1
Inleiden van de bevalling
Inleiden van de bevalling
De arts overweegt een inleiding wanneer hij/zij vindt dat het beter is de baby eerder geboren te laten worden dan af te wachten tot de bevalling spontaan op gang komt.
Bekijk onderstaande filmpjes (gemaakt door de NVOG) over het inleiden van de bevalling
De inleiding van de bevalling
De voorbereiding
De voor- en nadelen van inleiding van de bevalling
3
Welke soorten inleidingen zijn er?
Er zijn verschillende methoden voor inleiding:
kunstmatig breken van de vliezen (amniotomie);
ballonkatheter
prostaglandines (gel bij/in de baarmoederhals);
oxytocine (per infuus).
Deze methoden kunnen apart of in combinatie worden toegepast.
Reden van inleiding
De meest voorkomende redenen voor het inleiden van de bevalling zijn:
Overtijd zijn
Wanneer u twee weken na de uitgerekende datum nog niet bevallen ben, noemt men dat ‘over tijd zijn’. de medische term is serotiniteit. In Nederland is het gebruikelijk om de bevalling vanaf 42 weken zwangerschap in te leiden
Langdurig gebroken vliezen
Het breken van de vliezen kan mogelijk het begin van de bevalling zijn. Meestal komen de weeën spontaan op gang in de eerste 24-48 uur na het breken van de vliezen. Wanneer de bevalling na 48-72 uur niet spontaan op gang is gekomen wordt er door de gynaecoloog/klinische verloskundige een datum voor met u afgesproken.
Groeivertraging van de baby
wordt er tijdens de zwangerschap geconstateerd dat uw kind onvoldoende goeit of gaat de conditie van het kind achteruit? Dan kan de gynaecoloog besluiten dat het beter is de bevalling in te leiden. Dit kan zijn naar aanleiding van een niet optimaal CTG (cardiotocogram, registratie van de hartactie van het kind)
Achteruitgang van de functie van de placenta
De placenta (moederkoek) voorziet het kind van voeding en zuurstof. Door bijvoorbeeld een hoge bloeddruk of diabetes (suikerziekte) kan de functie van de placenta verminderen. De gynaecoloog kan in dergelijke situaties besluiten om de bevalling in te leiden.
Hoge bloeddruk
Bij een hoge bloeddruk in de zwangerschap kunnen er complicaties bij moeder en kind op treden. De nieren en lever kunnen tijdelijk minder goed functioneren. Er kunnen ook afwijkingen in de bloedstolling ontstaan. De bloedtoevoer naar de
placenta kan afnemen. Hierdoor kan bij het kind de groei achterblijven en de conditie verminderen. Wanneer u 37-42 weken zwanger bent, wordt de bevalling ingeleid.
Voor de 37 weken zwangerschap is een inleiding meestal niet nodig. Er kan dan gekozen worden voor medicatie om uw bloeddruk te verlagen.
Veelgestelde vragen
Is inleiden schadelijk voor mijn baby?
De reden van inleiding is om problemen voor u of uw kind te voorkomen. Normaal zou de natuur de bevalling zelf in gang zetten. Bij het inleiden van de bevalling helpen we de natuur een handje. Het tijdstip van de bevalling wordt vervroegd. Hierbij wordt gebruik gemaakt van stoffen die in een natuurlijk verloop van een bevalling ook een rol spelen.
Wat gebeurt er als er weeën zijn voordat ik ingeleid ga worden?
Dat betekent in feite dat een inleiding niet meer nodig is. U moet dan handelen naar de richtlijnen die u gekregen heeft in verband met bevallen in het ziekenhuis of
thuis. Wanneer u reeds in het ziekenhuis bent wordt de bevalling voortgezet.
Worden veel vrouwen ingeleid?
Het is veel voorkomende handeling. Er is dan ook veel ervaring mee. Er wordt alleen ingeleid als er een goede reden voor bestaat, maar soms is hulp nu eenmaal nodig.
Is een ingeleide bevalling pijnlijker?
