BRABANTS DAGBLAD PAGINA 26 | MAANDAG 21 SEPTEMBER 2020
Nieuwe munitie in de strijd tegen windparken
Windmolens Milieu-effect meten
Een uitspraak van het Europees Hof sterkt tegenstanders van (geplande) windmolenparken. Het zou 'alles op z'n kop zetten'.
Maar is dat wel echt zo? ,,Pas als een Nederlandse rechter zich uitspreekt, weten we dat."
MEREL VAN BEERS
COPYRIGHT MARC BOLSIUS
https://krant.bd.nl/titles/brabantsdagblad/6209/publications/12005/articles/1213168/26/1 2/5
J e ziet ze al op veel plekken. Die hoge windturbines, vaak in kleine groepjes bij elkaar. En als het goed is, ga je er in de toekomst nog veel meer zien. Langs de A58 en de buitenring van Tilburg is ruimte
aangewezen voor twintig turbines. Bijna vijftig windmolens moeten er komen in het poldergebied tussen de Maas en de A59. De gemeente Bernheze zoekt nog naar een locatie, en bij Goirle en Hilvarenbeek
zouden er tien kunnen staan in een nog-nieuw-aan-te-planten-loofbos.
In de gemeente Meierijstad staan er vier gepland langs de A50 en de vergunning voor vier windturbines op een bedrijventerrein langs de A59 bij Den Bosch zijn al verleend. Daar tegen protesteren had geen zin meer.
Tot nu dan toch, denken tegenstanders.
Zij voelen zich namelijk gesterkt door een uitspraak die twee maanden geleden is gedaan door het Europees Hof van Justitie. Die stelde dat de huidige toetsing bij een Vlaams windmolenpark niet voldeed. Er was te weinig onderzoek gedaan. De plannen werden stilgelegd. Er moest eerst maar eens een milieu-effectrapportage gedaan worden, meende het Hof.
Kortom: meer en grondig onderzoek naar onder andere de (effecten van) geluidsoverlast, vóórdat de molens geplaatst mochten worden.
Terug in het hok
En wat in België kan, kan in Nederland ook, denkt voorzitter Roland Somers van actiecomité 'Rietvelden Nee', bij Den Bosch. ,,Wij konden alleen nog maar blaffen nadat de vergunning was verleend. Terug in ons hok. Die windmolens kwamen er gewoon. Maar het Hof heeft nu gebeten.
Het spel is nog niet gespeeld."
Want net als in België, worden ook in Nederland de effecten van windmolens getoetst volgens vastgestelde regels, maar zonder een milieu-effectrapportage. In dit vastgestelde 'Activiteitenbesluit milieubeheer' staat onder andere een geluidsnorm waar je niet boven mag komen. Een model met een standaard berekening. Onderzoek naar het geluidseffect op de desbetreffende locatie wordt niet gedaan. ,,En dat zou wel moeten", concludeert Somers. ,,Volgens ons en nu dus ook
volgens het Hof."
De hoop van tegenstanders is nu dat áls er daadwerkelijk extra onderzoek gedaan wordt, zal blijken dat de effecten zo schadelijk zijn dat de huidige norm moet worden aangepast. Huidige parken worden gesloopt en
toekomstige geschrapt. Maar zo ver is het nog lang niet. Daarvoor zal eerst een rechter moeten besluiten of er überhaupt extra onderzoek nodig is.
Moeilijk terug te draaien
,,En voor vergunde en bestaande windturbines (zoals Rietvelden in Den Bosch en Elzenburg-De Geer in Oss, red.) zal dit vrijwel onmogelijk zijn", denkt Rob Rietveld van de Nederlandse Vereniging Omwonenden
Windturbines (NLVOW). ,,De parken zijn gebouwd volgens de regels. Dat is heel moeilijk terug te draaien."
Nee, het is nu de kunst om te zoeken naar projecten die nog bij de Raad van State liggen. Dát is de weg, volgens Rietveld. ,,Voordat de vergunning onherroepelijk wordt, moet de rechter er een uitspraak over doen."
Terug naar dat andere project tussen de Maas en de A59. Bijna vijftig molens moeten er komen in de polders van Rosmalen, Nuland, Geffen en Lith. Voor die 'Duurzame Polder' is nog geen vergunning. De perfecte casus dus. Pascal Spelier van actievereniging GROEN inZICHT: ,,De uitspraak sterkt iedereen die tegen grootschalige windmolenparken is."
Advocaat Anne van Nus, werkzaam bij het Amsterdamse bureau DOKK, werd daarom ingeschakeld. Ze wordt landelijk gezien als dé
windmolenadvocaat. Dankzij haar ging er twee jaar geleden een streep door het park in Delfzijl. ,,Het grote geld bepaalt niet wie er wint." Haar overtuiging? Windmolens op het land zijn onaanvaardbaar.
