• No results found

Geachte deelnemers en belangstellenden, beste lezer,

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2022

Share "Geachte deelnemers en belangstellenden, beste lezer,"

Copied!
9
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

1

Geachte deelnemers en belangstellenden, beste lezer,

Na de vakantie is het projectteam weer terug op volle kracht, en we zijn gelijk begonnen met iets leuks: het langverwachte eindfeest van het Amsterdamse Doodsoorzakenproject. Helaas niet helemaal zoals we voor ons hadden gezien vanwege de huidige coronaregels, maar niettemin was het een succes! Het verslag hiervan lees je verderop in de nieuwsbrief waarin ook een verrassing wordt onthuld voor de vrijwilligers die er niet bij konden zijn.

De afgelopen weken zijn we ook druk geweest met andere zaken. Angélique heeft zich met duizend en één dingen bezig gehouden. Tim coördineert nog steeds de geboorte- en overlijdensakten. Owen is nog altijd bezig met het volledig maken van het kadastrale overzicht van 1907. Jeroen probeerde afgelopen maand, en nu nog steeds, met man en macht onze website te behouden, wat door wijzigingen binnen de faculteit lastig is geworden. Jan heeft de leiding gekregen over twee nieuwe student-assistenten om gezamenlijk nieuwe data te verzamelen voor het onderzoeksproject. Hopelijk worden deze snel bijeen verzameld!

Graag attenderen we je er trouwens op dat aanmelden voor de Citizen Science Community nog steeds mogelijk is! Heb jij zin om je vast te bijten in oude akten en

(2)

andere archiefstukken? Stuur dan een e-mail naar history.health@let.ru.nl met een aanmeldingsverzoek.

In deze nieuwsbrief lees je naast het eindfeestverslag ook nog welke invloed temperatuur heeft op zuigelingensterfte, wat Ada Weghorst-Hopman indrukwekkend vond tijdens het invoeren van de geboorteakten en wat een van de eerste achterstandswijken van Amsterdam was!

Veel leesplezier, Met vriendelijke groet, Het projectteam

(3)

3

Voortgang

Verslag eindfeest Amsterdamse Doodsoorzakenproject en verrassing!

(4)

Zaterdag 12 september was het dan eindelijk zo ver:

vrijwilligers en projectleiding vierden samen de succesvolle voltooiing van het Amsterdamse Doodsoorzakenproject 1854-1940, zes maanden nadat de teller op onze VeleHanden-pagina de 100 procent invoer en controle aangaf. Een eerder geplande viering in juni werd helaas geannuleerd vanwege de Coronacrisis. Daarom was de

projectleiding blij dat de viering deze maand toch nog door kon gaan in acht nemende de adviezen van het

Rijkinstituut van Volksgezondheid en Milieu (RIVM). Voor de vrijwilligers die er niet bij konden zijn is hieronder een verslag:

In het Van der Valk Hotel Nijmegen-Lent kwamen ongeveer 20 vrijwilligers en projectteamleden bijeen. Ingedeeld in groepen van vier namen ze plaats aan grote tafels met genoeg ruimte om de anderhalve meter afstand tot elkaar te kunnen handhaven. De middag begon met een gebakje. Daarna vertelde projectleider Angélique Janssens over het verloop van het Doodsoorzakenproject de afgelopen jaren. Vervolgens vertelde ze samen met de postdoc-onderzoekers van Lifting the burden of disease, Sanne en Katalin (via een videoboodschap) en Tim, over de voortgang in de Citizen Science Community for the History of Health en het onderzoeksproject. Het feest werd afgesloten met een pubquiz onder genot van een borrel. Vrijwilligers moesten vragen beantwoorden als “in welke Amsterdamse straat of wijksectie vind je het huisnummer 9 ½?”, “wie op het forum stuurde een ‘dagelijkse vraag aan Will’ in?” en “wat heeft Owen voor beroep naast zijn onderzoek met de Amsterdamse doodsoorzaken?”. De quiz werd uiteindelijk gewonnen door het team

‘de Betweters’ met 23 van de 29 punten. Zij kregen een doos bonbons mee naar huis als traktatie.

Het was wat ons betreft een geslaagde middag en we hopen dat jullie dat ook vinden!

Als verrassing hebben we nog voor degenen die het feest niet bij konden wonen een aftermovie: een videomontage van verschillende momenten van de bijeenkomst waardoor je alsnog de sfeer kan proeven van die dag. Bekijk de aftermovie hier.

