2 37e jaargang 1993 februari/ maart

(1)

2

37e jaargang 1993 februari/ maart

ISSN 0009- l3l6

(2)

.I

S O M Y C E L N EDERLAND B.V.

Moesdijk 10, 6004 AX WEERT Tel. 04950-21757 b.g.g. 20379 Fox 04950-37625

TEE LTADVISEUR

J.M.M.G. VERHEIJEN

Kronestroot 72, 5961 GZ HORST Bereikboor tussen 8.00 - 8.30 uur Tel. 04709-83459

S O M Y C E L

B E L G I Ë N. V.

Postbus 10040, 6000 GA WEERT Tel. 012-451627

Fox 012-456625

(3)

DE CHAMPIGNONCULTUUR 1993, 37(2) 51

DE CHAMPIGNONCULTUUR

Redactie:

L.J.L.D. van Griensven (Proefstation) J.P.G. Gerrits (Proefstation)

P.M. Schaper

L.G.J. van Horen (IKC afdeling Champignonteelt)

J. van de Geijn (IKC afdeling Champignonteelt)

A.A. van Nieuwenhuijzen (Centrum voor Champignonteeltonderwijs) Administratie en redactie- medewerker:

Mevr. C.A.B.M. Simons-Vollebergh Postadres:

Postbus 6042 5960 ^{AA Horst} Telefoon 04764-1944 Telefax 04764-1567

Rabobank Reuver: 14.36.13.049 Giro van de bank: 10.49.111 Verschijnt tien maal per jaar.

Advertentietarieven op aanvraag.

Abonnementen

Abonnementsgeld binnenland:

Individueel f 100,--per jaar.

Tweede abonnement op eenzelfde adres f 75,--^{per jaar.}

Losse nummers f 1 0,--.

Bedragen exclusief b.t.w.

Abonnementen buitenland.

Individueel f 120,--per jaar.

Een nieuw abonnement kan op elk gewenst moment ingaan. Voor het resterende deel van het jaar wordt een evenredig deel van de abonne- mentsprijs in rekening gebracht.

Het abonnement kan tot één maand voor het begin van het nieuwe abonnementsjaar schriftelijk worden opgezegd Ganuari).

Niets uit deze uitgave mag worden overgenomen zonder schriftelijke toestemming van Bromyc b.v.

No part of this journal may be co- pied without written permission.

Druk: Drukkerij Smits, Horst.

Piet Theeuwen, Ridder in de Orde van Oranje-Nassau

Afvalwater van champignonteeltbedrijven. Huidige situatie en aanbevelingen voor de toekomst

In het artikel op pagina 61 wordt allereerst de huidige situatie bij het afvalwater van champignonteeltbedrijven beschreven. Tevens komt de weten regelgeving aan de orde. Vervolgens komen veranderingen in het produktieproces in de sector aan bod en worden aanbevelingen voor onderzoek en beleid gedaan.

Geautomatiseerde plukapparaten Op pagi11a 71 vindt u de Nederlandse samenvatting van de lezing gehouden tijdens de 1 Oe Noord-Amerikaanse Champignonteelt Conferentie gehouden in Quebec juli 1992.

Openingsrede Jaarvergadering CNC De openingsrede van de heer J. Pijnen- borg op de Algemene Vergadering van de CNC, gehouden op woensdag 17 februari 1993 in "De Drie Kronen" te Milsbeek, vindt u op pagina 75.

- 2 -

In dit nummer: 53 Wat nu te doen?

55 Nieuws en commentaren 59 Vraag en aanbod

61 Afvalwater van champignonteeltbedrijven. Huidige situatie en aanbevelingen voor de toekomst

71 Geautomatiseerde plukapparaten

75 Openingsrede Jaarvergadering CNC

83 Landbouwtellingen 1992 Cijfers over champignonteelt 85 Trends en seizoenspatronen in

de veilingprijs 87 Lijst van publikaties 90 Belangrijke adressen

(4)

LandeliJk

^erbnd:Gullttel'bedrt)f I

Wllerfltlwlbeclr

I Constructiewerk I Chlmplgnonmachlnee-en benodigdheden I Electrot8chnlec lnstlllalle-en Rependlebedrt)f I Centraal verwannlngalnetal1&11ebedrtjf

Bremweg 2- 5961 NE HORST- Tel. 04709-83359-83333- Fax 04709-83543

Voor totale klimatisering en mechanisatie

Deze klimaatcomputer is bij iedere cel instel- baar en ook vanaf kantoor en woning, indien men dit wenst (d.m.v. Personal Computer, beeldscherm, keybord en printer).

Wij zijn ook in staat uw bedrijf de eerste tijd vanaf ons kantoor via de computer te volgen en van advies te dienen.

Limbraco b.v. ontwerpt, fabriceert en installeert voor U de totale klimaatbe - heersing alsmede stoom-, verwar- ming-, elektro- en koelinstallaties.

Wij ontwikkelden speciaal voor U de zeer gebruiksvriendelijke Limbraco klimaatcomputer.

Verder omvat ons programma alle ver- dere benodigdheden voor uw bedrijf zoals: stellingen, deuren , treklieren , ent-aandrukmachines, opruw- en egaliseermachines, bijvoedwagens en verdere benodigdheden.

Vraag vrijblijvend informatie.

(5)

DE CHAMPIGNONCULTUUR 1993, 37(2)

Wat nu te doen?

L.J.L.D. van Griensven, Proefstation voor de Champignoncultuur

De champignonteelt gaat het op het moment niet voor de wind. In Neder- land niet en elders al evenmin. Het beeld van de prijzen stemt allerminst optimistisch: de 2-en komen geregeld beneden de drie gulden en de 3-en doen netto nog f 1,35. Alhoewel ik van mening blijf dat de afzet het best kan verlopen via grotere combinaties, ge- loof ik niet dat daar op korte termijn de redding van zal komen.

Het echte probleem is dat van de prijs- elasticiteit van het aanbod, die heel specifiek voor de land- en tuinbouw, buitengewoon gering is. Deze bedraagt - 0, 1 of anders gezegd: 1 % aanbod- toename en 10 % prijsval als gevolg daarvan.

En daarbij speelt dan ook nog het steeds nauwer wordende keurslijf van de milieuwetgeving: alles moet morgen en het kan niet schelen wat het kost.

Alle regelgeving lijkt ingegeven door paniek, heeft in ieder geval de kwalitei- ten daarvan, jaagt iedereen in het har- nas en lost uiteindelijk heel weinig op.

Voorbeeldje? BOOM, het "besluit ove- rige organische meststoffen". De regel- geving hiervan leidt tot veel geldver- spilling, heeft gebrek aan kwaliteit om- dat het verschillende materialen over één kam scheert, lost geen bestaand probleem op en voorkomt geen toe- komstige problemen. Straks ligt alle af- gewerkte compost, champost en GFT compost, op een hoop van ontzaglijke afmeting en die moeten we dan over 10 jaar weer afgraven en over het gehele land verdelen. Blijven de regelaars na- tuurlijk wel leuk bezig; tot er echt een keer de bezem door wordt gehaald.

Waar we het bij de mestproblemen werkelijk over hebben is over de invoer van zeer grote hoeveelheden mineralen uit derde Janden en de onmogelijkheid die met de export van onze agrarische produkten ook weer kwijt te raken. Hier een teveel, elders in de wereld een te- kort. De problematiek dient al bij de mineralenimport aangepakt te worden, dan worden de problemen ook niet af- gewenteld op ondernemers die part noch deel hebben aan de oorzaak ervan en dan hoeft er ook geen "BOOM" op- gezet te worden voor de champost.

Voor de champignonteelt is er maar één methode om uit de huidige misère te geraken en dat is de kostprijs te laten dalen zonder dat daardoor de produk- tie toeneemt. Makkelijker gezegd dan gedaan, dus.

Kapitaal wordt geleidelijk goedkoper;

de rente daalt. Beter een eenmalige boeterente betalen dan twee procent boven de geldende hypotheektarieven te zitten. Het loont de moeite om af te lossen, want een rendement van 8 % op geïnvesteerd vermogen is thans moei- lijk te halen.

Arbeid is zeer duur in ons land. Een kis- tensysteem met een pluklijn lijkt het aandeel van de arbeid in de kostprijs te beperken, maar vergt een dermate gro- te investering dat wel zeer zorgvuldige besluitvorming nodig is. Bovendien zal een kistensysteem tot een beduidende toename van de produktie leiden. Kis- tensystemen kunnen interessant zijn voor nieuwe investeerders, voor de be- staande telers betekent het in de mees- te gevallen een enorme kapitaalsvernie- tiging.

