappelijk rendement van onze inspan nin- gen is niet eenvoudig hard te maken. We kunnen soms moeilijk aantonen of een effect helemaal is toe te schrij ven aan een project, of dat ook andere omstan- dig heden van invloed zijn geweest. Dat mag echter geen excuus zijn om het rendement niet te meten.

Zo is het altijd goed mogelijk om indicatoren te benoemen en daarop te toetsen. Daarnaast blijven we onze aanvragers stimuleren om de effecten van de projecten kwantitatief en kwalitatief te maken.

Ontwikkelingen fi nanciële markt

Dalende of stijgende beurskoersen hebben op de korte termijn geen gevolgen voor het donatievolume van het fonds. Bij de huidige samenstelling van het vermogen wordt dat volume namelijk bepaald door het inkomen vanuit het vermogensfonds. Op de langere termijn kunnen de koersbewegingen van de beleg- gingen echter wel invloed hebben op het donatievolume. Daarom is het belangrijk om een goed vermogensbeheer en beleggingsbeleid te voeren. Dit belang is ook een van de redenen geweest om het fonds te splitsen. Het fonds heeft zo een betere struc tuur voor het beleggingsbeleid en het vermogens- be heer. Het uitgangspunt dat de waarde van het ver - mo gen - op lange termijn bezien - in stand dient te blijven, wordt daarbij gehandhaafd.

Kansen

Groeiend donatievolume

Het donatievolume van het VSBfonds zal de komende jaren nog aanzienlijk stijgen: van I 60 miljoen in II 60 miljoen in 2007 tot I 80 - II 80 - III 90 miljoen in 2010. Dat budget stelt 90 miljoen in 2010. Dat budget stelt ons in staat om nog meer mooie, nuttige en ook grote projecten mogelijk te maken. Ook biedt het kansen om ervaring op te doen met meer experimentele, vernieuwende initiatieven.

Ruimte om te kiezen

Het VSBfonds is een particulier vermogensfonds. We hebben - binnen onze maatschappe lijke verantwoordelijkheid - de vrijheid om zelf te selecteren welke projecten er worden gesteund. We kunnen kansrijke initiatieven oppakken, maar ook minder kansrijke plannen laten voor wat ze zijn. Hoe we kiezen laten we vooral bepalen door wat er in de samenleving gebeurt. Het brede terrein van sociale cohesie is ons aandachtsterrein. Wel blijft een zorgvuldige afweging altijd nodig: waar begint onze taak en waar die van de overheid, het bedrijfsleven of andere partijen?

Groeiend bewustzijn

Steeds meer mensen zijn zich bewust van de problemen en vraagstukken in de samenleving. Er zijn bijvoorbeeld zorgen over het milieu. Over de kwaliteit van onderwijs. Over de ongelijkheid tussen mensen.

En over de verschralende zorg voor de oudste gene- ratie. Dat groeiende bewustzijn maakt het makke lijker voor het fonds om tegengestelde bewegingen in gang te zetten en te houden.

Ruime expertise

Het fonds heeft de afgelopen jaren veel expertise opgebouwd via het ondersteunen van duizenden, zeer uiteenlopende projecten. Die expertise stelt ons in staat om de rol van sociaal investeerder op ons te nemen. Daarmee onderscheiden we ons van fondsen die zich beperken tot projectfi nanciering.

Grotere ‘kweekvijver’

Het fonds gaat meer de rol van aanjager op zich nemen.

Die actieve houding biedt meer zicht op maat schappelijke problemen en oplossingen. Dat vergroot de aan- was van nieuwe projecten waaruit het fonds kan kiezen.

Kansen en risico’s Ontwikkelingen die van invloed zijn

Het VSBfonds komt op de markt waarbinnen het actief is, diverse kansen en risico’s tegen. Ook binnen het fonds zelf doen zich situaties voor die het werk belemmeren of juist verder brengen. Welke ontwikkelingen hebben zoal invloed op het fonds?

(11)

20 VSBfonds Jaaroverzicht 2007 21 Als projecten moeizaam lopen, hoeft dat niet een reden te zijn om direct het kleed eronder vandaan te trekken. Vaak kunnen we best wat doen om zo’n project over de hobbel te krijgen. Bijvoorbeeld door mee te denken over de oplossing of door zaken net even anders te organiseren.

Eigendom extern laten

Projecten die het fonds zelf opzet, zijn beduidend moeilijker ingebed te krijgen binnen de samenleving.

De omgeving is dan snel geneigd om het als VSBfonds- project te zien. Partijen die het project draaien, voelen zich daardoor minder verantwoordelijk en andere fondsen zijn helaas soms minder snel geneigd om aan te haken. Die ervaringen maken ons voorzichtiger.

Het is beter om op zoek te gaan naar organisaties die vergelijkbare ideeën hebben of die belang hebben bij bepaalde initiatieven – om vervolgens het owner- ship van het project bij die organisaties te leggen.

