Inspectie Leefomgeving en Transport
Inspectierapport
Zorgplicht Primaire Waterkeringen Waterschap Brabantse Delta
ILT
Status: definitief Water, Producten en Stoffen
Graadt van Roggenweg 500 te Utrecht Datum: 4 december 2017
Kenmerk: 141139
Inhoudsopgave
Gegevens van de inspectie 3
1 Samenvatting 4
2 Inleiding 6
3 Uitvoering inspectie 7
3.1 Kader en Basiseisen Zorgplicht Primaire Waterkeringen 7
3.2 Werkwijze 7
3.3 Oordeelsvorming 8
4 Oordelen en toelichting 9
4.1 Inrichting 9
4.1.1 Inrichting op strategisch niveau 9
4.1.2 Inrichting op tactisch algemeen niveau 10
4.1.3 Inrichting op tactisch operationeel niveau 11
4.2 Uitvoering 12
5 Conclusie 14
Bijlage: Basiseisen 15
Gegevens van de inspectie
Waterkeringbeheerder: Waterschap Brabantse Delta
Bezoekadres: Bouvignelaan 5
4836 AA Breda
Postadres: Postbus 5520
4801 DZ Breda Naam lid Dagelijks Bestuur
Naam lid Directie
Naam contactpersoon:
Namen inspecteurs ILT:
Periode uitvoering inspectie: Tweede halfjaar 2017
1 Samenvatting
Namens de Minister van Infrastructuur en Waterstaat is de Inspectie
Leefomgeving en Transport (ILT) vanaf 1 januari 2014 wettelijk belast met het toezicht op de primaire waterkeringen.
De waterkeringbeheerder heeft de wettelijke taak om de primaire waterkeringen aan de veiligheidseisen te laten (blijven) voldoen en voor het preventieve beheer en onderhoud te zorgen. De primaire waterkeringen moeten daarvoor regelmatig geïnspecteerd worden om te beoordelen of de fysieke toestand nog in
overeenstemming is met de veiligheidseisen.
Voor de uitvoering van de zorgplicht is het Kader Zorgplicht Primaire Waterkeringen opgesteld. Het Kader geeft een nadere specificatie van de zorgplicht en onderscheidt een 12-tal activiteiten die gezamenlijk inhoud geven aan de zorgplicht. De Waterkeringbeheerder is zelf verantwoordelijk voor de inrichting en de uitvoering van de activiteiten van de zorgplicht en dient daar toezicht op te houden.
De ILT maakt in haar toezicht onderscheid in strategisch, tactisch en operationeel niveau. Op strategisch niveau wil de ILT zicht krijgen op de vastgelegde bestuurlijke visie en ambities van de waterkeringbeheerder. Op tactisch niveau wil de ILT zich een beeld vormen van de wijze waarop de zorgplicht binnen de organisatie is ingericht en hoe deze ambtelijk wordt aangestuurd. Voor de uitvoering zijn de Basiseisen zorgplicht primaire
waterkeringen leidend, die de waterkeringbeheerders zichzelf hebben opgelegd.
Voor de inrichting van de zorgplicht primaire waterkeringen, oordeelt de ILT in de volgende algemene termen: geborgd (geen actie nodig), aandachtspunt
(verbetering gewenst) of tekortkoming (verbetering noodzakelijk). Voor de uitvoering beoordeelt de ILT of aan de Basiseisen wordt voldaan.
Voor het Waterschap Brabantse Delta (WBD) zijn de inspectieresultaten als volgt:
Voor de inrichting van de zorgplicht primaire waterkeringen op strategisch niveau merkt de ILT het volgende op.
WBD heeft niet expliciet één DB-lid aangewezen die verantwoordelijk is voor het geheel aan activiteiten behorende tot de zorgplicht primaire waterkeringen, waardoor de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de zorgplicht verdeeld is over meerdere DB-leden. Dit vindt de ILT een aandachtspunt.