Er is geen reden waarom dit zo zou zijn. Ook een natuurlijke bevalling kan met pijn
gepaard gaan. Een bevalling verloopt vaak wat sneller tijdens een inleiding. Vandaar dat de weeën tijdens een inleiding soms als pijnlijker ervaren zullen worden. Het beleven van pijn is individueel zeer verschillend. De pijn kunt u draaglijker maken met de (ontspannings-) oefeningen die u tijdens een zwangerscapscursus geleerd heeft. Eventueel is pijnbestrijding mogelijk, bespreekt u dit met de gynaecoloog/klinisch verloskundige die uw bevalling begeleidt.
Is een infuus noodzakelijk?
Dat hangt af van de methode van inleiding. Soms is het nodig als de weeën niet sterk genoeg zijn, of wanneer u geen weeën heeft. Een infuus is altijd nodig bij het gebruik van oxytocine. Een infuus is nodig wanneer u epiduraal anesthesie (lokale verdoving,
‘ruggenprik’) krijgt. Een infuus blijft meestal tot kort na de bevalling aanwezig.
Wat bedoelt de arts met ‘het rijpen van de cervix’?
Normaal gesproken is de cervix (baarmoedermond) een twee tot drie centimeter lange, stugge buis, die voorkomt dat de baby te vroeg geboren wordt. Wanneer de zwangerschap echter teneinde loopt (à terme is), dan wordt de cervix langzaam maar zeker steeds korter en zachter (weker). Tot deze tenslotte geen buisvorm meer heeft maar afgeplat is. Dit heet
5
verstrijken. Dit week worden en verstrijken wordt rijpen van de cervix (ook wel ‘primen’) genoemd. Dit rijpen wordt door prostaglandines bevorderd. Het is van groot belang dat een cervix rijp is voordat ingeleid gaat worden omdat anders de kans op een mislukte inleiding groter is. Dit rijpen kan enkele uren tot enkele dagen duren.
Het primen (rijpen) van de baarmoedermond kan door gebruik te maken van een ballonkatheter og met prostaglandine gel.
Wat is een ballonkatheter?
Een ballonkatheter is een soepel slangetje (vergelijkbaar met een blaaskatheter) die in de baarmoedermond wordt ingebracht. Het ballonnetje aan het uiteinde van de katheter wordt gevuld met steriel water. Door het vullen van het ballonnetje ontstaat er druk op de baarmoedermond en komen er hormonen vrij die de baarmoedermond rijp maken. Dit proces kan gepaard gaan met een gevoel van menstruatieachtige kramp maar er kunnen ook weeën ontstaan.
Voor het plaatsen van de ballonkatheter wordt er eerst een CTG gemaakt (hartfilmpje) van de baby gemaakt. Het CTG neemt ongeveer 30 min in beslag en daarna wordt er door de arts/klinisch verloskundige een inwendig onderzoek gedaan en de ballonkatheter
ingebracht. Na het inwendig onderzoek wordt besloten of het inbrengen van de ballonkatheter op bed of in een bed met beensteunen zal plaats vinden.
Soms is het nodig om gebruik te maken van een spreider (speculum) die in de vagina wordt ingebracht om de ballonkatheter te plaatsen.
Na het plaatsen van de ballonkatheter wordt er nogmaals 30 min CTG geregistreerd.
Het inbrengen van de ballonkatheter kan onprettig aanvoelen. Als de katheter eenmaal geplaatst is, voelt u hier niks meer van.
Wanneer uw lichaam reageert op de ballon krijgt u ontsluiting. als u drie centimeter ontsluiting heeft (gelijk aan de doorsnede van de ballon) dan kan deze uitvallen. De katheter heeft zijn werk gedaan. Wanneer dit niet gebeurt kan de ballonkatheter 24 uur blijven zitten.
Als de ballonkatheter geplaatst is en het CTG afgesloten kunt u rondlopen, douchen en naar het toilet gaan.
Wat zijn prostaglandines en hoe worden ze toegediend?
Prostaglandines zijn een soort hormonen. Ze lijken op stoffen (eveneens prostaglandines) die door het lichaam zelf geproduceerd worden tijdens de bevalling. Zij kunnen de
bevalling in gang zetten, zij geven weeënactiviteit en maken de baarmoederhals weker (zachter). Vandaar dat de arts ze gebruikt om in te leiden. Ze worden toegediend in de vorm van gel. Tijdens een vaginaal onderzoek (toucheren) worden ze in de vagina of in de cervix (baarmoederhals) ingebracht. Dit gebeurt meestal ‘s ochtends, bij uitzondering ‘s nachts. Na het inbrengen moet u 30 minuten in bed blijven om de gel goed te laten
inwerken en om de baby te registreren door middel van een CTG. Daarna mag u weer rondlopen, douchen en naar het toilet gaan.
