JAVAANSCHE VERTELLINGEN,

Cl

rl _fI·jU _R.. tLn1 _{jfr-.. ~7 _{___ I(}

n

JAVAANSCHE VERTELLINGEN,

BEVATTENDF. IlE L01'GEVALL&" VAl\"

EEN KANTJIL, EEN REEBOK

EN ANDERE DIEBEN.

VOOR DE UITGAVE IJEWERlfT DOOR

Dr. W. PALMER VAN DEN BlWEK.

UTTGEGl:\'P.N nOOR IlET 'KONINKI,IJK INSTT1'IJIJT VOOR DE TAAI.-

L~Nn EN VOLKENKIJNI)Io~ VAN NF.DERI •. INOI!::.

'S GRAVENHAGE,

M:ARTINUS NIJIIOFF.

1878.

·'

•

)

JAVAANSCHE VERTELLINGEN

BEVATTENDE DE LOTGEVALLEN VAN

EEN KANTJIL, EEN REEBOK

EN ANDERE DIEREN.

VOOR DE UITGAVE BEWERKT DOOR

Dr. W. PALMER VAN DEN BltOEK.

UITGEGEVEN DOOR HET KONINKLIJK INSTITUUT VOOR

GE TUL- LAND- EN VOLKJo:NKmmE VAN NEDULANDSCU INDIt

's ahAVENIlAGE, MAR'l'INUS NIJHOFF.

1878.

- - - - , , - - - -- - .

VOORBERJOn'l'.

of

r "ook

Do schrijvor van dit gedicht hoeft zich niot genoemd, cn is dus onbekond. Eon jJoedjaJJ!/.fJa, of bekende goleerde, schijnt hij niot geweest te zUn ^j andm's had hU ZUil lIaam wol genoemd, of moor vortooning van zijne geloordheid gemaakt door veelvuldig gebruik van kmoiwooL'don.

Do ^Javaan~cho schrijvers hobben do gewoonto om ^hUil naam in do eerste couplotten of inleiding van 110t work te noomonj ook is or 110g

eene Bnuere manior, dio door do sehrtivors va.n hot hof van den l~rins MallKot:-Il'ê!lflra gevolgd wordt. Mcu vindt hun naam door vCl'ocniging van de eerste lettergrepen van eIken versregel in het oerste couplet.

Een voorbeeld daarvan treft meIl in de bovollgonoemde Jritonha djarwa aan.

De schrtivel' zegt in do inlei(Ling, dat hot work aangovangen is op

Z(,t~,.da!l, don zosden RlIbiu!lQaakir van het Javaanscho jaar 1750. Naar m!jne berekening moet dio dag overecnkomen mot den 2luil December 1822. ])0 schrtiver had boter gedaan, als hij lIien dng den :;f'f)f'lIfll'n

der maand Ra6ill[JotdlLkir genoemd had, WRut dio viel tocn op een Za- terdag, eloch de opgave van den dag dOl' maal1d is <1ikwUls onjuist, vooral in vroegcre tUdol1, toon er nog geon !t1gomoon vel"spL'oillo, gedrukto Almanakken w~u'on, el1 de irll:\lIdeL' den dag rl or' nH\itnd naar den oudordom van do maan bij gissing boplw.ldo. To lichter kon hij zich (htal'bij vergissen iu don ,·egenlUd, wanneer cia lucht 's avonds dikwUIs betrokkon is. Moeilijkm' is hot cchter nall te ncnlOn, dat hij zich in dOIl dag van do week zou vOI·gissen. Mell zie vorder de kritisc/tf. tumt!ckelti"[J op bot 5c couplet van den corlSten ~l\.lIg.

Men mag niot verwachten, dat dezo vertellingon aau OlJZO eischen van don goeden smaak voldoen, al zijn zij geen van allo onzedelijk.

Daar DcMer de Indische Uegeering, b1iikous h:..l.l'o ruimo inteoke- ning, het ,'OOI'lIomon heeft dit werk onder de inlalldcrs te ver- spreiden, heb ik gemoend op een paar plaatsen den tekst kicsch- heidshah'e oon weinig te moeten veranderen. Om dia reden hob ik zolfs een geheol eouplet weggelaten, zonder dat danrdoor hot var band ook maar eonigzius gestoord is. In do Krili8c/u: flantt:ektNûll[Jen, die niet door do Regeering vorspreid wordon , zal men don oorspron- kolijken tekst van de handsch rif ten terugvindon. Do Javaanscha af- schrijvers zÜn gewoon met don tekst van hunne handschriftoJl zoor vrU om te gaall, en te veranderen wat hUlI niet bovalt , of or bij te Yocgen wat hun behaagt. Zij zullCQ mij dus die vrijhoden niet teil

•

VOORBEInOUT.

