I n le idin g Wij willen graag benadrukken dat de voorgest elde wij ziging een ingrij pende is

(1)

GasTerra B.V.

Nederlandse Mededingingsaut orit eit p/ a EK- consult at ion@nm anet .nl t .a.v. de heer A.W. van der Meulen Post bus 16326

2500 BH Den Haag

Dat um Doorkiesnum m er

14 j anuari 2010 ( 050) 364 86 16

Ons kenm erk Uw kenm erk

ST 10.0000

Post bus 477 9700 AL Groningen Rozenburglaan 11 T 050 364 86 48 F 050 364 86 00

E com m unicat ie@gast erra.nl BTW NL814409325B01 Handelsregist er Groningen 02089290

w ww .gast erra.nl

Onderw erp V RI JTOEGAN KELI JK

Zienswij ze GasTerra op codew ij zigingsvoorst ellen inzake het w et svoorst el verst erking gasm arkt

Geacht e Raad,

Per 1 decem ber 2009 heeft de Nederlandse Mededingingsaut orit eit ( hierna: de Raad) boven- verm elde codewij zigingsvoorst ellen ( zaaknum m er: 102.669) t er inzage gelegd en heeft u m arkt part ij en de gelegenheid gegeven hun zienswij ze daarop schrift elij k t ot en m et 19 j a- nuari 2010 in t e dienen. Graag m aken wij van deze gelegenheid gebruik.

Aan het opst ellen van dit voorst el door de gezam enlij ke net beheerders ( hierna: de GN) is een uit gebreid en grondig voorbereidingsproces vooraf gegaan. Wij willen hierbij richt ing de GN onze waardering daarvoor uit spreken en verwacht en dat daar door de codificering soepe- ler zal verlopen dan zonder deze voorbereiding.

Onderst aand gaan wij in op zowel het voorst el GEN 2009- 303 ( dat t er visie is gelegd) als het lat er door de GN ingediende voorst el GEN 2009–066.

I n le idin g

Wij willen graag benadrukken dat de voorgest elde wij ziging een ingrij pende is.

I n de huidige m et hodiek van balanceren spelen op het fysieke niveau m et nam e GTS, NAM en GasTerra een belangrij ke rol m et behulp van specifieke regelingen. Daarnaast hebben de shippers een eigen verant woordelij kheid, nam elij k dat zij binnen zekere t olerant ies hun port - folio in balans m oet en houden en anders een boet e m oet en bet alen aan GTS.

Dit zal worden gewij zigd in een syst eem waarbij alle m arkt part ij en, die program m averant - woordelij kheid wensen t e dragen, gezam enlij k verant woordelij k zij n voor de fysieke naleving van op voorhand door hen ingediende program m a’s. I ndien zij dat niet doen zullen de program m averant woordelij ken de opt redende onbalans m oet en afrekenen t egen m arkt georiën- t eerde gasprij zen. Eindverant woordelij ke voor het handhaven van de fysieke balans in het syst eem is en blij ft , gelet op art ikel 10a lid 1 sub b van de Gaswet , de landelij k net beheer der GTS, die in ext rem e sit uat ies noodm aat regelen m ag t reffen.

Deze nieuwe syst em at iek zal wet t elij k worden voorgeschreven. Zoals gezegd is de wij ziging ingrij pend en m oet en er voor invoering vele zaken geregeld en zekergest eld worden. Niet alleen op adm inist rat ief gebied m aar ook op fysiek gebied. Wij adviseren dan ook een zorg-

(2)

Dat um : 14 j anuari 2010 Ons kenm erk: ST 10.0000 Onderw erp: Fout ! Ve r w ij zin gsbr on n ie t ge von de n .

vuldige en gecont roleerde invoering van het nieuwe syst eem voor t e schrij ven t en einde de leveringszekerheid niet in gevaar t e br engen. I n het onderst aande kom en w ij daarop t erug.

