rapport 2994
Maarsbergen, Woudenbergseweg 22a – Sporthal SGM (Gemeente Utrechtse Heuvelrug)
Een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van proefsleuven
E. Mertens
Colofon
ADC Rapport 2994
Maarsbergen, Woudenbergseweg 22a – Sporthal SGM (Gemeente Utrechtse Heuvelrug) Een Inventariserend Veldonderzoek in de vorm van proefsleuven
Auteur: E. Mertens
In opdracht van: Scholengemeenschap Maarsbergen
Foto’s en tekeningen: ADC ArcheoProjecten, tenzij anders vermeld
© ADC ArcheoProjecten, Amersfoort, februari 2012
Niets uit deze uitgave mag worden vermenigvuldigd en/of openbaar gemaakt worden door middel van druk, fotokopie of op welke wijze dan ook
zonder voorafgaande schriftelijke toestemming van de uitgevers.
ADC ArcheoProjecten aanvaardt geen aansprakelijkheid voor eventuele schade voortvloeiend uit de toepassing van de adviezen of het gebruik van de resultaten van dit onderzoek.
Autorisatie:
N. Prangsma
ISSN 1875-1067
ADC ArcheoProjecten Postbus 1513 3800 BM Amersfoort Tel 033 299 8181 Fax 033 299 8180 Email info@archeologie.nl
Inhoudsopgave
Administratieve gegevens van het onderzoeksgebied 4
Samenvatting 5
1 Inleiding 7
1.1 Algemeen 7
1.2 Vooronderzoek 7
1.2.1 Bureauonderzoek 7
1.2.2 Booronderzoek 9
1.2.3 Advies 9
1.3 Doel van het onderzoek en onderzoeksvragen 10
1.4 Opzet van het rapport 10
2 Methoden 10
3 Resultaten 11
3.1 Fysisch geografisch onderzoek 11
3.1.1 Inleiding 11
3.1.2 Veldwaarnemingen 12
3.2 Sporen en structuren 13
3.3 Vondstmateriaal 13
4 Synthese 14
4.1 Algemeen 14
4.2 Beantwoording van de onderzoeksvragen 14
5 Waardering en selectieadvies 15
Literatuur 15
Lijst van afbeeldingen en tabellen 15
Bijlage 1: Sporenkaart met hoogtes 16
Bijlage 2: Puttenkaart met boorpunten 17
Bijlage 3: Sporenlijst 18
Bijlage 4: Fotolijst 18
Bijlage 5: Tekeningenlijst 18
Verklarende woordenlijst 19
Afkortingen in de database 21
Administratieve gegevens van het onderzoeksgebied
Provincie: Utrecht
Gemeente: Utrechtse Heuvelrug
Plaats: Maarsbergen
Toponiem: Woudenbergseweg 22a
Kadastrale gegevens: Kadastrale gem. Maarsbergen, sectie C, perceel 1692 Kaartblad: 32D
Coördinaten: 157.179/450.055
157.184/450.038 157.204/450.015 157.231/450.042
Projectverantwoordelijke: E. Mertens
Bevoegde overheid: Gemeente Utrechtse Heuvelrug Deskundige namens de bevoegde overheid: A. Luksen-IJtsma ARCHIS-onderzoeksmeldingsnummer (CIS-code): 49412
ADC-projectcode: 4131088 Complex en ABR codering: N.v.t.
Periode(n): N.v.t.
KNA versie: 3.2
Geomorfologische context: Gordeldekzandwelving NAP hoogte maaiveld: + 8,00 m NAP
Maximale diepte onderzoek: - 0,75 m –mv Uitvoering van het veldwerk: 17 november 2011
Beheer en plaats documentatie: Provinciaal Depot voor Bodemvondsten Utrecht
Beheer en plaats digitale documentatie: http://persistent-identifier.nl/?identifier=urn:nbn:nl:ui:13-7f33-3q
S
In ar Sp he
Bij ar be he ga
Tij he na
Do be on
Ta Pe Nie Mi Ro IJz Br Ne Me Pa Bro
amenvatti
opdracht van cheologisch o porthal SGM ( eeft een opper
j het voorafga cheologische esloten tot een et vaststellen v aafheid, conse
jdens het proe et onderzoeksg atuurlijk te zijn
oor de afwezig ehoudenswaar ntwikkeling.
abel 1. Overzic eriode
euwe tijd ddeleeuwen:
omeinse tijd:
zertijd:
ronstijd:
eolithicum (Jon esolithicum (Mi aleolithicum (O on: Archeologisch Bas
ing
Scholengeme onderzoek uitg
gemeente Utr rvlakte van ca
aande bureau- resten uit het n Inventarisere van de inhoud ervering) tenei
efsleuvenonde gebied. Daarv . Er werd gee
gheid van von rdig’ aangeme
cht van de ver
nge Steentijd):
idden-Steentijd ude Steentijd):
sis Register 1992
eenschap Maa gevoerd voor h
rechtse Heuve . 1030 m² en w - en booronde
Laat-Paleolith end VeldOnde delijke en fysie nde tot waard
erzoek is één van zijn er ach
n vondstmate
dsten en spor erkt. Het advie
rschillende (pr
d):
arsbergen hee het plangebied elrug), in kade
was deels beb
rzoek werd aa hicum tot de M erzoek, of IVO eke kwaliteit va destelling te ku
put aangelegd ht als recent of riaal gevonde
ren wordt het o es luidt dan oo
re)historische Tijd in jaren
eft ADC Arche d Maarsberge
r van gepland bouwd en dee
angetoond dat Middeleeuwen , in de vorm v an de vindplaa unnen komen.
d. Er werden n f subrecent te n.
onderzoeksge ok het plangeb
perioden.
eoProjecten ee n, Woudenber de nieuwbouw els met bomen
t er zich moge bevinden. Da van proefsleuv ats (aard, oud
negen sporen dateren. Eén
ebied als ‘niet bied vrij te gev
1500 - heden 450 – 1500 n 12 voor Chr.