WBD rapporteert niet integraal en publiekelijk over de zorgplicht. De ILT hecht er aan dat belanghebbenden en belangstellenden publiekelijk een goed beeld krijgen over de staat van de waterkeringen en de staat van de zorgtaak, zijnde de wettelijke taak om de waterkeringen aan de veiligheidseisen te laten voldoen en voor het noodzakelijke beheer en onderhoud te zorgen. Ook dit is een aandachtspunt.
Voor het tactisch algemeen niveau is het belangrijk, dat WBD met name de samenhang van de verschillende activiteiten die tot een adequate invulling van de zorgplicht als geheel moeten leiden, concreet in de organisatie inbed.
De inrichting op tactisch operationeel niveau verdient aandacht voor de activiteiten ‘Inspecteren’ en ‘Onderhouden’, met name voor wat betreft het prioriteren van de werkzaamheden op basis van een inschatting van risico’s.
In de uitvoering van de zorgplicht voldoet WBD aan het merendeel van de Basiseisen. Voor de activiteiten ‘Vergunningverlening’, ‘Toezicht en handhaving’,
‘Bediening waterkerende kunstwerken’ en ‘Calamiteitenzorg’ geldt dat voor alle Basiseisen. Voor de activiteiten ‘Beheren dagelijkse gegevens’, ‘Inspecteren’ en
‘Onderhouden’ zijn enkele aandachtspunten benoemd, waarvoor verbeteringen gewenst zijn.
Voor geen enkele activiteit zijn tekortkomingen geconstateerd, noch in de inrichting noch in de uitvoering.
Gezien de bevindingen concludeert de ILT dat WBD voor de inrichting en de uitvoering van de zorgplicht, nagenoeg in control is.
2 Inleiding
Doel van het toezicht
Naar aanleiding van een wijziging van de Waterwet is de Minister van Infrastructuur en Waterstaat vanaf 1 januari 2014 verantwoordelijk voor het toezicht op de primaire waterkeringen. Namens de minister is de Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) met deze toezichtstaak belast.
Het doel van het toezicht op de zorgplicht van de primaire waterkeringen is het bevorderen dat de waterkeringbeheerder voor de inrichting en de uitvoering van haar zorgplichttaken in control is.
De waterkeringbeheerder heeft de wettelijke taak om de primaire waterkeringen aan de veiligheidseisen te laten (blijven) voldoen en voor het preventieve beheer en onderhoud te zorgen. De zorgplicht verplicht de waterkeringbeheerder ook om, in de situatie dat de waterkeringen nog niet aan de wettelijke
veiligheidsnormen voldoen, beheermaatregelen paraat te hebben om tijdens maatgevende omstandigheden overstromingsrisico’s zo goed mogelijk te
beperken. Daarvoor dienen de primaire waterkeringen regelmatig geïnspecteerd te worden om te beoordelen of de fysieke toestand nog in overeenstemming is met de veiligheidseisen.
Leeswijzer
Hoofdstuk 3 beschrijft in het kort de uitvoering van de inspectie. Daarbij wordt uiteengezet naar welke aspecten van de zorgplicht is gekeken en hoe de ILT daarover informatie heeft verkregen. Dit hoofdstuk geeft ook aan op welke wijze de ILT op basis van die informatie tot oordeelsvorming is gekomen.
In hoofdstuk 4 zijn de resultaten van de inspectie bij het Waterschap Brabantse Delta (WBD) weergegeven en zo nodig toegelicht. Hoofdstuk 5 bevat de
conclusie van de ILT.
In de bijlage zijn de Basiseisen voor de uitvoering van de zorgplicht opgenomen.
3 Uitvoering inspectie
3.1 Kader en Basiseisen Zorgplicht Primaire Waterkeringen
Als toetsingskader voor het toezicht geldt het Kader Zorgplicht Primaire Waterkeringen (maart 2015; hierna het Kader), zoals dat door het directoraat-generaal Ruimte en Water (DGRW) in samenspraak met de waterkeringbeheerders is opgesteld. Voor het operationele niveau zijn de Basiseisen Uitvoering Zorgplicht (hierna Basiseisen) leidend.
