START UPS

MAATSCHAPPELIJKE

START UPS

Deel 1

‘Vanuit persoonlijke betekenisgeving

en gedeelde waarden samenwerken

aan maatschappelijk perspectief’

VOORWOORD

Stel je eens voor, dat jij jouw aandeel mag leveren aan het oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken, vanuit eigen passie talent en drijfveren. Dat je precies dat mag doen wat jij goed kunt en graag doet.

Dat je jouw eigen netwerken kunt ontwikkelen om met elkaar tot projecten, producten en diensten te komen die daar optimaal bij aansluiten. Waarbij je vanuit gedeelde waarden met elkaar samenwerkt aan een gezamenlijk maatschappelijk perspectief.

Onvoorstelbaar? Op basis van mijn eigen transformatiereis weet ik nu, dat dit daadwerkelijk mogelijk is. Daarom is nu het moment aangebroken om de werkende principes en opbrengsten van deze transformatiereis, van mij en mijn mede-reisgenoten, deelbaar te maken voor mensen die ook vanuit persoonlijke betekenisgeving willen bijdragen aan het oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken. Dit boekje is hiervoor een eerste aanzet.

Te weinig ruimte voor persoonlijke betekenisgeving

In de eerste fase van mijn werkende leven zag ik dat veel mensen om mijn heen ontevreden waren met de manier waarop ze hun werk moesten doen. Als organisatie ontwikkelaar merkte ik dagelijks dat er te veel tijd verloren ging aan overleg en verantwoording, waardoor er voor professionals te weinig ruimte over bleef om de goede dingen te doen. Laat staan om de juiste dingen, met de juiste mensen, op het juiste moment te doen. Ik merkte dat professionals als gevolg hiervan vooral bezig waren met hun eigen carrière en eigen maatschappelijke positie, en gebrek aan persoonlijke betekenisgeving hierbij op de koop toenamen.

Aan de andere kant werden de groepen mensen in de samenleving die zich buiten gesloten voelden steeds groter, als gevolg van bijvoorbeeld werkloosheid, eenzaamheid, gedragsproblemen, etnische achtergrond en/of financiële problemen.

Ook deze mensen voelden maar weinig ruimte om persoonlijk van betekenis te zijn.

Het leef- en werkklimaat heeft een vorm aangenomen waardoor het, vanuit

persoonlijke betekenisgeving, samenwerken aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken min of meer onmogelijk is geworden. Er gaat veel energie, talent en potentieel van mensen verloren die uitstekend benut had kunnen worden om met elkaar tot nieuwe maatschappelijke vormen van samen leven en samen werken te komen; om met elkaar samen te werken aan maatschappelijk perspectief.

Cosensis broedplaatsmethodiek voor persoonlijke betekenisgeving en maatschappelijke transformatie

Om mijzelf te kunnen bevrijden van deze dynamiek, versterkt door het persoonlijke verlangen om te werken en leven in een samenleving waar persoonlijke

betekenisgeving wel centraal staat, ben ik samen met Luc Verberne in het jaar 2007 Cosensis gestart. Een netwerkorganisatie van mensen die vanuit persoonlijke betekenisgeving bij willen dragen aan het duurzaam oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Dit heeft vijf jaar geleden in een broedplaatsmethodiek geresulteerd waarmee het daadwerkelijk mogelijk is geworden om met elkaar vanuit persoonlijke betekenisgeving tot nieuwe organisatievormen te komen. Hiermee is een beweging te ontketenen om met elkaar allemaal betekenisvolle werk- en leefgemeenschappen te ontwikkelen gericht op het duurzaam oplossen van onze complexe vraagstukken in onze samenleving.

Om hierbij vanuit mijn eigen persoonlijke betekenisgeving het voortouw te nemen, heb ik me vijf jaar geleden de volgende transformatievragen gesteld:

• Is het nu mogelijk om nieuwe banen te ontwikkelen op een manier dat deze volledig aansluiten op de persoonlijke betekenisgeving, passies, talenten, en mogelijkheden van de mensen die deze banen vorm en inhoud geven?

• En is het mogelijk om deze nieuw te creëren werkgelegenheid te richten op het duurzaam oplossen van de complexe vraagstukken in onze (lokale) samenleving?

Want, als deze vragen positief beantwoord kunnen worden, dan kan het lonkende perspectief, zoals in de eerste alinea beschreven, realiteit worden.

Resultaten transformatiereis

Aan de hand van deze transformatievragen zijn de afgelopen vijf jaren veel mensen en organisaties mee op reis gegaan richting dit lonkende perspectief. Gedurende deze transformatiereis hebben we met elkaar de volgende antwoorden gevonden op deze transformatievragen:

1. Het is goed mogelijk gebleken om met mensen tot nieuwe producten en vormen van dienstverlening te komen, die zowel voortvloeien uit de persoonlijke betekenisgeving van mensen als aansluiten op het oplossen van complexe vraagstukken in onze samenleving;

2. Dit vraagt om werken vanuit partnerschap, gelijkwaardigheid en wederkerigheid, omdat de investeringen van de ene organisatie neerslaat bij een andere organisatie en/of mensen in de samenleving. En omdat partnerschap het mogelijk maakt om vanuit gedeelde waarden aan maatschappelijk perspectief te werken, waarbinnen eenieder zijn functionele bijdrage kan leveren. Samen werken vanuit een

waardengedreven ecosysteem en kringloop biedt hiervoor een uitkomst;

3. Het vraagt om bewustzijnsontwikkeling van mensen, continue de gedeelde waarden en maatschappelijk perspectief voor ogen te houden, en te leren hoe hier vanuit persoonlijke betekenisgeving en in onderlinge samenhang met elkaar vorm en inhoud aan is te geven;

4. Wat dus in de praktijk randvoorwaardelijk gaat vragen om totaal andere vormen van financieren, organiseren, samenwerken en samenleven. De afgelopen vijf jaar zijn we met elkaar tot een getransformeerde vorm gekomen, een vorm die we

Maatschappelijke start ups

Maatschappelijke start ups zijn vormen van organiseren waarbij:

- De gemeente en andere maatschappelijke organisaties haar complexe

maatschappelijke vraagstukken inbrengt;

- Op basis waarvan mensen (uit alle lagen van de samenleving) met elkaar

vanuit gedeelde waarden tot een gezamenlijk perspectief kunnen komen, om vervolgens vanuit persoonlijke betekenisgeving dit perspectief met elkaar te realiseren, met als gevolg dat de complexe vraagstukken verdwijnen;

- Ondersteunt door zorg en welzijn organisaties voor de begeleiding

van mensen die volwaardig mee willen doen;

- Inhoudelijk ondersteunt door maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven

om met elkaar tot nieuwe en levensvatbare maatschappelijke functies te komen.

Maatschappelijke waarde en rendement van maatschappelijke start ups

1. Het voordeel van deze manier van organiseren is dat alle bewoners, alsmede de professionals van de gemeente, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven vanuit persoonlijke betekenisgeving samen werken aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Eenieder kan zijn persoonlijke en unieke bijdrage leveren. Onze ervaring heeft geleerd dat deze manier van werken tot veel meer plezier, energie, arbeidsvreugde en persoonlijke betrokkenheid leidt bij alle mensen die meedoen;

2. Een tweede voordeel is dat met deze benadering het gezamenlijke uitgangspunt de gedeelde waarden en het maatschappelijk perspectief zijn. De kloof tussen leef- en systeemwereld is hiermee op voorhand verdwenen. Het wordt daarmee mogelijk om veel effectiever en slagvaardiger samen te werken aan maatschappelijk perspectief met duurzame resultaten;

3. Een derde voordeel is dat eenieder zijn eigen unieke bijdrage kan leveren aan het grotere geheel. Daarmee kunnen er synergievoordelen ontstaan en wordt de samenwerking veel efficiënter en doelmatiger, met grote maatschappelijke besparingen als gevolg;

4. Een vierde voordeel van maatschappelijke start ups is dat het voor iedereen mogelijk wordt om volwaardig en binnen de eigen mogelijkheden bij te dragen, waarmee dus een enorme besparing kan plaatsvinden in de collectieve uitgaven van de overheid. Deze middelen weer besteed kunnen worden aan de ontwikkeling van de toekomstige samenleving zoals we deze met elkaar voor ogen hebben. Waardoor eenieder uiteindelijk weer vanuit persoonlijke betekenisgeving kan bijdragen in werk en leven en de balans in onze samenleving zich kan herstellen.

Startcondities en startenergie

Omdat het werken met maatschappelijke start ups om totaal andere vormen van financieren en organiseren en samenwerken vraagt, zijn bij aanvang de volgende inrichtingskenmerken van cruciaal belang. Het werken met maatschappelijke start ups vraagt om:

- Organisaties die voorwaarden bieden om mensen buiten bestaande kaders met elkaar tot nieuwe organisatievormen te komen;

- Moedige en gedreven mensen die vanuit persoonlijke betekenisgeving

(dus functie en organisatie overstijgend) willen bijdragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken;

- Tijd en ruimte om met en van elkaar te leren wat deze nieuwe vormen van

samenwerken en samenleven van ons vragen, om de resultaten met elkaar te kunnen verduurzamen en de werkende principes met elkaar te kunnen benutten voor maatschappelijke transformatie;

- Een ondersteunende structuur waarin mensen en organisaties met elkaar

tot deze nieuwe vormen, oplossingen, leerervaringen en werkende principes te kunnen komen.