800 – 12 voo 2000-800 voo 5300 – 2000 8800 – 4900 tot 8800 voor
en
rgseweg 22a – . Het plangeb n begroeid.
elijk aarom werd ven met als do
erdom, omvan
aangetroffen spoor bleek
ven voor verde
n na Chr.
– 450 na Chr.
or Chr.
or Chr.
voor Chr.
voor Chr.
r Chr.
– ied
oel ng,
in
ere
Affb. 1. Locatie vvan het onderzrzoeksgebied.
6
1 In
1.
In Inv Sp (af aa de de
He he pr
He on is De Bo
He Pr firm Ni
1.
In 22 ar on aa
1.2 He Te va ar
Op pla pla go lan me
W Ca Br cu
1 H
2 B 3 B
nleiding
1 Algeme opdracht van ventariserend porthal SGM, g
fb. 1). In het p angetoond dat e Middeleeuwe eze mogelijke
et plangebied et plangebied
oefsleuf aang
et veldwerk is nderzocht conf opgesteld.1 D e documentati odemvondsten
et veldteam be rangsma (seni
ma de Wit). C euwenhuijsen
2 Vooron verband met 2a – Sporthal S
cheologische nderzoek diend antasting of ve
2.1 Bureauo et plangebied en zuidwesten astgesteld omd
cheologische
p de archeolog angebied een angebied in ee ordeldekzandg
ndbouwopbre eldingen in he
Waarneming 26 a. 200 m ten z ronstijd gevon ultuur. Het is n
Huisman, 2011.
Beckers & de Jong Botman et al, 2009
een
Scholengeme Veldonderzoe gelegen te Ma plangebied za t zich op deze en bevinden. ( resten ernstig
heeft een opp is bebost. Het elegd met een
uitgevoerd op form het Prog Dit ontwerp is g
ie die tijdens h n van de provi
estond uit de v ior archeoloog Controle en coö n en J.W. Bees
nderzoek2 toekomstige o SGM heeft AD inventarisatie de te worden ernietiging van
onderzoek is op de Indic n van de bebou
dat hier laarpo resten onder
gische verwac middelhoge a en gordeldekz gebieden vana ngst van deze et onderzoeksg
6742
zuiden van het den en een ‘a iet bekend of
ge, 2011.
9, p. 54.
eenschap Maa ek (IVO) in de aarsbergen, W al een sportha
locatie moge (Zie voor perio g verstoren.
pervlakte van c t gebied ligt te n totale opperv
p 17 novembe ramma van E goedgekeurd d het IVO is verz incie Utrecht.
volgende pers g), Roy Machie
ördinatie van d stman.
ontwikkelingen DC ArcheoPro
in de vorm va uitgevoerd om n mogelijk aan
catieve Kaart v uwde kom is o odzolgronden
een plaggend
chtingskaart v archeologische zandgebied lig af de IJzertijd e geomorfolog
gebied:
t plangebied z atelier’ van laa dit een vuurst
arsbergen hee e vorm van pro Woudenbergse l worden gebo lijk archeologi odisering tabe
ca. 1030 m² e en zuiden van vlakte van 87
er 2011. In die isen (PvE), da door A. Lukse zameld, is ged
sonen: E. Mert els (senior vel documentatie
n in het plange ojecten in juli e
an een bureau mdat de nieuw wezige arche
van Archeolog op de IKAW e verwacht wor dek van 30-50
an de gemeen e verwachting gt.3 Er wordt in minder geliefd ische zone af
zijn twee vuurs tpaleolithische teenbewerking
eft ADC Arche oefsleuven uitg eweg 22a (gem ouwd. Voorond sche resten u el 1). De voorg
en is deels beb Maarsbergen
m2.
periode zijn d at door N. Huis en-IJtsma (Gem
deponeerd in h
tens (projectve ldtechnicus) e
en vondstverw
ebied Maarsbe en augustus 20 u- en booronde wbouwplannen
ologische rest
gische Waarde en hoge indica den. Bij dit bo
cm dikte bew
nte Utrechtse g vanaf het Laa n het bijbehore d zijn als vestig fnam. Dit corre
stenen pijlpun e vuursteenart gsplaats was o
eoProjecten ee gevoerd voor meente Utrech
derzoek (zie § it het Laat-Pa genomen bouw
bouwd. Het zu . In het gebied
de proefsleuve sman (ADC A meente Utrech het Provinciaa
erantwoordelij en B. de Wit (k werking is uitg
ergen, Woude 011 een eerst erzoek uitgevo zouden kunn ten.
en gekarteerd atieve archeo odemtype kunn waard gebleven
Heuvelrug he at-Paleolithicu ende rapport v gingsgebieden espondeert me
ten met weerh tefacten uit de of een nederz
en
het plangebie htse Heuvelrug
§1.2) heeft aleolithicum tot
wplannen zulle
uidelijke deel v d is een
en aangelegd ArcheoProjecte
htse Heuvelru al Depot voor
jke), N.
kraanmachinis gevoerd door
enbergseweg te
oerd. Dit nen leiden tot
als bebouwd.
logische waar nen
n zijn
eeft het um, omdat het vermeld dat
n, omdat dan et de ARCHIS
haken uit de e Federmesse zetting.
ed g)
t en
van
en en) ug).
st, M.
rde
t
de S-
er-
Af AR
W Ca (2 da La
AM Op ter en ee gr
fb. 2. Het plan RCHIS meldin
Waarnemingen a. 600 m ten z 6728) vermeld atering dus oo aat-Neolithicum
MK-terrein 473 p ongeveer 42 rrein met een n is ca. 1,1 m h en ‘urn’ aange
afheuvel een
gebied op de ngen binnen he
26728 en 267 zuidoosten van
d de vondst va k nog niet bek m B (2450-200
33 en waarnem 20 m ten zuidw
hoge archeolo hoog. In 1920
troffen met ee klokbeker van
Indicatieve Ka et onderzoeks
764
n het plangeb an een mogeli kend is. De tw 00 v. Chr.). De
mingen 26674 westen van he ogische waard was de zuide en onbekende n het Veluwe-t
aart van Arche sgebied.
ied zijn twee w ijke grafheuve weede waarnem
e spits is gevo
4, 27239 en 27 et plangebied
de. De grafheu elijke helft van
datering. In d type uit ca. 23
eologische Wa
waarnemingen el die nog niet
ming (26764) onden tijdens e
7242
is een grafheu uvel heeft een de grafheuve de jaren ’60 is 00 v. Chr. gev
aarden (IKAW
n bekend. Eén is onderzocht is een vuurste een veldkarter
uvel gevonden n diameter van el afgegraven e in het centrale vonden door d
W), en de
n waarneming t en waarvan d enen spits uit
ring.
n, een AMK- n ongeveer 16
en hierbij was e deel van de de landeigenaa
8
de het
6 m s
ar.
