Invloed van een stikstofoverbemesting op de opbrengst van granen

de stikstof bemesting v a n g r a n e n

G. H. ARNOLD, DR K. DILZ en Mej. M. C. KERSSEN

10 Ureumbespuiting per vliegtuig. Proef 1964

Zoals we weten (1), heerst hier en daar, met name in de Wieringermeer, de opvatting, dat een late ureumbespuiting van een gewas tarwe tot verho-ging van de opbrengst leidt. Bij een proef hierover werd in 1963 met de ureumbespuiting een opmer-kelijke opbrengstverhoging bereikt (1), welke ech-ter statistisch niet betrouwbaar was.

Om meer zekerheid over het effect van een ureum-bespuiting te verkrijgen werd in 1964 opnieuw een dergelijke proef op Felix wintertarwe uitgevoerd. Deze proef werd aangelegd bij de heer L. Hooykaas te Middenmeer (een staatsbedrijf in de Wieringer-meerpolder), op een zavelgrond van 3 1 % afslib-baar, met 7,5% koolzure kalk en 3,4% organische stof. De voorvrucht was consumptieaardappelen. De tarwe was half oktober 1963 gezaaid. In het voorjaar van 1964 werd een stikstof bemesting ge-geven van ongeveer 70 kg per ha (41/2 baal kalk-salpeter).

Proefopzet

Om ditmaal een grotere kans te hebben een even-tuele opbrengstverhoging d.m.v. een ureumbespui-ting statistisch betrouwbaar te kunnen vaststellen, werden de objecten in meer herhalingen gelegd: 5 stroken van 40 bij 80 meter werden wèl en 5 stro-ken niét met ureum (per vliegtuig) bespoten. Er waren geen percelen beschikbaar groot genoeg om ook nog een kalksalpeterbemesting d.m.v. een centrifugaalstrooier in de proef op te nemen. Om toch nog na te kunnen gaan of het gewas, hoe dan

ook, op een overbemesting zou reageren, werden langs één zijde van het perceel in de stroken zonder ureumbespuiting kleine veldjes (van 4 X 1 0 meter) aangelegd. Hierop werden objecten aangelegd met kalksalpeter (met de hand gestrooid) in verschillen-de hoeveelheverschillen-den.

Ook in elke vliegtuigstrook werd een veldje afge-bakend. Deze veldjes ontvingen dus alleen de ureumbespuiting per vliegtuig.

Waarnemingen

De ureumbespuiting werd uitgevoerd toen de tarwe in het laatste blad stond (stadium 8, 28 mei). De ontwikkeling van het gewas verliep nadien zeer snel: een week later stond het hele veld al in de aar. Ten tijde van de overbemesting vertoonde de tarwe bijna over het gehele veld een dichte stand. Slechts hier en daar leek het gewas wat gebrek aan stikstof te hebben. Na het tijdstip van de overbemesting ging de tarwe op de zwaarste plekken wat legeren. De halmen richtten zich echter spoedig weer op, behalve de onderste halmleden.

Het was duidelijk, dat de voorjaarsstikstofgift zeker niet hoger had moeten zijn voor dit perceel winter-tarwe.

De mate van de legering voor de verschillende ob-jecten is weergegeven in figuur I A . Hieruit blijkt, dat er een effect van de overbemesting zichtbaar is: Hoe groter de hoeveelheid laat gegeven stikstof, des te sterker was de legering.

10

mir

vr;

•J\s*j£jk

De oogst

H o e w e l het g e w a s lang g r o e n bleef, r i j p t e d e t a r w e u i t e i n d e l i j k zeer snel af. O p 13 augustus w e r d e n d e veldjes gezicht en t w e e d a g e n later w e r d e n d e stroken reeds g e m a a i d o r s t .

Tabel 1. Invloed van een ureumbespuiting per vliegtuig als late overbemesting (stadium 8, laatste blad) op de opbrengst van Felix wintertarwe in 1964. Proef uitgevoerd in vijfvoud. Op-brengst bepaald door het maaidorsen van stroken van 15 X 64 meter. overbemesting geen overbemesting ureumbespuiting korrelopbrengst (17% vocht) 100 kg per ha 51,7 50,8 duizendkorrel' gewicht gram 38,1 38,4