1 . Tr a n spor t voor w a a r de n Ga s - LN B

1 .1 Uit oe fe n e n pr ogr a m m a ve r a n t w oor de lij k he id

Een nieuw begrip is " program m averant woordelij kheid" ( hierna: PV) . De basis daarvoor is gelegd in de Gaswet . Over het uit oefenen van de PV in de diverse in de prakt ij k t e onder- scheiden sit uat ies is uit gebreid gediscussieerd. Het result aat is opgenom en in art ikel 3.5. Wij kunnen daar m ee inst em m en

1 .2 On - lin e st u u r in for m a t ie

Een zeer belangrij k elem ent in het nieuwe regim e is het kunnen beschikken over " near real t im e allocat ies" , oft ew el over " on- line st uurinform at ie" .

I n het verleden is veel gesproken over het " st uursignaal" . Daarbij werd het bereik van dat begrip ingeperkt , zodat het alleen bet rekking had op binnenlandse exit punt en. I n het kader van het nieuwe balanceringsregim e heeft de on- line st uurinform at ie noodzakelij kerwij ze be- t rekking op alle m eet punt en ( zowel exit als ent ry en TTF) .

Het belang van t ij dige en voldoende nauwkeurige st uurinform at ie per m eet punt ( welke wordt om gerekend t ot het Port folio Onbalanssignaal POS) kan niet genoeg benadrukt worden. I n dat verband willen wij de volgende voorst ellen doen.

• De landelijk netbeheerder GTS wordt verplicht toe te zien op de kwaliteit van het stuur- signaal door m iddel van een syst eem van bewaking, rapport age en kwalit eit sborging.

Maat voor de kw alit eit is daarbij het verschil t ussen de near real t im e allocat ies en de m aandelij kse allocat ies acht eraf, kort om de om vang van de “ set t lem ent ” per m eet punt . I n eerst e inst ant ie kan volst aan worden m et bewaken, rapport eren en het waar nodig nem en van verbet eract ies. Na verloop van t ij d ( bij voorbeeld 1 j aar) zou echt er een norm gest eld m oet en worden voor het m axim aal accept abele verschil ( bij v. 2% ) . St ruct urele afwij kingen van de norm m oet en worden gerapport eerd, waarna act ie m oet worden on- dernom en om de m at e van afwij kingen in t e perken.

• Achteraf gevonden fouten - van welke aard dan ook – moeten evenwel niet in de onba- lansverrekeningen bet rokk en worden, m aar m oet en uit sluit end in de m aandallocat ies acht eraf gecorrigeerd worden ( en kom en zodoende t ot uit ing in de om vang van de set t - lem ent ) .

1 .3 D e de m pin g

Als gevolg van de leidingbuffer best aat er van nat ure een zeker verschil t ussen de m om en- t ane gasflows aan exit zij de en die aan ent ryzij de van het landelij k t ransport net . Dat verschil st aat bekend als de “ dem ping” . Dit is een nut t ig effect voor GTS, die daardoor zij n com pres- soren efficiënt er kan bedrij ven. De GN hebben daar om de opnam e van dem ping in de program m a’s in zekere m at e verplicht gest eld ( art ikel 4.1.1.2) .

Voor de program m averant woordelij ken ( hierna: PV’n) vert egenwoordigt het m ogen t oepassen van dem ping een zekere com m erciële w aarde. I m m ers kan een invoedende part ij bij een geprofileerde verkoop van gas in zekere m at e vlakker invoeden, het geen m inder product ie- capacit eit vergt . Andersom kan een ont t rekkende par t ij zij n piekvraag afdekken m et een wat lagere piekinkoop. Kort om , zowel voor invoeders als voor ont t rekkers zit er een com m ercieel posit ieve kant aan het m ogen t oepassen van dem ping.

(3)

Nu is het helaas zo dat de GN ervoor hebben gekozen dat de dem ping alleen m ag ( en som s m oet ) worden t oegepast in de exit program m a’s en niet in de ent ryprogram m a’s. Wij hebben in het voort raj ect enige m alen gepleit voor een m eer evenwicht ige benadering, nam elij k t oepassing van de dem ping voor 50% in de ent ryprogram m a’s en voor 50% in de exit program m a’s. Voor dit pleidooi hebben wij geen gehoor gevonden.