J.. wado duiden. In de oude teksten van JavaalHJehe werken treft mert gecn onkieschheden aan, maal' in de niouwere omwor.ldngen van oude workon vindt men ze ingelaseht op plaatsen, wnar mon ze niet ver·

wachten zou. Zelfs in den tekst van do Bratajoeda van den Hoer

COllEN STUART zijn zij zoo ingeslopeu. Ik heb gemeend den raad van een aanzienlijken, vrij geletterden Javaan te moeten volgen, on heb daarom don tokst hier en daar gewijzigd, al is het vrij zeker, dat ik daardoor van de woorden van den schrüver bell afgeweken.

TIet work is een gedicht in de zoogonaamde kleine zangwUzon, on verdeeld in 22 zangen. De heer COllEN SXUA.HT hooft in zijne inleiding vltn do Bralnjol'tl" (bladz. 10 -13) de rogels opgegeven, waaraan de in dat gedicht voorkomende zangwijzon , of motrums, gobonden zijn. In dit gedicht treft men drie zangwijzen aan, die dáár niet voorkomen, nalDolijk: Ga1f~buelt, Poéljoeu[J en M~gatroelt. Ik moon, dat hot hior de plaats is omtrent dio zangw!izo het volgende modetedeolon.

TIJ de zangwUze Gnmboelt bestaat elk couplet uit 5 regols. De oorste regel bevat 7, de tweede 10, de derde 12, de vierde 8 en de vtifde 8 lettergrepen. De laatste lettergrepen van olkon regel hebben rt>-

spectio\'eltik de klanken: oe, oe, i, oe en o.

Over de Zîtug"wiize Poetjof:1t!J zijn de gevoolens verdeeld. Sommigen geven haar 5 regell3, elk van 4, 8, G, 8 Oll 12leLlcrgropon, waarvaJl de eindklanken zijn: oe, ^De, a, i en a. ÀrHloron vereenigen do twee eerste reg'els en verhijgen z66 maar 4 regels, respectievelijk van 12, 6, S cu 12 lottel'gropell J mot de eindklanken (Ie, (', i on a. Ik houd het er voor, dat de schrijver tot de eersten behoorde, doch één van de al'schrijvor'S behoorde tot de laatsten. De Heer C. F. WINT EU Sr. deelde olk couplct van dow zangwijze in 5 regols (zio do Li.u.fJtin!! Dar'lllA, 25~

doel VI,LII do Pt."fllUudl::linglm vau Ilet Bat. getloot&c/W,p bI. 95- 97) en scheidde ze nllon door rmdal1·ngsfI:s. Ik heb hot voorbeeld van som- migen govolgd, en den len en 2eu regel doer een pat"i:al (= ) gesc1lei- don. Zie verder hit. aant. op 't 6e couplet van den 7cn zang.

De zangwijze "M'égatroelt bevat in elk couplet G regels, elk van 12, 8, 8, 8 en 8 lettergrepen, met do eindklanken: Ol', i, oe, i en o.

Vior handschrifton stonden mü ten dienste. Twoe daarvan zÜn vol- ledig. In de Kritische flmdeekeniflgen zijn zli a.angoduid mot A, Ba, Bb en C. Hot hand,chrift, door A bedoeld, i, van de Academi,che Biblio- theek van L-id.,. (Kantjil 1818). BU do oprichting VOJl de Delftsche Academie werd het op last va.n do Regeering onder toezicht van den lIecr C. F. WINTER Sr. door een klerk van den RUksbo,tierder te Soerakurta afge,chreven. Het handschrift i, zeer duidelijk. mor cn Jaar heoft do afschrUver fouten gemaakt, dio eehter dool' vergc1tikiug mot andcro handschriften te herstelIon waren.