En die uitspraak van het Hof? ,,Met die argumenten over extra onderzoek kom ik al jaren bij de rechter." Van Nus ziet het daarom niet zozeer als nieuwe munitie, maar als een bevestiging dat zij met de goede
argumenten in deze wedstrijd zit en meer terrein wint. ,,Maar om het via de civiele weg aan te kaarten, is een complexe en lange route. Maar als de politiek in openheid extra onderzoek vraagt, heb je de rechter niet meer nodig."
Juridische hulp ingevlogen
https://krant.bd.nl/titles/brabantsdagblad/6209/publications/12005/articles/1213168/26/1 4/5
Ook Behoud Lithse Polder - deze actiegroep vecht tegen hetzelfde plan als GROEN inZICHT maar dan voor Oss' grondgebied - heeft juridische hulp ingevlogen, via de Osse advocaat Bennie van Zandvoort. Hij wordt bijgestaan door een team juristen en energiedeskundigen van het
landelijk Democratisch Energie Initiatief (DEI). Voorzitter van DEI Nico Broekema: ,,Het arrest van het Hof in juni heeft ons de kans gegeven om dit opnieuw aan te kaarten: de Europese wetgeving wordt gewoonweg niet gevolgd. De hele besluitvorming moet op de schop."
En DEI helpt niet alleen in Oss. Ook in Drenthe wordt met zijn hulp op dit moment een kort geding aangespannen tegen de bouw van een windpark.
Paul Vos van Behoud Lithse Polder: ,,Maar we bereiden niet alleen juridische stappen voor. We gaan ook de gemeenteraad van Oss en de burgemeester erop aanspreken. Hier ligt een kans om op voorhand goed om te gaan met de regelgeving. Kijk er nou eens goed naar en dóé dat extra onderzoek." Dat scheelt bovendien een hoop tijd en geld, zegt Broekema van DEI.
Verzet tegen windmolenparken groeit in heel Nederland, dus ook tegen de turbines in de polder bij de A59. Naast de club van Vos en de groep van Spelier laten ook 'Bezorgde burgers Lithoijen', 'Tegenwind Stijbeemden', 'Behoud natuur en leefbaarheid Lith en omgeving' en 'Behoud onze
polder' van zich horen. De uitspraak van het Hof maakt ze strijdbaarder, maar of het écht een verschil gaat maken?
,,Pas als een Nederlandse rechter zich uitspreekt, weten we dat", reageert advocaat Erwin Noordover. ,,Tot die tijd verandert er niets." Een
Nederlandse rechter deed in 2013 al eens uitspraak over de toevoeging van een milieurapport, geeft hij aan. ,,Die vond dat toen niet nodig." Of de Raad van State nu, met deze nieuwe uitspraak, ineens anders gaat redeneren betwijfelt Noordover. ,,Ik zie er eerlijk gezegd geen reden toe."
Tijd is rijp
Volgens Broekema hebben specialisten en juristen hun vingers sinds 2013 helemaal blauw geschreven. ,,Bij dit soort besluiten gaat men niet over één nacht ijs. We zaten te wachten op een momentum en dat is nu. Deze uitspraak is veel scherper dan toen in 2013 en biedt meer handvatten. De tijd is er nu rijp voor."
,,Maar stel dat Broekema, de advocaten én de omwonenden gelijk krijgen", gaat advocaat Noordover verder. ,,De regels die nu gevolgd worden, zijn in 2011 vastgesteld en dus echt niet zo oud." De advocaat staat vaker initiatiefnemers van windparken bij en benoemt het 'open einde' dat dit verhaal heeft: ,,Extra onderzoek betekent helemaal niet meteen dat de norm van nu moet worden bijgesteld."
Huisarts in Den Bosch Sylvia van Manen - zij wordt gezien als een van de specialisten als het gaat om de gezondheidseffecten van windmolens - denkt daar anders over. ,,Er wordt nu alleen nog maar gerekend in plaats van gemeten. Met een norm die in 2011 is vastgesteld." Volgens Van Manen is dat een norm die al via een 'slim sommetje' op een maximum werd gezet. ,,Een soort gemiddelde van een heel jaar, waarbij ook de jaren nog worden gemiddeld. Vóór 2011 was 35 decibel aan de gevel 's nachts het maximum. Bij de enige meting in Nederland (gedurende negen maanden bij de Hoofdplaatpolder) bleek 94 procent van de metingen boven de norm van voor 2011 uit te komen."
Tussenkop
Van Manen trekt daarom de vergelijking met stikstof. Daar werd ook gegoocheld met cijfers en normen. ,,Als we niet wéér heel hard
teruggefloten willen worden, moeten we nu goed nadenken én meten bij bestaande windparken. Want het zal uit nieuw onderzoek blijken: er is een gezondheidsrisico vanwege beïnvloeding van de slaapkwaliteit.
Nederland is te dichtbevolkt voor windmolens."