Veranderen kost tijd

Het fonds stond in 2007 voor diverse veranderingen die tegelijkertijd moesten plaatsvinden. Daarbij ging het niet alleen om het aanpassen van structuren en procedures. Ook moesten we anders leren kijken, een andere houding ontwikkelen en sommige zekerheden loslaten. Die cultuurverandering kost meer tijd dan we dachten.

Extra managementlaag werkt

Het VSBfonds is de afgelopen jaren sterk gegroeid.

Om het fonds goed bestuurbaar te houden is in 2006 een nieuwe bestuurslaag toegevoegd: het managementteam. De eerste ervaringen zijn positief. De bevoegd- heden en taken zijn nu beter verdeeld. En mede werkers hebben meer ruimte om hun eigen beslissingen te nemen om de doelen van het fonds te helpen bereiken.

Organisatie toetsen

In 2007 is een aantal projecten in de problemen geraakt doordat de organisatie erachter in fi nanciële moeilijkheden kwam. Belangrijke les hieruit is dat het fonds soms nog beter de fi nanciële situatie van aanvragende organisaties moet analyseren.

Meer begeleiden

Je kunt als vermogensfonds best risicovolle projecten aangaan. Dat is soms zelfs nodig om beweging te krijgen in maatschappelijke situaties. Wel is het zaak om de begeleiding bij deze projecten goed te regelen, zoals snel en systematisch signalen opvangen en onze eigen of externe expertise inbrengen.

De vraag blijft hoe we dat als fonds nóg beter kunnen aansturen. Een van de maatregelen is om het aantal projecten per behandelaar substantieel terug te brengen.

Intuïtie volgen

We mogen best meer luisteren naar onze intuïtie, gezien de ervaring die we als fonds hebben opgebouwd. Bij sommige projecten is er snel

vertrouwen dat ze succesvol zullen zijn, over andere projecten ontstaat soms twijfel. Terugkijkend in de projectdossiers herkennen we vaak de signalen.

Bijvoorbeeld hoe het onderlinge contact loopt, of er duidelijke antwoorden komen op vragen die we stellen en of afspraken worden nagekomen.

Eigenlijk moet er in ieder subsidievoorstel een aantal kritische kanttekeningen staan. Dat geeft aan dat de risico’s goed in beeld gebracht zijn en daardoor zal ons geloof in een project juist groeien. We zijn niet bang voor risico’s, maar wel voor risico’s die we over het hoofd hebben gezien.

Grenzen stellen

Vaak zijn organisaties en projecten verder te brengen met extra fi nanciële hulp. Soms ook niet – wat kan betekenen dat het beter is om met de fi nanciering te stoppen. We merken dat we daar gaandeweg grenzen in stellen en strikter worden in de nakoming van gemaakte afspraken.

Leerpunten Groeien door ervaring

Het VSBfonds ontwikkelt zich als lerende organisatie. Dat is een bewuste keuze.

Met de ervaring die het fonds opdoet, kan het immers de projecten, het eigen beleid en de organisatie verbeteren.

(12)

22 VSBfonds Jaaroverzicht 2007

��

����

�� �� �� �� ��

��

� � � �� �� �� ��

��

�� �� �� �� � ��

��

��

��

����� ����

/Donatievolume

/ Verwachte ontwikkeling tot 2009

*) De spreiding van het budget over de verschillende aandachtsgebieden kan veranderen - als dat vanwege maatschappelijke ontwikkelingen nodig blijkt te zijn.

Nieuwe positionering

Het VSBfonds positioneert zich als een van de grootste particuliere sociale investeerders van Nederland.

Die positionering wordt in 2008 verder ingevuld en uitgewerkt.

Meer grote projecten

Grote projecten passen goed bij de rol die het fonds wil vervullen. Wij vervullen er een unieke rol mee.

Bovendien helpen de projecten het fonds om gezien te worden en om andere grote initiatieven weer aan te trekken. Dat vliegwieleffect willen we beter benutten.

Het fonds gaat intensiever op zoek naar grote projecten en actief meedenken met de potentiële indie ners over wat het fonds in hun plannen kan betekenen.

Groei donatievolume

Het bedrag dat voor donaties beschikbaar komt, zal de komende jaren naar verwachting verder groeien. 3e alinea: In 2009 beoogt het fonds circa 83 miljoen te doneren. Dat betekent een verdere toename van ruim 20 miljoen. Het begrote donatievolume voor 2008 bedraagt I 71,8 miljoen. II 71,8 miljoen.

Landelijk donatiedoel

Het beschikbare donatiebudget voor landelijke program ma’s stijgt in 2008 met 11% naar I 57,8 miljoen II 57,8 miljoen (was in 2007 I 51,8 miljoen). Het aantal projecten dat II 51,8 miljoen). Het aantal projecten dat in de clusters behandeld wordt, gaan we terugbrengen van 695 naar circa 500 projecten. De gemiddelde donatie voor deze grote projecten bedraagt minimaal I 100.000. Dat betekent: meer investeren in minder, I 100.000. Dat betekent: meer investeren in minder, I

maar juist grotere projecten.