In sommige plannen worden de teelt en de oogst op verschillende bedrijven uit- gevoerd, dat wil zeggen er ontstaan champignonteeltbedrijven en champig- nonoogstbedrijven. Ik vind dat daar zeer voorzichtig mee moet worden om- gesprongen. In theorie kan dat wel, maar de kistenbedrijven worden dan oogstsatellieten van een centraal com- postbedrijf. We kennen dat uit Ierland met zakken. Zelf zie ik meer perspectief in een geïntegreerd bedrijf waarvan de eigenaar zowel voor de teelt als voor de produktie verantwoordelijk is. Met kisten heeft men in het buitenland vol- doende ervaring opgedaan om te we- ten dat een kistenteelt zeer wel moge- lijk is. De plukstraat is echter een hoofdstuk apart en dan doel ik niet al- leen op de extreme hygiëne die er ge- handhaafd dient te worden. Met name van de arbeidsanalyse van zo een pluk- straat met misschien wel 20 pluksters en van het bijbehorende transport zijn nog geen bedrijfseconomische bereke- ningen gepubliceerd. Ik geloof wel aan

53

de verlaging van arbeidskosten met een plukstraat, zeker als er gerobotiseerd kan worden, maar de kosten van het in- terne transport van de kisten zijn nog onduidelijk. En dat lijkt mij vooralsnog in sterke mate de haalbaarheid van het systeem te bepalen. De teelt zal het probleem niet zijn, het management ze- ker wel. Eerst zien, dan geloven!

Wij zullen ons meer dan ooit moeten toeleggen op het maken van goed- kopere grondstoffen. Ik weet dat de milieuwetgeving stokken tussen de be- nen steekt, maar toch ...

De duur van de bereiding, de aard van de installaties, de grondstoffen zelf, veel is nog vatbaar voor optimalisering.

Het meest belangrijke blijft echter het voorkomen van produktieverlies op het teeltbedrijf. Kennis en vaardigheden van teelttechniek en management, zorgvuldige omgang met het duurste produktiemiddel, de medewerker. Hy- giëne, voorkomen van kwaliteitsver/ies door ziekten en plagen. Misschien is het nodig om de voorlichter vaker op het bedrijf te hebben of nog meer scho- ling te ondergaan of moet er meer ge- lezen worden en gediscussieerd in stu- dieclubs. Dan gaan de kosten weliswaar voor de baten uit, maar ze zijn snel te- rugverdiend. Kleine foutjes worden hard bestraft in deze tijd.

(6)

Champignonmachines

ijzersterk in kwaliteit

NIEUW TYPE VOET JESROOIER

• Machines voor in de kweekcellen

• Kopvulmachines

• Treklieren

• Entmachines

• Stellingen en rekken

• opruwers

• Leeghaalbanden

• Oproldoorns

• Bijvoedwagens

• Doekenpoetsers

ChPistiaens HOIPSt ^van ^f1 ^re ondernemend

Herenbosweg 6, 5962 NX HORST, <Holland>

'B'

04709 - 81889 Fax 04709 - 83369

(7)

,...

Nieuws en Commentaren

NOVEM besteed energie-onderzoek uit aan Dalsem - Veciap

In opdracht van de NOVEM (Neder- landse maatschappij voor energie en milieu bv) onderzoekt Dalsem - Veciap de mogelijkheden van energiebesparing in de Nederlandse champignonteelt. Het onderzoek is er op gericht meer inzicht te verkrijgen in het ener- gieverbruik van een kwekerij en op welke wijze er energie kan worden bespaard. Vooral de verschillende koelmethoden zullen hierbij de nodige aandacht krijgen. Ook nieuwe koel- en verwarmingsmetheden zullen worden onderzocht en op haalbaarheid worden getoetst.

Dit is de eerste maal dat de Novem haar onderzoek uitbesteedt aan een particulier bedrijf. De Novem heeft hiertoe besloten om meer gebruik te maken van de specifieke vaktech- nische kennis uit de champignonteelt.

Verwacht wordt dat tegen het einde van dit jaar het onderzoek kan worden afgerond. De resultaten worden dan gepresenteerd en er zullen aanbevelingen worden gedaan aan de kwekers, installateurs en voorlich- tingsdiensten. Het eindrapport is openbaar en kan door geïnteresseer- den worden aangevraagd. (Persbe- richt Veciap)

Meerjarenafspraak Energie Glastuin- bouw heeft gevolgen voor de cham- pignonteelt

Onlangs werd in Aalsmeer de Meerja- renafspraak over energiebesparing in de Nederlandse glastuinbouw ondertekend. Van overheidswege tekenden de minister van Landbouw, Natuurbe- heer en Visserij, drs. P. Bukman en de minister van Economische Zaken, dr.

J. Andriessen. De heer drs. J. Mares, voorzitter van het Landbouwschap, ondertekende namens de Nederland- se glastuinbouwsector. Tevens werd de afspraak ondertekend door ir.

A.M. van Haagen, de directeur van de

Novem (de Nederlandse maatschappij voor energie en milieu) in verband met de in de afspraak opgenomen activiteiten die door Novem worden uitgevoerd.

De belangrijkste doelstelling in de afspraak is een verbetering van de energie-efficiency met 50% in het jaar 2000 ten opzichte van 1980. Deze verbetering zal in de glastuinbouw moeten worden bereikt door een combinatie van directe energiebespa- rende investeringen en investeringen in gecombineerde warmte- en electri- citeitsopwekkers via warmte/-kracht- installaties.

De instrumenten die worden ingezet zijn: het opstellen van op het bedrijf toegespitste energiebesparingsplan- nen, subsidiëring van investeringen en het uitvoeren van bedrijfsvergelij- kingen.

De financiering van het geheel vindt plaats zowel door de overheid als door het bedrijfsleven. De Nederland- se glastuinbouw zal haar aandeel gaan financieren via een opslag van 0,7 cent per m3 aardgas. Deze opslag zal in de loop van 1993 door het Landbouwschap aan de tuinders worden opgelegd.

Deze extra heffing zal ook gaan gel- den voor champignontelers die mo- menteel de tuinbouwgasprijs betalen.

Omdat het niet de bedoeling kan zijn dat de champignonteelt de energiebesparing in de glastuinbouw finan- ciert, zou het goed zijn om voor de energiebesparing in de champignonteelt specifieke activiteiten te ontwik- kelen. In de loop van 1993 zal daar- aan door de organisaties in de cham- pignonteeltsector gewerkt moeten worden.

Meer informatie over de Meerjarenaf- spraak vindt u in de brochure "Meer rendement uit energie" die bij de telers onlangs in de bus is gevallen.

Mocht u niet in het bezit zijn van deze brochure dan kunt u deze aanvragen bij de afdeling Pers en Voorlichting van het Landbouwschap, telefoon 070-3526780 (LvH).

Landelijk onderzoek arbeidsinspec- tie naar de arbeidsomstandigheden in de champignonteelt

De Arbeidsinspectie start begin 1993 met een landelijk onderzoek naar de arbeidsomstandigheden in de champignonkwekerijen. Aan dit project nemen in totaal zes districten van de Ar- beidsinspectie deel.

Het zwaartepunt van het project zal liggen in de regio's Brabant, Gelder- land en Limburg.

Tijdens de inspecties hebben de in- specteurs oog voor een aantal specifieke kanten van de champignonteelt.

Zo wordt gekeken naar de inrichting van de bedrijfsgebouwen en de veiligheid van onder andere machinelif- ten, oproldoorn en treklier. Verder besteden zij aandacht aan de inrichting van de werkplek, zoals het hekwerk van de pluklorries.

Voorts zal gekeken worden naar de toepassing van bestrijdingsmiddelen en het gebruik van persoonlijke be- schuttingsmiddelen.

Ook wordt gelet op de elektrotechni- sche veiligheid met betrekking tot onderhoud en aansluitingen.

Gedurende het jaar 1993 verwacht de inspectie 300 champignonkwekerijen te bezoeken.

Belangrijkste taak van de Arbeidsin- spectie is de controle op naleving van de Arbeidsomstandigheden- en de Arbeidswet. Daarom maken de in- specteurs bij geconstateerde tekort- komingen eerst afspraken met de werkgever over verbetering van de arbeidsomstandigheden. Binnen een bepaalde periode moeten deze ver- beteringen zijn gerealiseerd.

Als bij de (her)controle blijkt dat de gemaakte afspraken niet voldoende zijn nagekomen, kan proces-verbaal worden opgemaakt.

Het project wordt uitgevoerd onder de verantwoordelijkheid van het 1e district van de Arbeidsinspectie te Maastricht.

(8)

1-D AM P DICHTE C .. 0 AT I N , G

Ex klusief voor de champignonsektor ontwikkeld ruim 12 jaar geleden.

Specifiek voor de dampremmende afwerking van

r

champignoncellen en pasteurisatietunnels.

Produkt 'op·maat' dus, dat zich in de praktijk veelvul- dig heeft bewezen.

Optimaal dampdicht, blijvend elastisch en uiterst duurzaam.

Topprestatie van verftechnologen voor kwekers van topkwaliteit.

PROFITEER VAN ONZE ERVARING!