Het Kader is een doelvoorschrift en geeft een nadere specificatie van de
zorgplicht, zoals in de Waterwet staat vermeld. De waterkeringbeheerder is zelf verantwoordelijk voor de inrichting en de uitvoering van de activiteiten van de zorgplicht en dient daar intern toezicht op te houden, zodat de risico’s worden beheerst.
Samen met de Basiseisen vormt het Kader het uitgangspunt voor het toezicht van de ILT. De Basiseisen hebben de waterkeringbeheerders zichzelf opgelegd en geven de ondergrens aan van de kwaliteit van de uitvoering van de operationele activiteiten.
Het Kader onderscheidt een 12-tal activiteiten die gezamenlijk inhoud geven aan de zorgplicht. Voor de zeven operationele activiteiten (4, 7, 8, 9, 10, 11 en 12) hebben de waterkeringbeheerders Basiseisen opgesteld.
1. Lange termijn en over de grenzen 2. Juridisch Register Waterstaatswerken 3. Informatiemanagementsysteem 4. Beheren dagelijkse gegevens kering 5. Kennismanagement
6. Verantwoording over resultaten 7. Inspectie van de primaire kering 8. Onderhoud van de primaire kering 9. Vergunningverlening
10. Toezicht en handhaving
11. Bediening waterkerende kunstwerken 12. Calamiteitenzorg
3.2 Werkwijze
Bij de start van de inspectie heeft de ILT haar werkwijze toegelicht. Ook is een schriftelijke ‘Toelichting voor de waterkeringbeheerders’ opgesteld, waarin de werkwijze en de wijze van oordeelsvorming zijn uiteengezet. Daarnaast zijn de waterkeringbeheerders in kennis gesteld van de ‘Toezichtstrategie van de ILT’.
Beide documenten behoren onlosmakelijk bij dit rapport en staan op de internetsite van de ILT.
Om vast te stellen of de waterkeringbeheerder in control is betreffende haar zorgplichttaken voor de primaire keringen, heeft de ILT voor systeemtoezicht gekozen in de vorm van audits met reality checks (interviews en veldinspecties).
De ILT maakt in haar toezicht onderscheid in strategisch, tactisch en operationeel niveau. Op strategisch niveau wil de ILT zicht krijgen op de vastgelegde bestuurlijke visie en ambities van WBD. Op tactisch niveau wil de ILT zich een beeld vormen van de wijze waarop de zorgplicht binnen de
Strategisch
Tactisch
Operationeel
Bestuurlijk
Inrichting algemeen
Inrichting operationeel
Uitvoerend
Dagelijks bestuur
Directie
Middenkader
Medewerkers
Niveau Verantwoordelijk
organisatie is ingericht en hoe deze ambtelijk wordt aangestuurd. Op operationeel niveau wil de ILT inzicht krijgen in de wijze waarop WBD de zorgplicht uitvoert.
Voor het beoordelen van de inrichting op strategisch en tactisch (algemeen en operationeel) niveau, heeft de ILT aan WBD een aantal vragen gesteld.
Voor de beantwoording van die vragen, het aanleveren van documentatie en het wederhoor is gebruik gemaakt van een webapplicatie.
De inrichting is leidend voor de uitvoering. De Basiseisen voor de uitvoering kunnen als hulpmiddel worden benut voor de inrichting van de processen binnen de organisatie en de daarbij behorende inrichting van de organisatie.
De uitvoering van de hiervoor genoemde zeven uitvoeringsgerichte activiteiten heeft de ILT aan de hand van reality checks beoordeeld. De reality checks zijn uitgevoerd door middel van interviews met betrokken medewerkers en een veldinspectie. Daarbij is vastgesteld of de uitvoering van de zorgplicht door WBD aan de Basiseisen voldoet.