Regionaal donatiedoel

Ook voor de lokale projecten komt er meer donatiebudget. In 2008 is er I 14 miljoen beschikbaar (was II 14 miljoen beschikbaar (was I 8 miljoen in 2007), en dat volume kan doorgroeien I 8 miljoen in 2007), en dat volume kan doorgroeien I

tot circa I 18 miljoen in 2009. De bedoeling is dat de II 18 miljoen in 2009. De bedoeling is dat de lokale projecten sterk in aantal groeien: van 1.700 naar 2.400. Die groei heeft te maken met het plan om het werkgebied van de regiokantoren te vergroten.

Behandeltermijn verkorten

Het VSBfonds gaat zich buigen over de behandeltermijn van de aanvragen: waar mogelijk moet deze verkort worden. Dat vraagt om een inspanning van

Plannen Over de toekomst

Het VSBfonds blijft een breed fonds, maar wel met een duidelijke focus. Dit vertaalt zich bijvoorbeeld in de spreiding van het donatievolume over thema’s en regio’s. Een overzicht van de plannen op hoofdpunten.

landelijk

Mens & Maatschappij Natuur & Milieu Sport

Kunst & Cultuur

Wetenschappelijk onderzoek en Beurzen Regionale projecten

per 31 december 2007 bedragen in miljoen euro

(13)

25 het VSBfonds en van de aanvragende organisatie die de nodige informatie moet aanleveren. Nu varieert de behandeltermijn van 1 week tot 4 maanden - af han ke- lijk van het type project en de omvang.

Veranderingen verfi jnen

Er zijn de afgelopen twee jaar veel veranderingen ingezet binnen het fonds. De komende tijd gaan we het beleid en de uitvoering ervan verfi jnen, zodat we onze missie zo goed mogelijk kunnen uitvoeren.

Denk bijvoorbeeld aan het verder ontwikkelen van de cor porate communicatie en het persbeleid. Maar ook aan het aanpassen van de functieprofi elen en het geleide lijk afbouwen van delen van het oude donatiebeleid.

Sturen op indicatoren

Voor elke pijler van de beleidsstrategie hebben we indicatoren vastgesteld waarmee we ons werk gaan evalueren en bijsturen. Het fonds gaat bijvoorbeeld het maatschappelijk rendement concreet en toetsbaar beschrijven. We gaan in kaart brengen of de beoogde effecten zijn gerealiseerd. We volgen hoeveel free publicity er is gerealiseerd. En we gaan na wat de aan zuigende werking van dit alles is op de nieuwe aan vragen. Klanttevredenheidsonderzoek doen en bij- hou den wat er nodig is om van contact naar project te komen. En het rendement van projecten monitoren en daarover communiceren.

Projectevaluatie

De projectevaluaties vormen de basis voor onze jaarlijkse beleidsevaluatie, waarbij we nadrukkelijk kijken naar de effectiviteit van het fondsbeleid. In projectevaluaties zien we bijvoorbeeld graag vragen beantwoord als: Welk maatschappelijk doel wordt gediend? Hoeveel mensen hebben deelgenomen aan het project? En welk effect heeft deelname gehad voor de deelnemer?

Ruimte houden

Zoals een goed investeerder past, houden we in onze plannen zo’n 5 tot 10% ruimte om ons beleid jaarlijks aan te passen. Elk jaar houden we onze portfolio tegen het licht. Leveren de investeringen het maat schappe- lijk rendement op dat we ervan verwachten? Verandert er iets in de vraag vanuit de markt? Hebben bepaalde thema’s meer actualiteit of juist niet? Bij die refl ectie betrekken we deskundigen en sleutelpersonen in de samenleving.

Regio’s herinrichten

In 2008 en 2009 bouwt het VSBfonds de regionale structuur om. Drie bestaande vestigingsplaatsen houden we in stand: Rotterdam, Den Bosch en Groningen.

In Utrecht, Deventer en Amsterdam openen we een nieuwe vestiging. Onze kantoren in Leeuwarden, Middel burg en Enkhuizen worden gesloten. Deze aanpassing doen we in fases, te beginnen in 2008 met ons kantoor in Den Bosch en het nieuwe kantoor in Amster dam.

/Regionale dekking /Uitbreiding tot 2010

Bereik regiokantoren 2007 Bereik regiokantoren 2010 per 31 december 2007

(14)

/Mens & Maatschappij /Natuur & Milieu

/Sport

/Kunst & Cultuur

/Wetenschappelijk onderzoek en Beurzen

Investeringen

en opbrengsten Investeringen

en opbrengsten

(15)

/Mens & Maatschappij /Input

Expertise:

De goede vragen stellen om de haalbaarheid van plannen te toetsen. De maatschappelijke slagkracht van initiatieven aanzienlijk vergroten door deze onderling te verbinden. Sterk in het stimuleren van organisaties om zelf geld uit de markt te halen. Snel in het achterhalen waar organisaties goed in zijn. Veel zicht op wat er speelt in de wereld van zorg en welzijn.