(6

P.O. Box 1026 - 4530 GA TERNEUZEN -tel.: 01150-95353 -fax: 01150-17259 -telex 55348 ribco

Wij zorgen ervoor

dat uw champignons niet gaan schimmelen • .., ^~

~-,~

~-

Waar champignons gekweel<t worden, moeten de klimaatom- standigheden optimaal zijn. Het creëren daarvan is ons spe- cialisme. Al zo'n 50 jaar. We ontwerpen, assembleren, installe- ren en onderhouden koeltechnische installaties. En dat doen we "tailor-made" en, zo u wilt, "turnl<ey". Voor de bedrijfs- zel<erheid zorgt onze 24 uurs servicedienst. Vraag de brochure.

~ gti

zephyr

GTI Zephyr Koudetechniek bv, Industrieweg 1, 2712 LA Zoetermeer, telefoon (079) 41 91 61.

Vestigingen in Zoetermeer, Emmeloord, I-Ielden-Panningen, Roosendaal, Duiven.

(9)

Meer informatie over dit project kunt u krijgen bij de heer P.M.A. Bruis, hoofdinspecteur Sociaal Arbeidsbe- leid bij de Arbeidsinspectie in het 1 e district te Maastricht. Tijdens kan- tooruren is hij bereikbaar op het tele- foonnummer 043-219251. (Persbe- richt Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid)

Commissie Toelating Bestrijdings- middelen opgeheven; College voor de Toelating Bestrijdingsmiddelen geïnstalleerd!

Sinds 25 januari 1993 presenteert de instantie die zich moet bezighouden met de toelating van bestrijdingsmiddelen in Nederland zichzelf in een nieuwe samenstelling en formulering.

Het kersvers ingestelde College voor de Toelating van Bestrijdingsmidde- len zal overigens in de nabije toekomst als verzelfstandigde organisa- tie gaan optreden en daardoor ook onafhankelijke beslissingen kunnen nemen. Voor het definitief zover is moet er echter nog een wetswijziging plaatsvinden en voorlopig blijft de eindverantwoordelijkheid dan ook nog even bij de 4 betrokken ministeries: LNV, WVC, VROM en SZW. Wel is er al een wijziging van de toela- tingsprocedure in werking getreden, waarin onder andere nu eindelijk is opgenomen dat het College vóór een zekere eindtermijn over een aanvraag tot toelating moet beslissen. Deze eindtermijn ontbrak tot nu toe, zoals maar al te goed bekend is. Het Colle- ge bestaat uit de volgende 4 perso- nen, allen betiteld als onafhankelijke deskundigen: prof. dr. J.H. Koeman (Hoogleraar toxicologie LUW), prof.

dr. W.J. Beek (hoogleraar TU en VU), prof. dr. J. Dekker (oud-hoogleraar fy- topathologie LUW en president van de British Crop Proteetion Council) en dr. C.A. van der Heyden (directeur European Centre for Environment and Health WHO). (PG)

Ministerie heeft 'gevaarlijk' laag budget

De uitgaven van het Ministerie van landbouw voor onderzoek en kwaliteit zitten op een gevaarlijk laag niveau. J. van der Veen, voorzitter van de tuinbouwproduktschappen, zei dit donderdag in Maarssen bij de viering van het 75-jarige bestaan van de Utrechtse Christelijke Boeren- en Tuindersbond (CBTB).

Van der Veen wees erop dat het Mi- nisterie van landbouw slechts 1 ,5 procent van de uitgaven van de overheid

te besteden heeft. Dat is zeer beperkt voor een grote sector. Met dat lage budget zit de landbouw in de gevarenzone. Het geld voor kwali- teitsbeleid bijvoorbeeld steekt mager af bij andere landen. Dat is slecht voor de Nederlandse concurrentie- positie, aldus de produktschapsvoor- zitter.

Hij zei verder dat vrijere handel in de toekomst een gegeven is, ook als er geen GATT-akkoord komt. Invoerbe- scherming en gegarandeerde prijzen voor boeren en tuinders worden steeds verder afgebouwd. Agrariërs moeten hun pijlen niet richten op het bestrijden van vrijhandel. De voordelen hiervan zijn groter dan de nade- len. Als de steun bij export afneemt, stijgen bovendien de prijzen op de wereldmarkt.

Volgens Van der Veen zal ook de con- sument vrijhandel afdwingen. Gevolg van die vrijhandel is dat de concurrentie toeneemt. Om te overleven moet de Nederlandse landen tuinbouw zich onderscheiden door het leveren van goede kwaliteit. Ook moeten er steeds nieuwe snufjes op de markt komen. Verder is een milieuvriendelijk imago voor de sector van levensbelang. (Persbericht Produktschap voor Groenten & Fruit. Produktschap voor Siergewassen)

Internationale kalender

24 -27 maart 1993:

Spawn mate's 1993 International Mushroom Symposium

Orlando, Florida

14-16 juni 1993:

Mushroom Short Course

Pennsylvania State University, USA

23 -26 augustus 1993:

First International Conference on Mushroom Biology and Mushroom Products

Shatin Hongkong

29 augustus -2 september 1993:

2nd AMGA/ISMS International Workshop and Seminar on Agaricus Compost

Windsor, NSW, Australia

12 -13 november 1993:

MGA Annual Conference Bath, Engeland

57

Jubileum Pijnenborg

Op 22 januari jl. werd in Casino Schouwburg in Den Bosch het 25-jarig dienstjubileum gevierd van de heer J.A.E. Pijnenborg.

De heer Pijnenborg trad in 1968 in dienst bij de CNC in de functie van adjunct-directeur. De laatste 12 jaar is hij professioneel voorzitter van de CNC. Daarnaast bekleedt hij talrijke bestuursfuncties in of verband hou- dend met de champignonsector. Zo is hij onder andere voorzitter van het Proefstation voor de Champignoncul- tuur en van het Centrum voor Cham- pignonteeltonderwijs.

Tijdens de officiële huldiging werd de heer Pijnenborg achtereenvolgens toegesproken door de heer Van den Boogaard, ondervoorzitter van de CNC, de heer Rats, directeur van de bedrijven van de CNC, de heer Kroon, voorzitter van het Centraal Bu- reau voor de Tuinbouwveilingen, de heer Veerman, voorzitter van de Na- tionale Coöperatieve Raad en de heer Van Horen, voorzitter van de LLTB. Ze schetsten ieder op hun manier de persoon en de verdiensten van de heer Pijnenborg voor de sector. Zo werden uitdrukkingen gebruikt als ambassadeur, diplomaat en stimulator van de bedrijfstak. De sprekers vul- den elkaar goed aan en zo ontstond in prettige atmosfeer een veelzijdig beeld van de jubilaris.

In zijn dankwoord liet de heer Pijnen- borg de aanwezigen weten ook in de toekomst zijn beste krachten voor de sector te willen blijven inzetten.

Tot slot werd de heer Pijnenborg een receptie aangeboden waar velen van de gelegenheid gebruik maakten hem geluk te wensen. Ook de redactie van de Champignoncultuur wenst hem van harte geluk met dit jubileum. (JG)

(10)

- 2t:<Jr, K'RUG JIJ fiET :z:>MR N IE/13TENAU WZ>?

waliteitsbehoud van uw champignons, wortelen, witlofpennen of zuivelproduk- ten laat u natuurlijk niet koud. Een goed funktienerende koelinstallatie is dan ook van levensbelang. Meko Technische Dienst kan u daarbij van dienst zijn. Bij de keuze van de juiste installatie. Maar ook voor renovatie en onderhoud van uw huidige apparatuur. Meko Technische Dienst levert en installeert het totaal- programma. Van losse komponenten tot komplete koel- en vriesinstallaties voor praktisch elke toepassing in de agrarische sektor. De eigen servicegroep van Meko Technische Dienst (met ruim 70 mede- werkers) komt zonodig 7 dagen van de week in aktie om uw installatie vlekkeloos te laten funktione- ren. Want uw koeling laat

ons

niet koud. Meer weten? Bel 05920-46666.

Wij beantwoorden graag al uw vragen .

•••

koelservice

meko

technische dienst bv

Stelmakerstraat 13, Postbus 141 , 9400 AC Assen Telefoon: 05920-46666

Alleen in BRILL-dekaarde komen we er puntgaaf uit!!

Brill Nederland BV, in Horst, maakt uit eigen maagdelijke veengebieden in Duitsland zeer hoogwaardige dekaarde.

"'liW"'

4 Rul, sterk vochthoudend en met een nieuwe kalkmengstof.

Daarom zeggen alle champignons ...

' alleen in Brili-dekaarde komen we er puntgaaf uit'!

Bll •

NEDERLAND BV

Dijkerheideweg 1

5961 NC Horst

Tel. 04709-82309

Fax 04709-82725

(11)

Afscheid Piet Theeuwen

Op vrijdag 18 december 1992 nam Piet Theeuwen afscheid als directeur van het mestfermenteerbedrijf Ge- broeders Theeuwen BV te Blitterswijck vanwege het bereiken van de pen- sioengerechtigde leeftijd van 65 jaar.