(5)

5

Zuigelingensterfte en temperatuur in Amsterdam (1854‐1891) Door Angélique Janssens

We hebben in de vorige nieuwsbrief al bericht over de prachtige meteorologische data die we hebben voor de stad Amsterdam. We gebruiken deze data onder andere om de sterfte onder zuigelingen te onderzoeken. Zuigelingen waren erg kwetsbaar, vooral als ze geen borstvoeding kregen maar gevoed werden met, al dan niet aangelengde, koemelk. Bij warm weer nam de kans op het bederven van dit soort voeding enorm toe, en daarmee de kans op sterfte aan water- en voedsel gerelateerde ziekten. In de grafiek hieronder, een zogenaamde scatterplot, zien we het aandeel van de sterfte aan water- en voedsel gerelateerde ziekten van zuigelingen in de totale sterfte van zuigelingen (op de verticale as) en de gemiddelde weektemperatuur (op de horizontale as). De kleurtjes geven de seizoenen aan, en iedere punt stelt één week voor in een specifiek jaar tussen 1854 en 1891.

We zien duidelijk dat de sterfte samenklontert in de linker hoek op een laag niveau:

dus, bij een lage temperatuur is er een gering aandeel van water- en voedsel gerelateerde sterfte, en dat geldt voor alle geobserveerde weken in deze jaren. In de zomer beweegt de puntenwolk naar boven: de sterfte aan water- en voedsel

(6)

gerelateerde oorzaken neemt toe met het stijgen van de temperatuur. Maar niet voor iedere week! Er zijn weken met een laag aandeel van dit type sterfte, ondanks de hoge temperaturen, en weken met een hoog aandeel. En dat is interessant want dat suggereert een ontwikkeling in de tijd; de blauwe punten die allemaal rechtsonder liggen zouden wel eens de weken kunnen zijn uit de latere jaren van deze periode 1854-1891. Dat zou kunnen beteken dat er van alles verbeterde aan de hygiënische omstandigheden van zuigelingenzorg. Maar of dat zo is? Daar komen we nog op terug! Deze prachtige scatterplot is gemaakt door Katalin Buzasi, en is vers van de pers!

Facebookbericht: gevonden op de stoep van de Groenburgwalkerk

We troffen een wel heel bijzondere geboorteakte uit 1859 aan: “William Isac Jamieson, zonder beroep, 13 jaar, wonende Groenenburgwal C 466, welke heeft verklaard dat hij op 22 Mei des namiddags ten acht ure, bij het huis, staande als boven in den tuin bij zijden de Kerk heeft gevond een kind van het vrouwelijke geslacht, oud naar gissing vier Maanden. Aan hebben de volgende kledingstukken als: een hemdje met kantje, een wit borstrokje, een wit lijfje, een doekje met een gebreid kantje, een ondermutsje, een gebreid boven mutsje, twee witte en een zwart rokje, een gekleurd jurkje, een halven doek met roode en paarsche moesjes, twee witte gebreide mofjes, een paar witte kousjes, een paar sokjes, een witten luijer en een geruiten omslag, alles ongemerkt: terwijl, tevens op de trap van de pastory is

(7)

7

naar hoe het met het kind hierna verder ging? Lees dan het vervolgbericht op onze facebookpagina.

Amsterdams eerste achterbuurt: Sophiapark Door Sanne Muurling

Een van mijn favoriete recente ontdekkingen in de doodsoorzakendatabase is het Sophiapark in Amsterdam, een kort zijstraatje (en achterbuurt) van de Nassaukade.

Omdat de Amsterdamse bevolking vanaf de jaren 1860 snel begon te groeien was er veel behoefte aan nieuwe woningen. Bouwondernemer A.W. de Klerck maakte dankbaar gebruik van deze woningnood en begon in 1867 aan de bouw van een klein volksbuurtje achter verschillende chemische fabrieken aan het begin van de huidige Eerste Helmersstraat. Hij vernoemde de buurt vermoedelijk naar een liefje van hem, Sophia.