0

50

40

30

20 10

Donatievolume:

10 miljoen euro Inzet:

11 medewerkers Samenwerking:

35 partners

Maatschappelijke context

Ieder mens heeft recht op een eigen plek in de samenleving. Toch zijn de kansen daarop niet voor iedereen gelijk en is meedoen in de samenleving niet voor iedereen even vanzelfsprekend. Allerlei redenen kunnen daaraan ten grondslag liggen. Fysieke of psychische beperkingen bijvoorbeeld. Vooroordelen en uitsluiting door de omgeving. Zorg die mensen soms onnodig afhankelijk maakt. Weinig arbeids- kansen. En voortijdig schoolverlaten. Die situatie is te keren door ondersteuning te bieden aan mensen die streven naar verbetering van hun situatie.

Bij voorbeeld door ze vaardigheden te leren en mogelijk heden aan te reiken die hun wereld vergroten.

Focus

Het VSBfonds maakt projecten mogelijk die mensen de kans geven om volop mee te doen in de samenleving. Kwaliteit van leven is daarbij een belangrijk aandachtsgebied. Het fonds wil bijdragen aan compe- tenties die vooral jongeren, patiënten en mantel- zorgers helpen meer grip te krijgen op hun leven.

Meer grip leidt immers tot meer kwaliteit van leven.

Een ander aandachtsgebied is de toeleiding tot de arbeidsmarkt: werk en onderwijs bieden mensen meer perspectief op een betere toekomst. Het VSBfonds focust ook op diversiteit. Voor ogen staat een samenleving die niemand uitsluit. Het fonds helpt ook maatschappelijke organisaties versterken die op deze terreinen onze doelen nastreven.

Voorbeelden

Projecten die vrouwen in achterstandsposities de eerste stappen helpen zetten naar betaald werk.

Het uitschrijven van de Nationale Zorgvernieuwings- prijs om betere zorg te stimuleren. Initiatieven die vrijwilligersorganisaties helpen met werven en met professionaliseren. Een project waarbij jongeren in het weekend speciale lessen krijgen om hun wereld- beeld te verbreden en hun toekomstperspectief te vergroten. Een tentoonstelling die laat zien dat kin deren met psychiatrische problemen niet veel anders zijn dan anderen. Een project dat jongeren prikkelt en helpt om zelf maatschappelijke initiatie - ven te nemen.

Aanscherping

De verandering die we nastreven zit vooral in onze eigen houding en werkwijze. Het fonds gaat voortaan nog meer het veld in om kansrijke projecten te ont- dekken en te initiëren. We zoeken daarbij samen- werkings partners op en we gaan allianties aan. Grote projecten met een landelijke uitstraling pakken we op vanuit onze centrale organisatie. Lokale initiatieven, zoals het inrichten van een hospice, ondersteunen we vanuit de regio’s.

Aandachtsgebieden Mens & Maatschappij

per 31 december 2007

(16)

31 Lessen

We hebben dit jaar voor het eerst in het bestaan van het VSBfonds een donatie teruggevraagd. Reden was dat het project de gemaakte afspraken niet nakwam.

Leerpunt is dat het niet alleen belangrijk is om te kijken naar de inhoud van een project. Minstens zo belangrijk is een goede screening van de aanvragende organisatie: is deze wel in staat om het project uit te voeren?

Terugblik

In 2007 heeft het VSBfonds ruim I 10,1 miljoen II 10,1 miljoen gedoneerd aan in totaal 474 projecten op het gebied van mens en maatschappij.

We zijn duidelijk een andere weg ingeslagen.

We wachten nog minder tot de brievenbus kleppert, maar zijn proactief. We kijken beter, we zien meer en pakken samen met aanvragers nieuwe projecten op. De eerste reacties op die koersaanscherping zijn positief.

Vooruitzicht

In 2008 is er I 10,8 miljoen begroot voor projecten II 10,8 miljoen begroot voor projecten op het gebied van mens en maatschappij. Het cluster Mens & Maatschappij investeert daarvan I 7,9 miljoen II 7,9 miljoen in landelijke projecten. De regio’s hebben I 2,9 II 2,9 beschikbaar voor kleinschalige en buurtgerichte initiatieven.

Uitdaging

Sociaal investeren vraagt om meer dan alleen geld doneren. We streven nog meer naar een gelijkwaardige samenwerking met onze projectaanvragers. Weliswaar hebben het fonds en de aanvrager elk hun eigen rol en verantwoordelijkheid, maar uiteindelijk gaan we voor hetzelfde doel: het project doen slagen. Daarin willen we de krachten nog beter bundelen.

Investeringen en opbrengsten

��

/Mens & Maatschappij /Output

(17)

/Natuur & Milieu /Input

Expertise:

Een totaaloverzicht op ontwikkelingen op het terrein van landschapbeheer en de invloed van mens op natuur.