Bij die gelegenheid werd hij onderscheiden tot ridder in de Orde van Oranje-Nassau vanwege zijn grote verdiensten voor de Nederlandse champignonteelt, een onderscheiding waarmee we hem van harte geluk wensen. Piet Theeuwen werd gebo- ren in Meerlo. In 1951 begon hij champignons te telen in een oude bierbrouwerij - "De Peelhaas "- in Ven- ray. In die tijd handelde zijn vader al in mest. Koemest bestemd voor tuinders in Venlo en omgeving werd per schip vanuit Groningen en Friesland naar het zuiden getransporteerd. Het lossen daarvan was zwaar werk. De

Vraag en aanbod

Te koop: gasleden ketel 240 kW, hef- truck komatsu hefvermogen 1500 kg, gasbrander 618 kW. Tel. 04762-1595.

Te koop: 960 m2 stellingen en rail

met lorrie van Thilot; netten, oprol-

doorn van Thilot; Pomp 40 atm., vat 1 m3 inch van Munckhof; 30 0 ventilatoren 1 Ox. G. Haegens, Stationsstr.

108a, 5963 AB Horst. tel. 04709-82327.

handel werd geleidelijk uitgebreid met paardemest die gedeeltelijk uit Duitsland kwam. In 1962 stichtte hij met zijn broer het bedrijf Gebroeders Theeuwen BV te Blitterswijck, speciaal voor de produktie van compost voor de champignonteelt. Onder zijn leiding groeide dat bedrijf, momen- teel deel uitmakend van de Suiker Unie, uit tot zijn huidige omvang.

Naast het produceren van compost houdt Gebroeders Theeuwen BV zich ook bezig met de handel in champignons. Piet Theeuwen was ook jaren- lang bestuurslid van het Proefstation voor de Champignoncultuur en enkele andere organisaties op het gebied van de champignonteelt. In zijn woon- plaats Venlo genoot hij vooral be- kendheid als bestuurslid van VVV, de Venlose Voetbalvereniging. Als redactie wensen wij Piet het allerbeste toe voor de toekomst en een goede ge- zondheid. (JG)

Nieuwe consulent bij het IKC

Met ingang van 1 december 1992 is de heer ir. L.G.J. van Ho- ren benoemd tot consulent van het Informatie en Kennis Cen- trum Afdeling Champignon- teelt te Horst- America. Na zijn studie tuinbouw-

plantenteelt aan de Landbouw Uni- versiteit te Wageningen die hij heeft afgerond in 1987 was hij werkzaam als leraar economie bij de Middelbare Tuinbouw School in Venlo en als inge- nieur bedrijfssynthese bij het Consu- lentschap in Algemene Dienst voor Champignonteelt. Na de reorganisa-

Te koop: 12 staalkabels voor oproldoorn i.z.g.st. 0 8 mm. lengte 51 meter. Jeco Kwekerijen BV.

Tel.: 04709-87203

Te koop: gasverwarmingsketel, in goede staat (1986) De Dietrich, type CFE 307, compleet met kranen, wa- terpomp, temp.voelers, gasdrukrege- laars, expansievaten. Tel. 04937-91457.

59

tie van de landbouwvoorlichting was de heer Van Horen bedrijfstakingeni- eur bij de Afdeling Champignonteelt van het Informatie en Kennis Centrum Akker- en Tuinbouw. De heer Van Ho- ren volgt de heer ir. G. Moorman op, die een functie heeft aanvaard als coördinator Meerjarenplan-Gewasbe- scherming bij de directie Akker- en Tuinbouw van het Ministerie van Landbouw, Natuurbeheer en Visserij in Den Haag.

Waarschuwing

Bij het werken met uitgezwete en/of geënte compost kunnen grote aantal- len sporen van actinomyceten de lucht ingaan. Indien men die met enige herhaling inademt kan men een al- lergische ziekte krijgen die op termijn tot onherstelbare schade aan de lon- gen kan leiden. De ziekte heet

"Champignonkwekerslong".

De vroege verschijnselen van de ziekte lijken oppervlakkig op die van een beginnende griep: vermoeidheid, lich- te koorts en kortademigheid. Heel ty- pisch is dat de verschijnselen op zijn vroegst pas 3 tot 4 uur na het inade- men van de sporen beginnen en binnen 24 tot 36 uur ook weer verdwe- nen zijn.

Indien men vermoedt last te hebben van deze ziekte, doet men er verstan- dig aan om contact op te nemen met de huisarts. Die kan dan verwijzen naar een gespecialiseerd longarts of bedrijfsgeneeskundige.

Omdat voorkomen altijd beter is dan genezen wordt iedereen die geregeld met uitgezwete of geënte compost werkt aangeraden zich tijdens de werkzaamheden te beschermen door een Airstream helm, uitgerust met een P3 (fijn stof) filter, te dragen. (vG)

Te koop: wegens overcompleet een kopvulmachine meer Hoving geschikt voor groene compost. Een in zeer goede staat verkerende afdekmachi- ne, merk Limbraco, een entmachine merk Limbraco en een entmachine merk Keijsers, een bijvoedwagen merk Limbraco. Alles met een bedbreedte van 1.34 m. En een verplaatsbaar koel- blok. Chr. v. Aert, Bredaseweg 30b Zundert. Tel. 01696-73527 of 71797.

(12)

CLARO

CLARON is leverancier van de beste champignon- en Pleurotussoorten, het broed is van de beste kwaliteit, omdat:

• het broed bij de wijze van bereiding en voor het afleveren aan de klanten nauwkeurig wordt gecontroleerd;

• het instandhouden van de soorten volgens de nieuwste wetenschappelijke normen geschiedt;

• alle soorten doorlopend in eigen laboratorium nauwkeurig onderzocht worden;

• met grote kennis van zaken doorlopend nieuwe soorten ontwikkeld worden, die eerst na lange uitsortering en beproeving in de verkoop belanden.

Daardoor heeft de kweker de garantie, dat alle CLARON broed en alle CLARON - soorten steeds van eenzelfde topkwaliteit zijn en niets van hun productiviteit inboeten.

Onze voornaamste rassen voor Nederland, België, Duitsland en Denemarken zijn:

[Ï)f41;{e)~l WITTE RASSEN

AX30 A5.1 A5.3

Een topras dat uitblinkt in productie en kwaliteit.

Door zijn uitstekende kwaliteit geschikt voor handoogst en conserven.

Zeer productief ras met zeer constante goede kwaliteitchampignons. Als tussenhybride geeft de A5.1 een zeer goede productie en is geschikt voor mechanische oogst als kwaliteitchampigon.

Zeer productief ras dat als wisselteelt gebruikt wordt met de A5.1. De teelteigenschappen zijn hetzelfde als de A5.1, alleen de moedercultuur is van een andere afkomst.

[i!41;{e]~l BRUIN RAS

C 4

Zeer productief bruin ras met prachige kwaliteit champignons. De C4 is zeer gemakkelijk te telen en staat bij alle telers en handelaren boven aan de lijst als de mooiste en productiefste.

[Ï)!41;{e]~l PLEUROTUSSOORTEN

P3

Hybride-soort met een zeer sterke myceliumgroei en een hoge productie met daarbij een erg mooie oesterzwam die lang houdbaar is.

Uw besteladres en tevens GRATIS teeltadvies!

voor Nederland:

CLARON NEDERLAND B.V.

J.M.A. Verweij

Kopseweg 17, 6587 AR Middelaar

Telefoon 08896- 1942 Fax 08896- 2935

voor Belgiê:

CLARON IMPORT BELGIË Van de Vijvere

8808 St. Eloois-Winkel

Telefoon 051 - 303081 Fa x 051 - 315402

(13)

Afvalwater van champignonteeltbedrijven

Huidige situatie en aanbevelingen voor de toakomst

L.G.J. van Horen en R.H.M. Verhoeven, IKC-AT Afd. Champignonteelt

Op champignonteeltbedrijven blijven na het produktieproces diverse afval- stoffen over. Daarbij kunnen we den- ken aan champost, voetjes, slib, plastic, afvalwater en overig bedrijfsafval.

De verwerking van al deze afvalstof- fen zal op een verantwoorde wijze moeten plaatsvinden. Alleen dan kan voldaan worden aan een nagenoeg gesloten bedrijfssysteem.

In dit artikel wordt allereerst de huidige situatie bij het afvalwater van champignonteeltbedrijven beschreven.

Tevens komt de weten regelgeving aan de orde. Vervolgens komen veranderingen in het produktieproces in de sector aan bod en worden aanbevelingen voor onderzoek en beleid gedaan.

Soorten afvalwater

Het afvalwater dat vrijkomt op champignonteeltbedrijven kunnen we inde- len in verschillende categorieën. Al- lereerst komt hemelwater van het dak van de kwekerij, van een over- dekte werkvloer (compostvloer} en/of van de erfverharding.

Vervolgens hebben we te maken met koelwater. Hierbij wordt tegenwoordig onderscheid gemaakt tussen koelwater met een ijzergehalte groter dan 2 mg per liter en kleiner dan 2 mg per liter. De belangrijkste waterstroom is het bedrijfsafvalwater. Dit bestaat uit spoelwater van de teeltcellen en werkgang en uit zowel spoelwater als hemelwater van de werkvloer (compostvloer}.