Na gr vie ee oo du is ma
On Op aa Ma wa be
On Op gr ge
1.2 In ev
Va de on in ov vo
Er in de ma aa
Al me op te bo be ma
1.2 Op he ve ga
a deze meldin afheuvel uitge er verschillend en latere heuv ok een scherf us in de Brons geweest. Dit w aaiveld heeft g
nderzoeksmel p ongeveer 80 angegeven va
aarsbergen. H aren volgens d eschermd tege
nderzoeksmel p ongeveer 10 afheuvels. De een verder ond
2.2 Boorond het plangebie ventuele bode
anwege de be e karterende fa nderzoek is he
het plangebie verwegend vuu ondstdichtheid
r zijn vijf boring de C-horizont eze fase onde
alen op 50 cm angetroffen me
s een intacte et een 15 cm pgeboorde gro onderzoeken otfragmenten e eschouwd als
aar kunnen oo
2.3 Advies p basis van he et westelijk dee eldonderzoek u aafheid, omva
g is in 1964 e evoerd onder l de lagen: het o
elophoging en uit de Bronstij stijd opgehoog wil zeggen da gelegen.
lding 10021 00 m ten noord
n een boorond Het centrale de de onderzoeke en bodemvers
lding 4814 000 m ten oos e grafheuvels b
derzoek op de
derzoek ed zijn grondb
mverstoringen
eperkte opperv ase van het in et systematisc ed voorkomen ursteen en aa
.
gen verspreid t. Dit was de v rzocht door de m –mv gestuit o et een duidelij
bodem werd a Edelmanboor ond is daarna op de aanwe en een fragme
secundaire in ok op natuurlij
et uitgevoerde el van het plan uit te voeren d ng, datering e
n 1965 een pr leiding van dh oorspronkelijk n de humeuze d en een vuur gd. Uit het ond t er geen graf
dwesten van h derzoek. Dit is eel van de eng ers nog wel in storingen.
sten van het pl bleken echter e locatie uitgev
oringen uitgev n. Dit is de ver
vlakte van het nventariserend h onderzoeke de archeologi rdewerk met e
over het plan verkennende f e opgeboorde op een puinpa
ke B-horizont
aangetroffen, z . Dit is de kart gezeefd over zigheid van a ent onbewerkt dicatoren: ze ke wijze in de
e bureau- en b ngebied (rond door middel va en conserverin
roefsleuvenon r. J Reusink.
e maaiveld, d e bovengrond.
rstenen schrab erzoek blijkt v fkuil is gegrave
het plangebied s in 1993 uitge g was verstoo ntact. De intact
langebied is e geen grafheu voerd.
voerd met als rkennende fas
plangebied is d veldonderzoe en van het plan sche resten; v een omvang v
gebied uitgev fase. De aanw grond te verb akket. In borin . Boringen 4 e
zijn de A-, AE terende fase e een zeef met rcheologische te natuursteen kunnen wijzen e bodem terech
booronderzoek dom boringen
an het aanlegg ng van archeol
nderzoek in de Het profiel van e heuvelopho
Tijdens het p bber gevonde verder dat het en maar dat h
d is in ARCHIS evoerd op de e rd geraakt, ma te delen zijn d
een booronder uvels te zijn ma
doel het bepa se van het inve
s de verkennen ek. Het doel v ngebied op he vindplaatsen m van 1000 m2 o
voerd met een wezigheid van brokkelen. In e gen 2 en 3 is en 5 waren tot
-, B- en BC- h en dit is uitgev een maaswijd e resten. Bij bo n aangetroffen n op menselijk ht gekomen z
k adviseerde A 1, 2 en 3) een gen van een p logische reste
e noordelijke h n de proefsleu ging uit het La roefsleuvenon en en wellicht i
centrale graf et graf op het
S een onderzo eng (oud akke
aar de delen d daarna planolo
rzoek uitgevoe aar stuifduinen
alen van de bo entariserend v
nde fase geco van de kartere et voorkomen v met een strooi of meer en een
7 cm Edelma archeologisch en rond boring een laarpodzo t in de C-horiz
horizont opnieu voerd bij boring dte van 3 mm oring 3 zijn twe n. De vondsten ke activiteiten
ijn.
ADC ArcheoP n inventarisere proefsleuf (IVO en te onderzoe
helft van de uf bestond uit
aat-Neolithicum nderzoek zijn is de grafheuv
een bodemgra oorspronkelij
oeksmelding ercomplex) va daaromheen ogisch
erd naar drie n en daarom i
odemopbouw e veldonderzoek
ombineerd me nde fase van van de mogel ing van n matig hoge
anboor tot 20 c he waarden is g 1 is meerder
olgrond ont verstoord.
uw bemonster gen 2 en 3. De
om de monste ee
n worden in het gebied,
rojecten om in end
O-P), teneinde eken.
m,
vel af ke
n
s
en k.
et dit ijk
cm in re
.
rd e ers
,
n
e
1.
Do vin va wa wo
In ba Pv
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
1.