Expertisecentrum De Lerende Samenleving

Vanuit deze behoefte aan, en noodzaak voor, deze ondersteunende structuur is gedurende deze transformatiereis het expertisecentrum De Lerende Samenleving ontstaan. De praktijk leerde namelijk dat mensen alleen vanuit persoonlijke betekenisgeving kunnen samenwerken als ze vanuit gedeelde waarden aan een gezamenlijk perspectief kunnen werken. Om dit mogelijk te maken heb ik Jan Hof gevraagd om met mij het Shared Value Centre op te richten. Vanuit dit Shared Value

Centre konden we met elkaar vanuit gedeelde waarden tot nieuwe maatschappelijke functies komen. En omdat er zowel bewoners als professionals van diverse

organisaties participeren bij het ontwikkelen van deze nieuwe functies, hebben we Geni Horstink gevraagd het gezamenlijke betekenisgevingsproces hierbij te geleiden. En om ervoor te zorgen dat deze nieuwe functies haar oorsprong blijven vinden in de persoonlijke betekenisgeving van mensen die meedoen, is Caroline Rijnbeek aangesloten om de betrokken mensen te geleiden bij hun persoonlijke betekenisgevingsproces. Tezamen vormen zij nu het expertisecentrum De Lerende Samenleving

Het expertisecentrum De Lerende Samenleving ondersteunt nu mensen gedurende de transformatiereis bij het leren werken vanuit persoonlijke betekenisgeving, het samen werken vanuit gedeelde waarden aan maatschappelijk perspectief en het met elkaar vorm en inhoud geven aan de maatschappelijke start ups. Waarbij Cosensis als kwartiermakende organisatie en ikzelf met mijn broedplaatsmethodiek gedurende het (eerste) transformatiejaar voor de gunstige randvoorwaarden zorgen.

Zelfrealisatie

Het resultaat van mijn eigen transformatiereis is dat ik nu vanuit mijn eigen passie, talenten en drijfveren mijn plek heb kunnen innemen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Ik kan nu precies doen waar ik goed in ben en wat ik graag doe. De afgelopen jaren heb ik mijn eigen netwerken ontwikkeld, en zijn er allemaal producten en diensten ontstaan die hierop aansluiten. Producten en diensten waar mensen vanuit gedeelde waarden met elkaar samenwerken aan een gezamenlijk maatschappelijk perspectief. Op basis van mijn eigen transformatiereis weet ik nu dus dat het daadwerkelijk mogelijk is dit lonkende perspectief te realiseren.

Persoonlijk hoop ik daarom dat dit boekje mensen helpt om meer vanuit persoonlijke betekenisgeving bij te dragen aan de samenleving. En organisaties kaders en aanknopingspunten biedt hoe hier de voorwaarden voor te bieden. Om samen op zoek te gaan naar nieuwe wegen richting een inclusieve samenleving met inclusieve arbeidsmarkt. Voelt u zich aangesproken, bent u geïnteresseerd of nieuwsgierig en wilt u ervaren hoe uzelf vanuit persoonlijke betekenisgeving een maatschappelijke start up kunt ontwikkelen of mogelijk maken? Dan nodigen we u graag uit in onze bronlocatie de Boecop voor een nadere kennismaking.

- Bartele Bouma

LEESWIJZER

Hierbij presenteren we Deel 1 van het boek: ‘Op weg naar een inclusieve samenleving met inclusieve arbeidsmarkt’. Over hoe mensen en organisaties samen kunnen werken aan maatschappelijk perspectief. Deel 1 van dit boek gaat over prototypes voor maatschappelijke start ups. Over hoe mensen en organisaties vanuit persoonlijke betekenisgeving en gedeelde waarden samen kunnen werken aan maatschappelijk perspectief. Samen werken aan maatschappelijk perspectief vraagt om circulaire en inclusieve manieren van organiseren, en om een voorwaardenscheppend systeem om dit soort lokale ecosystemen te ontwikkelen. In deel 2 beschrijven we hoe wij vanuit de Shared Value Company via broedplaatsen en de broedplaatsmethodiek hier de voorwaarden voor bieden.

Samenvatting deel 1:

Op basis van eigen ervaringen met de broedplaatsmethodiek hebben we meerdere prototypes van maatschappelijk start ups ontwikkeld. Maatschappelijke start ups zijn organisatievormen waarbij gemeenten, maatschappelijke organisaties en bedrijfsleven gezamenlijk de voorwaarden bieden met als oogmerk dat de betrokken mensen vanuit persoonlijke betekenisgeving samen kunnen werken aan maatschappelijk perspectief.

Met voor mensen het voordeel dat enerzijds de eigen passies, drijfveren, talenten en potentieel ontwikkeling weer centraal staan. En anderzijds dat mensen niet langer tegen elkaar in of langs elkaar hoeven te werken, omdat het perspectief nu centraal staat in plaats van eigen belangen of organisatiedoelen. Deze manier van samen werken geeft dus energie in plaats van dat er veel energie verloren gaat. En zorgt er tevens voor dat iedereen weer volwaardig mee kan doen, waardoor vele vraagstukken op het gebied van werkgelegenheid, armoede, eenzaamheid, nieuwkomers, jongeren etc. kunnen verdwijnen. Zo kan er met de ontwikkeling van maatschappelijke start

Organisaties hebben als voordeel dat binnen maatschappelijke start ups vele functies alsmede de hieraan gerelateerde tijd, geld en mensen gekoppeld kunnen worden, waardoor er dus per organisatie met veel minder geld veel meer resultaat geboekt kan worden. Maatschappelijke start ups zijn daarom ook geschikte voertuigen om financiële vraagstukken en personele problemen in organisaties op te lossen.

Waardoor ervoor organisaties dus ook weer meer ruimte gaat ontstaan om mensen in staat te stellen vanuit persoonlijke betekenisgeving aan maatschappelijke

vraagstukken te werken, waardoor er weer nieuwe maatschappelijke start ups kunnen ontstaan. Zo kunnen er weer nieuwe maatschappelijke start ups ontstaan en kunnen organisaties weer met elkaar de voorwaarden bieden voor een inclusieve samenleving met inclusieve arbeidsmarkt.

Samenvatting deel 2:

Werken met maatschappelijke startups vraagt samenwerking buiten de bestaande kaders. De maatschappelijke startups kennen nieuwe financiele modellen waarbij organisaties (en geld) vooral voorwaardescheppend zijn. En organiseerprincipes waarbij het benutten van potentieel en talenten van mensen in relatie tot het gezamenlijke maatschappelijk perspectief leidend is. Dit vraagt om transformatie van het ‘lineair en functioneel georiënteerde maatschappelijk systeem naar een meer circulair en inclusief ecosysteem.

Hiervoor hebben we het afgelopen jaar een voorwaardenscheppende structuur ontwikkeld. Vanuit het maatschappelijke projectenbureau Cosensis bieden we mensen en organisaties, via het inrichten van broedplaatsen, de voorwaarden om maatschappelijke startups te ontwikkelen. Met het expertisecentrum De Lerende Samenleving om mensen en organisaties buiten de eigen (organisatie)

kaders samen te leren werken aan maatschappelijk perspectief. In deel 2 beschrijven we deze ondersteunende structuur, de instrumenten, en de routekaart waarmee mensen en organisaties een eigen voorwaardenscheppend systeem kunnen ontwikkelen.

In dit eerste deel beschrijven we dus hoe mensen en organisaties met elkaar en vanuit eigen betekenisgeving complexe maatschappelijke vraagstukken kunnen transformeren in duurzame oplossingen. Door samen vorm en inhoud te geven aan de ontwikkeling van maatschappelijke start ups.

INDEX

Voorwoord 2

Leeswijzer 8

Deel 1

1 Broedplaatsmethodiek voor

maatschappelijke transformatie 12 2 Onze ondersteunende structuur

voor maatschappelijke transformatie 16

3 Prototypes voor maatschappelijke start ups 20

6 Ons ecosysteem van gedeelde waarden 54

8 Wie zijn wij 71

we met elkaar, aan de hand van complexe vraagstukken in de samenleving, kunnen transformeren naar een inclusieve samenleving met inclusieve arbeidsmarkt.

Voor de mensen die vooral nieuwsgierig zijn hoe meer van betekenis te kunnen zijn in werk en leven, raden we aan te starten met dit deel 1. Organisaties die op zoek zijn naar nieuwe wegen om complexe organisatie vraagstukken op te lossen en/of inzicht willen krijgen hoe we met elkaar tot meer duurzame resultaten in de samenleving kunnen komen, adviseren we te starten met deel 2. Deel 2 is reeds in pdf vorm beschikbaar.