Uitstekend op de hoogte van wie waarmee bezig is. Goede mogelijkheden om partijen bij elkaar te brengen.

Signalen kunnen vertalen naar concrete en gezamenlijke initiatieven. Kennis in het veld losweken, bundelen en verder ontwikkelen. Terug kunnen vallen op een pool van deskundigen, waaronder een jongerenpanel.

0

50

40

30

20 10

Donatievolume:

8 partners

Zuinig zijn op de wereld om ons heen – dat is in het belang van de natuur, maar ook van de mensen.

Zonder een kwalitatief goede leefomgeving kunnen we namelijk gewoonweg niet bestaan. De leefomgeving beïnvloedt onze gezondheid. Maakt dat we ons prettig en thuis voelen. En inspireert ons tot nieuwe ideeën en kunstzinnige uitingen. Bovendien ontsluit het landschap waarin we leven onze geschiedenis.

Het voedt de culturele identiteit van mensen en geeft het gevoel van ‘geaard’ zijn. Door ons leefgedrag staat echter de kwaliteit van natuur en milieu zwaar onder druk.

Focus

Het VSBfonds ondersteunt projecten die helpen de leefomgeving te versterken. De focus ligt op de volgende aandachtsgebieden:

_ Jongeren meer in contact brengen met de natuur.

Zij zijn de beschermers van de toekomst, maar raken steeds meer de binding met de natuur kwijt.

_ Investeren in cultuurlandschap. Bijvoorbeeld door mensen bewust te maken van hun eigen natuur- landschap en door hun middelen te geven om het landschap zelf in stand te houden.

_ Behoud en herstel van de natuur. Bijvoorbeeld door grond aan te kopen en deze in te richten voor natuur.

_ Houding en gedrag beïnvloeden. Mensen in staat stellen om bewust om te gaan met hun leef - om geving.

_ (H)eerlijke voeding: vers, ambachtelijk en biologisch. Mensen weer in aanraking brengen met goede voeding en informeren over de herkomst ervan.

Streek- en seizoensproducten weer hun plek op onze menukaart laten innemen.

Voorbeelden

Experimenten om jongeren mee te laten denken over stedelijk natuurbeleid. ‘Ommetjes’ organiseren die buurtbewoners weer bewustmaken van hun omgeving.

De restauratie van het monumentale groen rondom een buitenplaats. Aankoop en inrichting van een groene verbindingszone. Websites die bezoekers helpen om milieubewuste keuzes te maken en die keuzes uit te voeren. Een landelijke campagne (zoals Week van de Smaak) die mensen bewustmaakt van eerlijke voeding.

Aanscherping

In wat we altijd al deden brengen we een scherpere focus en een betere ordening aan. Nieuw is onze aandacht voor jongeren en natuur, en voor gedrag en leefomgeving. Projecten voor dierenwelzijn en dierenopvang blijven we steunen, maar dan voor- namelijk vanuit de regionale afdelingen. Nieuw is dat ook particulieren voortaan een subsidieverzoek kun nen indienen voor de restauratie van groenmon u- menten (zoals parken en bossen die onderdeel zijn van buitenplaatsen). Dat was voorheen niet mogelijk.

Aandachtsgebieden Natuur & Milieu

(18)

35 Terugblik

In 2007 is I 7,7 miljoen gedoneerd aan 153 projecten II 7,7 miljoen gedoneerd aan 153 projecten voor natuur en milieu. We kijken terug op een serie waardevolle projecten. In de groenmonumenten hebben we fors geïnvesteerd: I 3,4 miljoen. Voor II 3,4 miljoen. Voor deze groenmonumenten is er nauwelijks overheids- subsidie. Het VSBfonds neemt daarom het voortouw om de groenmonumenten in stand te houden en benadert intussen de overheid om aanpassing van de subsidieregeling te propageren.

Lessen

Aanvankelijk hadden we voor de groenmonumenten een tender uitgeschreven. Op basis van een eerste evaluatie hebben we besloten om de aanvraag- procedure te wijzigen. De tender leverde té grote verschillen op in de aanvragen om ze onderling goed te kunnen vergelijken. Bovendien kostte deze

werkwijze het fonds en de aanvragers veel tijd, terwijl de aanvrager het risico liep in de laatste fase alsnog te worden afgewezen. In de nieuwe opzet leggen we de lat aan het begin van het proces hoger. We vragen om kwalitatieve en concrete plannen die – bij wijze van spreken – morgen direct uitgevoerd kunnen worden. Die aanpak werpt meer vruchten af.

Het is vooral zorgwekkend dat steeds meer jongeren geen band met de natuur hebben. Sommigen die in de stad opgroeien, zijn zelden of nooit in de natuur geweest. Ze hebben soms werkelijk geen idee waar hun eten vandaan komt. We willen ze dichter bij de natuur brengen.

Vooruitzicht

Het begrote donatievolume voor 2008 bedraagt I 8,4 II 8,4 miljoen voor projecten met een landelijke impact.