Di Ar ge
Na on ge wo on ge
2 M
He aa lic tot
He ar ar ha vu on
Ve St gr
3 Doel va oel van het Inv ndplaatsen aa an de vindplaa aardering te k orden opgeste
het PvE zijn v asis van hetge
vE gesteld:
Zijn er spor conserverin Welke mate vondstcateg Wat is de ru verticaal/str Hoe ziet de Kan een rel wijdere omg Indien een o Indien geen hiervoor te
4 Opzet v t rapport betre rcheologie (KN epresenteerd,
a de samenva nderzoeksmet ebied en de be
orden in hoofd nderzoeksvrag egeven en een
Methoden
et onderzoek i angelegd met cht afgeweken
tale oppervlak
et vlak werd m cheoloog. De cheologische andmatig opge uurstenen arte nderzocht.
ervolgens wer tation (schaal ondsporen zij
an het onder ventariserend anwezig zijn en atsen (aard, ou unnen komen eld.
verschillende o een in de proef
ren en/of struc ngstoestand va eriaalcategorie
gorieën?
uimtelijke spre ratigrafisch?
e bodemopbou latie gelegd w geving?
of meer vindp n of slechts be
geven?
van het rapp eft een standa NA 3.2 -specif waarna de ee
atting en dit inl hoden in hoof eschrijving van dstuk 4 de con gen beantwoo n selectieadvie
is uitgevoerd c een totale opp van de locatie kte ook iets lag
machinaal met aanleg van he sporen bevon eschaafd. Zo w efacten. Het vla
rd het vlak en 1:50), waarbij n met de hand
rzoek en on VeldOnderzo n vervolgens h uderdom, omv
. Op basis van
onderzoeksvra fsleuven is aa
cturen aanwez an de sporen eën zijn aanwe
eiding van de a
uw eruit en kom worden tussen
laatsen zijn aa eperkte archeo
port
aardrapport zo ficatie VS05).
erste conclusie
eidende hoofd fdstuk 2. Hoofd n de aangetro nclusies van h rd. In hoofdstu es uitgebracht
conform de KN pervlakte van e van de proe ger dan de voo
een gladde b et vlak geschi nden. Geduren
werd er extra a ak en de stort
ieder spoor da om de 5m ee d gecoupeerd
derzoeksvra oek in de vorm
het vaststellen vang, gaafheid n de waarderi
agen gesteld.
angetroffen. De
zig? Zo ja, wat en structuren?
ezig en hoe is
archeologisch
mt dit overeen de betreffend
angetroffen: W ologisch resten
oals genoemd In dit rapport w es volgen.
dstuk volgt ee dstuk 3 besch ffen grondspo et onderzoek uk 5 tenslotte t.
NA 3.2. en het 87 m². Wegen efsleuf zoals vo orgestelde op
bak aangelegd edde laagsge nde de aanleg aandacht best werden ook m
aarin gefotogr en waterpasho
.
agen m van proefsleu
n van de inhou d, conserverin
ng dient uitein
Deze worden e volgende on
t is de aard, om
?
s de conserver
he resten, zow
n met het beel e vindplaats e
Wat is de waar n worden aan
in de Kwalitei worden de res
n omschrijving hrijft de landsc oren en het vo gepresenteer wordt de waa
t PvE. Tijdens ns de aanwez oorgesteld in h
pervlakte van
d onder begele wijs tot op het g werd het opg teed aan de m met behulp va
rafeerd en gete oogte werd be
uven is het be udelijke en fys g) teneinde to ndelijk een sel
n in dit rapport nderzoeksvrag
mvang, dateri
ringstoestand
wel horizontaal
d uit het vooro en bekende vin
rdering van de getroffen: wel
tsnorm Neder sultaten van h
g van de chappelijke ligg
ndstmateriaal rd en worden d ardering van de
s het IVO-p is igheid van en het PvE. Hierd
100 m² in het
eiding van een t niveau waari gravingsvlak m mogelijke aanw an een metaald
ekend met ee paald. Alle aa
epalen of er sieke kwaliteit ot een
ectieadvies te
t beantwoord o gen zijn in het
ng en
van de divers
als
onderzoek?
ndplaatsen in
e vindplaatsen ke verklaring
rlandse et onderzoek
ging van het . Vervolgens de
e vindplaats
één proefsleu kele bomen is door ligt de t PvE.
n senior KNA- in zich meteen
wezigheid van detector
en robotic Tota angetroffen
10
e
op
se
de
n?
is
uf s
n
al
W aa be
Af
3 R
3.
In 22 va pr
3.1 He Pl on Gl af
De be Ne de zo
4 B
Wegens de een angelegd. Het eschreven.
fb. 3. Sfeerbee
Resultaten
1 Fysisch dit hoofdstuk 2a – Sporthal S an literatuurge
oefsleuvenond
1.1 Inleiding et Kwartair be
eistoceen beg ngeveer 9.700
lacialen (relati .
e laatste twee epalend gewee ederland. In ee e zogeheten st o’n stuwwal, de
Beckers & de Jong
nduidige opbou putprofiel is g
eld tijdens de
h geografisc wordt de opb SGM (gemeen
gevens, inform derzoek.
g4
staat uit twee gon ongeveer 0 v. Chr. Gedu ef koude perio
glacialen of ij est. Tijdens de en aantal fase tuwwallen gev e Utrechtse H
ge, 2011, p. 10.
uw van het pu gefotografeerd
aanleg van pu
ch onderzoe ouw en genes nte Utrechtse matie verkrege
geologische p 2,4 miljoen ja rende het Ple oden) en inter
jstijden zijn vo e voorlaatste i en werden oud vormd. Het pla
euvelrug.
utprofiel zijn tw d en getekend
ut 1.
ek
se van het pla Heuvelrug) be en bij het voor
periodes, het ar geleden en istoceen scho rglacialen (rela
oor de geologis ijstijd, het Saa dere rivierafze angebied bevi
wee profielkolo (op schaal 1:2
ngebied Maar esproken. Hie ronderzoek en
Pleistoceen e n duurde tot he ommelde de ge atief warmere
sche opbouw alien, bereikte ettingen door h ndt zich op de
ommen van ee 20) en vervolg
rsbergen, Wou erbij wordt geb
n het uitgevoe
n het Holocee et begin van h emiddelde tem
perioden) wis
van het onder het landijs Mi het ijs opgestu e noordoostelij
en meter bree gens
udenbergsewe bruik gemaakt
rde
en. Het het Holoceen,
mperatuur.