De door de GN voorgest elde wij ze van verdelen van de dem ping is echt er onredelij k en dis- crim inat oir. Wij vinden het belangrij k dat deze gew ij zigd wordt in bovenbedoelde zin en plei- t en daar nadrukkelij k voor, m ede om procedur es hierover t e voorkom en. Een belangrij k argum ent daar voor is dat de Gaswet voor invoeders en ont t rekkers volkom en " sym m et risch" is opgest eld, waarbij beide t ypen part ij en separaat een program m a m oet en indienen ( nam elij k een ent ryprogram m a resp. een exit program m a) .

Het ligt dan ook in de rede om het voordeel van de dem ping gelij kelij k over de t wee t ypes program m a’s t e verdelen.

1 .4 ( H e r ) n om in a t ie t ij de n

Het is van belang voor het handhaven van zij n port foliobalans dat een PV zo snel m ogelij k kan reageren op wij zigende om st andigheden. Daarom m oet en de " leadt im es" voor hernom i- nat ies op ieder punt zo kort m ogelij k zij n.

I n art ikel 4.2.2.3 wordt geregeld dat de leadt im es ofwel 30 m inut en ofwel 2 uur zullen zij n.

GasTerra is van m ening dat op ieder punt ( dus ook de grenspunt en) gest r eefd m oet worden naar zo kort m ogelij ke leadt im es.

• Vooralsnog zou de standaard gesteld moeten worden op 30 minuten.

• Dit betekent dat GTS aangespoord moet worden om op grenspunten in overleg met de NNO de t hans gebruikelij ke waarde van 2 uur zoveel m ogelij k t e verkort en.

• Voor de andere entry/ exitpunten moet de leadtime gesteld worden op 30 minuten.

• Wij kunnen ons zelfs voorstellen dat de leadtime na verloop van tijd op 15 minuten gest eld kan en m oet worden. De noodzaak daart oe zal blij ken uit een evaluat ie van de st a- bilit eit van het nieuwe balanceringsregim e.

1 .5 N oodm a a t r e ge le n

I n art ikel 4.1.4.1b ( voorst el GEN 2009- 066) wordt v oorgest eld de noodm aat r egelen af t e rekenen t egen de gewogen gem iddelde prij s van de vlak voordien afgeroepen biedladder biedingen. Deze gewogen gem iddelde prij s is lager dan de m arginale biedladder prij s op dat m om ent , w aardoor de bet aling voor noodm aat regelen lager is dan v oor biedladderm iddelen.

• Onze algemene gedachte is dat het inroepen van noodmaatregelen een uitzondering m oet zij n en geen regel. Op zich kunnen wij daarom inst em m en m et deze ver rekenm e- t hodiek om dat daardoor part ij en gest im uleerd zullen worden hun m iddelen op de biedladder t e plaat sen en niet acht er t e houden in de hoop op hoger e " noodprij zen" .

• Wel menen wij dat bepaald moet worden dat de inzet van eventuele resterende middelen op de biedladder, die vlak voor het inroepen van de noodm aat regelen nog niet ingeroe- pen waren en vervolgens wel nodig blij ken t e zij n t ij dens de noodsit uat ie, afgerekend m oet en worden t egen de aangeboden biedladderprij s.

• Ook moet bepaald worden dat start en einde van een noodsituatie door de landelijk net- beheer der m et een m et de m arkt wordt gecom m uniceerd.

• Ook moet bepaald worden dat, indien voor het noodmiddel geen entry- cq. exitcapaciteit was geboekt , de landelij k net beheerder bij het inroepen daarvan geen kost en & boet es daarvoor in rekening brengt .

(4)

1 .6 Assist e n t ie ga s

I n de art ikelen 4.1.4.2a en 4.1.4.3a wordt de reset en de verrekening van assist ent iegas geregeld in geval de biedladder wordt afgeroepen. Som m ige part ij en m enen dat PV'n die aan de " goede kant van de lij n zit t en" niet gereset zouden m oet en worden.