3.3 Oordeelsvorming
Inrichting op strategisch, tactisch algemeen en tactisch operationeel niveau:
er is sprake van een aantoonbare inrichting als de ILT het op basis van de verstrekte documenten eens is met de positieve beantwoording (‘ja’) van de vraag/vragen met betrekking tot de inrichting (geborgd).
Wanneer een onderdeel niet aantoonbaar is ingericht, oordeelt de ILT, per onderdeel, in de volgende termen:
aandachtspunt (verbetering gewenst) of
tekortkoming (verbetering noodzakelijk).
Uitvoering van de operationele activiteiten:
er is sprake van een uitvoering die voldoet aan de ondergrens als de ILT op basis van de reality checks heeft vastgesteld dat aantoonbaar aan de Basiseisen wordt voldaan.
Indien niet aan de Basiseisen wordt voldaan, oordeelt de ILT per Basiseis in de volgende termen:
aandachtspunt (verbetering gewenst) of
tekortkoming (verbetering noodzakelijk).
niet ten uitvoer heeft gebracht.
Inspecteren:
aandachtspunt voor Basiseis 4 is, dat WBD het inspectieproces impliciet evalueert, maar dit niet expliciet kan tonen.
Onderhouden:
aandachtspunt voor Basiseis 5 is, dat WBD het onderhoudsproces impliciet evalueert, maar dit niet expliciet kan tonen.
Opmerking bij Toezicht en handhaving:
Op eigen werken vindt bij WBD geen controle plaats. De ILT geeft WBD in overweging, ondanks het feit dat volgens WBD de eigen werken conform de wettelijke regels worden uitgevoerd, om daar toch een beleidsaanpassing in door te voeren.
5 Conclusie
Voor de inrichting van de zorgplicht primaire waterkeringen op strategisch niveau merkt de ILT het volgende op.
WBD heeft niet expliciet één DB-lid aangewezen die verantwoordelijk is voor het geheel aan activiteiten behorende tot de zorgplicht primaire waterkeringen, waardoor de bestuurlijke verantwoordelijkheid voor de zorgplicht verdeeld is over meerdere DB-leden. Dit vindt de ILT een aandachtspunt.
WBD rapporteert niet integraal en publiekelijk over de zorgplicht. De ILT hecht er aan dat belanghebbenden en belangstellenden publiekelijk een goed beeld krijgen over de staat van de waterkeringen en de staat van de zorgtaak, zijnde de wettelijke taak om de waterkeringen aan de veiligheidseisen te laten voldoen en voor het noodzakelijke beheer en onderhoud te zorgen. Ook dit is een aandachtspunt.
Voor het tactisch algemeen niveau is het belangrijk, dat WBD met name de samenhang van de verschillende activiteiten die tot een adequate invulling van de zorgplicht als geheel moeten leiden, concreet in de organisatie inbed.
De inrichting op tactisch operationeel niveau verdient aandacht voor de activiteiten ‘Inspecteren’ en ‘Onderhouden’, met name voor wat betreft het prioriteren van de werkzaamheden op basis van een inschatting van risico’s.
In de uitvoering van de zorgplicht voldoet WBD aan het merendeel van de Basiseisen. Voor de activiteiten ‘Vergunningverlening’, ‘Toezicht en handhaving’,
‘Bediening waterkerende kunstwerken’ en ‘Calamiteitenzorg’ geldt dat voor alle Basiseisen. Voor de activiteiten ‘Beheren dagelijkse gegevens’, ‘Inspecteren’ en
‘Onderhouden’ zijn enkele aandachtspunten benoemd, waarvoor verbeteringen gewenst zijn.
Voor geen enkele activiteit zijn tekortkomingen geconstateerd, noch in de inrichting noch in de uitvoering.
Gezien de bevindingen concludeert de ILT dat WBD voor de inrichting en de uitvoering van de zorgplicht, nagenoeg in control is.