sselden elkaar
rzoeksgebied dden-
uwd en werden jke rand van
d
eg
r
n
Tij wa he tot be om wa
Tij be lan Fo me ov
He La va (E bo C- cm
Af Af
3.1 Tij be de
5 D 6 S 7 D
jdens het koud as het landsch et onderzoeksg t matig grof za ehoren tot het mgeving van h aarschijnlijk op
jdens het Holo eperkt tot loka
ndduinen ten z ormatie van Bo enselijk ingrijp verbeweiding,
et meest voork aarpodzolgron an boven naar E-horizont), ee odem is ontsta -horizont zijn g m dik) omdat b
fb. 4. ↑ Profielk fb. 5. → Profie
1.2 Veldwaa jdens het proe estudeerd, ten e (geologische
De Mulder et al 20 Stichting voor Bod De Mulder et al, 20
dste gedeelte hap als gevolg gebied onder and afgezet w Laagpakket v het plangebied p een dekzand
oceen, het hui le verstuiving zuidoosten va oxtel, Laagpak pen in het land ontbossing en
komende bod den zijn grond r beneden uit d n inspoelingsh aan doordat hu gespoeld. Bij l bij deze grond
kolom 1 met r elkolom 2 met
arnemingen efsleuvenonde
einde een bee e) opbouw en
003, p. 346.
emkartering, 1982 003, p. 349.
van het Weic g van een zee invloed van o orden. Deze a van Wierden e d zijn enkele d
drug.
idige tijdvak, b van het aanw an het plangeb kket van Koot dschap en von n het afplagge
emtype in de den waarin ee de humushoud horizont (B-ho umus en ijzer aarpodzolgron en de bodem
rechts de vers een kolomopn
erzoek is de p eld te verkrijge genese van h
2.
hselien (onge r koud en droo verheersende afzettingen, di en zijn onderde
ekzandruggen
bleef de geolo wezige dekzan bied, waarvan
wijk.6 De vers nd vooral plaat en van heideve
omgeving van en podzolbode dende boveng orizont) en het
uit de A- en E nden is de hum
is verrijkt met
toorde zone a name van het
rofielopbouw v en van de bod et plangebied
veer 20.000 ja og klimaat we e noordwesten
e ook wel dek eel van de For n gevormd en
gische activite d. Er ontstond de afzettinge stuiving was vo
ts in de Late M elden.7
n het plangebi em is ontwikke grond (A-horiz t uitgangsmate E-horizont in de
mushoudende t potstalmest.
aan de noordzi t eenduidige p
van de sleuf g demopbouw, d
.
aar geleden), inig begroeid.
nwinden een p kzand worden rmatie van Bo ook het plang
eit in het onde d een grillig re n worden gere ooral een gevo Middeleeuwen
ed zijn laarpo eld. Dit beteke zont), een uitsp
eriaal (C-horiz e B-horizont e e bovengrond
ijde van de pu utprofiel.
gedocumentee de gaafheid va
de laatste ijsti Hierdoor kon pakket zeer fijn
genoemd, oxtel.5 In de gebied ligt
rzoeksgebied liëf van lage ekend tot de olg van n door
dzolgronden.
ent dat de bode poelingshorizo zont) bestaat.
en de top van matig dik (30-
ut.
erd en an de bodem e
12
ijd, in n
em ont De de -50
en
W aa (o de
On ge za he
In tot he on
He wa pr
Bo A- ee
3.
Tij (su
Aa aa ve wo
In en (su be
3.
Tij
Af
Wegens de een angelegd. Dez p schaal 1:20 elen van het p
nderin het pro eïnterpreteerd and dat niet aa et moedermate
de top van he t roodbruine k eeft oorspronk nderkant hierv
et bovenste pa aarschijnlijk op oefsleuf was e
ovenaan bevin -horizont. De A en opeenhopin
2 Sporen jdens het onde ub)recente ve
an de noordzij anleggen van erstoorde zone
orden door de
de zuidelijke n sterk verrom ub)recente me estempeld wor
3 Vondst jdens het onde
fb. 6. Coupe v
nduidige opbou ze kolommen z ) en vervolgen rofiel.
ofiel bevindt zic als dekzand v an bodemvorm eriaal, ook we
et moedermate kleur. Dit is de kelijk een uitsp an was nog zi
akket bestaat pgebracht is b een verstoring
ndt zich een d A-horizont is h ng van gehum
n en structur erzoek zijn ne erstoringen.
de van de pro kabels en leid e werden ook e scholengeme
helft van de p melde lichtgrij engpakket in h rden.
tmateriaal erzoek is geen
van één van de
uw van het pu zijn handmatig ns beschreven
ch een pakket van het Laagp ming onderhev l de C-horizon
eriaal is ijzer g 10 tot 17 cm poelingshorizo ichtbaar in be
uit een 20 cm bij de bouw va g ontstaan bij d
onkerbruine, m hier de laag die mificeerd organ
ren
egen sporen a
oefsleuf bevon dingen ten beh nog tweekab eenschap.
roefsleuf bevo js-gele vulling het putprofiel e
n vondstmate
e zuidelijk gele
utprofiel zijn tw g opgeschaafd n. De kolomop
t matig fijn, zw pakket van Wi vig is geweest nt genoemd.
gespoeld en d dikke inspoeli ont of E-horizo ide profielkolo
m dikke mengla n het scholen de aanleg van
matig humeuz e door proces nisch materiaa
angetroffen. H
nd zich een ve hoeve van het els/leidingen a
onden zich oo . Deze vulling en de sporen
riaal aangetro
egen kuilen.
wee profielkolo d, ingekrast, g pnames zijn ge
wak siltig, kalkl erden binnen heeft een lich
daardoor heeft ngshorizont o nt gelegen me ommen.
aag van geel e complex. Aan n enkele kabel
ze bovenlaag d ssen aan het o al is vermengd
Het gaat om ee
erstoorde zone vlakbij gelege aangetroffen d
k vijf kuilen. A g was eerder o kunnen daard
offen.
ommen van ee gefotografeerd edaan in repre
loos zand. Dit de formatie va htbruine tot ge
t het zand een of B-horizont. H
et een lichtgrij
en grijs zand ( de noordelijk ls en leidingen
die geïnterpre oppervlak is ge d met de miner
en natuurlijk s
e veroorzaakt en schoolcomp die nog steeds
Allen hadden d ook al opgeme door ook als (s
en meter bree d en getekend
esentatieve
pakket is an Boxtel. Het ele kleur. Dit is
n donkerbruine Hier bovenop
ze kleur. De
(Afb. 5) die ke zijde van de
n (Afb. 4).
eteerd wordt a evormd, waarb rale fractie.
spoor en acht
door het plex. In de s gebruikt
dezelfde losse erkt in het sub)recent
d
t s
e
e
ls bij
e
4 Sy
4.