Oe drie I1.ndere lumdschrif'ten zijn mijn eigendom. fJ1wee daarvan, Ba en Bb, zUn afschriften van een handschrift, dat ik voor ruim 20 jaren loeJl(le VOII eOl1 be~lllQte VaU den Soe,oohoonall to Soorakarta. De ",C-

"OOR B F, Tt T C J'[ T. Vii

sehrjj"OfS hs\.(ldrn van mij don uitdrukkolljken taRt ontvangen om niets te vQI'allfICl'on, ook al mecnden z!j, dat 7.ij fouten ontdokten. Zij ^Wilfon gewone inlunders, geen klerkoh van beroep. Do veranderingen, die z!j gemaakt hebben, zijn dus slechts aan spoed on ongewoonte toe te schrijven. ,Vflar zti van elkander verschillen, heeft con van hen zich ver- gist, en wa{u' zij aan elkander gelijk z!jn, maar van A verschillen, hau het handschrift, dat zti afseIu'oven, ocno andere lezing dan A.

lIet vierde hnmlschrift, C genaamd, is eveneens dOOI' con g'lJwoncn inlandor, gron klerk van beroep, yerva.ardigd naar oon hrmdschl'ift, dat ik in ocu dorp aantrof. Hot was uiet moor volledig on had <laar veelvuldig gebruik zoor geleden. Dit handschrift wUkt in do zangwUze POdjul;1t!J zeer af van de andere.

In do Krili&chl! a(lfdukt:lIilllletl ZUil de voornaamste varinnten ver- meld. In lIo. meeste gevallen kon ik den tekst van 't handseltrift A behouden, maal" nu en dan moeRt ik er van afwtiken. Op enkele plaatsen meende ik zelfs oene lezing aan te nOlllell, die van die der hallóschriftoll verschilt.

Wat de spelling dor woorden aangaat, helJ ik gemeend te moeten afwUken van de aangenomen gowoonte om de letters te yerdu/.}·

beien, wanneer daarvoor, om de uitspraak of etymologie, geen reden lJostaat, Gaarne stem ik toe, dat velen het docH, doch do een doet het slechdi iu navolging van don ander. De lIoogleemar T. ^ROOJtDA deed dit nog. consequonter dan de lIeer C. F. ^WIXTElt Sr.

De Heet· Uom;N STUA.ltT keUl'de het af. De Hoor J. A. ^WILKENS laat dio olluoodigo vordubbeling in het gl'oote woordenboek achterwoge, even als ztin zoon, de Trallslatew' voor de Javaallsche taal te Soera- karta, Vele Javanen plegen de letters te verdubbelen, zelfs waal' de Hoogleeraar ,:r, RoonDA het afkeurt, De ondervinding heoft mij ge- leerd, dat do Javaan geen het minste bezwaar heeft tegen hot verlaten van de in gos lopen gewoonto, en het schrift wordt cr door vereenvoudigd.

Om die reden heb ik gClllCClld daartoe te moeten overgaan. Mell heeft op Java versehillende pogjngen aangewend Olll veranderingen to brengen iu het Javllallsehe schrill, De een wil den vorm van sommigo letters zó6 veranderen, dat ze met één pennestroek kunnon gescJu'ovoll wonlcll, ZOIlUOI" uat. heL Iloodig is do pen vnu 't papier optoheU'on.

Een uIldor meent, dat hot betor zou ZUil, do woonlcll af:tonderlUk to schrijven, en zo, ook in 't midden vnn een .zin, door een palt!n te sluiton, als con wooru op ecn medeklinker eindigt. Een doróo wil hot llollandsche letterschrift voor do Javaansche taal ingevoerd hebbon.

DOl'gelijke plauUl.lJl heb bon de geleerde runiJtolijko wereld op Jl\VR uI in beweging" gelJracht. Tegen die rovolutics, waardoor do gl'ondwot dm' taal overtredon wordt, hob ik mij nltUd mot kracht verzot. Do hier gevolgdo spelling veralldol't niets aan het wozen van hot Javaansclle ,cJIl·irt, 1JI111'" lJovordo!'t ue korthoid on CCII voudighcid doo,· hot geh cl Qvcl"uodigo af te schnfl'ell.

Vtll 'i ööilli iHi f èlH.

