Bijlage 1: Elementen risicoparagraaf

Bijlage 1: Elementen risicoparagraaf

Elementen die in een beschrijving van het risicomanagmentsysteem opgenomen kunnen worden:  de definitie en doelstellingen (reikwijdte) van het risicomanagementsysteem; hiermee maakt de

onderneming expliciet welke soorten risico’s worden beheerst met het risicomanagementsysteem;  de risicohouding van de organisatie; deze zet de toon voor de soort beheersingsmaatregelen die

getroffen zijn;

 een uiteenzetting van de verantwoordelijkheden voor interne beheersing en risicomanagement;  de benoeming van de mate van zekerheid, bijvoorbeeld een redelijke mate van zekerheid, en dus

niet de ‘absolute assurance’, die het systeem oplevert;

 het (organisatiespecifieke) referentiekader met criteria, al dan niet ontleend of in overeenstemming met een algemeen geaccepteerd kader (zoals COSO maar ook kwaliteitmodellen als ISO en EFQM);

 een uiteenzetting van de belangrijkste bouwstenen van het business-controlraamwerk, zoals de planning & control-cyclus, gedragscodes, committee’s, periodieke business risk assessments;  het evaluatieproces (inclusief methoden en technieken) voor de beoordeling van het

risicomanagementsysteem, bijvoorbeeld programma’s van risk & control self assessments, operational en compliance audits;

 de geconstateerde tekortkomingen en de genomen acties ter verbetering;

 de vermelding dat de uitkomsten van beoordeling van de effectieve werking zijn besproken met de raad van commissarissen of auditcommissie;

 een uiteenzetting van inherente beperkingen die verbonden zijn aan de systemen van risicomanagement (zoals het niet kunnen voorkomen van alle materiële fouten en fraude als gevolg van samenspanning, kostenbatenafwegingen, ‘verleden geen garantie voor de toekomst’);

 eventueel belangrijke verbeteringen of aanpassingen in het systeem van risicomanagement. Elementen die in een risicoprofiel opgenomen kunnen worden:

 een beschrijving van de belangrijkste risico’s, gekoppeld aan de (strategische) doelstellingen;  een beschrijving van het gehele spectrum aan risico’s (strategisch/markt, operationeel, financieel,

wet- en regelgeving en financiëleverslaggevingrisico’s);

Bijlage 2: Onderzoekspopulatie

Instelling Plaats

1 Academisch Medisch Centrum Amsterdam Amsterdam

2 Academisch Ziekenhuis Maastricht Maastricht

3 Erasmus Medisch Centrum Rotterdam

4 Leids Universitair Medisch Centrum Leiden

5 Universitair Medisch Centrum Groningen Groningen

6 Universitair Medisch Centrum Radboud Nijmegen

7 Universitair Medisch Centrum Utrecht Utrecht

8 VU Medisch Centrum Amsterdam

Lijst 2: Topklinische Ziekenhuizen

Instelling Plaats

9 Alysis Zorggroep Arnhem 10 Atrium Medisch Centrum Heerlen 11 Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis Nijmegen 12 Catharina-Ziekenhuis Eindhoven 13 Deventer Ziekenhuizen Deventer 14 Haga ziekenhuis Den Haag 15 Isala Klinieken Zwolle 16 Jeroen Bosch Ziekenhuis Den Bosch 17 Martini Ziekenhuis Groningen Groningen 18 Maxima Medisch Centrum Eindhoven 19 Medisch Centrum Alkmaar Alkmaar 20 Medisch Centrum Haaglanden Den Haag 21 Medisch Spectrum Twente Enschede 22 Onze Lieve Vrouwe Gasthuis Amsterdam 23 Reinier de Graaf Groep Delft 24 Sint Antonius Ziekenhuis Nieuwegein 25 Sint Elisabeth Ziekenhuis Tilburg 26 Sint Lucas Andreas Ziekenhuis Amsterdam 27 Zorggroep Noorderbreedte Leeuwarden

Lijst 3: Algemene Ziekenhuizen

Instelling Plaats

28 Albert Schweitzer ziekenhuis Dordrecht 29 Amphia Ziekenhuis Breda 30 Antoni van Leeuwenhoek Ziekenhuis Amsterdam 31 Antonius Ziekenhuis Sneek 32 Boven IJ Ziekenhuis Amsterdam 33 De Tjongerschans Ziekenhuis Heereveen 34 Delfzicht Ziekenhuis Delfzijl 35 Diaconessenhuis Leiden 36 Diakonessenhuis Utrecht 37 Elkerliek Ziekenhuis Helmond 38 Flevoziekenhuis Almere

39 Gelre Ziekenhuis Zutphen/Apeldoorn 40 Gemini Ziekenhuis Den Helder 41 Groene Hart Ziekenhuis Gouda 42 Haven Ziekenhuis Rotterdam 43 IJsselland Ziekenhuis Capelle a/d Ijssel 44 IJsselmeerziekenhuizen Lelystad

45 Kennemer Gasthuis Haarlem 46 Medisch Centrum Rijnmond-Zuid Rotterdam 47 Oosterschelde Ziekenhuizen Goes 48 Prot. Chr. Refaja Ziekenhuis Stadskanaal 49 Prot. Chr. Ziekenhuis Ikazia Rotterdam 50 Prot. Chr. Ziekenhuis Nij Smellinghe Drachten 51 R.K. Ziekenhuis Sint Franciscus Roosendaal 52 Rijnland Ziekenhuis Alatus Leiderdorp 53 Rode Kruis Ziekenhuis Beverwijk 54 Ruwaard van Putten Ziekenhuis Sijkenisse 55 Saxenburg groep Hardenberg 56 Sint Anna Ziekenhuis Geldrop 57 Sint Franciscus Gasthuis Rotterdam 58 Sint Jans Gasthuis Weert 59 Sint Laurentius Ziekenhuis Roermond 60 Sint Lucas Ziekenhuis Winschoten 61 Sint Maartenskliniek Nijmegen