Daarvan hebben de regiokantoren I 0,5 miljoen II 0,5 miljoen gereserveerd voor lokale natuur- en milieuprojecten.

Uitdaging

De grootste uitdaging wordt om jongeren te bereiken.

We gaan daarom actief op zoek naar manieren om jongeren te betrekken bij het bedenken en uitvoeren van ideeën. Ook gaan we onderzoeken of het mogelijk is om aan te haken bij bestaande allianties. Ook nieuwe allianties zijn denkbaar.

��

� ��

��

� ��

��

/Natuur & Milieu /Output

(19)

/Sport /Input

Expertise:

De sportwereld van binnenuit kennen en zelf deel uitmaken van een uitgebreid netwerk in de sportwereld. Veel kennis over versterking van het verenigingsleven en hoe dat in de praktijk uitpakt. Veel zicht op politieke proces sen en landelijk initiatieven. Goed kunnen denken in marketingtermen binnen de sport. Op het juiste moment contacten met andere fondsen inzetten om de fi nanciering van een project helemaal rond te krijgen.

0

50

40

30

20 10

Donatievolume:

11 partners

Het VSBfonds wil zo veel mogelijk mensen betrekken bij de samenleving. Sport kan daaraan een belang - rijke bijdrage leveren: sporten doe je immers samen.

Sporten staat voor veel. Het staat voor passie, gezondheid en conditie. Het biedt mogelijkheden om je te kunnen uiten en te ontwikkelen – ongeacht wie je bent en wat je herkomst is. Bij het sporten horen bovendien allerlei maatschappelijke thema’s, zoals regels accepteren en respect hebben voor elkaar.

Sport raakt ook het verenigingsleven. Maar liefst één miljoen vrijwilligers zetten zich in binnen de talrijke sportclubs in ons land. Het verenigingsleven geeft mensen dat belangrijke gevoel ergens bij te horen.

Focus

Het VSBfonds ondersteunt sportinitiatieven die mensen samenbrengen en stimuleren om via sport mee te doen in de samenleving. Het gaat vooral om projecten die sport inzetten als middel om maat - schap pe lijke thema’s aan te pakken. Extra aandacht gaat uit naar jongeren met een handicap en jongeren die in een sociale achterstandspositie verkeren.

Daarnaast wil het fonds het verenigingsleven helpen versterken omdat de maatschappelijke druk op verenigingen sterk toeneemt. Verder wil het fonds door meer aandacht te vragen voor bewegen, helpen om het overgewichtprobleem in de samenleving aan te pakken.

Voorbeelden

Projecten die met veel passie proberen om kinderen in de buurt aan het sporten te krijgen. Uitrol van succes- volle initiatieven – stap voor stap en lerend van elke situatie en specifi eke omstandigheid. Evenementen waarin de nadruk ligt op fair play en een multi culturele samenleving. Projecten die vrijwilligers helpen werven en opleiden. Initiatieven die vooroordelen helpen doorbreken. Projecten om kinderen met een handicap te laten sporten.

Aanscherping

We blijven grote en kleine sportprojecten ondersteunen, maar we zoeken daarbij nadrukkelijker de samenhang en verbinding. Op landelijk niveau pakt het fonds - met andere partijen en vanuit een gezamenlijke visie - een aantal thema’s op. Juist dan heeft de investering namelijk de meeste zin.

Ook binnen het fonds zoeken we de samenhang en maken we combinaties met thema’s die elkaar versterken. Kleine projecten pakken we vooral op vanuit de regionale afdelingen.

Aandachtsgebieden Sport

(20)

39 Terugblik

In 2007 heeft het VSBfonds de beslissing genomen om stevig in te zetten op sport. Er is bijvoorbeeld een extra adviseur aangetrokken: een topsporter die de wereld van binnenuit goed kent. Het fonds heeft I 4,9 II 4,9 miljoen geïnvesteerd in 645 projecten, waarvan 15 op landelijk niveau. Er is ook ingezet op grote projecten.

Een voorbeeld daarvan is onze bijdrage van I 1 mil-II 1 miljoen aan het Jeugdsportfonds – dat de contributie en andere kosten van kinderen die willen sporten voor zijn rekening neemt als ouders niet draagkrachtig genoeg zijn. Een ander voorbeeld is Clubkoers, een project dat sportclubs online ondersteunt bij onder andere het werven van leden en sponsors.

Er zijn dit jaar veel mooie stappen gezet. Zoals de contributie die we hebben betaald voor duizenden kinderen die anders niet op sport kunnen. Maar ook het boek dat is uitgegeven over homosporters: een prachtig voorbeeld van hoe je via sport vooroordelen in de samenleving aan de kaak kunt stellen.

Lessen

Samenhang in wat we doen én een duidelijke visie op sport brengen het fonds aanzienlijk verder dan wanneer het afzonderlijke projecten los van elkaar fi nanciert. Ook krachtenbundeling met andere organisaties is essentieel. Alleen gezamenlijk zijn maatschappelijke bewegingen in gang te zetten – zoals de aanpak van overgewicht.