Opbouw deel 1:

In het eerste hoofdstuk introduceren we de broedplaatsmethodiek als voertuig voor het oplossen van maatschappelijke vraagstukken vanuit persoonlijke betekenisgeving. In het tweede hoofdstuk beschrijven we hoe Cosensis en het expertisecentrum De Lerende Samenleving hierbij van betekenis kunnen zijn. In het derde hoofdstuk beschrijven we de prototypes van maatschappelijke start ups. Deze prototypes betreffen inclusieve organisatievormen voor het oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken. In het vierde hoofdstuk beschrijven we de motieven van professionals, directeuren, bestuurders die op ons pad zijn gekomen, om de ontwikkeling van deze maatschappelijke start ups mogelijk te maken. In hoofdstuk 5 beschrijven we de maatschappelijke business case per prototype. Hieruit blijkt dat deze maatschappelijke start ups niet alleen complexe vraagstukken oplossen, maar ook veel waarde toevoegen aan de lokale samenleving en tot enorme bezuinigen bij de overheid en het sociale domein zullen leiden. Waarmee het dus ook beantwoordt aan eventuele bezuinigingsdoelstellingen. In hoofdstuk 6 beschrijven we aan de hand van de onderliggende waarden per prototype, hoe deze waarden tezamen een waardenstelsel van een samenlevingsbrede ecosysteem vertegenwoordigen.

Een ecosysteem waarmee de kloof tussen leef- en systeemwereld in onze samenleving volledig kan verdwijnen, en daarmee dus ook alle maatschappelijke vraagstukken, als bijvoorbeeld opgeschreven in de diverse bestuursakkoorden van gemeenten. In hoofdstuk 7 beschrijven we hoe het transformatieproces met de broedplaatsmethodiek is opgebouwd. Hoe we in een kwartaal tijd een gezonde basis leggen op basis waarvan lokale mensen en organisaties hun eigen maatschappelijke start ups en ecosysteem kunnen ontwikkelen. Met een infographic van de invasieve exoten als voorbeeld.

1

BROEDPLAATSMETHODIEK VOOR MAATSCHAPPELIJKE TRANSFORMATIE

Samen streven wij naar een compassievolle samenleving met welzijn voor iedereen. Een samenleving waarin eenieder in staat wordt gesteld vanuit eigen talent, passie en drijfveer een bijdrage te leveren.

De afgelopen jaren zijn wij een transformatiereis begonnen om voor onszelf te ontdekken wat dit vraagt. Uit de verschillende ervaringen hebben we ons de broedplaatsmethodiek eigen gemaakt, waarmee we nu in staat zijn mensen en organisaties te begeleiden bij maatschappelijke en

persoonlijke transformatie.

Broedplaatsmethodiek

Met de broedplaatsmethodiek stellen wij mensen en organisaties in staat de krachten te bundelen voor het oplossen van complexe maatschappelijke en persoonlijke vraagstukken. Onze aanpak is gericht op het opnieuw organiseren van samenleven en samenwerken. In plaats van symptomen bestrijden of het probleem te verplaatsen, gaan we terug naar de basis om de balans te herstellen. Zo kan er een gezond en vruchtbaar ecosysteem ontstaan waarin mensen weer eigenaarschap kunnen nemen over hun leven en hun bijdrage in de maatschappij. Wil jij (met jouw organisatie) meer bijdragen aan het oplossen van vraagstukken in onze samenleving die je persoonlijk aan het hart gaan? Vind je daar momenteel in je werk, organisatie of leven te weinig

Waarom broedplaatsen?

Onze ervaring is dat zowel bewoners als professionals graag meer bij willen dragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. Initiatiefnemers in de

samenleving lukt het vaak niet de juiste mensen, organisaties en middelen bij elkaar te verzamelen. Waardevolle initiatieven staan namelijk helaas veelal op gespannen voet met de programma’s en prestatieafspraken van de te betrekken maatschappelijke organisatie(s). Hierdoor ontbreekt het bij professionals aan legitimatie, tijd en handelingsvrijheid te werken vanuit de bedoeling en de randvoorwaarden te bieden die nodig zijn deze initiatieven tot wasdom te laten komen. Het gevolg is dat, ondanks de goede intenties van alle betrokken mensen, de kloof tussen de initiatiefnemers die (maatschappelijke) vraagstukken willen oplossen en professionals die dit zouden willen faciliteren steeds groter wordt. Het verduurzamen van maatschappelijke initiatieven komt daardoor nauwelijks van de grond en maatschappelijke opgaven worden uiteindelijk steeds groter.

Het vraagt om een andere manier van samen werken en samenleven. Om samen te bouwen aan iets nieuws waar de vorm en uitwerking afhankelijk is van de betrokken mensen en hun talenten. Een proces waar mensen zich gezamenlijk eigenaar en verantwoordelijk gaan voelen, waardoor initiatieven tot wasdom kunnen komen, resultaten kunnen verduurzamen en complexe maatschappelijke en persoonlijke vraagstukken kunnen verdwijnen. Een proces van gelijkwaardigheid en partnerschap.

Onze broedplaatsen zijn ingericht om dit mogelijk te maken.

De afgelopen jaren heeft Cosensis in De Boecop een veilige broedplaats ontwikkeld, om mensen in staat te stellen met elkaar vanuit persoonlijke betekenisgeving en gedeelde waarden tot hernieuwde relaties te komen. Om samen tot duurzame oplossing te komen voor vraagstukken die mensen met elkaar verbinden en persoonlijk aan het hart gaan. Vanuit deze beweging is op basis van al onze ervaringen de afgelopen vier jaar tevens het expertisecentrum de Lerende Samenleving ontstaan. Vanuit dit expertisecentrum ondersteunen we mensen en

Binnen Cosensis en het expertisecentrum de Lerende Samenleving hebben we vanuit onze ervaring met eigen maatschappelijke initiatieven allerlei instrumenten, werkvormen en netwerken ontwikkeld, waardoor we nu mensen met ‘een gerust hart’

durven uit te nodigen en met ons mee op reis te gaan.

Uitnodiging

In dit introductieboekje geven we een inzicht in onze uitgangspunten en kaders en een overzicht van onze prototypes van maatschappelijke start ups. Ook geven we een overzicht van motieven om deel te nemen aan de ontwikkeling van maatschappelijke start ups. Aan het eind van het boekje staat hoe de start ups gezamenlijk ingebed worden in een overstijgend en omvattend ecosysteem van gedeelde waarden.

HERKEN JIJ JE IN EEN VAN DE MOTIEVEN OF PROTOTYPES VAN MAATSCHAPPELIJKE STARTUPS?

Dan nodigen wij jou graag uit om te onderzoeken of onze prototypes kunnen bijdragen aan het oplossen van complexe opgaven van jouw organisatie. En/of kan bijdragen aan jouw verlangen een bijdrage te leveren aan de ontwikkeling van een betere wereld om in te leven en te werken.

En weet: onze prototypes, motieven en ondersteunende

structuur dienen ter inspiratie en houvast, om je eigen

vormen te ontdekken en productief te maken.

Met onze ondersteunende structuur bieden we:

Een veilige en prettige plek met gunstige voorwaarden om met elkaar op een gelijkwaardige manier tot nieuwe samenlevingsvormen te kunnen komen. Met gunstige voorwaarden die ervoor zorgen dat mensen buiten de eigen organisatiekaders kaders vanuit eigen betekenisgeving op zoek kunnen gaan naar nieuwe mogelijkheden. Gunstige voorwaarden voor bewoners, ambtenaren, professionals en ondernemers. Wij bieden hiervoor in De Boecop een maatschappelijke broedplaats.

Een zorgvuldige begeleiding bij het ontwikkelen van deze nieuwe vormen van samenwerken en samenleven. Rekening houdend met de mogelijkheden en beperkingen van betrokken organisaties en behoefte aan veiligheid en persoonlijke

betekenisgeving van mensen. Het expertisecentrum De Lerende Samenleving helpt mensen deze nieuwe wegen met elkaar te vinden en te bewandelen.

Ondersteuning bij het ontsluiten van de werkende principes van deze getransformeerde manier van werken. En het helpen van de betrokken mensen om met elkaar tot een gezamenlijk ecosysteem te komen. Op basis waarvan nieuwe vormen deelbaar kunnen worden en resultaten kunnen verduurzamen.

Maatschappelijk projectenbureau Cosensis helpt om op basis van de werkende principes dit ecosysteem vorm en inhoud te geven.

Het voorlichten, voorbereiden en ondersteunen van mensen en organisaties via diverse leer- en ontwikkelarrangementen.

Zodat mensen en organisaties in staat zijn deze manier van samen leven en samenwerken ook op andere thema’s te benutten. Het expertisecentrum De Lerende Samenleving is met partners in gesprek om deze leer- en ontwikkelarrangementen vorm en inhoud te geven.

2

ONZE ONDERSTEUNENDE STRUCTUUR VOOR

MAATSCHAPPELIJKE TRANSFORMATIE

Vanuit maatschappelijk projectenbureau Cosensis en het expertisecentrum De Lerende Samenleving zijn wij de afgelopen jaren met diverse mensen en organisaties tot een sluitende ondersteuningsstructuur gekomen voor maatschappelijke transformatie. Welke we nu graag met de wereld willen delen. Om, als ecosysteem, mensen in staat te stellen meer vanuit persoonlijke betekenisgeving te leven en werken en organisaties in staat te stellen beter bij te dragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken.

1

2

3

4

ONZE PROTOTYPES

van maatschappelijke

start ups

3

PROTOTYPES VOOR MAATSCHAPPELIJKE START UPS

Hoe zou de samenleving er uit zien op het moment dat iedereen volwaardig mee kan doen op basis van eigen talent en potentieel? En hoe zouden organisaties er uit zien als werk- en organisatievormen altijd gericht zouden zijn op het ontwikkelen van maatschappelijke waarde?