Aan 't ,lot van dit werk heb ik een IU,t gevoegd van de Javattn,ehê woorden en woordvormen, die in dit gedicht voorkomen) doch in de laatste uitgave van ROORDA'S woordenboek niet) of niet voldoende, verklaard worden. Wanneer mUne uitleggingen geput zUn uit het oude afschrift van het groote Javaansch-Nederduitsohe woordenboek van

WINTER en WILKE:S'S, da.t tot de Academische Bibliotheek alhier be- hoort, of daarmede overeenkomen, heb ik het er telkens bUgevoegd. Toen de Hoer COJIEN STUART zUn Baron &,/omd'h met dergolUke woorden- JUst verrUkte) voegde hU er den wensch bij, dat andoron dit voorbeeld zouden volgen. HU wenschte dit met het oog op de eerste uitgave van ROORDA'S woordonboek. Na de tweede, veel vermeerderde uitgave mag mon dit evenzeer blijven weoschen. De Hoogleeraar T. ROORDA

was ook van die meening) want hU heeft, zooals hil

mti

Zonder twUfol had er dan veel uitgelaten en ook veel verbeterd kunnen zÜnJ doch zeer zeker is het voor 't onderwüs eene groote aanwinst. lIet ware te wenschen, dat .. de Heer T. ^{ROORDA het} voorberioht van het Woordenboek zelf had kunnen op,tellen, want dan zou hij zeker het bijzondere doel, dat hem eonig en alleen bij de bowerking voor oogen ,tond, vermeld hebben. Daaruit laat het zioh toch verklaren, dat men in het Woordenboek nog te woinig sporen vindt van den schat van verklaringen ^I die te putten waren uit de lezing van vele Javaansche teksten, 't zÜ ió manuscript of in druk sedert lang uitgegoven. Of dit te verdedigon is, "Wil ik niet beweren, maar dan was mOD ten minste gewaarschuwd, en menig beoefenaar van de Javaan.ohe letterkunde zou niet zoo bitter teleurge.teld zUn.

,

ma

-

om om

1

l1f .. l

t-

IVIlU

. ^.

rm

,

•

f

j

G RIUI

(G)

10.

12.

7. 1.

(7) 13.

14.

15.

16.

17.

18.

19.

20.

21.

22.

r

(7) 5~.

55.

56.

57.

5~.

5n.

6U.

61.

62.

ru 0

ru ^CIIlfl

,

I1

ruG

Nil

ua

n

1

f

mo

1

f

{UJI "1

, Il! Hn

/

1

Cl.1Il 0 d (12)

2~.

24.

25.

,

26.

(l3) 6.

11111 0 G

(15)

14.

15.

16.

17.

18.

J 9.

nm om .w

•

•

i

I

I

(17)

30.

31.

32.

r

34.

35.

36.

om 6

1111

q

---~- - - -

1

·

~."' ₀

,

[Ir:;. _'UlO

O. f} , I ~~'lj ':31

i3

rLlIkll

1. 5 5 11.'''"'/''7,·11 ^{o. "o.} '/111;"'1'11'111\

1.

ln

2. 1r. 4 ,bll.;:liJ<1lH1\ ,FJ I"êf N1\

2. 37 ^r, ''''~!lI,r,,⁰ ·t5"51 _,~n.tC:l'.!.!A

3. 10 2 tS"'ll'l!:J ⁰ ~l>"1N1 ⁰

3. 11 ₂ u'lJt ^0fJ 1I'I~l/t"{lI⁰ \ Cl

9

I /l1Jl/ ('Ifl n l l " I~ ' ( ' / ",,/'

'''-' It (f..

H. 49 _{5 ""'I'~I~} N"lIlJf'·I'·~1

3. 51 ij (}"UII ,,/11'1' {'}"IIII':!J ^In\

(" (,'

J. n; _·1 ^{0 0} , _{0 0 0 0}

{J",/ ^f J,,&' " I 1111<1' 'Hl I "'111/')/1""

3. tW

a

3. 101l 4 I I I rl.1 H)MJ ^{0 0}

111 11 'ëJ¹⁽¹

4. 33

n

'L 34 ₄ 'Wil n I l I L l /^{0 o.} ·JI ,:" 11<'11,/,⁰ 11' /1,/ _^O. '/I I,'"

("

,.