Vooruitzicht

In 2008 is een donatievolume van ruim I 6,3 miljoen II 6,3 miljoen begroot voor sportprojecten. Hiervan is I 2,7 miljoen II 2,7 miljoen beschikbaar voor projecten met een landelijke impact.

Voor lokale sportinitiatieven is I 3,7 gereserveerd. II 3,7 gereserveerd.

Uitdaging

Voor 2008 is een fors bedrag gereserveerd om onderzoek te doen naar het verenigingsleven in de sport.

De druk op het verenigingsleven neemt enorm toe.

De clubs moeten tal van maatschappelijke taken op zich nemen en ook nog commercialiseren. Het fonds wil uitzoeken wat daarvan het effect is. Wat doet het met de vereniging? Haalt de professionalisering- slag bijvoorbeeld niet onbedoeld het hart uit de vereniging? Die lessen neemt het VSBfonds mee om te bepalen hoe het de verenigingen beter kan ondersteunen.

��

/Sport /Output

(21)

/Kunst & Cultuur /Input

Expertise:

Grote bekendheid met de kunst- en cultuursector: van erfgoedsector tot jongerenmarketing. En van

podiumkunsten tot professionalisering. Veel contacten en makkelijke ingangen. Goed kunnen doorgronden waar kansen liggen en die weten te benutten. Slim in het bedenken van manieren om een follow-up te geven aan resultaten. Verbanden kunnen leggen tussen initiatieven om zo de reikwijdte van een project te vergroten.

0

50

40

30

20 10

Donatievolume:

15 partners

Een evenwichtig gevuld leven maakt mensen gelukkig.

Mensen hebben behoefte aan activiteiten die ruimte geven om zichzelf te ontwikkelen en te uiten.

Aan nieuwe ervaringen waarbij zij anderen kunnen ontmoeten. En aan momenten die hun plezier geven en aanleiding zijn tot refl ectie. Kunst en cultuur helpen deze behoeften te vervullen. Ze dragen bij aan het maatschappelijk geluk van de mensen in onze samenleving.

Focus

Het VSBfonds wil zo veel mogelijk mensen de kans geven om kunst en cultuur te ervaren en ervan te genieten. Daarom ondersteunt het fonds initiatieven die:

_ nieuw publiek verleiden om kennis te maken met kunst en cultuur

_ bestaand publiek verdiepende ervaringen bieden zodat hun kennis en waardering groeit

_ makers van kunst en cultuur gelegenheid geven om hun talenten verder te ontwikkelen

_ de culturele sector helpen versterken en ontwikkelen

Voorbeelden

Het VSBfonds gaat uit van een brede defi nitie van cultuur: van breakdance tot moderne kunst en van bezoek aan een gerestaureerd monument tot zomer- festival. Voorbeelden zijn: voorstellingen buiten geijkte paden waarbij wijkbewoners worden betrokken. Interactieve producties met gebruik van nieuwe media. Masterclasses voor jonge makers.

En producties waarin professionals en amateurs samenwerken. Onze interesse gaat vooral uit naar initiatieven die een nieuw publiek bereiken.

Bijvoorbeeld met goedgekozen cross-overs, waarbij met name jongeren een belangrijke doelgroep zijn.

Aanscherping

Het VSBfonds gaat meer én anders kijken naar het resultaat van de projecten die het fi nanciert op het terrein van kunst en cultuur. Zo zijn we erg geïnteres- seerd in hoeveel mensen er bereikt worden, en in wat wel of niet werkt bij de benadering van het publiek.

Van de aanvrager verwachten we meer ondernemerschap. Waar liggen bijvoorbeeld kansen? Voor wie is een initiatief interessant en welk effect staat voor ogen? Deze inzichten helpen de sector immers weer verder in het creëren van meer draagvlak. Losstaande initiatieven (zoals een restauratie of aankoop) ondersteunen we alleen als het bereik en de impact ervan groot is.

Aandachtsgebieden Kunst & Cultuur

(22)

43 Terugblik

2007 was een hectisch jaar. De sector bereidde zich voor op de nieuwe cultuurnota van de overheid en het VSBfonds scherpte intussen zijn eigen kunst- en cultuurbeleid aan. 2007 was ook een absoluut record- jaar. Nooit eerder heeft het VSBfonds zo veel geld gedoneerd aan kunst en cultuur. Het donatiebudget bedroeg I 25,8 miljoen; we hebben uiteindelijk zelfs II 25,8 miljoen; we hebben uiteindelijk zelfs I 31,6 miljoen gedoneerd. Daarmee zijn 1.131 projecten I 31,6 miljoen gedoneerd. Daarmee zijn 1.131 projecten I

mogelijk gemaakt.