Tot slot komt er op een champignonteeltbedrijf huishoudelijk afvalwater vrij uit wasbakken, douches, toiletten en kantine.

Manieren van lozing

Voor een champignonteeltbedrijf bestaan er gewoonlijk drie mogelijkhe- den voor lozing.

Ten eerste kan lozing van afvalwater plaatsvinden op het oppervlaktewater. Deze lozing kan zowel direct op het oppervlaktewater plaatsvinden als indirect via een bezinkinrichting.

De tweede manier is via lozing op de bodem. Enerzijds kan dat via een zinkput of zinksloot. Dit is een put of sloot met eventueel wat grind op de bodem waar het water in de bodem kan zakken. Anderzijds kan het afvalwater wederom een bezinkinrichting passeren voordat het op de bodem geloosd wordt.

De derde manier om het afvalwater kwijt te raken is lozing op een riolering. Ook hier kan sprake zijn van een directe lozing of van een lozing waarbij het afvalwater eerst een bezinkinrichting passeert.

Tot slot moet worden vermeld dat water wellicht zou kunnen worden hergebruikt. Weliswaar is dit geen lo- zingswijze, het kan wellicht bijdragen aan de doelstelling om te komen tot nagenoeg gesloten bedrijfssystemen.

Enige vorm van lozing lijkt echter ook dan niet te vermijden.

Inventarisatie van de huidige situatie Uit diverse bronnen kan worden afgeleid hoe de huidige situatie bij de diverse lozingen is.

Het hemelwater van het dak van het champignonteeltbedrijf wordt nagenoeg altijd geloosd op het oppervlaktewater of de bodem.

De lozing van koelwater op champignonteeltbedrijven met een gesloten bronwaterkoeling vindt in de meeste gevallen plaats op het oppervlaktewater.

De huidige situatie ten aanzien van lozingen van bedrijfsafvalwater op champignonteeltbedrijven is al diverse malen door de CNC geënquê- teerd. In tabel 1 staat de situatie ten aanzien van deze lozingen in 1989 en 1992. Daaruit blijkt dat het aandeel van het teeltareaal dat loost via een bezinkinrichting op een riolering in drie jaren met 16% is toegenomen tot een aandeel van 64%.

Tenslotte vindt de lozing van huishoudelijk afvalwater veelal plaats direct op de riolering of via een septic tank op het oppervlaktewater of de bodem.

Tabel 1. Overzicht van de wijze waarop het bedrijfsafvalwater van champignonteeltbedrijven wordt geloosd. (Percentages van het teelt- areaal)

Lozings- Wijze

Via een 1989 1992 bezink-

Riolering

inrichting Ja Nee Oppervlakte- Ja

water Nee

Bodem Ja

Nee Combinaties Ja

Nee

48%

9%

3%

21%

6%

2%

64%

5%

3%

2%

15%

3%

7%

1%

Bron: CNC-enquête 1-1-1989 en 1-1-1992

Gebaseerd op 771 en 761 bedrijven met resp. 969.746 en 1.086.727 m2 teeltoppervlakte

Wet-en regelgeving bij lozingen van water

De overheid is, onder druk van maatschappelijke groeperingen, de weten regelgeving voor het lozen van water aan het verscherpen. Diverse wetten zijn inmiddels door de volksverte- genwoordiging aanvaard.

Vaak gaat het daarbij om zogenaam- de kaderwetten, waarbij de specifieke invulling van normen, eisen, tijdslimie- ten en dergelijke wordt geregeld in Algemene Maatregelen van Bestuur (AMvB}.

In het eerste kader zijn de belangrijkste wetten met betrekking tot de ont- trekking en afvoer van water op een rij gezet.

Wat houdt de totale regelgeving nu in voor een champignonteler?

(14)

P.G. KUSTERS B.V.

Waaldijk 3, Dreumel Telefoon 08877- 1342

Voor al uw bedrijfsbenodigdheden en gewasbeschermingsmiddelen.

VERHOEVEN-DRU NEN BV

Tevens NICOLON trekmatten en afdekdoeken,

tunnel- en glijmatten.

Calprozyme voor bijvoeden SNELLE SERVICE - GRATIS ADVIES

Bel voor informatie:

G. Brink 08872-2175, J. in den Bosch 08879- 2462

Prefab bezinkput van beton voor champignonteeltbed rijven.

-Voldoet aan de wettelijk gestelde eisen.

-Is gemakkelijk verplaatsbaar bij bedrijfsuitbreiding

of aanpassing.

-Is op elke willekeurige plaats aan te brengen.

-Het is een duurzaam product.

Thomas Edisonweg 47, 5151 DH Drunen Telefoon (04163) 72378

SINDS 1898

Meer dan 95 iaar ervaring

ONTIJZERING - ONTHARDING GRONDBORINGEN - POMPEN

WATERONTSMEniNG D.M.V. LAGE DRUK U.V.

voor het repareren van uw

Champignondoeken VERKOOP

Nicolon Champignondoeken Afdekdoeken

Tunnelmatten

tegen concurrerende prijzen.

- Gegarandeerd waterdicht.

-Onder normale omstandigheden in minder dan 2 uur te plaatsen.

~.l.lriJ.IriJ Agrarisch hulpbedriï•

steengoed J.P. CREEMERS

Floreffestraat 109, Postbus 52 5710 AB SOMEREN

wanssumseweg 19, oostrum Telefoon 04784 - 2956

Telefax 04784 - 2839

Telefoon 04937-91457, Telefax 04937-93827

\ J

••••• -

) 1966

I as JAAR

^I

l

¹⁹⁹¹^,

I E.O.I.B. Isolatie

~

Th. van de Haterd

UITVOERING ISOLATIEWERKEN - PLAATWERKEN - VERKOOP ISOLATIEMATERIALEN

Isolatiebedrijf Th. v.d. Haterd

AMBACHTSSTRAAT 1 D UDEN TEL. 04132-50390, FAX 04132-62880

TEVENS VERKOOP VAN COATINGSPRODUKTEN VOOR HET DAMP· EN GASDICHT MAKEN VAN UW CHAMPIGNONCELLEN

VRAAG VRIJBLIJVEND INLICHTINGEN EN PRIJSOPGAVE

J

l

)

(15)

Overzicht van de belangrijkste wetten bij de lozing van afvalwater:

Wet op de Waterhuishouding

De Wet op de Waterhuishouding is op 1 september 1989 in werking getreden. De wet geeft de plicht aan provincies om op provinciaal niveau een wa- terhuishoudingsplan te maken, waarin de hoofdlijnen van het in de provincie te voeren beleid voor de waterhuishouding zijn aangegeven. Daarin gaat het om zowel het kwantiteits- als kwaliteitsbeheer van grond- en oppervlaktewater.

Wet Verontreiniging Oppervlaktewater

Het doel van de Wet Verontreiniging Oppervlaktewater is om verontreiniging van oppervlaktewateren door lozingen met behulp van een werk (een pijp of goot) te verminderen en te voorkomen. Er mag zonder vergunning niet op oppervlaktewater geloosd worden, uitgezonderd onvervuild regenwater. De vergunning moet bij de kwaliteitsbeheerder van het water aangevraagd worden. Voor rijkswateren (grote rivieren, randmeren van het IJsselmeer) bij het rijk, voor andere wateren bij de provincie of het wateren zuiveringsschap.

Wet Bodembescherming I Interimwet Bodemsanering

De Wet Bodembescherming heeft tot doel de bodem te beschermen tegen verontreinigingen veroorzaakt door menselijke activiteiten. Eén van de instrumenten die in de wet gehanteerd worden is de zorgplicht. Deze houdt in dat iedereen die activiteiten onderneemt die een mogelijk risico voor de bodem in kunnen houden, verplicht is maatregelen te nemen die redelijkerwijs mogelijk zijn om die risico's te verkleinen.

De Interimwet Bodemsanering is bedoeld om snel ernstige gevallen van bo- demvervuiling te kunnen saneren. Het is de bedoeling dat de Interimwet Bo- demsanering opgaat in de Wet Bodembescherming.

Grondwaterwet

In de Grondwaterwet wordt het gebruik van grondwater gereguleerd. Het beleid is erop gericht om onttrekkingen zoveel mogelijk tegen te gaan om de drinkwatervoorziening voor de toekomst veilig te stellen.

Hinderwet

De Hinderwet beoogt gevaar, schade of hinder buiten de inrichting te voorkomen of te beperken. Dit betreft de bescherming van de bodem, lucht en ook oppervlaktewater indien er geen sprake is van een reguliere lozing.

Wet Milieubeheer

In de Wet Milieubeheer zijn de procedurele aspecten ten aanzien van aanvraag, inspraak, beroep en coördinatie van de milieuwetten opgenomen.

De Wet Milieubeheer zal binnenkort in werking treden.