Als iedereen mee kan doen, kan iedereen in eigen levensonderhoud voorzien. Wanneer dit kan op basis van eigen talent en potentieel, staat iedereen in zijn of haar kracht. En wanneer dan steeds het ontwikkelen van maatschappelijke waarde het uitgangspunt is, zal de balans in de samenleving zich herstellen en zullen maatschappelijke opgaven verdwijnen.

Wat vraagt dit?

In de hedendaagse samenleving nemen de maatschappelijke opgaven juist toe. Om deze tendens te doorbreken vraagt dit nieuwe vormen. Nieuwe vormen waarmee mensen in staat gesteld worden vanuit eigen kracht en talent en binnen de eigen mogelijkheden, volwaardig bij te dragen aan onze samenleving. Deze nieuwe vormen noemen wij maatschappelijke start ups. De mensen en organisaties die dit met elkaar mogelijk maken, vormen te samen een ecosysteem.

Een vliegende start met prototypes

Op basis van onze ervaringen met vele bewoners, professionals en

organisaties in onze broedplaats, hebben we het DNA ontdekt van deze nieuwe samenwerkingsvormen. De protoypes van deze maatschappelijke startups die we nu hebben zetten we in en delen we om het proces van maatschappelijke transformatie te versnellen en structureren. Met deze prototypes kunnen we dus mensen en organisaties in staat stellen de lokale maatschappelijke vraagstukken op vele thema’s aan te pakken en te laten verdwijnen. De prototypes dienen dus als voertuig voor het oplossen van complexe maatschappelijke vraagstukken en het ontwikkelen van lokale ecosystemen.

Doe je mee?

Wij nodigen u uit om mee te doen, om samen en met behulp van de prototypes een compassievolle samenleving te ontwikkelen; een samenleving waarbinnen we iedereen in staat stellen volwaardig mee te doen en bij te dragen aan het oplossen van maatschappelijke vraagstukken. In de Boecop hebben we hiervoor een maatschappelijke broedplaats ingericht om samen met bewoners en professionals deze prototypes verder vorm en inhoud te geven.

ONZE PROTOTYPES

VAN MAATSCHAPPELIJKE START UPS

Herbestemmen religieus erfgoed in

expertisecentrum de Lerende Samenleving

Veel religieus erfgoed staat leeg, is in verval en/of vraagt om herbestemming.

Een kerk is van oorsprong een gemeenschapshuis en daarmee bij uitstek geschikt te transformeren tot expertisecentrum de Lerende Samenleving, waarin we kunnen leren hoe we de compassievolle samenleving

met elkaar vorm te geven. Dit sluit aan bij mensen en organisaties om vanuit dit expertisecentrum de lokale maatschappelijke vraagstukken met elkaar op te lossen en vanuit de maatschappelijke besparingen het onderhoud te kunnen financieren.

Bestrijden invasieve plantensoorten

Invasieve soorten als de Japanse Duizendknoop en de Reuzenberenklauw is een groot probleem voor onze infrastructuur en biodiversiteit. Door hun agressieve groei vraagt dit om een samenlevings brede aanpak om voor een duurzame bestrijding te kunnen zorgen. Dit kan alleen in partnerschap met gemeente, bedrijven, bewoners en grondeigenaren. Dit stimuleert dat mensen en organisaties om met elkaar verantwoordelijkheid te gaan voelen en zorg te dragen voor de lokale werk en leefomgeving.

Buurten

Veel wijkcentra kennen exploitatieproblemen. Hierdoor kunnen bijvoorbeeld vrijwilligers geen vaste baan krijgen, terwijl ze wel van grote waarde zijn voor de wijk en de mensen. Dit is een belangrijk motief voor het ontwikkelen van lokale leef- en werkgemeenschappen in laagdrempelige ontmoetingscentra met een duurzaam en economische gezond perspectief. Daarbij is het de bedoeling om mensen die nu niet mee doen weer te bereiken door hen direct en actief te betrekken bij de samenleving en/of om in

gezamenlijkheid een sociaal weefsel in de samenleving te ontwikkelen. Niet voor de mensen, maar door de mensen. Waarbij vrijwilligers van wijkcentra betaald werk kunnen krijgen om deze wijkcentra te verduurzamen door samen te werken aan maatschappelijke opgaves. Dit is mogelijk als de maatschappelijke besparingen van deze beweging ten gunste mogen komen van de exploitatie.

Wereldkeuken

Mensen van diverse culturele achtergronden leven vaak naast elkaar, doordat ze elkaar niet kennen en niet begrijpen ontstaan onderling gevoelens van onveiligheid. Een wereldkeuken is een manier om mensen vanuit diverse culturele achtergronden met elkaar in contact te brengen. Daarnaast biedt het de mogelijkheid om mensen te leren om met weinig geld gezond te eten. Dit prototype biedt ruimte aan mensen die eenzaam zijn, in armoede leven, ongezonde levensstijl hebben of een passie voor koken hebben en hier hun werk van willen maken.

Wereldmaaltijdenbedrijf

Veel mensen leven ongezond en hebben geen geld voor gezond eten.

Het wereld maaltijdenbedrijf levert maaltijdpakketten voor minima met gezonde en lokale producten en multiculturele recepten uit de wijk.

Dit kan worden gecombineerd met ondersteunende kookworkshops vanuit de Wereldkeuken. Hiermee sluit het aan op mensen die voor weinig geld toch gezond willen eten en een gezonde levensstijl willen ontwikkelen.

Wereldgeschenkenbedrijf

Er zijn veel organisaties die in de kerstperiode van betekenis willen zijn voor hun eigen medewerkers als samenleving. Tegelijkertijd zijn er veel problemen op het gebied van afval, duurzaamheid en klimaat. Tezamen is dit een belangrijk motief voor het ontwikkelen van wereldgeschenken. Bijvoorbeeld uit restmateriaal van huishoudens in de wijk, met liefde gemaakt door wijkbewoners die voorheen niet mee konden doen. Aangevuld met een wereldreceptenboek welke voort kan komen uit de initiatieven van maaltijdenbedrijf en wereldkeuken. Met het afnemen van kerstpakketten dragen organisaties bij aan de ontwikkeling van een circulaire, duurzame en participatieve samenleving in hun eigen wijk.

Projectontwikkeling maatschappelijk erfgoed voor gebiedstransformatie

Veel wijken, grote steden en kleine kernen kennen diverse maatschappelijke problemen. Elk gebied heeft zijn eigen identiteit en waarden welke beter benut kunnen worden. Vanuit deze waarden kunnen mensen en organisaties tot een gezamenlijk perspectief voor hun gebied komen om alle maatschappelijke vraagstukken op te lossen.

Om vervolgens allerlei maatschappelijke start ups op maat te ontwikkelen, welke vervolgens gehuisvest kunnen worden in het hiervoor beschikbaar (te maken) maatschappelijk erfgoed/vastgoed. Dit prototype biedt ruimte aan mensen en organisaties om weer van betekenis te kunnen zijn voor hun eigen leef- en werkomgeving.

Meerdaags toerisme in krimpregio

De Randstad loopt over van toeristen. In lokale krimpgebieden, bijvoorbeeld op de Veluwe, is juist veel potentieel voor meerdaags toerisme. Alleen de aantrekkelijke voorzieningen hiervoor ontbreken veelal in kleine kernen. Als mensen en organisaties samen deze toeristische voorzieningen ontwikkelen zal zowel toerisme en economie, als werkgelegenheid in deze kleine kernen toenemen, wat bijdraagt aan het vitaliseren van de samenleving.

Werk

Creatief Jongerenbedrijf

Veel jongeren voelen zich niet thuis in de samenleving zoals we die nu georganiseerd hebben. Of kunnen hun creativiteit niet kwijt.

Het ontwikkelen van een creatief jongerenbedrijf aansluitend op de mindset en talenten van jongeren draagt bij om jongeren te laten ‘landen’ in onze samenleving. De creatieve producten dragen weer bij aan de transformatie van organisaties zodat jongeren hier beter kunnen ‘aarden’. Als gezonde uitvalsbasis om vorm en inhoud te geven aan een samenleving waarin een ieder volwaardig mee kan doen.

KENMERKEN VAN ONZE PROTOTYPES

- Ze creëren nieuwe werkgelegenheid - Veel nieuwe mensen kunnen aansluiten - Afgestemd op talenten van kwetsbare groepen - Voorzien van randvoorwaarden op maat - Duurzaam als maatschappelijke oplossing - Kostenbesparend in het sociaal domein

- Onderliggende waarden vormen een gezamelijk ecosysteem - Synergievoordelen binnen en tussen deze prototypes

- Biedt perspectief aan bewoners en professionals

ONZE MOTIEVEN

voor de ontwikkeling

van ecosystemen

4

ONZE MOTIEVEN VOOR DE ONTWIKKELING VAN ECOSYSTEMEN

In ons huidige maatschappelijk bestel kennen we vele maatschappelijke opgaven, waarbij als we er puur ‘functioneel’ naar kijken meestal geen duurzame oplossingen meer mogelijk zijn.

Denk bijvoorbeeld aan: leegstand van religieus erfgoed met enorme onderhoudsverplichtingen, jongerenproblematiek, vluchtelingenvraagstuk, langdurig werkloosheid, armoede/schulden, zorg en welzijn, krimpgebieden en groot stedelijke problematiek & achterstandswijken.

