Schooltaalwoorden Aardrijkskunde (bovenbouw) De woorden worden onderverdeeld in:
- Algemene Aardrijkskundige woorden - Fysisch-geografische woorden - Sociaal-geografisch woorden
Algemene Aardrijkskundige woorden: Aardrijkskunde
Geografie Fysisch Sociaal
Plaats, plek, locatie, gebied, zone, regio, ruimte, oppervlakte, landschap, gordel (belt) Afstand
Ligging
Kaart: titel, legenda, schaal Kaarttype
Kaartsoort
Coördinaten(stelsel) Kleinschalig/ grootschalig Projectie
Parallel (breedtelijn)/ meridiaan (lengtelijn) Thematisch/ natuurkundig (bv kaart) Thematisch/ regionaal (bv benadering) Verschijnsel Kenmerken Factoren Absoluut/ relatief Classificeren (indelen) Begrenzen (afbakenen) Verbinding (connectie) Grensoverschrijdend Spreiding (verspreiding) Verschuiving Verplaatsing Samenstelling Dichtheid Cluster Statistiek Trefwoorden Register Verplaatsing Stroming
Circulatie
Theorie (wet)/ praktijk Feit/ fictie
Objectief/ subjectief Kwaliteit/ kwantiteit
Globaal schaalniveau (mondiaal) Continentaal schaalniveau
Internationaal schaalniveau Transnationaal schaalniveau Supranationaal schaalniveau (EU) Nationaal (landelijk) schaalniveau Regionaal schaalniveau
Eilandelijk schaalniveau Lokaal schaalniveau Administratieve indeling
Veranderen van schaalniveau: inzoomen en uitzoomen
Dimensies: politiek, economisch, cultureel, demografisch, ecologisch, … Tegenstelling (contrast)
Binnenlands/ buitenlands Actief/ passief
Direct/ indirect Concreet/ abstract
Minimum/ maximum (minimaal/ maximaal) Intern/ extern
Opimisme/ pessimisme
Bedreiging/ kans (mogelijkheid)
Samenhangen (gelijkenis, overeenkomsten) Afwijken (ongelijkheid, verschillen)
Traditioneel (klassiek)/ modern Gelijkwaardig/ ongelijkwaardig Intensief/ extensief Opkomst/ verval Gematigd/ extreem Verwacht/ onverwacht Gewenst/ ongewenst Tekort/ overschot (surplus) Stijgen/ dalen
Toenemen/ afnemen
Gelijk blijven (onveranderd) Opleveren (genereren) Exploiteren
Aanpassen (adapteren)
Overnemen (adopteren, kopieren) Beïnvloeden
Effect hebben Abrupt/ geleidelijk
Chronologie
Compleet/ gedeeltelijk (semi) Een bijdrage leveren aan Een aandeel hebben in Graad (ratio, verhouding)
Stimuleren (bevorderen)/ ontmoedigen (tegengaan) Transparant (inzichtelijk)/ vertroebeld
Stabiel/ instabiel Chaos/ orde (controle) Spanningen
Structureren Impact
Inspanningen
Specialiseren (specialisatie)
Primair/ secundair/ tertiair/ quartair Capaciteit (over-/onder-)
Oorzaak/ gevolg (consequentie) Het algemene/ het bijzondere Eenzijdig/ veelzijdig (divers) Pro/ anti
Voorstander/ tegenstander Uniform/ pluriform
Standaardiseren
Homogeen/ heterogeen
Eenheid/ veelheid (verscheidenheid) Pre… Post… Inter… Intra… Trans… Sub… Neo… Ont… Mono-… Uni/ multi-…
Twin/ Duaal…/Di…/bi…/tri…/ quad…/ … Statisch/ dynamisch Constant/ variabel Vast/ flexibel Inventariseren Vergelijken Bestuderen (analyseren)
Relaties leggen (verbanden leggen) Interpreteren
Positioneren
Beschrijven Formuleren Beredeneren Beargumenteren Onderbouwen/ weerleggen Vereenvoudigen (versimpelen) Evalueren (reflecteren) Bewerken (manipuleren) Degradatie/ promotie Opwaarderen (upgraden) Vaststellen/ schatten Generaliseren Schakelen Streven naar … Doelstellingen Gering/ omvangrijk
Achteruitgang/ vooruitgang (progressie) Gelimiteerd/ ongelimiteerd
Vertragen/ versnellen
Push and pull: Afstoten (wegduwen)/ Aantrekken Voorwaarden (condities)
Concentreren/ deconcentreren
Flexibel/ stug (traag, bv. bureaucratisch) Medewerking/ tegenwerking
Scenario (projectie, prognose)
Gedrag (bv. beïnvloeden, veranderen) Ontwikkeling (proces, trend)
Overtuiging (zienswijze, standpunt, mening) Transitie
Reserve (voorraad) Index
Gradiënt Patroon
Expansie (uitbreiden)/ (in)krimpen (afnemen) Model
Profiel (dwarsdoorsnede)