Wij onderst eunen evenwel het voorst el van de GN om in geval van afroep w el t e reset t en.

Daarvoor hebben wij de volgende argum ent en:

• De mogelijkheden tot "gaming" worden verkleind.

• Ook partijen die een balansmiddel hebben maar dat niet op de biedladder willen zetten ( om dat ze het niet voldoende lang vooruit kunnen of willen garanderen of t e lange lead- t im es hebben) en ook niet kunnen of willen handelen op de WDM ( om dat ze geen hande- laar zij n) kunnen dit m iddel t e gelde m aken t egen de gunst ige biedladder prij zen door

" aan de goede kant t e gaan zit t en" . Wij m enen dat dit de part icipat ie aan het handhaven van de syst eem balans vergroot en daarom gunst ig is.

1 .7 Pr ik k e lcom pon e n t e n pr ij sr e gu le r in g

Wij m enen dat het niet de t aak is van de landelij k net beheerder om de m arkt prij zen t e beïn- vloeden en daarom zij n wij geen voorst ander van t oepassing van een prikkelcom ponent ( ar- t ikel 4.1.5.1) .

I ndien de Raad dit voorst el t och overneem t zou t evens bepaald m oet en worden dat voor het gebruik van een prikkelcom ponent afwij kend van 1 door de net beheerder vooraf t oest em - m ing m oet worden gevraagd van de Raad.

Eveneens zij n wij geen voorst ander van het int roduceren van biedladderprij sregulering voor gereserveer de biedladder m iddelen door de landelij k net beheerder ( art ikel 4.1.3.5) . Naar onze m ening m oet de vergoeding voor de reserv ering van biedladderm iddelen bepaald worden door de waarde van die reservering, t erwij l event uele beper kingen ( opwaart s of neer- waart s) van biedladderbiedingen voor die m iddelen niet opgelegd m oet en worden t eneinde verst oring van de m arkt werking t e voorkom en.

1 .8 W e l sh or t h a u l

De GN hebben eerder voorgest eld de duur van short haul ( art ikel 2.1.6) t e verlengen t ot 10 j aar en hebben daarna voorgest eld deze dienst helem aal t e schrappen. Wij hebben in de bet reffende procedures aangegeven daar t egenst ander van t e zij n en vooralsnog zij n deze voorst ellen van de GN niet overgenom en.

I n het voorliggende wij zigingsvoorst el is echt er het hoofdst uk short haul t ekst ueel blanco en dat is niet j uist . Wij m enen dat een van de redenen dat de dienst short haul weinig gecon- t ract eer d wordt ligt in het feit dat daaraan een onrealist isch st renge balanseis wordt verbon- den.

Wij st ellen daarom voor het balansregiem ook van t oepassing t e verklaren voor een short - haulport folio. Dat kan dan een apart e port folio zij n, waarin door m iddel van handel op het virt uele punt event uele onbalans wordt opgeheven.

1 .9 V e r sch il t u sse n fysie k e e n a dm in ist r a t ie ve ba la n s

Er is in het nieuwe syst eem een zekere ont koppeling t ussen de fysieke werkelij kheid en de adm inist rat ieve werkelij kheid.

(5)

De adm inist rat ieve werkelij kheid ( voor de PV- ers) w ordt weergegeven door de POS- sen en het SBS. Het POS van een PV- er wordt bepaald door de allocat ies aan die PV- er. Het SBS is de rekenkundige som van de POS- sen en is dus ook gebaseerd op de allocat ies.

De fysieke werkelij kheid ( voor GTS) kan daarvan afwij ken. I n de eerst e plaat s om dat de allocat ies niet ident iek hoeven t e zij n aan de m et ingen van de ent ry- en exit gasflows en in de t weede plaat s om dat de m et ingen niet 100% cor rect hoeven t e zij n.

Hierdoor kan – ook als het SBS precies op nul st aat – de druk in het syst eem hoger of lager zij n dan wenselij k bij een evenwicht sit uat ie. Daarvoor zij n m eerdere m ogelij ke oorzaken. We noem en: m eet fout en, ongem et en gasafnam es, afwij king t ussen allocat ie en m et ing in geval van een OBA en afwij kingen t ussen allocat ie en m et ing in geval van pieklevering.