De hu he
He ar mi ge pe
4.
De op
1.
Tij en ve pr ve me 2.
De 3.
Aa on 4.
In B- en ge sc 5.
Tij wo 6.
Tij 7.
On va he ar
ynthese
1 Algeme e verwachting uidige onderzo et plangebied.
et plangebied cheologische iddelhoge arc eeft geen uitslu ercelen.
2 Beantw e onderzoeksv p basis van de
Zijn er spor conserverin jdens het onde n acht sporen erstoorde zone roefsleuf werde errommelde lic
engpakket in h Welke mate vondstcateg eze vraag kan
Wat is de ru stratigrafisc angezien enke nderzoek.
Hoe ziet de het vooronde -horizont. Dez n E-horizont. B ele lagen fijn z cholencomplex
Kan een rel wijdere omg jdens het onde orden met bek
Indien een o jdens het onde Indien geen hiervoor te ndanks dat de an het nabijgel elemaal verkla rcheologische
een
en die op gron oek worden aa
kan op de bel verwachting.
heologische v uitsel over de
woording van vragen die in h e bevindingen
ren en/of struc ngstoestand va
erzoek zijn ne van (sub)rece e door de aanl en ook nog vij chtgrijs-gele vu
het putprofiel eriaalcategorie
gorieën?
n niet beantwo uimtelijke spre ch?
el (sub)recente
e bodemopbou erzoek werd in ze is ook herke
Bovenop de B- zand. Waarsch
x.
latie gelegd w geving?
erzoek zijn ge kende vindplaa
of meer vindp erzoek zijn ge n of slechts be
geven?
e oorspronkelij legen scholen aren. De omge verwachting v
nd van het voo angepast. Er z
leidsadvieskaa De omgeving verwachting va aan- of afwez
n de onderz het Programm van het proefs
cturen aanwez an de sporen egen sporen g ente oorsprong
leg van enkele jf kuilen opgem ulling. Deze vu en deze spore eën zijn aanwe
oord worden w eiding van de a
e sporen werd
uw eruit en kom n boringen 2 en
end tijdens he -horizont bevo hijnlijk is dit op
worden tussen
een vindplaats atsen in de om
laatsen zijn aa een vindplaats eperkte archeo
jke laarpodzol ncomplex kan eving van het p vanaf het Laat
oronderzoek z zijn nauwelijks
art worden aa van het plang anaf het Laat- zigheid van arc
zoeksvragen ma van Eisen z sleuvenonderz
zig? Zo ja, wat en structuren?
gedocumentee g. Aan de noo e kabels en le merkt. Deze h ulling was eer en kunnen daa
ezig en hoe is
wegens de afw archeologisch
den aangetroff
mt dit overeen n 3 een laarpo t proefsleuven ond zich een 1 pgebracht bij d
de betreffend
sen aangetroff mgeving.
angetroffen: W sen aangetroff
ologisch resten
lbodem een n dit de afwezig plangebied blij t-Paleolithicum
zijn gesteld, ku s archeologisc
angemerkt als gebied blijft ec Paleolithicum.
cheologische
n
zijn gesteld, zu zoek.
t is de aard, om
?
erd. Het gaat o ordzijde van de eidingen. In de hadden allen e rder ook al opg
ardoor ook als s de conserver
wezigheid van he resten, zow
fen, is deze vr
n met het beel odzolgrond aa nonderzoek, z 10 cm dik men de bouw van h
e vindplaats e
fen. Er kan dan
Wat is de waar fen.
n worden aan
egatieve impa gheid van arch ijft daarom een m.
unnen op basi he indicatoren
een locatie m chter een gebi . Het onderhav
resten in nabi
ullen hier word
mvang, dateri
om een natuur e put bevond z e zuidelijke hel een losse en s gemerkt in het s zodanig best ringstoestand
archeologisch wel horizontaal
raag niet relev
d uit het vooro angetroffen me zij het met een
ngpakket van l het nabijgelege
en bekende vin
n ook geen re
rdering van de
getroffen: wel
act heeft geke heologische re n gebied met
is van het n aangetroffen
met een lage ed met een vige onderzoe ij gelegen
den beantwoo
ng en
rlijke verkleurin zich een lft van de sterk
t (sub)recente tempeld word van de divers
he vondsten.
als verticaal/
vant voor dit
onderzoek?
et een duidelijk n verstoorde A
lichtgrijze en en
ndplaatsen in
elatie gelegd
e vindplaatsen
ke verklaring
nd bij de bouw esten niet
een middelho 14
n in
ek
ord
ng
e en.
se
jke -
de
n?
is
w oge
5 W
Tij he pla pla
He vo aa hie zo
Li
Be bu bo Bo be De on Hu Ma Am
St Am
Li
Af Af
Af Af Af Af
Ta
Waardering
jdens het arch et plangebied
angebied gee angebied vrij t
et is niet gehe oorkomen. Mo angetroffen, da
ervan melding oals gangbaar
iteratuur
eckers I.S.J. &
ureauonderzoe ooronderzoek,
otman A., de J eleidsadvieska e Mulder, E.F.
ndergrond van uisman, N. (20 aarsbergen, S mersfoort.