4, 3H il Il':1 " '/1 t'/!J 'I/In ":.'11J""'!!J 'I 'u

4. 48 11 ^I.1111I0 111111'I,n ⁰

',"1./1" ' " 'If!f

5. 14 5 1m".lI'!"!'1 ^{0 0} IJ, /⁰ )",/ ⁰ '!..!JI

5. 24 ·1 _"IJl 'I '''' 'I r;; 1//1 'I ^IK'II r,:; "

5. 25 ^.~ bIlIInS) " " ""'1</_' f]" 1

:). 2~ 2 n )

" '/ Q'1 '!.51'

, .. r I 'ö"'~""6 '151'

5. :m B ,9, ~l "-I-'-~ 0., ^rif! 'J. , ..;;: ',\

'"

.. ,

G. -Hi ·1 1 ⁰ '''1'}jj "~I "'~,',5'r'~,'t51·1/⁰ 1

5. 5:1 :1 lIJ Ir( UJI KI Llll/t'l~ Ulllt-:II " '11'1 {

5, r.1 :l 'IIU"lmJ ... l'''l'.::.!l '1 ^lil 'IMI ^{I IIOll} '::!"I

:"). 81 :\ ,L' l/ ' U I 11 I I/Hil '1..1<

(i. 12 ^:) _{~ 'l,/sl'JI~1 b'!'!;l ~ 'I} ;':'/JI'" "-::.',1

li. 12 ^(; _r,,~ ,'" 'I'WI .... ^~ I.,,'!!⁰ )

7. 30 ^{,I ~IIo. 'LI n,} 'LII~I

7. R:I 2 ,.⁰ 1/ .. ^"1/

,

Lil """.

,[) ç;,

"'.,

....

,,'"

_fJ

'w~

7. 86 5 1lÀ rr~? I.QM" ~111I?fJ(" ⁰

7. 103 3 IF.!I tAA Ifltfi

'161

7. 108, 4 ~ '7 ^{(tlTI ~ /lIlA} ob'" ⁰ llJl r/'I1I1<II'I:II~' ⁰

7. 179 3 ^{ILn /b0 il ilJlllbl'''''j 0}

8. 8 2 11/11 ,VI 'Nfllf)~ ,tm lIJ/

, n

''-'

1l. 8 5 <l.Il/('1^o. 'lgr .. ,~ ILIII~ ⁰ ,In _/hlt'lInj

11. 1.5 ·6 ILl·")J~'" 1L11~ ".n '!!.'J/'

11. 34 7 _IUlib,'~ '-II'II,-!!",^{0 0} l' MI 11\11(9 1(lINlJ.d~' ^{o 0}

12. 21 2 /kJ, 'a '1}(j I 'lj/t \ "iN '/!:(}/ ~ 'J:!Y I;:'t,.'

13. 20 3 lti~"gA"'i t l l tI~ I.I~ "ij ,,:),

13. 32 7 «j'k'JINIMJ/⁰ ' 4lSUtl MI fl.4okfl ⁰ I

15. 3.) 2 1l;n4,"'I'n'1tpS'J!~ ..J1lcm

")'Ri

15. 46 2 ^{fUlp1llg,1' 0} aA"/""~\

2 ^{0 o. 0}

16. 4 "11J(J/ "@l.M":'''Lj 1I[!1' llIi "I).tII1 ::EA1J...1 .. ^::.u1~'

IG. 36 3 I]fLllMS1~ I'JlfJ(M.f)~

17. 7 1 "'?J ... ', iCll'~'(){1'I ^o. • o.

~")I r:)1)..iI"{/II .. II~'!.!!/I

17. ~ 1 IJ.?I ,,"lA "'-" ~'24 IJ'U,IJI~1

17. 37 7 ^lJ('J,v/l'"'l'} ^/ MlIU/^{/ 0} f'TI

17. 50 3 ^{iJ,'l/111 0 j(EA~} 1h"""U,'I,/~ ⁰

17.

I

19. ·1 2 IUIt.-.lCZ""f.1; ~,i L"1~\ ilIIJ ~,.) 111'"'" Cl ''[!A'

21.

1

I

lI."Ml1lj~~ IIJIIIJ.,I,flj'''j ~1

KRr.t'ISCHE AANTEEKENINGEN.

EERST. UNO (G a rn IJ 0 eb).

Ontbreekt in C.