Interpoleren/ extrapoleren (connect the dots) Gemiddelde
5 Soorten Aardrijkskundige vragen: - beschrijvende/
- verklarende/ - voorspellende/ - waarderende/
Fysisch-geografische woorden: Volume Massa Druk Gewicht Temperatuur (thermisch) Systeem Aarde Isolijnen
Hoogte/ diepte (laagte) Opwarmen/ afkoelen Stijgen/ dalen
Seizoenen Fluctueren
Geologie (tijdschaal/ perioden) Ouderdomsbepaling
Vloeibaar> stolling> vast Fossielen (obv evolutie)
Meteorologie (weer en klimaat) Hydrologie
Geomorfologie
Endogene krachten/ exogene krachten (opbouw en afbraak) Hoogland/ laagland Plateau/ depressie Horst/ slenk Stroomgebied Delta Milieu Ecologie
Biologisch (natuurlijk, flora en fauna) Chemisch (scheikundig) Natuurkundig Convergeren/ divergeren Maritiem Atmosferisch Fluviatiel Organisch Glaciaal/ interglaciaal Landijs (gletsjers) Aanvoer/ afvoer Inkrimpen/ uitbreiden Transgressie/ regressie Zeespiegelniveau
Convectiestromen Tektoniek Seismisch Eruptie Luchtstromen (wind) Zeestromen Terrestrisch/ kosmisch Humide/ aride Infiltratie Transpiratie Evaporatie Versterkt broeikaseffect/broeikasgassen Ozonlaag Vervuiling Aantasting
Uitputting (onuitputtelijke bron) Vegetatie (plantengroei) Voedselketen (piramide) Accumulatie Hazard management Natuurramp Milieuramp Bodem Grond Landdegradatie
Sociaal-geografische woorden:
Mensen: humaan (bv menselijke activiteiten)
Universele Verklaring van de Rechten van de Mens Levensbehoeften Voorzieningen Gemeenschap Armoede Welvaart Welzijn Demografie (bevolking) Cultuur (sociaal-cultureel) Economisch Politiek (bv spectrum) Energie Archeologie
Godsdienst (religie, (levens)filosofie) Moraal en ethiek
Geslacht (gender) Zuigeling
Jeugd
Emotioneel (obv gevoel)/ rationeel (obv logica) Democratie/ dictatuur
Diplomatiek
Macht/ afhankelijkheid Natie(vorming)
Staat(svorming)
Monarchie (Koning)/ Republiek (President) Constitutie/ anarchie
Overheid (beleid/ bestuur/ regering/ gouvernement/ staat) Rijk/ Provincie/ Gemeente (zoals in NL)
Macro-meso-micro Maatschappij (samenleving) Meerderheid/ minderheid Secularisatie Integratie/ segregatie Verbrokkeling Gepland/ spontaan Emancipatie Harmonie/ conflict Kapitalisme/ communisme Vrije markt/ planeconomie Privaat/ publiek
Nationaliseren/ privatiseren Commercieel/ non-profit
Reguleren/ dereguleren (terugtrekken) Centraliseren/ decentraliseren Historisch/ actueel Socialisme/ liberalisme Conservatief/ progressief Integratie/ segregatie Infrastructuur Bestedingen Bezuinigingen Beschermen (protectionisme) Bondgenootschap (coalitie) Herkomst/ bestemming Urbaan/ ruraal
Stad- steden- stedelijk Staat- staten- statelijk Rechten/ plichten Institutie Vergunning (licensie) Onderneming/ bedrijf Financieel Netwerk Pensioen Balans
Landbouw (agrarisch)/ industrie/ diensten/ overheid Mechanisering
Automatisering
Vraag + aanbod = markt (monopolie, oligopolie) Concurrentie (competitie) Etnisch Discriminatie Agglomeratie Formeel/ informeel Intensief/ extensief Productiviteit
Effectiviteit (doelmatigheid, efficiency)
Grondstoffen (delfstoffen) > Halffabrikaat > Eindproduct Inclusief/ exclusief
Productie/ consumptie
Korte termijn, middellange termijn, lange termijn Adviseren/ afraden
Regels (wetten) respecteren/ overtreden Capaciteit
Duurzaamheid
Import (invoer)/ export (uitvoer) Aanbieden/ afnemen
Pers (media, journalsitiek)
Vrijheid van meningsuiting/ censuur Substitutie Valorisatie Alternatief Mainport (hub) Luchtvaart/scheepvaart Legaal/ illegaal Lobby Rechtssysteem Regelgeving Outsourcing (subcontracting) Belasting/ subsidie Ontwijken/ ontduiken Investeren Speculeren Veiligheid Doelgroep City marketing Renoveren Restaureren Saneren Identiteit/imago Privacy Hygiene Cargo Transfer IT (ICT) Digitalisering