tichting voor B mersfoort, Wa
ijst van af
fb. 1. Locatie v fb. 2. Het plan
ARCHIS fb. 3. Sfeerbee fb. 4. ↑ Profielk fb. 5. → Profie fb. 6. Coupe v
abel 1. Overzic
g en selec
heologische pr bevinden. Het n behoudensw te geven voor
eel uit te sluiten chten er tijden an is de uitvoe g te maken bij bij de bevoeg
& de Jong N. ( ek en Inventar
ADC rapport
Jonge N. & va aart voor de ge
.J., Geluk M.C n Nederland, G 011), Program Sporthal Schol
Bodemkarterin ageningen.
fbeeldinge
van het onderz gebied op de meldingen bin eld tijdens de kolom 1 met r elkolom 2 met
van één van d
cht van de ver
ctieadvies
roefsleuvenon t is dan ook ni waardige vind verdere ontw
n dat buiten h ns de gepland erder verplicht de minister va gde overheid (
2011), Sporth riserend VeldO
2821, Amersf
n der A S.J.H emeente Utre C., Ritsema I., Geologie van N
mma van Eisen lenGemeensc
g (1966) Bode
en en tabe
zoeksgebied.
Indicatieve Ka nnen het onde
aanleg van pu echts de verst een kolomopn de zuidelijk gel
rschillende (pr
nderzoek is ge et mogelijk ee plaats is aang wikkeling.
et onderzocht e werkzaamh t om conform an Onderwijs, (gemeente Utr
hal ScholenGe Onderzoek in
foort.
. (2009), De a chtse Heuvelr Westerhof W Nederland, de
n van de locat chap Maarsber
emkaart van N
ellen
aart van Arche erzoeksgebied
ut 1.
toorde zone a name van het legen kuilen.
re)historische
ebleken dat er en waardering getroffen, luidt
te gebied toch eden toch arc het artikel 53 Cultuur en W rechtse Heuve
emeenschap M de vorm van e
archeologische rug, ADC-Heri
.E. & Wong Th eel 7, Groninge
tie Utrecht, Utr rgen (SGM), A
Nederland: sch
eologische Wa d.
aan de noordz eenduidige p
perioden.
zich geen vin uit te voeren.
het advies da
h nog archeolo cheologische w
van Monumen Wetenschap, of
elrug).
Maarsbergen ( een verkennen
e verwachting tage rapport 3
h.E. (red.) (20 en/Houten.
rechtse Heuve ADC PvE num
haal 1:50.000,
aarden (IKAW
ijde van de pu utprofiel.
ndplaats(en) in . Omdat in het an ook het
ogische resten waarden word ntenwet 1988 f anderszins
(SGM). Een nd en karteren
s- en 33, Amersfoor
003) De
elrug, mmer 11-043,
, Blad 32 Wes
W), en de
ut.
n t
n en
nd
rt.
st
B ijlage 1: S Sporenkaaart met hoogtes
16
B
449950450000450050450100450150
ijlage 2: P
Valke nheid
157100
Legenda
Grens Proefs 000000000
Puttenkaar
de
157150
van het plangebied leuf
50 m50 m 50 m50 m50 m50 m50 m50 m50 m
rt met boo
Scho Maa
111111111
15
Bo
orpunten
olenG eme en arsb erge n
444444444 555555555 222222222
333333333
57200
oorpunt
nsch ap
157250 157300
© ADC
© ADC
© ADC© ADC© ADC© ADC© ADC© ADC© ADCC 2011C 2011C 2011C 2011C 2011C 2011C 2011C 2011C 2011
B
PUT
1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1 1
B
B
F
Ca B
ijlage 3: S
PUT VLAK SPOOR
1 998 1 999 1 999 2 1 999 3 1 999 4 1 999 5 1 999 6 1 999 104 1000 104 1100 104 1200 104 1500 104 4000 104 4400 104 4500 104 5000
ijlage 4: F
ijlage 5: T
Fotonr Put V
1 1
2 1
3 1 1
4 1 1
5 1
ategorie
Sporenlijst
VULLING Nevenkleur Licht/donker
1
1 BR MIDD 2 BR MIDD 3 BR MIDD 4 BR MIDD 5 BR MIDD 6 BR MIDD 7 BR MIDD 1
1 GR LICH 1
1 BR DON 1 BR DON 1
1
1 BR LICH
Fotolijst
Tekeninge
Vlak Spoornrs
1 04 04
1 999
Tekeningnr 1
t
HOOFDKLEUR Licht/donker GR LIC DEN GR DO DEN GR DO DEN GR LIC DEN GR MID DEN GR MID DEN GR LIC DEN GR LIC BR DO T WT
GR LIC KER GR MID KER GR LIC
GR ZEE BR DO T GL MID
nlijst
s Soort SFEER
VLAK PROFIEL PROFIEL COUPE
Aard MMF A3
CHT Z
ONKER Z ONKER Z
CHT Z
DDEN Z
DDEN Z
CHT Z
CHT Z
ONKER Z Z
CHT Z
DDEN Z
CHT Z
ER DONKER Z ONKER Z
DDEN Z
Onderwerp Aanleg put 1 Vlakfoto's van n Profielkolom 1 Profielkolom 2 Coupes verstor
Omsch 3 Put1
TEXTUUR Gevlekt ORG_STOF
ZS1 ZS1 ja ZS1 ZS1 ZS1 ZS1 ZS1 ZS1
ZS1 H2 ZS1
ZS1 ZS1 ja ZS1
ZS1 H3 ZS1
ZS1 ja
noord naar zuid
ringen
hrijving
INSLUITSEL Opmerking
bo
BS ve
ka leid on on on on HK, HT bo op op ve HT/wortels B/E
HU hu
B- C-
Medium digitaal digitaal digitaal digitaal digitaal
Schaal 1:20
pg
oomval rstoorde zone bel
ding
derkantje versto derkantje versto derkantje versto derkantje versto ouwvoor pgehoogd pakke pgehoogd pakke
rrommeld E horizont
meus bandje horizont horizont
m Datum 17-11-2011 17-11-2011 17-11-2011 17-11-2011 17-11-2011
Tekenaar E. Mertens
18
oring oring oring oring et et
V
An fos AM ter ho ge Ar aa vin Ar ov
14C CI he CM Co or En wa Ex art be re Ga ar He IK lan ve IV ve va he Inf inf bij In we KN NA PV wa on Pr wo
erklarend
ntropogene s sfaatvlekken t MK Archeolog rreinen in vier oge archeolog ezamenlijke ve
rcheologisch anwijzing kan z
ndplaats.