1. l.InA:

1 -1

"i

W'l l l..l'ra

2. 4. In A: {(;~II!!r~ "1II1~"

4 I A ^{0 • 0 •} B" ^{n o . 0}

4-• . ^{11 :} 1tJI~(l)nMJlIDll("lj'1',telltj~,m rJ:lf)j(Vlt11Jtlanllm'<tI"lI<1~I"i~'

ó. 2 en 3. In A: n''1MJli6"mliYIA3-Q,rJ~lJf!A\ 1U//"r'i.nI9{,'Y)"':lfl..l"Ij,c;,IJ/

' / 0 ' B ⁿ o . O . n o . 0 / .• / 0 0

"ll~(UIM\ 111 a: rJ;.4~IlAIlJ"llJliiU~'iIl[!;l' lVIJlfHl,ullOi '/1l.-( l.Jtu'&'" "AI)!"

In Bb: n~1tR1'1j~llcrnll'U..3·Q~LJ~\ 1Ma.?,"1'Tl1t.J"1trLt"%"11liÇ6~\\ Dat is volgens A: op Zaterdag den zesden van de maand RaMngoelakir van 't jaar JJje, in de woekoe LaIlMr; volgens Bb: op Zaterdag den zesden van de maand &era (of Moecllaram) in de woekoe La"kir van 't jaar Dje. Zoo leest men ook in Ba, maar doze afschrijver beeft den naam van de maand weggelaten.

Ik heb gemeend deze lezingen te moeten verwerpon om do tegen- strüdigheden, die zij bevatten. In de beide volgende regels vindt men de opgave van het jaartal volgens de tja14dra 6(Jnkala en do wiendoe. Do wiendoe heette koen~ara, het jaartal was 1750, vol·

gens Gericke echtor 1760 (zie Woordenboek van. RoordlL op 't woord

1Cl,~,), doch dit jaartal kan niet bedoeld ztin, want do Ge dag van Rabingoelakir of althans de 5^e (dit maakt geen verschil J want de Javanen. waren I vooral in vroeger tijd, dikwijls in de war of niet eenstemmig bij de opgave vaD den dag der maand) van het Javaansehe jaar 1760 komt overeen met den Ie. September 1832, en werkelijk was het toen Zaterdag pai'ng, doch de wookoe was niet lankir, maar l.ambir; het jaar van de wiendoe heette toen niet Dje, maar Be; ook was men toen in de wiendoe Sa"!lara, niet

Koen~arn.

De 6. dag van Sollra 1760 zou overeenkomen met Di •• dag l~gi

den 6.. Juni 1832 van de woekoe wari-g~lit in 't iaar Be van d.

wiendoe 6ongn'la.

tioudt lIlen zieh .an hot J.vaallseh. janr 1750, ,la" heeft mon 1_

"" "" D ·

volgens de handschriften te kiezen tnRBchen den Gen RalJingoe/alrir en den 6eu van &era. De 6e van RabillflOelakir 1750 komt overeen met den 21en December 1822; bet was toen Zaterdag, maar de pasardag was pon (niet paÏ7!g), en de woekoe. heette ba/a.

De 6. van Soera (of Moecharam) van 't Javaansche jaar 1750 komt overeen met &mdag den 22en September 1822. Het zou kunnen zijn, dat de 5- van Soera bedoeld is of Zaterdag de 21e September 1822, doch de pas.rdag was toen l~gi en de Woekoe heette .oeno,ang.

Welke van die lezingen men dus ook volgen moge, en hoe men ze nitlegge, altijd stnit men op minstens twee onjuistheden. Ik bob den tekst daarom een weinig veranderd, en neem aan, dat de schrijver Zaterdag pon den 6en Rabi"!1oela!dr in de woekoe

bala, 't jaar der wiendoe Dj., 't jaartal 1750 van de wiendoe

Koe";ar., dat is Zaterdag den 21 en December 1822 bedoeld heeft.

)(.is8chien heeft-een afschrijver den pasardag en den naam van de woekoe zoo veranderd, dat zij overeenkwamen met den dag, waarop hij zijn werk begon, evenals een ander afschrijver de maand kan veranderd hebben.

Dergelijke tijdsbepaling in het begin van Java.nsche gedichten heeft oorspronkelijk betrekking op den tijd, waarop de schrijver zijn werk begon, maar wordt door de afschrijvers dikwijls geheel of gedeeltelijk veranderd, Het komt mij voor, dat mon hier mot zulk eene gedeeltelijke verandering to doon hooft.