Voor het lozen van onvervuild water op oppervlaktewater of in de bodem is geen vergunning vereist. Het is niet zonder meer toegestaan dit water op de riolering te lozen in verband met overbelasting bij grote regenbuien.

Daarnaast mag dit regenwater nooit via de bezinkinrichting geloosd worden om uitspoeling van slib te voorkomen. De daken van de kwekerij moeten daarom voorzien zijn van een goot zodat het regenwater niet op de werkvloer (compostvloer) kan stromen.

Huishoudelijk afvalwater van de toiletten, de douches en kantine mag niet via de bezinkinrichting worden geloosd. Bij voorkeur moet het rechtstreeks, dus zonder septic tank, op het riool geloosd worden. Is dat niet mogelijk, dan wordt het huishoudelijk

afvalwater via een septic tank in de bodem of op het oppervlaktewater geloosd. Voor de lozing van huishoudelijk afvalwater is tot op heden bij geen enkele lozingsvorm een vergunning vereist.

Voor de lozing van bedrijfsafvalwater op het oppervlaktewater is een vergunning in het kader van de Wet Ver- ontreiniging Oppervlaktewater (WVO) vereist. Deze vergunning wordt door de waterkwaliteitsbeheerder verleend.

Bij de vergunningverlening wordt meestal uitgegaan van de beide CUWVO-VI rapporten voor de champignonteelt. Daarin wordt aansluiting van champignonteeltbedrijven op de riolering voorgestaan tenzij de kosten onevenredig hoog zijn. Als redelijk bedrag voor bestaande bedrijven

63

wordt een investering gesteld die lager of gelijk is aan f 25,-per vierkante meter teeltoppervlakte. Kleine verschillen tussen de diverse waterkwali- teitsbeheerders kunnen daarbij voorkomen.

Nieuwe bedrijven zullen direct bij het starten aangesloten moeten zijn op het riool. Bij uitbreidingen van bestaande bedrijven waarbij het teeltareaal groter wordt dan 1200 m2 is eveneens aansluiting op het riool verplicht gesteld.

Het lozen van bedrijfsafvalwater in de bodem is gereguleerd in het Lozin- genbesluit in het kader van de Wet Bodembescherming. Per 1 juli 1992 is het verboden afvalwater in de bodem te lozen tenzij een ontheffing van het bevoegde gezag, in de meeste gevallen de Gemeente, is verkregen. Mo- menteel zijn de Vereniging Neder- landse Gemeenten en de ministeries van LNV en VROM in overleg over het maken van richtlijnen voor het ont- heffingenbeleid.

Voor de lozing van bedrijfsafvalwater op de riolering is een vergunning vereist van de Gemeente. Daarnaast is een verklaring van geen bezwaar nodig van de waterkwaliteitsbeheerder.

De voorschriften die in de lozingsver- gunning opgenomen zijn, zijn bedoeld om schade aan het rioolstelsel en de werking van de rioolwaterzuive- ringsinstallatie (RWZI) te voorkomen.

Koelwater is, zoals het door een champignonkwekerij wordt geloosd, grondwater dat een kleine temperatuurstijging heeft ondergaan. Voor het lozen van koelwater op het oppervlaktewater is een vergunning nodig van de waterkwaliteitsbeheerder.

Het grootste probleem bij het verkrijgen van zo'n vergunning is de grote ijzerconcentratie in sommige gebie- den in ons land. De waterkwaliteits- beheerders stellen verschillende normen aan het toegestane ijzergehalte.

Voldoet het water niet aan de norm dan zal het water gesaneerd moeten worden.

De lozing van koelwater in de bodem is in het Lozingenbesluit gereguleerd.

Het is niet zonder meer toegestaan om thermisch belast grondwater te- rug te brengen in de bodem. Ook een hoog ijzergehalte kan de infiltratie in de bodem bemoeilijken. Het is inmiddels feitelijk verboden zonder een ontheffing koelwater in de bodem te

lozen. Zo'n ontheffing kan bij het be-

voegd gezag worden aangevraagd.

Het is niet toegestaan om koelwater zonder vergunning van de gemeente te lozen op het rioolstelsel.

(16)

ALS 'IE ZICH VOELT.

Topkwaliteit en een maximale opbrengst.

De eerste zorg van iedere champignonkweker.

En belangrijkste uitgangspunt bij de ontwikkeling van de aluminium champignonstellingen van Alcoa.

De voordelen zijn legio. Aluminium roest niet en is gifvrij. En virussen vinden er geen voe- dingsbodem op. Schoonmaken is heel eenvoudig, ontsmetten hoeft niet. Alcoa champignonstellingen zijn bovendien zeer stabiel en laten verre- gaande mechanisatie toe. Opstel- en instelmoge- lijkheden bieden ongelooflijk veel vrijheid.

Een champignon wordt zo goed als 'ie zich voelt. Alcoa kan daar heel wat in bijdragen.

Al het overige laten we graag aan uw vakman- schap over.

Heeft u vragen of wilt u een vrijblijvend advies? Bel of fax ons.

Alcoa Nederland B.V., afdeling Agro. Postbus 21, 5150 BA Drunen, Tel.: 04163-86100, Telefax 04163-86216

KWEKERS V A N s y s r E M E N m ALCDA

(17)

Overzicht van de wetgeving voor lozingen van afvalwater

Water- Lozings- Via Ontheffing/ Bevoegd Opmerkingen

stroom wijze Bezink- Vergunning Gezag

1) inrichting vereist 2)

gewenst

Hemel- Opp.w. Nee Nee Onvervuild

water Bodem Nee Nee Onvervuild

Koel- Opp.w. Nee Ja WKB. Laag ijzergehalte nodig

water Bodem Nee Ja Gem./prov. Laag ijzergehalte nodig;

Riool

lage temperatuurstijging

Nee Ja Gem./WKB Kleine hoeveelheid;

Uitzonderingsgevallen.

Huish. Opp.w. Nee Nee Via septic tank

afval- Bodem Nee Nee Via septic tank

water Riool Nee Nee Rechtstreeks

Bedr.- Op p.w. Ja Ja WKB Bij bestaande bedrijven

afval als rioolaanleg te duur is.

water Bodem Ja Ja Gem./prov. Uitzonderingsgevallen

Riool Ja Ja Gem./WKB Gewenste situatie

1) ~J.·w. =Oppervlaktewater

2) B • Waterkwaliteitsbeheerder; Gem. == Gemeente; Prov.= Provincie

De RWZI zal door een koelwaterlo- zing onnodig belast worden. Ook bestaat het risico dat de bezinkinrichting leeg spoelt. Dit geldt met name bij gebruik van een open-water koe-

ling. Slechts in uitzonderingsgevallen

za.l de gemeente daarom toestem- mmg verlenen.

De consequenties van de wet-en regelgeving zijn hierboven nog eens be- knopt weergegeven.

Onderzoek, nota's en richtlijnen In het verleden is door diverse instanties onderzoek gedaan naar de wijze waarop afvalwater van champignonteeltbedrijven wordt geloosd en naar de samenstelling van dat afvalwater.

Daarnaast zijn er diverse nota's en rapporten verschenen waarin normen en richtlijnen zijn verschenen. (Zie literatuurlijst).

Daarnaast dienen ook de bijzonder in- ventariserende onderzoeken naar bo- demverontreiniging genoemd te worden. In de Bommeierwaard is een dergelijk onderzoek inmiddels afgerond, in Limburg en Noord-Brabant zijn deze onderzoeken nog in volle gang. Het betreft hier echter vooral onderzoek naar de gevolgen van af- valwaterlozingen in het verleden.

Voor de discussie over het beleid van de toekomst zijn ze daarom minder van belang. Verder kan melding worden gemaakt van een niet afgerond

onderzoek van IMAG-DLO in 1991 naar de diverse schoonmaakmethoden in de champignonteelt.

Tot slot kan ook de registratie van het watergebruik en het gebruik van gewasbeschermingsmiddelen door champignonteeltbedrijven in de praktijk, in de toekomst belangrijke informatie opleveren waardoor veranderingen in het beleid beargumenteerd kunnen worden.

Veranderingen in de sector

De normstellingen en richtlijnen die door diverse instanties worden gehanteerd zijn veelal afkomstig uit de onderzoeken die hiervoor zijn beschreven en in de literatuurlijst zijn opgenomen. Sinds het tijdstip waarop deze onderzoeken en nota's zijn gepubliceerd is er het nodige veranderd in de champignonteelt.

De wellicht belangrijkste verandering is het verbod op het gebruik van en- dosulfan per 1 januari 1988 en van na- triumpentachloorfenolaat per 1 januari 1990. Met dit laatste samenhan- gend is de sector inmiddels nagenoeg in zijn geheel overgeschakeld op me-

talen stellingen. Bij de CNC-enquête

van juli 1990 bedroeg het areaal champig-nonteelt met in zijn geheel metalen stellingen ruim 87%.

Verder is ook het gebruik van andere gewasbeschermingsmiddelen de af- gelopen jaren verminderd. Dit was vooral het gevolg van de overschake- ling van verse op geënte en/of doorgroeide compost.