rchis Archeolo ver o.a. onderz C Koolstof (ra IS Het landelij et Centraal Info
MA Centraal M onservering D ganische arch nsemblewaar aarin sprake is x situ niet ter
tefacten zich n ewaren van de
gistreren).
aafheid De m cheologische erinneringsw KAW Indicatiev
ndelijk niveau erschijnselen i VO Inventarise erwachte arche an de archeolo et veld.
formatiewaar formatiewaard jdrage kan lev situ Achterge eggegooid of v NA Kwaliteitsn AP Normaal A VA Plan van A aarmee beoog ntwerp te voldo rogramma van orden.
e woorden
sporen Alle im tot muurresten gische Monum r categorieën:
ische waarde erantwoordelij
e indicatoren zijn voor de aa
ogisch Informa zoeksmelding dioactieve iso ke registratien ormatiesystee Monumenten A
De mate waar heologische re rde De meerw s van een land
plaatse. Aand niet meer op d e archeologisc
ate van (fysie waarden, zow waarde De her
ve kaart van a met de verwa n de bodem.
rend Veld Ond eologische wa ogische verwa
rde De beteke de wordt bepa veren aan nieu ebleven op ex verloren. Beho norm Nederlan Amsterdams P Aanpak. Een d gd wordt aan d oen. Ook word n Eisen en/ of
nlijst
mmobiele spor n.
mentenkaart ge 1). Archeolog en 4) Zeer ho kheid van de n Indicatief arc
anwezigheid,
atie Systeem.
en, vondstme otoop), gebruik
nummer ten be em.
Archief.
rin anorganisc esten (bot, zad waarde die aan dschappelijke duiding die wo de oorspronke che informatie
ke) verstoring wel in verticale rinnering die e archeologische achte relatieve
derzoek. Het v aarden binnen achting, gebas
enis van een m ald door de m uwe kennisvor xact de plaats oud in situ is h ndse Archeolo Peil (=officieel
door de opdrac de vereisten z dt hierin een v ontwerp gefor
ren van mense
eeft een overz ische waarde oge archeolog RCE en de pr cheologisch m ter plaatse of
Dit door de R ldingen, waar kt voor daterin ehoeve van a
che (aardewer den, hout etc.) n een vindplaa en/of archeol rdt gebruikt om elijke plaats in
door definitief
g van de bodem e zin (diepte) a een archeologi e waarden, ee e of absolute d
verwerven van n een onderzo seerd op het b
monument als mate waarin (e
rming over het waar de laatst het behouden ogie.
peilmerk).
chtnemer op t zoals geformul voorstel gedaa
rmuleerde res
elijke oorspron
zicht van gewa , 2) Hoge arch ische waarde rovincies en w materiaal dat b in de nabijhei
RCE beheerde nemingen, co g.
rcheologisch o
k, vuursteen, ) bewaard zijn ats wordt toeg ogische conte m aan te geve de bodem be f onderzoek (o
m en/of de (ev als in horizonta isch monumen en door de RC
dichtheid van (
n (extra) inform eksgebied, als ureauonderzo
bron van ken en opgraving t verleden. te gebruiker h
van archeolog
te stellen plan leerd in het Pr an voor de we sultaatsverwac
ng, variërend v
aardeerde arch heologische w
beschermd. D wordt beheerd
ij (boor)onderz d, van een arc
e systeem bev mplexen en m
onderzoek, uit
metaal, glas e gebleven.
ekend op gron ext.
en of grondspo evinden. Behou opgraven, doc
ventueel aanw ale zin (omvan nt oproept ove CE geproducee (bepaalde) arc
matie over bek s aanvulling o oek middels w
nis over het v van) het monu
het heeft gede gische waarde
voor de uit te rogramma van
rkwijze waarm chtingen berei
van paalgaten
heologische waarde, 3) Zee
De AMK is de door de RCE.
zoek een cheologische
vat informatie monumenten.
tgegeven doo
etc.) en
nd van de mat
oren en / of ud ex situ is h cumenteren en
wezige) ng)
er het Verlede erde kaart op cheologische
kende of op en toetsing
aarnemingen
verleden. De ument een
poneerd, en in de bodem
voeren werke n Eisen en/of h mee de in het
kt kunnen n of
er
.
r
te
et n
n.
in
m.
en het
PV do ge RC Re we RT Sc in Se vin Ze pe
VE Programm ocument dat d eeft en de daa CE Rijksdiens epresentativi el een gebied.
TS Robotic To choonheid De zichtbaarheid electieadvies ndplaats. Dit w eldzaamheid eriode of in ee
a van Eisen. H e probleem- e aruit af te leide st voor het Cul teit De mate w .
otal Station. H e esthetisch-la d tot uiting kom Archeologisc wordt opgeste De mate waar n gebied.
Het PvE is ee en doelstelling en eisen formu tureel Erfgoed waarin een be
iermee worde andschappelijk mt.
ch inhoudelijk a ld aan de han rin een bepaa
n door een be g van de te ver uleert met betr
d.
epaald type vin
en vlakken dire ke waarde van
advies over de nd van de waa ald type monum
evoegde overh rrichten werkz rekking tot het
ndplaats typer
ect digitaal ing n een archeolo
e behoudensw rderingscriteri ment schaars
heid opgesteld zaamheden va t uit te voeren
rend is voor ee
gemeten.
ogisch monum
waardigheid va ia.
is (of is gewo
d of bekrachtig an de vindplaa
werk.
en periode da
ment, die voor
an een
rden) voor ee 20
gd ats
n
ral
n
A
Afkortingen n in de database
22