Wat doet men bij het breken van de vliezen (amniotomie)?
Het breken van de vliezen wordt vaak gebruikt in combinatie met andere methoden van inleiden (oxytocine, prostaglandines). De vliezen worden gebroken door een krasje in de vliezen te maken met behulp van een dun pinnetje dat tijdens een inwendig onderzoek wordt ingebracht. De druk van het vruchtwater is verder voldoende om de vliezen verder te openen, waardoor het vruchtwater kan weglopen.
Omdat in de vliezen geen zenuwen zitten is deze methode pijnloos. Ook kan de arts/klinisch verloskundige in deze situatie besluiten tot het aanleggen van een
schedelelektrode (waarmee de hartactie van de baby geregistreerd wordt) Deze wordt gebruikt om de toestand/conditie van het kind te beoordelen.
Wat is oxytocine en hoe werkt het?
Oxytocine is de oudst bekende stof waarmee de weeën op gang gebracht kunnen worden.
Het is een hormoon dat tijdens een spontane bevalling ook in verhoogde mate door moeder en kind geproduceerd wordt. Oxytocine wordt altijd via een infuus in de bloedvaten van de moeder gebracht en bereikt via de bloedcirculatie de baarmoeder.
Hierdoor ontstaan uiteindelijk weeën. Er zal meestal gestart worden met een lage dosis, welke afhankelijk van het effect, geleidelijk verhoogd wordt. Oxytocine heeft het voordeel dat als het infuus gestopt wordt, de stof ook snel uitgewerkt is. Een nadeel kan zijn dat het niet in alle situaties even effectief is, en dus niet altijd tot het gewenste resultaat (de
uiteindelijke bevalling) leidt. Het effect van de inleiding wordt gecontroleerd middels een CTG-controle (cardiotocografie).
Een inleiding zal meestal ‘s ochtends gestart worden, maar kan uiteraard – indien hier aanleiding toe bestaat – op ieder gewenst moment plaatsvinden.
Hoe vaak zal een inwendig onderzoek plaatsvinden?
Door een inwendig onderzoek (vaginaal toucher), zal de arts/klinisch verloskundige kunnen bepalen welke vorm van inleiding voor u het meest geschikt is. Wanneer de arts/klinisch verloskundige vindt dat uitsluitend het breken van de vliezen voldoende is, dan zal hij/zij dit doen in de verloskamer. Vaak wordt dit gecombineerd met een
oxytocine-infuus. Daarna zal regelmatig getoucheerd worden, om te bepalen hoe de ontsluiting (het opengaan van de baarmoederhals) vordert. Wanneer de arts/klinisch verloskundige vindt dat een ballonkatheter of prostaglandines nodig zijn, dan zal een ballonkatheter of gel bij een inwendig onderzoek worden ingebracht.
De arts/klinisch verloskundige zal regelmatig (meestal na twee tot vier uur) de
baarmoederhals opnieuw onderzoeken, om te zien of de prostaglandines geholpen hebben.
Ook hier zal regelmatig getoucheerd worden om te zien hoe uw bevalling verloopt. U zult dus verschillende keren inwendig worden onderzocht. Hoe vaak hangt onder andere af van
7
de manier van inleiden, hoe snel u weeën krijgt en is afhankelijk van het beloop van de baring.
Hoelang duurt het om iemand in te leiden?
Zoals al eerder werd vermeld, kan het zijn dat u maar weinig hulp nodig heeft om te bevallen. Het rijpen met een ballonkatheter of prostaglandine gel kan meer tijd kosten, wees echter geduldig en stel vragen hoe het verloopt.
Verwacht niet dat u de dag na de opname al bevallen zult zijn. Dat is wenselijk maar niet altijd mogelijk. Inleiden betekent de natuur een handje helpen en daarbij wordt nog steeds veel aan de natuur overgelaten, ook bij bovenbeschreven inleidingsmethoden.
Wat gebeurt er als de ballon katheter of prostaglandine gel niet werken?