Het gevolg van deze functionele benadering is dat de professionals uit de organisaties die de opdracht hebben deze opgaven op te lossen steeds verder in de knel komen. Daarnaast zorgt dit ervoor dat de mensen in de samenleving die in de problemen zitten zich steeds vaker niet gehoord en begrepen voelen.

Transformatie van een functioneel systeem naar een ecosysteem

De prototypes in dit introductieboekje geven zowel deze mensen uit de samenleving als professionals van betrokken organisaties houvast om met elkaar tot nieuwe vormen te komen waarmee deze maatschappelijke vraagstukken en persoonlijke problemen wel duurzaam opgelost kunnen worden. Deze nieuwe vormen noemen we maatschappelijke start ups. Randvoorwaardelijk vraagt dit om het ontwikkelen van een ecosysteem.

Het grootste verschil tussen een functioneel systeem en een ecosysteem is dat het ecosysteem een levend systeem is. In een ‘levend systeem’ zijn in tegenstelling tot een ‘functioneel’ systeem de onderliggende waarden en persoonlijke betekenisgeving voelbaar en begrenzend en is de bedoeling leidend.

Onze ervaring heeft geleerd, dat achter elk functioneel probleem waarden schuilgaan die benut kunnen worden om het functioneel systeem te transformeren in een ecosysteem.

Vanuit een ecosysteem worden deze onbenutte waarden weer voelbaar.

Daarmee is het ecosysteem in staat deze waarden weer in ere te herstellen.

Functionele problemen die achter deze onbenutte waarden schuil gingen zullen dan als vanzelf weer verdwijnen.

Voordeel hiervan is dat de middelen die bedoeld zijn voor het oplossen van functionele problemen nu ingezet kunnen worden voor deze waardengedreven benadering. Dit vraagt om andere manieren van organiseren en financieren.

Zo krijgt geld een veel meer voorwaardenscheppende rol. Cosensis heeft deze manieren van organiseren en financieren de afgelopen vier jaar doorontwikkeld,

Vanuit onze ervaringen met deze manier van werken zijn we samen met betrokken bewoners, professionals, ondernemers en ambtenaren tot de volgende motieven gekomen, die kunnen helpen het gezamenlijk ontwikkelen van ecosystemen en maatschappelijke start ups mogelijk te maken. Deze motieven kunnen professionals van organisaties aanknopingspunten bieden om met elkaar tot andere vormen van organiseren en financieren te komen.

Herbestemmen leegstaand erfgoed

Veel gemeenten hebben te maken met leegstaand erfgoed. Een complex probleem omdat eigenaren steeds vaker geen oplossing zien op het gebied van exploitatie, klimaatbeheersing, renovatie(monument). Steeds meer gebouwen raken hierdoor in verval of verdwijnen zelfs. Tegelijkertijd kan dit erfgoed uitstekend benut worden om nieuwe werkgelegenheid te ontwikkelen gericht op het profileren van het dorp, stad, regio. Daarmee kan het herbestemmen erfgoed bijdragen aan gebiedstransformatie waar alle mensen en gebouwen van mee kunnen profiteren.

Jongerenproblematiek

Veel jongeren voelen zich niet thuis bij het huidige onderwijsstelsel en manier waarop onze samenleving is georganiseerd. Op het moment we onze samenleving meer vormgeven naar de mogelijkheden en ‘mindset’ van jongeren, zullen een hoop van deze problemen verdwijnen. Alsmede de afgeleide problemen in onderwijs, zorg en samenleving. Door jongeren in staat te stellen maatschappelijke start ups te ontwikkelen, doen jongeren weer volwaardig mee en kan het maatschappelijk systeem zich aanpassen en voorbereiden op de generatie van de toekomst.

Vluchtelingenvraagstuk

Om vluchtelingen in Nederland op een volwaardige wijze een tweede kans te bieden, blijkt in de praktijk erg lastig. Vluchtelingen weten als geen ander hoe belangrijk het is je veilig en thuis te mogen voelen in je eigen leefomgeving. Daarmee zijn zij voor lokale samenlevingen een perfecte thermometer om lokale samenlevingen te transformeren in compassievolle leef- en werkgemeenschappen. Vluchtelingen zijn daarom zeer geschikt voor de rol van community ontwikkelaar in maatschappelijke start ups, omdat ze uitstekend in staat zijn om aan te voelen wat het vraagt om je thuis en veilig te voelen. Als belangrijke voorwaarde om vanuit gedeelde waarden aan maatschappelijk perspectief te kunnen werken.

Langdurig werkloosheid

Voor veel mensen die langdurig werkloos zijn sluiten de talenten en potentieel niet aan op de beschikbare banen, waardoor werken van uit persoonlijke talenten onmogelijk is geworden. Langdurig werklozen weten dus hoe belangrijk het is om vanuit eigen passie en talent mee te mogen doen. Werklozen zijn dus bij uitstek geschikt om ons maatschappelijk systeem te helpen transformeren, naar een systeem waar functies weer aansluiten op de talenten, passies en drijfveren van mensen in plaats van andersom. Daarmee creëren we nieuw werk en dragen we tegelijkertijd bij aan de transformatie van ons maatschappelijk systeem.

Armoede/schulden

Mensen in die armoede/schulden voelen veelal schaamte en hebben een gebrek aan eigen waarde (ontwikkeld). Dit maakt het erg lastig om weer volwaardig mee te doen.

Omdat mensen met schulden en armoede weten hoe belangrijk het is om vanuit eigenwaarde volwaardig mee te mogen doen, kunnen zijn belangrijke thermometers worden voor organisaties die met elkaar de ambitie hebben een ieder in staat te stellen weer volwaardig mee te doen in onze samenleving. Deze mensen kunnen hier dus een belangrijke rol in vervullen. Daarmee herstelt de eigenwaarde bij deze mensen en kan via betaald werk ook de zelfredzaamheid hersteld worden.

Transformatie sociale domein

De zorg, welzijn, overheid is momenteel veel te duur, en tegelijkertijd zijn er veel bedrijven die heel veel geld verdienen en de wereld vervuilen. De gemeente/overheid is bij uitstek geschikt de ontwikkeling van maatschappelijke start ups mogelijk te maken, met als oogmerk dat bedrijven mee gaan investeren in het oplossen van de vraagstukken in het sociale domein. Waarmee de resultaten van het sociale domein kunnen verduurzamen, en zowel bewoners als professionals weer perspectief kunnen voelen. Deze maatschappelijke startups zullen als motor voor een samenleving in balans kunnen zorgen.

Krimpgebieden/grootstedelijk problematiek

Veel kleine kernen lopen leeg. Mensen die er wonen hebben lokaal geen

perspectief op werk, en mensen die er werken, wonen veelal niet in de kleine kern.

Daarmee ontbreekt het aan mensen en organisaties die zich met elkaar betrokken kunnen voelen. Ook in grote steden wonen en werken mensen veelal ‘anoniem’.

Waardoor de basis voor het bundelen van krachten voor het oplossen van problemen ontbreekt. Het ontwikkelen van maatschappelijke start ups zorgen weer voor deze lokale betrokkenheid, als basis om samen te kunnen werken aan het ontwikkelen van lokaal perspectief.

Achterstandswijken

Achterstandswijken kennen meestal vele werklozen, vluchtelingen, culturele verschillen, armoede, onveiligheid. Problemen welke vanuit een functionele

benadering niet meer op te lossen zijn. De mensen achter deze functionele problemen vertegenwoordigen te samen een rijkdom aan waarden die benut kunnen worden om de lokale samenleving weer meer in balans te brengen. Aan de hand van maatschappelijke start ups, die hier houvast bij kunnen bieden.

5

BUSINESS CASES

MAATSCHAPPELIJKE START UPS

Hieronder een korte uitwerking van de business cases van deze prototypes van maatschappelijke start ups. Tezamen leggen deze prototypes een gezonde basis voor een waardengedreven ecosysteem, waarbinnen een ieder vanuit persoonlijke betekenisgeving in staat gesteld wordt een

bijdrage te leveren. Zo kunnen alle mensen met elkaar van betekenis zijn en verantwoordelijkheid nemen voor in de wereld waarin we samen leven en samen werken.

Deze prototypes kunnen voor vele nieuwe banen zorgen, ook voor mensen die langdurig werkloos zijn. Deze mensen kunnen aan de hand van deze prototypes in co-creatie met vele bewoners en professionals maatschappelijke waarde genereren op diverse functionele thema’s.

Waardoor er duurzame oplossingen in beeld komen welke functioneel onmogelijk tot stand konden komen. Wat organisaties gaat legitimeren hun functionele middelen in te zetten voor waardengedreven oplossingen. Met als gevolg dat er vanuit diverse functies waardengedreven partnerschappen kunnen gaan ontstaan waarbinnen ieder slechts een deel betaalt en bijdraagt.

Met duurzame resultaten als gezamenlijke uitkomst.Het unieke van deze manier van werken is dus dat het, als gevolg van het werken vanuit een gezamenlijk ecoysteem, budgetneutraal tot stand kan komen. Omdat alle middelen in het ecosysteem blijven circuleren.