Bijlage: Basiseisen
Activiteit Basiseisen uitvoering zorgplicht
Inspectie van de primaire water- kering
1. De inspecties worden conform plan en de daaruit volgende planning uitgevoerd.
2. De verkregen inspectieresultaten worden eenduidig vastgelegd.
3. Er worden vervolgacties belegd, indien inspectieresultaten hiertoe aanleiding geven.
4. Het inspectieproces wordt periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgesteld.
Onderhoud van de primaire waterkering
1. Het voorziene onderhoud wordt conform plan en de daaruit volgende planning uitgevoerd.
2. Voor het onvoorziene onderhoud zijn de afwegingen ter bepaling van het vervolg herleidbaar en zichtbaar.
3. De vastgestelde vervolgacties voor onvoorzien onderhoud zijn uitgevoerd.
4. Alle relevante onderhoudsgegevens worden actueel in het beheerregister of vergelijkbaar sys- teem opgenomen.
5. Het onderhoudsproces wordt periodiek geëvalueerd en waar nodig bijgesteld . Bediening wa-
terkerende kunstwerken
1. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken bij hoog water vindt plaats volgens het daarvoor geldende protocol.
2. Er zijn voldoende functionarissen die de sluiting conform protocol kunnen uitvoeren.
3. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken wordt eenduidig gedocumenteerd
4. Het sluiten van de waterkerende kunstwerken wordt periodiek voor het technisch functioneren beproefd en het sluitproces wordt geoefend conform de daarvoor geldende plannen en/of proto- collen.
5. Oefeningen en sluitingen bij hoog water worden tijdig geëvalueerd en leiden, waar nodig, tot aan- passing van de in het protocol beschreven werkwijze.
Calamiteiten- zorg
1. Periodiek wordt de aanwezigheid en de staat van onderhoud van de noodvoorzieningen gecontro- leerd.
2. Er wordt opgeleid, getraind en geoefend volgens een OTO-plan (Opleiden, Trainen en Oefenen).
3. Oefeningen en/of calamiteiten worden tijdig geëvalueerd en leiden, waar nodig, tot geactualiseer- de plannen en/of werkinstructies.
Vergunning- verlening
1. Activiteiten van derden of de eigen organisatie op, aan of nabij een primaire waterkering is gere- guleerd via algemene keurvoorschriften, het projectplan Waterwet ofwel door middel van een ver- gunning.
2. Toegestane activiteiten, die melding plichtig of vergunning plichtig zijn, zijn eenduidig gedocumen- teerd.
3. Bij vergunningen zijn voorschriften gesteld om de veiligheid van de primaire waterkeringen te borgen.
4. Voorschriften voor werken op, aan of nabij de primaire waterkering worden op handhaafbaarheid getoetst.
5. Het proces van het toestaan via de keur of via een vergunning wordt periodiek geëvalueerd en, waar nodig, bijgesteld.
Toezicht en handhaving
1. Toezicht wordt uitgevoerd op basis van het toezichtplan gericht op a. gemelde en vergunde activiteiten (zowel ‘tijdens de bouw’ als daarna) b. `illegale` activiteiten
2. De toezichthouder beschikt in de taakuitvoering over de volledige vergunning of melding 3. Bij geconstateerde overtreding van voorschriften en ingeval van illegale activiteiten wordt opge-
treden conform de eigen handhavingsstrategie.
4. Alle resultaten van toezicht en handhaving worden eenduidig gedocumenteerd.
5. Het proces van toezicht en handhaving wordt geëvalueerd en, waar nodig, bijgesteld.
Beheren dage- lijkse gegevens Kering
1. Het beheerregister bevat de kenmerkende gegevens van de feitelijke toestand van de primaire keringen (dijken, kunstwerken, constructies).
2. De gegevens worden gevalideerd voordat ze in het beheerregister worden ingevoerd.
3. De organisatie heeft, conform de door haar gestelde eisen voor actualiteit en volledigheid, haar gegevens bijgewerkt over de kering.
4. Het proces beheren dagelijkse gegevens van de primaire waterkering wordt periodiek geëvalu- eerd en waar nodig bijgesteld.