Bespreking van de resultaten

Uit tabel 1 b l i j k t , d a t u r e u m b e s p u i t i n g per v l i e g t u i g g e e n effect heeft g e h a d : De o p b r e n g s t e n z i j n v o o r d e w e l en niet b e h a n d e l d e stroken g e m i d d e l d ge-l i j k . Uit f i g u u r I B b ge-l i j k t , dat een o v e r b e m e s t i n g met kalksalpeter d e o p b r e n g s t zelfs heeft v e r l a a g d : naar-mate méér late stikstof is g e g e v e n , is d e o p b r e n g s t lager. W a n n e e r w e d e f i g u r e n I A en I B met elkaar v e r g e l i j k e n , l i g t het v o o r d e hand te c o n c l u d e r e n , dat d e v e r l a g i n g van d e k o r r e l o p b r e n g s t met toe-n e m e toe-n d e s t i k s t o f - o v e r b e m e s t i toe-n g v e r b a toe-n d zal h o u d e toe-n met d e sterkere l e g e r i n g . Het is echter zeer d e v r a a g of l e g e r i n g d e e n i g e oorzaak is v o o r d e lagere kor-r e l o p b kor-r e n g s t e n bij t o e n e m e n d e stikstof-ovekor-rbemes- stikstof-overbemes-Q L l e g e r i n g s c i j f e X kg N lote r

A

J

overbemesting ! 20 40 6 0 80 x u r e u m • ks 5 £ [ - k o r r e l ( 1 7 % v o c h t ) I 100 k g / h a

52

50

£8

46

1.7

\

x

\ •

B

20 4 0 60 8 0 kg N late overbemesting Fig. 1

Fig. 1 — Invloed van een late overbemesting (stadium 8, laatste blad) op de legering en de opbrengst van Felix wintertarwe in 1964 bij een voorjaarsbemesting van 70 kg stikstof. Proef in vijf-voud. Geoogste oppervlakte per veldje: 31,5 m2.

ting. Immers ook bij andere proefvelden (met name met het ras Felix) werd in 1964 bij niet legerende gewassen geconstateerd, dat de korrelopbrengst daalde met toenemende stikstofgiften. Deze dalin-gen traden op, ongeacht of de stikstof in éénmaal of gedeeld werd toegediend. Verder is het op-brengstniveau van amper 5200 kg korrel voor de Wieringermeer zeker niet hoog te noemen; een der-gelijk vrij laag opbrengstniveau is in 1964 ook op andere proefvelden met Felix gevonden. Blijkens een oogstanalyse is het lagere opbrengstniveau in vergelijking tot dat van 1963 vooral veroorzaakt door een lager 1000-korrelgewicht. Ook de zojuist genoemde lagere opbrengsten op andere proefvel-den waren het gevolg van lagere 1000-korrelge-wichten. Deze lage 1000-korrelgewichten wijzen er op, dat de afrijpingsduur van de betreffende gewas-sen te kort is geweest. Hoewel de oorzaak van deze te korte afrijping niet bekend is moeten w e con-cluderen, dat de omstandigheden voor de proef, achteraf gezien, bijzonder ongunstig zijn geweest.

Men kan uit de proef concluderen, dat een ureum-bespuiting zeker niet altijd tot een opbrengstverho-ging leidt, bepaald niet, indien het gewas niet op een 'normale' overbemesting met kalksalpeter rea-geert. Onder de omstandigheden van de proef, is de voorjaarsbemesting op zijn minst ruimschoots voldoende geweest.

Hiermede blijft echter de belangrijkste vraag, waar-voor de proef genomen werd, onbeantwoord: Indien er sprake is van een reactie op een stikstof-overbemesting, is de reactie van het gewas op een ureumbespuiting (uitgedrukt in vermeerdering van korrelopbrengst per eenheid gegeven stikstof) an-ders dan op een 'normale' overbemesting met kalk-salpeter? '

Uit de resultaten van het afgelopen jaar blijkt, dat een proefopzet met één voorjaarsbemesting onge-schikt is. Het ligt dan ook in de bedoeling de proef in het komende jaar te herhalen bij verschillende voorjaarsgiften.

SAMENVATTING

• In 1964 gaf een overbemesting door middel van

een ureumbemesting per vliegtuig op een proef-veld met Felix wintertarwe geen opbrengstverho-

ging-• Overbemesting met kalksalpeter had evenmin

re-sultaat. Zelfs werd een verlaging van de op-brengst door overbemesting geconstateerd.

• Uit de waarnemingen omtrent de legering is

ge-bleken, dat onder de omstandigheden van deze proef in dit jaar en met dit tarweras, de stikstof-bemesting in het voorjaar, op zijn minst, voldoen-de was.

LITERATUUR

ARNOLD, G. H., KERSSEN, M. C , VAN BURG, P. F. J., Invloed van een stikstofoverbemesting op de opbrengst van granen. 6. Ureum-bespuiting per vliegtuig. Stikstof 4, 213-219 (1964).