Bij de kortere teeltschema's die gehanteerd worden bij geënte en doorgroeide compost krijgt de populatie- opbouw van insekten minder kans.

Door het gebruik van UV-lampen en

Foto 1: Champignonteeltbedrijven moeten aan steeds hogere milieu-eisen voldoen

(18)

Oerlemans agro b.v.

THUIS IN DE CHAMPIGNONTEELT

• GEWASBESCHERMINGSMIDDELEN • MOBILE KOELERS

• FILTERS EN FILTERDOEK

• ONTSMETTINGSMIDDELEN

• TURBO-FOG-APPARATEN

• CHLOREERPOMPEN

• WATERSLANGEN

• CHAMPIGNONBAKJES

• VENTILATOREN

• HANDPALLET-TRUCKS

• AFDEK-PAPIER

• THERMOMETERS

•DAMPrnCHTEVERVEN

• KWEEK-MATTEN

• PLASTIK-FOLIE

• SPUIT -POMPEN

REEDS 25 JAAR UW TOELEVERANCIER

Oerlemans agro b.v.

VENLO, L.J. Costerstraat 23 Tel. 077-542642 - Fax. 077-547452

H. JANSSEN KESSEL B.V.

Heidenseweg 15a, 6086 PO Neer Postbus 7826, 5995 ZG Kessel tel. 04759-4242

fax. 04759-4436 tlx. 58087 JAKES NL

D

DRUNEN, Scheidingstraat 38 Tel. 04163-72433-Fax. 04163-77930

H. JANSSEN KESSEL B.V. is een dynamisch bedrijf dat een gestadige groei doormaakt. Gestart als adviesbureau is onze onderneming uitgegroeid tot een toonaangevend

produktiebedrijf, waar bovendien dienstverlening voorop staat.

Installaties van H. JANSSEN KESSEL B.V. hebben hun weg gevonden in de wereld. Wij staan garant voor een "up to date"

produkt, terwijl daarenboven het begeleiden van de kweker en het leren omgaan met de geavanceerde apparatuur niet uit het oog worden verloren.

Wij zijn gaarne bereid U te informeren over ons KOMPLEET PAKKET.

(19)

signaleringspiaten is de infectiedruk

redelijk vast te stellen en kan wan-

neer deze infectiedruk laag genoeg is, een bestrijding met insecticiden worden overgeslagen.

67

Een ander effect van het gebruik van geënte en doorgroeide compost is dat met deze camposten de cel ge- vuld wordt vanaf de vrachtwagen.

Daardoor is de organische verontreiniging van de werkvloer beduidend geringer geworden. Ook het afdekken vanuit een container, silo of vrachtwagen zorgt ervoor dat de belasting van de werkvloer met resten dekaarde terugloopt. Als de teler ook de vloer eerst met schop en bezem reinigt is de belasting van het riool met organische vervuiling bij het schoonmaken van de werkvloer (compostvloer) beduidend minder.

Een oplossing voor de toekomst kan het hergebruik van afvalwater zijn.

Daarbij zal eerst moeten komen vast te staan welk type zuivering en ont- smetting van het bedrijfsafvalwater optimale resultaten oplevert.

Foto 2: Door nieuwe methoden van vullen en afdekken is de verontreiniging van de werkvloer (compostvloer) op veel bedrijven sterk verminderd

Daarna zal in een financiële bereke- ning kunnen blijken voor welke bedrijven dit een redelijk alternatief kan zijn. Voorlopig is onze gedachte dat dit uitsluitend voor zeer grote bedrijven interessant is.

Tot slot is er bij veel telers ook een toegenomen verantwoordelijkheids- gevoel ten aanzien van milieu-aspecten. Door bijvoorbeeld beter te letten op een voldoende temperatuurstijging van het koelwater bij een bronwaterkoeling kan de hoeveelheid water die wordt onttrokken en geloosd behoorlijk worden beperkt.

Aanbevelingen

Uit de geschetste analyse van de afvoer van afvalwater volgen naar onze mening diverse aanbevelingen, waar- aan door de diverse instanties (zowel in de sector als bij de overheid) gewerkt moet gaan worden:

1. Er dient hernieuwd onderzoek te komen ter vaststelling van de kwantiteit en kwaliteit van met name bedrijfsafvalwater ten be- hoeve van het opnieuw vaststellen van het aantal vervuilings eenhe- den per oppervlakte-eenheid champignonteelt.

2. Het onderzoek naar verbeterde schoonmaakmethoden dient weer opgepakt te worden.

3. Er moet onderzoek naar betere toedieningstechnieken voor bestrijdingsmiddelen komen. Daar- door kan de hoeveelheid bestrijdingsmiddelen in het bedrijfsafvalwater verder verminderd worden.

4. De ervaringen met het ontsmetten van afvalwater in andere sectoren moet gebruikt worden bij het onderzoek naar hergebruik van afvalwater in de champignonteelt.

5. Er moet onderzocht worden welke mogelijkheden er zijn om hemelwater dat op de werkvloer (compostvloer) valt, te lozen op het oppervlaktewater of de bodem zonder tussenkomst van een bezink-

inrichting. Daardoor zou voor

Foto 3: Door registratie van het waterverbruik wordt inzicht verkregen ⁱⁿde omvang van verschillende afvalwaterstromen.

bestaande bedrijven met een te kleine bezinkinrichting een oplossing kunnen worden gevonden. Te- vens zou het aanbod van vrij schoon water aan de RWZI's geringer worden.

Slot

De materie rond het afvalwater van champignonteeltbedrijven is complex en volop in beweging. De geschetste stand van zaken is dan ook aan veranderingen onderhevig. Zowel veranderingen in de weten regelgeving als gevolg van maatschappelijke ontwikkelingen als veranderingen in de teelt- en produktiewijze van cham-

pignons op de bedrijven, nopen ee- nieder om het gevoerde beleid regel- matig kritisch te herzien. Hopelijk hebben we met deze analyse en aan- dachtspunten een aanzet voor de discussie gegeven.

Literatuur:

Rispens, A. en Willig, J. Oriënterend onderzoek naar de vervuilingswaarde van het geloosde afvalwater van een champignonbedrijf.

Kleine, H. (1972). Oriënterend onderzoek naar de vervuilingswaarde van het geloosde afvalwater van een champignonbedrijf.

Rijks Agrarische Afvalwater Dienst Arnhem.

Van Beersum, C. (1982) De bezinkput, een saneringsmethode voor champignonteelt-afvalwater? Dienst Binnenwateren/RIZA Nota nr. 88.021 1988. Rijks Agrarische Afvalwater Dienst Arnhem.

Toelichting: Onderzoek naar de ver- wijdering van bestrijdingsmiddelen en andere organische microverontrei-

(20)

Voetjes-afvoerrek, type VAR-90.

-thermisch verzinkt

-motor met rem voor terugtrekken doek -vrijloopkoppeling

-24-volts afstandsbediening - bodem met Thielco roosters - 4 zwenkwielen ( 2 met rem )

- sproeileiding voor het schoonspuiten van het doek

Om snel en gemakkelijk de voetjes uit de cel te halen.

Onderdelen-depots:

0. de Vries Klep B.V.

Wertsteeg 22 Korte Brugstr. 100 Kerkdriel Etten-Leur Tel.: 04183-3354 Tel.: 01608-12831

Desmet Martin P.v.B.A.

Schoolstraat 31 lngelmunster (België) Tel.: 051-301629

MUNCKOB.V.

MACHINES VOOR DE CHAMPIGNONGUL TUUR Spoorstraat 2a, 5975 RK Sevenum

Postbus 6827-5975 ZG Sevenum -Holland Telefoon 04767-3434 I Fax 04767- 1985

(21)

nigingen uit het afvalwater van champignonteeltbedrijven door middel van een bezinkput.

Afvalwaterproblematiek bij champig- nonbedrijven. Aanvullende nota CUWVO-werkgroep VI 1989

ring van met landbouwbestrijdings- middelen belast proceswater met het Carbo-Fio-proces

Afvalwaterproblematiek bij champig- nonbedrijven CUWVO-werkgroep VI 1985

Maaskant M., Van Dullemen E., Ron- day R., Zweers A.J., Perebolte H., Rij- tema P.E., Scheffer G. (1992). Zuive-

Rapport 187 Staring Centrum-DLO, IMAG-DLO Wageningen.

Lottum:

Champignonkwekerij met inpand ige won ing.

5 cellen à 160m2. Klimaatinstallatie is l jaar oud.

Overdruksysteem, bronwaterkoeling.

Perceelsoppervlakte: 53.40 are.

Prijs op aanvraag; aanvaarding in overleg.

Voor meer informatie kunt U kontakt opnemen met:

MAK A A R D I J NOORD:. LIMBURGa.v

Rektor Mulderstraat 1 5962 AH Metdersla

Telefoon 04709 · 87576'

Telefax 04709 · 82876

KANTEL- KONTAlNERS

voor vorkheftrucks.