EIGENSCHAPPEN VAN ONZE MOTIEVEN

- Opgaven zijn te complex om functioneel op te lossen - Onderliggende waarden kunnen bijdragen aan

transformatie van onze samenleving - Iedereen kan weer volwaardig meedoen - De bedoeling komt weer in beeld

- Integraal management wordt weer mogelijk - Duurzame resultaten voor complexe opgaven via

maatschappelijke start ups en ecosystemen.

Maatschappelijke business case Prototype 1

HERBESTEMMEN RELIGIEUS ERFGOED

Complicatie

Veel religieus erfgoed is lastig her te bestemmen. Herbestemming, onderhoud en renovatie kost veel tijd en geld. Eigenaren kunnen deze investeringen vaak niet doen. Daarbij is in de panden klimaatbeheersing een probleem. Laat staan klimaatbeheersing op een energieneutrale manier. Het ontwikkelen van een gezond exploitatiemodel die ruimte biedt voor onderhoud en renovatie komt als gevolg van deze complexiteit niet tot nauwelijks van de grond. Hierdoor verpaupert erfgoed of komt leeg te staan, ondanks de verschillende subsidiemogelijkheden vanuit de overheid.

Onze oplossing

Het ontwikkelen van ecosystemen en maatschappelijke start ups vraagt om waardengedreven, prettige en gezamenlijke plek. Eigenlijk een plek buiten de

‘systeemwereld’ omdat binnen de systeemwereld eenieder al zijn ‘eigen belang’ en

‘eigen functie’ heeft. Religieus erfgoed is, gezien haar waardengedreven traditie en haar positionering buiten ‘de staat’, uitermate geschikt om met lokale partners te transformeren tot gezamenlijk leer- en ontwikkelcentra: lokale expertisecentrum De Lerende Samenleving. Om samen met deze partners een maatschappelijke broedplaats in te richten om ‘onder begeleiding van dit expertise centrum’ alle maatschappelijke vraagstukken in dialoog met elkaar op te kunnen lossen.

Maatschappelijke waarde

De identiteit van het voormalige ‘religieus erfgoed’, om als gemeenschap samen zorg te dragen voor de kwetsbaren, wordt hiermee in ere hersteld.

Daarbij kan ondersteunend aan de leer- en ontwikkelarrangementen van het expertisecentrum, de catering verzorgd worden door de brigade van de

wereldkeuken, met recepten van het wereldmaaltijdenbedrijf, en de kerstgeschenken kunnen op deze locatie uitgedeeld worden onder het genot van een hapje en een drankje. Waardoor deze ‘herbestemming’ zelf ook actief bijdraagt aan concrete oplossingen voor kwetsbare bewoners.

Maatschappelijk rendement

De exploitatie- en onderhoudskosten en renovatie kunnen als gevolg van deze partnerschappen gefinancierd worden uit het de efficiency voordelen van de afzonderlijke partners van dit ecosysteem, alsmede uit het maatschappelijk rendement en maatschappelijke besparingen die al deze maatschappelijke start ups teweeg brengen . Alleen de nieuwe werkgelegenheid die als gevolg van dit ecosysteem zal gaan ontstaan, zal al zorgen voor enorme besparingen binnen het sociale domein.

Duurzame resultaten

Vanuit het gezamenlijke expertisecentrum De Lerende Samenleving zullen de werkende principes van alle lokale maatschappelijke start ups ontsloten worden, met als oogmerk op andere lokale thema’s en in andere wijken vergelijkbare initiatieven/

maatschappelijke start ups te kunnen starten. Met vergelijkbaar maatschappelijk effect en vergelijkbaar financieel rendement. Hiermee kan het ecosysteem organisch groeien en voor balans zorgen in alle wijken en/of kernen.

Maatschappelijke business case Prototype 2

BESTRIJDING INVASIEVE PLANTENSOORTEN

Complicatie

Grondeigenaren lopen tegen het probleem aan dat een duurzame bestrijding van invasieve exoten om een integrale, continue en samenlevingsbrede aanpak vraagt.

Alleen bestrijden op eigen grondgebied biedt geen soelaas, omdat invasieve exoten het kenmerk hebben zich gemakkelijk te verspreiden en snel te groeien. Bestrijding vraagt daarom om een proactieve aanpak, waar het bij veel grondeigenaren (nog) aan ontbreekt. Als gevolg hiervan is het probleem op vele plekken zo groot geworden dat het ook de kwaliteit van de bodem (toplaag, biodiversiteit) en infrastructuur aantast (wegen, bouwkavels).

Oplossing

Een duurzame bestrijding van invasieve exoten vraagt om een benadering waarbij naast bestrijding ook het herstel en vitaliseren van de bodem onderdeel wordt van de aanpak. Dit vraagt om voorwaarden om deze aanpak te ontwikkelen. Via het inbrengen van bestrijdingsopdrachten door grondeigenaren en het betrekken van kennisnetwerken gericht op het vitaliseren van de bodem kan er een

inclusieve aanpak ontstaan, waarbinnen lokale hoveniers, bewoners, studenten en werkzoekenden met elkaar vorm en inhoud geven aan deze inclusieve manier van bestrijden en vitaliseren van de bodem.

Het functioneel bestrijden van invasieve exoten wordt zo onderdeel van een overstijgende aanpak. Een aanpak waarbij achtereenvolgens het ontwikkelen van een gezonde bodem, het ontsluiten en toepassen van beschikbare kennis bij het bestrijden, effectmeting van deze toepassingen, en het benutten van de werkende principes voor bewustzijnsontwikkeling van mensen en kennisdelen tussen organisaties, het hoger liggende doel is. Het bestrijden van de invasieve exoten

Maatschappelijke waarde

Op deze wijze ontstaat er vanuit het probleem van de invasieve soorten, een maatschappelijke start up, waarin mensen en organisaties samen werken aan een inclusieve maatschappelijke opdracht. Een maatschappelijke opdracht waarbij het combineren van bestrijden en bodemonderzoek, het ontwikkelen van lokale werkgelegenheid, het ontwikkelen van een samenlevingsbrede en integrale aanpak, het benutten van de resultaten voor bewustzijnsontwikkeling en kennisdeling, het betrekken van bewoners en studenten bij de uitvoering, het betrekken van grondeigenaren bij deze aanpak, hand in hand gaat.

Maatschappelijk rendement

Met deze manier van werken kunnen de middelen en netwerken voor bestrijding, bodemonderzoek, creëren werkgelegenheid, kennisdeling, bewustzijnsontwikkeling gebundeld worden waarmee er een gezonde basis (budget en draagvlak) voor de doorontwikkeling van een samenlevingsbrede aanpak. De besparingen als gevolg van het bundelen van tijd, geld en middelen vanuit deze diverse functionele achtergronden kunnen ingezet worden voor bewustzijnsontwikkeling en kennisdeling. Door het bundelen van de krachten in combinatie met het samen inzetten op preventie zullen de bestrijdingskosten per grondeigenaar enorm afnemen. En kan toekomstige schade aan bodem, infrastructuur, gezondheid en daaraan gerelateerde uitgaven voorkomen worden. Het werken aan al deze doelen tegelijkertijd maakt het weer aantrekkelijker voor grondeigenaren om mee te doen.

Duurzame resultaten

Op basis van de ervaringen met deze maatschappelijke start up, kunnen mensen en organisaties zich weer verantwoordelijk voelen voor respectievelijk een duurzame bestrijding van invasieve exoten, een gezamenlijk rentmeesterschap voor de natuur, en het gezamenlijk vitaliseren van de samenleving als totaal.

Maatschappelijke business case Prototype 3

BUURTEN

Complicatie

Gemeenten hebben steeds vaker te maken met wijkcentra waar het creëren van een gezonde exploitatie en betrekken van voldoende vrijwilligers lastig is. Ook wordt het contact maken met en betrekken van de mensen in de wijk steeds lastiger voor gemeenten. Laagdrempelige ontmoetingscentra in de wijk kunnen hierbij van grote waarde zijn.

Onze oplossing

We leiden lokale bewoners op tot community ontwikkelaars, die wijkbewoners via activiteiten in een laagdrempelige ontmoetingsplaats koppelen aan professionals.

Op basis van gezamenlijke dromen en potentieel van wijkbewoners pakken we de maatschappelijke opgaven van professionals aan.

Maatschappelijke waarde

• Problemen in de wijk worden sneller zichtbaar;

• Bewoners ontwikkelen een sterker netwerk en participeren meer;

• Via activiteiten leggen ze met elkaar een gezonde basis voor maatschappelijke startups;

• Perspectief op betaald werk neemt sterk toe in de wijk door ontwikkeling startups;

• Bewoners die we opleiden tot community ontwikkelaars hebben vanaf het begin betaald werk, wat belangrijk is voor verduurzaming van relaties en resultaten.

Maatschappelijk rendement

We besparen maatschappelijke kosten in het sociaal domein: bijstand, re-integratie, crisisinterventies, zorgkosten en fysieke domein: kosten van leegstand, verpaupering, renovatie enzovoorts. Daarnaast leveren de activiteiten van, voor en door bewoners veel maatschappelijke waarde op.

Duurzame resultaten

Dit rendement benutten we weer voor de salarissen van community ontwikkelaars en de exploitatie van het ontmoetingscentrum, waardoor de gezamenlijke plek alsmede het proces van waarde- en relatieontwikkeling in de wijk kan verduurzamen.