Lessen

De accentverschuiving van projectfi nancier naar sociaal investeerder vraagt tijd. De nieuwe rol is duidelijk wennen - voor onszelf én voor de aanvragers in de kunst- en cultuursector. Sommigen kijken op omdat we doorvragen naar resultaten en naar hoe zij hun ervaring denken door te geven in de sector.

Anderen zijn verrast door onze suggesties die de fi nanciële draagkracht van hun organisatie helpen vergroten. We stellen ons als fonds anders op;

daarover moeten we goed communiceren.

Vooruitzicht

In 2008 is I 29,4 miljoen donatievolume begroot voor II 29,4 miljoen donatievolume begroot voor kunst- en cultuurprojecten. Van dit bedrag is I 22,5 II 22,5 miljoen bestemd om projecten vanuit de landelijke organisatie mogelijk te maken. We zullen daarbij nauwlettend volgen hoe het overheidsbeleid zich ontwikkelt en besluiten of wij als fonds daarop moeten inspringen. Daarnaast hebben de regiokantoren I 6,9 miljoen begroot voor kunst- en II 6,9 miljoen begroot voor kunst- en cultuurprojecten. Daarbij wordt vooral gekeken naar de behoefte aan lokale initiatieven.

Circa 70% van de culturele organisaties kan artistiek niet verder groeien. Vaak heeft dat te maken met gebrek aan geld of met de marketing- communicatie die niet lekker loopt. Daarom helpt het VSBfonds culturele organisaties om de onder- nemingsgerichtheid en publieksgerichtheid te versterken. Bijvoorbeeld door kennis en ervaring in te brengen die eerder zijn opgedaan binnen projecten van het VSBfonds.

Uitdaging

Het fonds wil het maatschappelijke rendement van de projecten beter kunnen meten. Dat is in kunst en cultuur vaak erg lastig. Zo is het wel haalbaar om vast te stellen hoeveel kinderen in aanraking zijn gekomen met een kunstinitiatief. Maar het is moeilijker om te meten wat de impact ervan is en of die beleving medebepalend is geweest voor keuzes die zij in de toekomst gaan maken.

��

/Kunst & Cultuur /Output

(23)

/ Wetenschappelijk onderzoek en Beurzen

/Input

0

50

40

30

20 10

Donatievolume:

1 medewerker Samenwerking:

0 partners

Expertise:

Groeiende kennis over het werven van studenten en het communiceren met deze groep. Goede contacten met onderwijsinstellingen en onderzoeksorganisaties. Stevig netwerk van deskundigen die we gericht inzetten op specifi eke vraagstukken.

Kennis brengt de samenleving verder. Duizenden studenten volgen een studie waarmee zij investeren in zichzelf en in de toekomst van onze samenleving.

Hun kennis en ervaring brengen beweging, vernieu- wing, hoop en kansen. Het VSBfonds investeert daarom in de talenten van deze jonge mensen. Het fonds ondersteunt ook wetenschappelijk onderzoek om nieuwe kennis te vergaren. We springen in waar

‘gaten’ in de kennis vallen omdat er onvoldoende geld is voor een bepaald onderzoek. Zo maken we iets mogelijk wat anders niet zou gebeuren.

Focus

Het fonds kent beurzen toe aan afgestudeerde studenten om in het buitenland kennis en ervaring op te doen. Alle landen en alle studierichtingen zijn denkbaar. Het belangrijkste is de motivatie van de studenten: wat willen zij met de aanvullende studie bereiken?

Wat wetenschappelijk onderzoek betreft, investeert het fonds vooral in meerjarige onderzoeks program ma’s en omvangrijke onderzoeksprojecten. Op die manier willen we versnippering van onze middelen voor- komen. We focussen op medische onderwerpen. En we focussen op onderwerpen waarop het fonds zelf actief is, zodat het onderzoek tevens ons werk helpt onderbouwen en de effecten in kaart helpt brengen.

Voorbeelden

Een studiebeurs voor twee jaar Urban Planning aan de Hong Kong University. Een beurs voor Criminal Justice & Criminogy aan een Zuid-Afrikaanse universiteit. Geld voor onderzoek naar risicofactoren van de agressieve spier- en zenuwaandoening ALS.

Onderzoek naar hoe de maatschappij geprobeerd heeft om specifi eke groepen mensen te integreren en wat daarvan te leren valt. En alles wat daartussenin zit.

Aanscherping koers

Wetenschappelijk onderzoek is een nieuw werkterrein van het fonds. Het fonds wil voor de afhandeling en beoordeling van aanvragen zo veel mogelijk gebruik- maken van bestaande structuren in de onderzoekswereld. Daarvoor streven we naar samenwerking met relevante partijen. In principe neemt het fonds zelf initiatief om onderzoeksaanvragen te genereren.

Op beursgebied verandert er niet veel. Wel willen we nog meer bekendheid geven aan de mogelijkheid om een beurs aan te vragen bij het fonds. Gebleken is dat veel studenten nog niet op de hoogte zijn van de mogelijkheid om bij het VSBfonds een beurs aan te vragen.

Wat staat ons te doen? Hoe gaan we verder?