• inh. 0,3 Vm 2 m3

·met wielen

• met deksel

• voor kraangebruik

Ampèrestraat 27, 8013 PT Zwolle Industrieterrein de Marslanden Tel. (038) 65 60 02

• voor palletwagen

• voor balenklem

ijzersterk in hef-en transportwerk

.D l·ndGP.P.

---Q· ·-

Te koop:

Ospel (Gemeente Nederweert) aan de Bientjesweg3-5-7.

Volledig ingerichte champignonkwekerij evenweel met complete inboedel en een aantal werktuigen.

De kwekerij bestaat uit de navolgende componenten:

Dientjesweg 3, groot ca. 1.05.80 ha.

Bedrijfsgebouw (afm 84x25 m) gebouwd in 1975 met o.a. koelcel, kantine en l2 cellen met een bedoppervlakte van 160m2 per cel en 6 cellen met een bedoppervlakte van 360m2, 6 tunnels van 45m2 per tunnel met. o.a.

overkapping. Een bungalow behorende bij dit bedrijfsgebouw in ca. 1967 gebouwd met o.a. aangebouwde berging en garage en 3 slaapkamers.

Bientjesweg 5, met eventueel achterliggend weiland totaal ca. 1.00.00 ha. Landhuis gebouwel in 1980 met algehele onderkeldering, alles luxe uitgevoerd en zeer royaal o.a. inpandige garage en sauna en 4 slaapkamers (het woonhuis ligt op een perceel van 16.35 aren en kan zonder weiland ook gekocht worden).

Bientjesweg 7. groot ca 1.00.80 ha.

Bedrijfsgebouw (afm l20x30 m) gebouwd in 1980 met verhard buitenterrein en overkapping voor de stalling van werktuigen en o.a. kantine, inpandige garage, werkplaats, opslagplaats, 8 cellen met een bedoppervlakte van 480 ml per cel, 4 tunnels van 70 m2 per tunnel.

Naastliggend weiland groot ca. l .00.00 ha.

Het gehele perceel is dus groot 4.06.60 ha. en ligt in 1 blok. Het objekt is in zijn geheel of in gedeelten te koop, is volleelig ingericht met alle benodigde installaties, losse inboedel is tevens te koop zodat er direkt bedrijlsmatig gestart kan worden. Een lijst van de inboedel is aanwezig.

Vraagprijs totaal objekt is

f

2.300 000,- k.k.

Volledige documentatie, foto's en plattegronden alsmede de prijzen van de afzonderlijke delen zijn op aanvraag verkrijgbaar bij:

Makelaarskantoor WITTE & VERHEUL

Markt 3, 6001 EJ te Weert telefoon: 04950-35939, 's avonds: 04950-37000/36327

(22)

De Apparatuur De Begeleiding De Professionals

DALSEM

VECIAP BV

Herstraat 17, 5961 GG Horst, Holland Tel.: 04709-85589 Fax: 04709-86395

Wij houden de groei erin

(23)

Geautomatiseerde plukapparaten

A. van Nieuwenhuijzen, CCO

Nederlandse samenvatting van de lezing gehouden tijdens de 1 Oe Noord- Amerikaanse Champignonteelt Con- ferentie gehouden in Ouebec juli 1992 en gepubliceerd in Mushroom News van januari 1993.

Het is bijna onmogelijk om een lezing te houden die zich beperkt tot het geautomatiseerd plukken voor de verse markt. Weliswaar zijn de meeste telers buiten Nederland geïnteres- seerd in het geautomatiseerde plukken voor de verse markt maar wij kunnen en mogen de mechanische oogst voor champignons voor de verwerkende industrie niet over het hoofd zien. Daarom is in de lezing ook op dit laatste ingegaan. Eerst is aandacht besteed aan een aantal economische aspecten. Daarbij kwam allereerst de procentuele kostenverdeling op een Nederlands bedrijf met verse compost ter sprake. De grootste kosten- post is arbeid, ongeveer 38% van de totale kosten waarvan 75% nodig is voor de handoogst. In Nederland wordt vanaf medio 1992 geen verse compost meer geleverd aan champignontelers door de Nederlandse cern- postbedrijven. Dit heeft geen groot effect op de kostprijs. Als de handoogst een dusdanig hoog aandeel van de arbeidskosten uitmaakt moet men zich afvragen wat dit in de toekomst zal betekenen. De laatste paar jaren zijn de arbeidskosten en in het bijzonder de plukkosten steeds sneller toegenomen. Dat betekent dat de ontwikkeling van de arbeidskosten in Ne- derland voor de ondernemer een ernstig probleem is.

De huidige ontwikkelingen in Neder- land hebben sommige bedrijven er- toe gebracht naar mogelijkheden te zoeken om de arbeidskosten te verminderen. En dat heeft geleid tot de ontwikkeling van geautomatiseerde plukapparaten. Maar wanneer mechanische oogst wordt toegepast, gaat dat vaak ten koste van kwaliteit.

Daarom is de laatste jaren de mechanische oogst vooral beperkt gebleven tot champignons bestemd voor de verwerkende industrie. Wanneer

champignons mechanisch worden ge- oogst zijn de kosten veel lager dan bij hand oogst.

De markt voor verwerkte champignons toont duidelijke verschillen met die voor verse champignons. Voor de nabije toekomst wordt geen sterke uitbreiding in de produktie voor de verwerkende industrie verwacht.

Deze uitbreiding zal voornamelijk gaan in de richting van champignons voor de verse markt.

Bijna twintig jaar geleden werden snij- machines met doeken ontwikkeld.

Nadat de champignons machinaal waren afgesneden vielen ze op een doek dat zich ontrolde achter de machine.

Wanneer de machine het eind van het bed bereikt had werd het doek weer ingetrokken waarbij de champignons in plastic kratten vergaard werden.

In 1990 hebben enkele bedrijven deze methode opnieuw gebruikt maar deze keer sorteerden ze met de hand de betere kwaliteit champignons. Dit werd gedaan om de kwaliteit voor de verwerkende industrie te verbeteren en ook om champignons te sorteren die geschikt waren voor de verse markt. Om een aantal redenen die meestal verband hielden met de kwaliteit, beviel dit systeem helaas niet zo goed als werd gehoopt.

Tegenwoordig wordt hoofdzakelijk de oogstmachine van Van der Top gebruikt. Deze transporteert de· afgesneden champignons zijwaarts in kratten of op een transportband. De champignons worden door deze band naar het eind van de cel of naar de werkgang gebracht waar ze in kratten opgevangen worden. Recent is ook dit systeem weer aangepast.

Daarbij komen de afgesneden champignons via een elevator op een transportband terecht. Deze aanpassing is afgeleid van een systeem dat gebruikt wordt voor het transport van eieren op legkippenbedrijven. Deze methode voorkomt nogal wat bescha- digingen en kneuzingen. De champignons worden door de transportband naar de werkgang gebracht waar ze met een machine met snaren gesorteerd worden. De afstand tussen deze

71

snaren bepaalt de maatsortering van de champignons die in kratten worden opgevangen. Met dit nieuwe systeem wordt enigszins tegemoet geko- men aan de wensen van de verwerkende industrie. De betere sortering met deze methode is vergelijkbaar met sommige kwaliteiten die in super- markten verkocht worden.

Een paar jaar geleden werd op het bedrijf van Franzmann in Heijen het oogsten gedeeltelijk geautomatiseerd. Hierbij werd gebruik gemaakt van een bewegende ketting van bakjes met een gat in de bodem van elk bakje. De ketting bewoog vóór langs de pluksters. Deze plukten de champignons met beide handen en plaat- sten ze in de bakjes. De champignons werden vervolgens naar een snijeen- heid getransporteerd. Van een verdere ontwikkeling van dit systeem is af- gezien.

Enkele jaren geleden werd door de firma Muncko een gedeeltelijk geautomatiseerd systeem geïntroduceerd, gebaseerd op ronddraaiende snaren die op een arm geplaatst zijn. Ook hierbij wordt met beide handen ge- plukt. De champignons worden tussen de snaren geplaatst en de voetjes afgesneden. Vervolgens worden de champignons op grootte gesorteerd door middel van de afstand tussen de snaren. Het probleem dat bij dit systeem opgelost dient te worden is de logistiek van aan- en afvoer van kratten. Daarnaast moet deze machine op de juiste hoogte naast de bedden gebracht worden. Dit laatste kan worden opgelost door plukplatforms op het gewenste niveau te brengen.

Het semi-automatische pluksysteem op een bedrijf in België is ook op sorteren via snaren gebaseerd. De bedden uit de teeltcellen werden vervan- gen door kisten waardoor de totale teeltoppervlakte aanzienlijk groter werd. De teelt vindt tot aan de oogst plaats op een andere locatie waardoor dit bedrijf zich uitsluitend richt op de oogst. De enige teelthandeling die op dit bedrijf gedaan wordt, is het water geven. Het stapelen van de kisten is ook volledig geautomatiseerd.