Maatschappelijke business case Prototype 4

WERELDKEUKEN

Complicatie

Veel mensen zijn gezien hun achtergrond en leefomgeving, niet in staat een gezonde levensstijl te ontwikkelen. Daarnaast voelen ze zich vaak eenzaam, leven in armoede, hebben geen werk, kunnen niet participeren of kunnen hun verhaal niet kwijt. Professionals met opgaven in de wijk kunnen op deze complexe thema’s geen duurzame resultaten boeken.

Onze oplossing

In de wereldkeuken stellen we mensen met diverse culturele achtergronden met passie voor koken in staat lekker, gezond, prijsbewust, en duurzaam te koken.

Bewoners, ondernemers, professionals van gemeente en maatschappelijke organisaties stellen we in staat om tijdens deze werelddiners, in de ‘huiskamer van Buurten’ met elkaar in contact te komen. De community ontwikkelaars betrekken bewoners met vraagstukken op het gebied van participatie, werk, armoede, eenzaamheid, gezonde levensstijl, leefomgeving, culturele diversiteit. Samen eten zorgt ervoor dat culturele verschillen worden overbrugd.

Maatschappelijke waarde

Deze wereldkeuken stelt de community ontwikkelaars van Buurten in de gelegenheid om bewoners vanuit diverse achtergronden en behoeften te betrekken, en geeft professionals de gelegenheid te ondersteunen op het gebied van participatie, armoede, eenzaamheid, afval, gezonde levensstijl, werk. Tijdens deze maaltijden kunnen relaties ontwikkeld worden en voorzichtige verkenningen gedaan worden om problemen op te lossen en perspectief te bieden.

Maatschappelijk rendement

Alle professionals werken, via deze werelddiners, autonoom aan eigen opgaven en tegelijkertijd ook synergetisch samen met professionals van andere opgaven. Kosten kunnen worden gedeeld en het bereik van deze manier van krachten bundelen in de wijk van is veel groter. Zo ontstaat er op een organische manier een wereldkeuken, waar bewoners een vaste baan aan kunnen gaan ontlenen, waarmee de wijkeconomie een impuls krijgt, en weer voor besparingen zorgt in het sociale domein.

Duurzame resultaten

Deze wereldkeuken kan uiteindelijk een vaste plek in de wijk krijgen in leegstaand erfgoed, bijvoorbeeld in combinatie met het lokale expertisecentrum De Lerende Samenleving. De wereldkeuken kan dan weer de catering kan verzorgen voor de leer- en ontwikkelarrangementen van het expertisecentrum.

Maatschappelijke business case Prototype 5

WERELDMAALTIJDEN BEDRIJF

Complicatie

Veel mensen die een ongezonde levensstijl hebben, hebben niet geleerd gezond te eten. Vaak ontbreekt ook het geld om gezond te eten. Een gevolg kan zijn dat ze zich hiervoor schamen. Dat kan weer leiden tot psychische problemen en vereenzaming.

Professionals met opgaven op deze thema’s kunnen geen duurzame oplossingen bieden op het moment dat perspectief en structuur voor deze mensen ontbreekt om weer zelfredzaam te worden.

Onze oplossing

Voor werelddiners worden meerdere gerechten gemaakt en geserveerd, vanuit diverse culturele achtergronden op een duurzame, prijsbewuste en gezonde manier met ondersteuning van diëtisten. Via kookworkshops, gegeven door gepassioneerde bewoners, leren we mensen deze gerechten zelf te maken. Door de ingrediënten, die komen van lokale groene ondernemers, hiervoor tegen concurrerende prijzen ( t.o.v. prijspakkers supermarkt) aan te bieden vanuit de laagdrempelige ontmoetingsplaatsen ontstaat er een lokaal wereldmaaltijdenbedrijf. Een bedrijf waar lokale groene ondernemers met gemeentelijke foodprogramma’s, community ontwikkelaars en bewoners samen werken aan een gezonde levensstijl in de wijk.

Maatschappelijke waarde

Gedurende het jaar zal vanzelf duidelijk worden welke maaltijden aanslaan in de wijk en zich lenen om zelf thuis te koken. Al dan niet ondersteund met kookworkshops.

Ook zal helder worden hoeveel bewoners mee zijn gaan doen en geïnteresseerd zijn om maaltijden pakketten af te nemen. Op het moment dit helder is kan een lokaal maaltijdenbedrijf ontwikkeld worden, waar weer wijkbewoners betaald werk aan kunnen ontlenen.

Maatschappelijk rendement

Op het moment bewoners daadwerkelijk gezonder gaan eten zal het foodprogramma een meer duurzaam effect kennen. Voor de groene ondernemers is dit een manier om in meerdere wijken een maaltijdenpakketten service te ontwikkelen. Waarbij op voorhand afspraken gemaakt worden, dat het werkgelegenheid biedt aan lokale bewoners en dat de winst geïnvesteerd wordt in de wijk.

Duurzame resultaten

Met deze manier van samenwerken kunnen mensen in de wijk weer gezond samen wonen en samen leven.

Maatschappelijke business case Prototype 6

WERELDGESCHENKEN BEDRIJF

Complicatie

Voor veel bedrijven is het jaarlijks weer een opgave om tot een origineel

kerstgeschenk te komen voor hun medewerkers. Het moet leuk zijn, verantwoord en meestal niet te duur. Vooral voor gemeenten zijn zwerfafval en duurzaamheid belangrijke maatschappelijke vraagstukken. En een complexe opgave dit duurzaam aan te pakken. Kerstpakketten genereren weer afval, wat weer niet aansluit op duurzaamheidsagenda.

Onze oplossing

De recepten van de wereldmaaltijden die gedurende het jaar geserveerd worden, verrijkt met het persoonlijke verhaal en passie van de koks uit de wijk, kan aan de basis kan staan van een ‘receptenboek’. Daarnaast zijn er altijd mensen in de wijk te vinden die van restafval mooie producten kunnen maken. En van oud papier en plastic de aankleding voor de wereldkeuken en verpakking voor het kerstgeschenk kunnen zorgen. Zo kan in samenwerking met de wijk een wereldgeschenkenbedrijf ontstaat met lokale ondernemers die voor meerdere bewoners betaald werk oplevert.

Maatschappelijke waarde

Een combinatie van deze producten kan als kerstgeschenk dienen voor medewerkers van gemeente, maatschappelijke organisaties, en bedrijfsleven die zich met

betreffende wijk of kern verbonden voelen. Waarbij de uitreiking van dit kerstgeschenk weer plaats kan vinden in de wereldkeuken en lokaal expertisecentrum de lerende samenleving, waarmee de recepten ook meteen geproefd kunnen worden. En mensen via hun kerstgeschenk bewust gemaakt worden, dat afval ook een geschenk kan zijn.

En organisaties dus in staat gesteld worden om op een laagdrempelige manier bij kunnen dragen aan de leefbaarheid in de eigen werkomgeving.

Maatschappelijk rendement

Het ‘vermarkten’ van deze kerstgeschenken maakt veel middelen vrij voor investering in de wijkeconomie, omdat de salariskosten en receptenboek kosten en geschenkkosten van dit bedrijf al betaald werden uit respectievelijk Buurten en Maaltijdenbedrijf en Wereldkeuken. Daarbij zorgen het maaltijdenbedrijf, geschenkenbedrijf en wereldkeuken en Buurten te samen voor minimaal 15 nieuwe banen, waarmee jaarlijks 300.000 euro op bijstand wordt bespaard, elk jaar weer.

Duurzame resultaten

Het prototype ‘geschenkenbedrijf’, in relatie met de andere prototypes, is een mooi voorbeeld van hoe gemeenten en andere maatschappelijk betrokken organisaties, via afnemen van kerstgeschenken, haar eigen middelen kan laten circuleren ten behoeve van het op gang brengen van een gezonde wijkeconomie.

Maatschappelijke business case Prototype 7

MAATSCHAPPELIJKE

PROJECTONTWIKKELING ERFGOED VOOR

GEBIEDSTRANSFORMATIE

Complicatie

De herbestemmingsproblemen die voor religieus erfgoed gelden, geldt voor veel meer (monumentaal) erfgoed. Eigenaren hebben veelal niet de intentie om tot een gezonde exploitatie te komen passend bij identiteit gebouw /perspectief regio. Of niet de tijd en middelen om in renovatie en energieneutraal doelen te voorzien. Veel gebouwen verdwijnen, kennen achterstallig onderhoud of hebben bestemmingen die niet aansluiten bij gebouw/dorp. De gemeente of rijk kan hier maar weinig aan doen.

Onze oplossing

Op het moment de onderliggende waarden van regio, dorp, wijk en mensen weer centraal komen te staan, zullen er nieuwe vormen van bedrijvigheid kunnen gaan ontstaan, welke wel aansluiten op dit profiel van het dorp/wijk. Deze maatschappelijke start ups kunnen landen in vastgoed/erfgoed wat hier geschikt gemaakt kan

worden. Door vooraf met lokale maatschappelijke partners te inventariseren wat per leegstaand erfgoed de mogelijke ‘waardengedreven herbestemmingen’ zijn, wat het ongeveer gaat vragen aan onderhoud en energieneutraal maken, en welke steun geboden kan worden voor de ondernemers die hier in willen gaan investeren.