Voor de bouw had De Klerck toentertijd nog geen bouwvergunning nodig - dat volgde

(8)

overigens wel snel - en dat was helaas aan de buurt af te zien. De straat noch de huizen waren opgehoogd, waardoor de buurt met zijn 52 arbeidershuisjes een modderig broeinest van muggen en malaria werd. Op straatverlichting en structurele vuilafvoer konden de bewoners ook niet rekenen, en voor bestrating moesten ze ook zelf zorgen (en zodoende was die er dus niet). Het Sophiapark werd pas in 1915 afgebroken, maar was voor die tijd een van de eerste echte Amsterdamse achterbuurten.

Ontmoet onze burgerwetenschappers met Ada Weghorst‐Hopman

In onze Citizen Science Community zijn maar liefst 40 burgerwetenschappers actief die gespecialiseerd zijn in het digitaliseren van documenten met oude handschriften. Zij spelen een belangrijke rol in ons wetenschappelijk onderzoek naar de geschiedenis van sterfte en gezondheid. Daarom stellen we er deze

maand weer een aan je voor. Zo kun je onze burgerwetenschappers leren kennen!

Hallo, ik ben Ada Weghorst-Hopman. Ik ben 59 jaar geleden geboren in Landsmeer, net buiten de huidige ringweg rond Amsterdam. Later ben ik geannexeerd door Amsterdam en ik woon nu alweer ruim 30 jaar in Zwolle. Mijn hobby’s zijn, naast het digitaliseren van aktes, wandelen, zwemmen, handwerken en lezen.

Door mijn stamboomonderzoek ben ik in contact gekomen met Vele Handen. Via hen heb ik meegedaan aan een tiental digitaliseringsprojecten. Omdat ik in de gezondheidszorg werk en in Amsterdam ben opgegroeid, was het Amsterdams doodsoorzaken een logisch vervolgproject. Daarna kwam de Citizen Science Community op mijn pad en ik werk daar met plezier in mee. Ik zwerf een beetje door de geboorteaktes heen. Ben begonnen met 1918 en 1919 en ben nu via 1874 in 1858 terechtgekomen.

Wat ik in de aktes van 1918 en 1919 vooral terug vond was de grote Joodse gemeenschap in Amsterdam. Via het digitaal Joodsmonument heb ik gezien hoe het deze mensen en hun familie is vergaan in de jaren 40-45 toen het twintigers waren, zoals mijn dochters nu. Dat zo vele het niet hebben overleefd, heeft een diepe indruk op mij gemaakt.

(9)

9

Over het project

Het project Amsterdamse Doodsoorzaken digitaliseert met behulp van crowdsourcing de Amsterdamse

doodsoorzakenregisters voor historisch onderzoek. Door het bouwen van een database

reconstrueren we de gezondheids- en ziektepatronen van 700.000 Amsterdammers tussen 1854 en 1940.

Links

Help mee op velehanden.nl Website

Facebook

Contact

Radboud Universiteit Erasmusplein 1 6525 HT Nijmegen

doodsoorzaken.amsterdam@let.ru.nl

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Wij verzoeken u de hierna genoemde waterlopen binnen de aanduiding Behoud en herstel waterlopen te behouden, om ervoor te zorgen dat hier geen ontwikkelingen plaatsvinden die

De verwijdering kan niet eerder plaatsvinden dan nadat een andere school zich bereid heeft verklaart de betrokken leerling op te nemen (m.a.w.: als de school of het bevoegd ge-

De expositie tijdens de monumentendagen was een enorm succes met een kleine duizend bezoekers die niet alleen vol lof waren over al het moois wat er te zien was op artistiek

Met de Limburg School for Excellence (LSX) heeft het PLOT ook een aanbod en dienstverlening voor de Limburgse lokale besturen.. Het PLOT ontsluit haar expertise

Omdat kandidaten die geen lijsttrekker zijn - vrijwel alle vrouwelijke kandidaten voor het Europees Parlement dus - minder aandacht krijgen in de media, was het onze intentie om

Stichting Graangeluk en andere initiatieven zijn reeds jaren een beproefd middel om bodemfauna en mineralen beschikbaar te maken en te houden voor de levende have op de Veluwe,

Hij nam in november afscheid tijdens de algemene vergadering en werd door de aanwezigen bedankt voor zijn bijdrage aan de Onze Huisartsen.. Zijn plaats werd ingenomen door

Deze opdrachten worden op dit moment nog te vaak als één groot geheel voorgesteld en gecommuniceerd, waardoor het aanbod en de verschillende diensten niet altijd duidelijk zijn, zowel