6 • 4 I B , 6 ^{0 . 0 ' 0 0 0}

• v en . n a: "" "I~~"''''''''''''1!f<V>!'''"I'''1!f' """"'1!f'1

"'4"'''1

"l1!f~"

"",6"1~'l'!JI"'''''''''''~i''''JJl, "IM"I"'-:e,JJii'""~'1'8f'

bekend is, heb ik het veranderd in """",0"", 5. In de handschrif·

ten leest men: ,a~rt.."11IM\ waarvoor ik !V1~B.~.t."""fM meen te moeten .tellen.

8. 1. ,In A: "I .... '1 .... ~""JiI'.aL'1'81' 2. In A: "I"" .... oIn,ç;>,'8f' ló. 1. In Bb: "'1"""'I.8~':!\1'

16. 5. In Ba: ""l"'iillj"'i~"l"""'1~'':!\1' 19. 4. In Ba ell 0: .iJ,""ilJ[;!/;}''eI'

21. 4. In Ba: ttmflfl,iIJlJJ&~' in Bb: IID'ImfMfI"l)\\ 5. to.t 22. 4. ont ..

breekt in Ba, ell b.

TWEEDE ZANG (P ank ⁰ er).

Ontbreekt in C.

4. 3. In A: T~ lm~tlm

lh-1l'1"

5. ^{4. In .A.:} ~J?(lz:/r8T:J"Q~\\

10. 5. In Bh: a.JI(JJ)~llj ~\

13. 6. In A: 1TlA1UlH1..mIJK[)?1Kr/!)?1M,!!)I'

15. 5. In A:

"",,,,D",,,,,:,;!,

22. ^2. In A: IMIYIA~ 1tA2~'~\\

27. 4. In Ba: IdIrr'flJlt.-"~\ in Bb: ,g1t.""'§"II':lI~\ 5. In Ba on b: "1l1".'n~i

,~rthÀ~ll)Ill.IIm't:!J"1~IMC1b(lo{.!.!A 6. ^In A: 1tA2i1"~'f"~'?1\\

29- 31. Daar bet 28, couplet met dezelfde woorden eindigt als het SIe , schUnt het oog van don afschrijver van het handschrift, dat dóor de afschryvers van Ba en !J gevolgd is, afgedwaald te

zOn.

Vandaar dat deze drie coupletten in Bo en IJ geheol ontbreken.

Dorgelijke vorgissingen komen dikwÜI. voor.

34:. 3. In Bb: ~'trljIbJ"-';lMlJm~~\\

35. 2. In A: fI'/?1fiA"fI'/'YIJnjlfMl[2"'lh/' 7. In A: (jfJ!(lm~~'7""JtIf"CJII~"

36. 5. In A: ""'I"'" ''1'''Ö ~ en zoo ook later.

401. 4. In A: '1"',;j..gI .... ~

42. 2. In A: "1ITAtl11Y1A,?Ir.iJ"1IflA"1MJ,?IT'lj,~"J:i~Jh\\

44:. 6. In Ba cn b: Mn~"1'l9IH"1...J"l!S~~fug\,

409. 4. In A:

'i

DERDE ^ZANG (Poetjoollg).

Ontbreekt in C.

22. 4. De handschriften laten nu vijf couplettcn volgen, dio hier niet op hWl plaats stonden en het verband verbraken. Het is wel mo- gelUk, dat deze coupletten afkomstig zijn van den opsteller van het gedicht; want de J avaansche schrijvers, vooral Vlm don lateren tüd, hebben veel op met dergelijke hoogdravende uitweidingen, en houden die voor scboonbedon. Het komt mij voor, dat het een fragment van oen ander gedicht is, en 't staat mij zelfs voor het ergens elders gelezen te hebben. Zij luiden aldus: "' ....

§'.m"'ï', .. '"

,g, ,,!! .g, 'I';"

'iEJI .." -'11 tiA ""

"'/

-'11'" '1' D";,

"'f},,!""..mlrl.a//,

'1"""

6 ....

·ï111t."7Jt&i~llAjJ\ ~ dj,g'tm1t"~iÜJft~6tm"1\ ~.t=l"lIVlt.m"1U