I n de nieuwe sit uat ie is niet t ransparant waar het gas dat verant woordelij k is voor het verschil t ussen de fysieke en de adm inist rat ieve werkelij k vandaan kom t , resp. naar t oe gaat . Wij st ellen daarom voor t e bepalen dat de landelij k net beheerder regelm at ig ( bij v. op m aandbasis) de gasbalans over het hele syst eem publiceert en significant e / st ruct urele afwij kingen buit en t e st ellen norm en o.b.v. accept abele m eet fout en verklaart en act ies onder- neem t om die t e herst ellen.

2 . Alloca t ie voor w a a r de n Ga s

Ba la n sr e la t ie

I n art ikel 4a.2.5 wordt de " balancerende handelsrelat ie" op het virt uele punt geïnt roduceer d.

Dit is een vorm van een allocat ieregel waardoor een balansleverende PV- er gas kan leveren aan een balansont vangende PV- er.

Dit is een goede en aant r ekkelij ke m ogelij kheid voor m arkt part ij en om handelst ransact ies op t e baser en. Niet alleen is het adm inist rat ief eenvoudig, ook de verm elde variant en m aken vele t ypen levering m ogelij k en is dan ook handelsbevorderend.

• Wij denken dat in de praktijk er behoefte zal ontstaan aan andere varianten dan nu in art ikel 4a.2.5 zij n opgenom en. I n de GEN vergadering over voorst el GEN 2009- 066 is daarom aan de orde gest eld dat de redact ie van dit art ikel gewij zigd zal worden zodanig dat dat m ogelij k is indien m arkt part ij en dat wensen en de landelij k net beheer der daar- m ee inst em t . De nu opgenom en variant en vorm en dan een serie voorbeelden die in ieder geval m ogelij k zullen zij n. GTS heeft hier m ee ingest em d, zodat de redact ie van dit art i- kel in die zin gew ij zigd kan w orden.

• De term "balancerende handelsrelatie" is om meerdere redenen niet geheel correct. Een bet er e t erm is " balansrelat ie" . I n de genoem de GEN vergadering is dit aan de orde gest eld en GTS heeft t oegezegd dit t e willen wij zigen, zodat de redact ie van dit art ikel in die zin gewij zigd kan worden.

3 . I n voe r in g va n h e t w ij z igin gsvoor st e l

Zoals eerder gezegd zij n de wij zigingen ingrij pend en daarom m oet de invoering zorgvuldig plaat svinden. Het ligt op dit m om ent in de bedoeling dat het nieuwe balanceringsregim e st art per 1 april 2011, waarbij het t est en van I CT syst em en reeds per 1 okt ober 2010 begint .

Wij m enen dat uit - een oogpunt van leveringszekerheid en om adm inist rat ieve chaos t e voorkom en - door de landelij k net beheerder vóór de st art van het nieuw e syst eem zekerge-

(6)

st eld m oet worden dat voldoende part ij en in st aat zij n gezam enlij k het net t e balanceren.

Dat wil zeggen niet alleen adm inist rat ief m aar ook fysiek.

• Wij stellen daarom voor te bepalen dat voor de start van het nieuwe systeem naast ad- m inist rat ieve t est en ook fysieke t est en worden uit gevoerd door part ij en om aan t e t onen dat het nieuwe syst eem daadwerkelij k funct ioneert .

Daart oe zou een periode van één of enkele dagen m oet en worden aangewezen waarbij het best aande balanceringsregim e voor de deelnem ende part ij en buit en werking wordt gest eld en w aarin fysiek gebalanceerd wordt volgens de nieuwe regels zonder risico op grot e onkost en.

• Op grond daarvan neemt de landelijk netbeheerder op enig moment het besluit dat het verant woord is t e st art en m et het nieuwe syst eem en de dat um waarop dat zal gebeu- ren.

Met vriendelij ke groet ,

A.J.Algra

( Manager t ransport )