Het inleiden met een ballonkatheter of prostaglandine gel werkt meestal zeer goed. Mocht het echter met ballonkatheter of prostaglandine gel niet gaan, dan zal de arts/klinische verloskundige de alternatieven met u bespreken. De arts kan beslissen dat wachten het beste is, hij zal u dan een of twee dagen rust geven. Als er echter een dwingende medische indicatie voor de inleiding is dan zal een andere methode aanbevolen worden. Mocht de zwangerschap echter beëindigd moeten worden, terwijl de inleiding niet aanslaat kan tot een keizersnede besloten worden. Gedurende de bevalling moet u geïnformeerd worden over uw toestand en het verloop van de bevalling. Als u zich ergens zorgen over maakt of als u iets niet begrijpt, vraag er dan naar.
Krijg ik meteen weeën?
Niet altijd. Dit hangt af van de methode van inleiden die gebruikt wordt, en de ontvankelijkheid van de baarmoeder voor de gebruikte methode. Indien u met een
ballonkatheter of met prostaglandine gel ingeleid wordt, kan het wel eens wat langer duren voor u iets voelt. Wanneer besloten wordt de vliezen te breken kan alles veel sneller gaan.
Soms krijgt u spontaan na enkele minuten al weeën, soms pas na enkele uren. Ook kan het zijn dat het nodig is met behulp van oxytocine bij te stimuleren om weeënactiviteit op gang te brengen of verder te versterken.
Hoe lang moet ik in het ziekenhuis blijven?
De duur van de opname is afhankelijk van de duur van de inleiding en na de bevalling afhankelijk van de reden van inleiden. In het algemeen geldt dat u op de dag van inleiding wordt opgenomen en in veel gevallen mag u na de bevalling weer naar huis. (Na de
bevalling moet u minimaal 2 uur blijven) De duur van de inleiding kan variëren van enkele uren tot één à twee dagen, afhankelijk van de rijpheid van de cervix. Is een keizersnede noodzakelijk, dan is de opnameduur vanzelfsprekend langer.
Moet ik bij iedere volgende zwangerschap ook ingeleid worden?
Neen, dat hoeft niet per se. Elke zwangerschap is anders en dat geldt ook voor de noodzaak tot inleiden.
Vragen?
Heeft u nog vragen, neemt u dan contact op met de polikliniek Gynaecologie. Voor beide locaties, T 088 753 11 30, of met de afdeling Gynaecologie/Verloskunde, locatie Blaricum, T 088 753 5120.
De inhoud van deze brochure is tot stand gekomen op initiatief van de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG). Het copyright en de
verantwoordelijkheid voor deze brochure berusten bij de Nederlandse Vereniging voor Obstetrie en Gynaecologie (NVOG) in Utrecht. Leden van de NVOG mogen deze brochure, mits integraal, onverkort en met bronvermelding, zonder toestemming vermenigvuldigen.
Folders en brochures van de NVOG behandelen verschillende verloskundige en
gynaecologische klachten, aandoeningen, onderzoeken en behandelingen. Zo krijgt u een beeld van wat u normaliter aan zorg en voorlichting kunt verwachten. Wij hopen dat u met deze informatie weloverwogen beslissingen kunt nemen. Soms geeft de gynaecoloog u andere informatie of adviezen, bijvoorbeeld omdat uw situatie anders is of omdat men in het ziekenhuis andere procedures volgt. Schriftelijke voorlichting is altijd een aanvulling op het gesprek met de gynaecoloog. Daarom is de NVOG niet juridisch aansprakelijk voor eventuele tekortkomingen van deze brochure. Wel heeft de Commissie
Patiëntenvoorlichting van de NVOG zeer veel aandacht besteed aan de inhoud. Dit
betekent dat er geen belangrijke fouten in deze brochure staan, en dat de meerderheid van de Nederlandse gynaecologen het eens is met de inhoud. Andere folders en brochures op het gebied van de verloskunde, gynaecologie en voortplantingsgeneeskunde kunt u vinden op de website van de NVOG: www.nvog.nl, rubriek voorlichting.
Copyright NVOG
Contact
Gynaecologie en Verloskunde - Polikliniek T 088 753 11 30
klantcontactcentrum@tergooi.nl Ma t/m vr 08:30 - 16:30 uur
Verloskamers Polinummer A20 T 088 753 22 10