Maatschappelijke waarde

Het samen werken aan het ontwikkelen van maatschappelijke waarde leidt dus tot maatschappelijke start ups waar mensen en organisaties vanuit persoonlijke betrokkenheid participeren. Met maatschappelijke waarde in termen van werkgelegenheid, herbestemming erfgoed, leefgenot, vitaliteit van de regio enzovoorts.

Maatschappelijk rendement

De herbestemmings- en renovatiekosten kunnen als gevolg van nieuwe werkgelegenheid en bedrijvigheid voor een groot deel gefinancierd worden uit het maatschappelijk rendement en maatschappelijke besparingen van deze maatschappelijke start ups. Alleen al de nieuwe werkgelegenheid die als gevolg van deze bedrijvigheid zal gaan ontstaan zal al zorgen voor enorme besparingen binnen het sociale domein.

Duurzame resultaten

Omdat mensen en organisaties nu vanuit persoonlijke betrokkenheid samen werken aan de ontwikkeling van maatschappelijke waarde zullen resultaten duurzaam zijn.

Hotel

Maatschappelijke business case Prototype 8

ARRANGEMENTENBEDRIJF MEERDAAGS TOERISME

Complicatie

De Veluwe kent prachtige bossen, rivieren, landgoederen en monumentaal erfgoed.

Veel toeristen komen hier fietsen en wandelen. De regio heeft een enorme potentie die vooralsnog onderbenut blijft. Toeristen geven op de Veluwe namelijk veel minder uit dan landelijk het gemiddelde uitgavepatroon. Dit komt vooral omdat in veel kleine kernen maar weinig te doen is. Elke toeristische ondernemer is daarom vooral druk met zijn eigen exploitatie op orde te krijgen en heeft maar weinig ruimte voor regioprofilering en/of het vraaggericht ontwikkelen van nieuwe toeristische activiteiten en voorzieningen.

Onze oplossing

Vanuit het gezamenlijk ontwikkelen van een toeristische start up wordt het echter mogelijk om de beschikbare verblijfsplaatsen van alle verblijfsaccommodaties te koppelen aan lokale meerdaagse arrangementen. Waarbij alle activiteiten in de regio gebundeld kunnen worden en per doelgroep kunnen worden aangeboden. Dit is ook een interessant aanbod en alternatief voor toeristen die nu nog in de overvolle randstad verblijven.

Maatschappelijk waarde

Als bezoekers meerdaags gaan verblijven op de Veluwe, gaat dit zorgen voor meer inkomsten. Wanneer een deel van deze inkomsten worden benut voor het ontwikkelen van meer bedrijvigheid, voorzieningen en een betere infrastructuur draagt dit bij aan het leefgenot van bewoners en beleving van toeristen. Daarmee draagt de regionale profilering ook bij aan het tegengaan van het krimpscenario. Door de lokale bewoners nauw te betrekken in het ontwikkelen van de bedrijven en voorzieningen.

Maatschappelijk rendement

Door de lokale bewoners en ondernemers in staat te stellen een impuls te geven aan de lokale economie, zullen de inkomsten uit toerisme stijgen en de kosten in het sociale domein navenant afnemen. Daardoor ontstaat er weer meer investeringsruimte voor het aantrekkelijker maken van de infrastructuur en het ontwikkelen van voorzieningen.

Duurzame resultaten

Door het bundelen van het potentieel van de regio en het ontwikkelen van

partnerschappen voor meerdaagse toeristische arrangementen, kunnen er duurzame resultaten geboekt worden, waar iedereen voordeel van kan genieten.

Maatschappelijke business case Prototype 9

CREATIEF

JONGERENBEDRIJF

Complicatie

Veel jongeren hebben moeite met de manier waarop onze samenleving is

georganiseerd. Ze kunnen hun passies, talenten en potentieel lang niet altijd kwijt in onderwijs, werk en samenleving. Het gevolg is dat gemeenten, onderwijs en jeugdzorg allerlei vraagstukken op het gebied van jongeren hebben die in onze huidige samenleving maar lastig zijn op te lossen.

Onze oplossing

Het werken vanuit maatschappelijke start ups en ecosystemen is gestoeld op andere paradigma’s, andere organiseermodellen en andere financiële modellen.

Met deze nieuwe manier van samen werken en samen leven kunnen overheden hun maatschappelijke opgaven oplossen. De begeleiding van ambtenaren, professionals, ondernemers en bewoners bij het ontwikkelen van partnerschappen vraagt om allerlei creatieve vormen ter ondersteuning hiervan. Met de ontwikkeling van een creatief bedrijf met jongeren kunnen we hierin voorzien.

Maatschappelijke waarde

Het creatief bedrijf werkt dus ondersteunend aan de ontwikkeling van ecosystemen, partnerschappen en maatschappelijke start ups. En biedt bij uitstek werkgelegenheid voor veel creatieve jongeren. We stellen daarbij de jongeren in staat de

werkzaamheden zoveel als mogelijk vanuit persoonlijke betekenisgeving in te vullen. Wat weer bijdraagt om de kloof tussen jongeren en onze ‘systeemwereld’ te overbruggen.

Maatschappelijk rendement

Omdat deze creatieve dienstverlening onderdeel uit maakt van de ontwikkeling van lokale start ups, kan ze worden gefinancierd uit de maatschappelijke besparingen die deze start ups teweeg brengen. Daarbij genereert het werkgelegenheid voor ‘creatieve jongeren’. En zorgt dus voor besparingen op het gebied van jeugdwerkloosheid, bijstand, en uitval jongeren.

Duurzame resultaten

Deze creatieve dienstverlening biedt met films en infographics, muziekworkshops etc. producten die resultaten zichtbaar, voelbaar en deelbaar maken. Dat zorgt ervoor dat resultaten van partnerschap ontwikkeling en maatschappelijke start ups kunnen verduurzamen en verbreden.

W

ONS

ECOSYSTEEM

van gedeelde waarden

6

ONS ECOSYSTEEM VAN GEDEELDE WAARDEN

De maatschappelijke business case van elk prototype is stand alone te ontwikkelen tot een maatschappelijke start up. Een maatschappelijke start ups waarvoor organisaties met elkaar de randvoorwaarden creëren, waarbinnen mensen vanuit diverse organisaties (waaronder bewoners) met elkaar vanuit persoonlijke betekenisgeving tot nieuwe producten en diensten kunnen komen. Producten en diensten welke zowel beantwoorden aan de persoonlijke betekenisgeving van de betrokken mensen als het duurzaam oplossen van complexe vraagstukken in de samenleving.

Onze prototypes als ‘waardendragers’ voor maatschappelijke transformatie

De prototypes zijn daarom ook uitstekende voertuigen voor maatschappelijke transformatie. Om als voertuig te kunnen dienen voor transformatie is het van belang dat mensen zich met elkaar verbinden op de onderliggende waarden en bedoeling van deze nieuwe maatschappelijke functies. Als mensen zich met elkaar leren identificeren aan de onderliggende waarden, zullen de afgeleide functies zich automatisch aanpassen als deze onderliggende waarden tot ontwikkeling komen.

En dat is precies waar het in onze samenleving vaak aan ontbreekt. Mensen identificeren zich met ‘functies’ van de betreffende maatschappelijke business case in plaats van met ‘de onderliggende waarden’. Aan de hand van de prototypes leggen we uit wat deze onderliggende waarden zijn.

De ontwikkeling van maatschappelijke start ups stelt mensen weer in staat zich met

‘de onderliggende waarden’ te verbinden, om vervolgens vanuit deze waarden met elkaar tot nieuwe functies te komen. Elke prototype is dus allereerst een voertuig om mensen in contact te brengen met de onderliggende waarden, de functionele uitwerking in een maatschappelijke start up is vervolgens aan de mensen die deze waarden delen. Zo ontwikkelen we via deze prototypes een waardengedreven samenleving met daarbinnen voor iedereen een unieke functionele plek en bijdrage.

Dit betekent dus dat er, afhankelijk van de mensen die er mee aan de slag gaan, bij elk van de 9 prototypes diverse functionele varianten mogelijk zijn.

Waarden prototype 1

Herbestemmen religieus erfgoed

Ons huidige maatschappelijke systeem biedt mensen helaas maar weinig ruimte om vanuit persoonlijke betekenisgeving vraagstukken duurzaam op te lossen.

Professionals worden hierin beperkt door de scope van de eigen organisatie en betrokken burgers lopen tegen dezelfde grenzen van de systeemwereld aan. Het herbestemmen van religieus erfgoed tot expertise centra De Lerende Samenleving biedt hiervoor een oplossingsrichting. Kerken zijn van oudsher ideale locaties om als gemeenschap zorg te dragen voor de (kwetsbare) medemens. In het verlengde hiervan kunnen experisecentra De Lerende Samenleving bewoners en professionals van organisaties in staat stellen om in partnerschap met elkaar tot duurzame oplossingen te komen voor de lokale maatschappelijke vraagstukken die hen persoonlijk en gezamenlijk aan het hart gaan.

Door dit met elkaar te doen, is meteen het eerste gezamenlijke succes een feit, namelijk het duurzaam herbestemmen van het betreffende religieus erfgoed in een maatschappelijke broedplaats om complexe persoonlijke en maatschappelijke vraagstukken in partnerschap en vanuit persoonlijke betrokkenheid met elkaar op te lossen. Hiermee krijgt religieus erfgoed dus een nieuw leven, en stellen we mensen, via deze herbestemming in staat, om samen betekenis te geven aan een betere wereld.