68 Van Weel-Bethesda Ziekenhuis Dirksland 69 VieCuri Medisch Centrum Noord-Limburg Venlo 70 Vlietland Ziekenhuis Schiedam 71 Waterland Ziekenhuis Purmerend 72 Westfries Gasthuis Hoorn 73 Wilhelmina Ziekenhuis Assen 74 Zaans Medisch Centrum De Heel Zaandam 75 Ziekenhuis (NW-Veluwe) St. Jansdal Harderwijk 76 Ziekenhuis Amstelland Amstelveen 77 Ziekenhuis Bernhoven Oss 78 Ziekenhuis Bronovo Den Haag 79 Ziekenhuis Eemland Meander Med. Cent. Amersfoort 80 Ziekenhuis Gelderse Vallei Ede

81 Ziekenhuis Lievensberg Bergen op Zoom 82 Ziekenhuis Koningin Beatrix Winterswijk 83 Ziekenhuis Rivierland Tiel 84 Ziekenhuis Walcheren Vlissingen 85 Ziekenhuisgroep Twente Almelo 86 Ziekenhuisgroep Zorgsaam Terneuzen 87 Zorgcombinatie Nooderboog Meppel

Bijlage 3: Operationalisering

1. De indeling van de typen ziekenhuizen wordt conform het onderzoek van Ernst en Young (2006) gehanteerd.

2. Het gebruik van het jaardocument wordt beoordeeld aan de hand van de benoeming van de verantwoording door ziekenhuizen. Tevens wordt aan de hand van de inhoudsopgave beoordeeld of deze conform de indeling van het jaardocument is ingedeeld.

3. Beoordeeld wordt of in de verantwoording een specifieke (bedrijfsvoerings)paragraaf is op-genomen. Wanneer gebruik wordt gemaakt van een jaardocument is dit eenvoudig vast te stellen. In een jaarverslag wordt gekeken of er een specifieke (sub)paragraaf is ingericht die benoemd is als bedrijfsvoering, risicomanagement, planning & control, risico’s en onzekerheden, et cetera. Bij beoordeling van de overige vragen wordt de afbakening van deze vraag gehanteerd.

4. Wanneer bij vraag 3 is vastgesteld dat een specifieke paragraaf van risico’s en risicomanagement aanwezig is, wordt het aantal woorden waaruit die deze paragraaf bestaat geteld. Bedrijfsvoerings-paragraven in jaardocumenten worden met uitzondering van eventuele subBedrijfsvoerings-paragraven over advies-en overlegorganadvies-en of samadvies-enwerkingsverbandadvies-en geteld.

Beschrijving risicomanagementsysteem

5. Beoordeeld wordt of het bestaan van een specifiek systeem van risicomanagement verantwoordt wordt (bijvoorbeeld een planning & control cyclus).

6. Beoordeeld wordt of de werking van de belangrijkste bouwstenen van het systeem van risicomanagement verantwoord zijn.

7. Beoordeeld wordt of de doelstellingen van het systeem expliciet zijn gemaakt in de verantwoording van risico’s en risicomanagement (vraag 3). Elders in het jaarverslag wordt dus niet naar een eventuele verantwoording van doelstellingen van het systeem gezocht.

8. Beoordeeld wordt of er gerefereerd wordt naar een referentiekader zoals COSO of INK. Ook wanneer naar een ander kader of model wordt gerefereerd wordt deze inzichtelijk gemaakt.

9. Beoordeeld wordt of de verantwoordelijkheden van het systeem van risicomanagement uiteen worden gezet.

10. Beoordeeld wordt of er een mate van zekerheid wordt aangegeven in de woorden van bijvoorbeeld redelijke mate, voldoende mate, et cetera.

Risicoprofiel

14. Beoordeeld wordt of een specifiek risicoprofiel verantwoord wordt in de vorm van bijvoorbeeld een opsomming of een speciaal daarvoor ingerichte (sub)paragraaf. Risico’s die impliciet worden benoemd worden niet meegeteld.

15. Het aantal risico’s verantwoord in het risicoprofiel worden geteld. Tevens worden risico’s die impliciet worden benoemd meegeteld. (Impliciete) risico’s dienen in de afbakening van vraag 3 benoemd te worden.

16. Beoordeeld wordt of het alle categorieën van spectrum benoemd worden. Dus zowel strategische, operationele, financiële als wet- en regelgevingrisico’s.

17. Beoordeeld wordt of in de verantwoording van risico’s en risicomanagement (vraag 3) een koppeling wordt gemaakt met (strategische) doelstellingen. Een eventuele koppeling aan missie, visie en doelstellingen elders in het jaardocument of -verslag worden buiten beschouwing gelaten. 18. Beoordeeld wordt of de houding omtrent geïdentificeerde risico’s uiteen wordt gezet door

bij-voorbeeld gebruik te maken van de woorden: accepteren, vermijden, verminderen of verzekeren. 19. Beoordeeld wordt of beheersmaatregelen bij de specifiek verantwoorde risico’s verantwoord zijn. 20. De impact van risico’s wordt beoordeeld door te bepalen of gevolgen van specifiek benoemde