SWOVschrift 77

PilotBnderzoe

k

naar

dr

ugs

-

en

m

edicijngebr

u

ik i

n he

t

verkeer

h het najaar van 1997 heeft de SWOV, in samenwerking met het bureau Traffic Test en het Deltalab, een pilot study uitgevoerd naar het drug-, medicijn- en alcoholgebruik van automobilisten in Nederland·

Het onderzoek is uitgevoerd in vrijdag- en zaterdagnachten (tussen 22.00 en 4.00 uur) in negen

geselecteerde onderzoeksgebieden. In één onderzoeksgebied

(Amsterdam) Is zowel in de vrijdagnacht als de zaterdagnacht

een meting uitgevoerd.

Pilotonderzoek naar drugs- en medicijngebruik in het verkeer

De

hoofddoelstelling van het onderzoek was het verhijgen van inzicht in de mogelijkheden om het gebruik van drugs en medicijnen -al dan niet in comhinatie met alcohol -gebruik -in het verkeer betrouwbaar val>'I te stellen, Met name de aard en omvang van de non -respons zijn daarvoor bepalend.

Een tweede doelstelling van het onderzoek wa .. het verkrijgen van indicaties over de hetrouwbaa .. heid en prakti .. ·che hruikhaarheid van testers voor snelle screening op het gehruik van drug'; cn medicijnen. Llng<; de weg !.ijn met behulp van de Drugwipe 7weetmon.,lL'r~· getest op de aanwezigheid van (meth)amfetaminen Cn cannahi~.

Achte .. a( zijn met hehulp van li'iage ' en Accu..-ign urinemonst"'r~ getest op (meth)amfetaminen, c,lnn,lhis. cocai'ne_ opiaten, methadon, ben/odlc'l).epinen. harhitu",Hen en tricycli!>'che antidepl·L-.,,'\va,

DL" derde doel .. tClling van hL'! onderloek wa" het \'erkrijgen van indicatie~ over de mate Wc'l,lJÜl '~uto­

mobili!>'ten onder invloL'd i~j'n \',111 (comhinatie." van) drug .. ·. mL'di<')Jnen SWOV-advies: ontmoedig telefoneren

in de auto 2

en alcohol.

Relatie tussen bestaande achterlicht-configuratie en nieuwe ontwikkelingen op het gebied van signalering Autogordels buiten de bebouwde kom ~aker gedragen

SWOV rapport in het kort SWOV Publikaties 3 4 5 8 Urine-en zweettests In totaal )ijn 402 e)ut0I110bill~tL 'n henadc .. d om j,)n hL'! \lndc"/\lek mee te wä ken. V,ln hen hL'hlx.'n LOr 47 (11 .n;.) geweigerd. Van 62 p ..

o

d

-pct":-one n (I) 4 %) hleL'k h .. t 1lIl.'t mogelijk L'c n urinemlln";k'r tL' vCIKrijgen:dc/c PI (:!elpe NlI1e n iijn wel geîntcrvie\\'d en hL'hbL'n eL'n

LweLitest met de D .. ugwipe . onder -gaan. Er Lijn geen duidelijke aan-wijzingen gevonden, dat dl.' groepen die geen urinemon .. '1'-'" hebben geproduceerd, qua druggebruik !>lerk lOuden alwlj'ken van de gloep die wel een urinLill(ln~ter heeft gepro -duceerd.

De Drugwipe voor .. 'nL'1I e detectie van (meth)amfet,\minen in i-wl!ct, bleek uite .. .,l ongevoelig te lIJ'n', geen van dL'pnl'-1iJL'r~onen die bij urineanaly .. ·c p1lsiticr hleken, i~ met de Drugwipe geuetecteerd.

Ten ,)c)n/icn van de Drugwipe Vo()r de detc'<.'tie van L1l11nahi. kunnen op t::1()Jld van dL' ondLïzoek~'­ rL'),ul!,)\Cn gL'~n uuidellJke conclu~'iL~" worden gL'!lllkk Cn· Nader ondL'lzoe k wordt aanhL'\'ok'n,

TJ'i,\ge Cn Accu,,,·!.!n . hleken \\'el .. edelIJk hct"ouwharL' ~tlDL'n t.r .. ; te 71jn·

Drugsgebruik In verkeer geen randverschijnsel DL' uitkomsten val1 dL' pilot ,tud Wll/L)) L'I"op.dat met namL' drug -ge h .. uik niet langer een r,lnd

-'Ll~chlin'L'1 i~ in het Nederland.,e ,'eIKL'L'r.Van de onder/ochteauto' 111Ohlli,tcn hk'ek H.I"/, positiLf. in \'ij(\',\n dl.' /e"gevailcl1 \001'

I"

egel Ie drug .. ·. Voon l ond er

•

2

-~---mannelijke bestuurden,'van 18 tot 2'5 iaar was de prevalentie van drug~

groot: 175°(, was po~ltiet; d Cov er-grote meerderheid voor cannaoi~:

maar I:!en enkeling ook voor cocaïne of ,lInletamllle, De SWOV oevcelt onder/oek aan onder een n;presen

-tatieve steekproef automobilisten,

-Drug-. medicijn- en alcoholgebruik van automobilisten in Nederland

Verslag van een pIlot stud y

~igevoerd In weekendnachten ti het na/aar van 1997 M,P.M. Mathijssen. R-9S -14.65 blz, f 25. '.

SWOV-adv

i

es:

0

n tm

0

e

d

i

~

te

l

e

f

()oere

o

i

n d

e aut()

Pet gebruik van de telefoon in de auto is de laatste tijd zeer ste rk

toegenomen. De telecom-industrie verwacht dat er eind 2000

vier miljoen mobiele telefoons zullen zijn; het percentage p !bfes

-sb I"\ilel ingebouwde 'hands free'-systemen is niet bekend.

In de Tweede Kamer zijn vragen gesteld over de mogelijke extra

verkeersveilighelds IIslco's van het te efoneren tijdens het rijden,

en Indien daarvan sprake l>, welke mogelijkheden aangewend

zouden kunnen worden om deze risico's te beperken.

Uit de geraudpleegde h'teratuur olijkt dat er naar het fenomeen ·t etcfoneren tijdens het rijden' op ver~thillende \\ijLen onderZoek i.,·verricht, waaroij de werkwijze vaneert van diverse vormen van ~imulatie en onderzoek om t:ffecten op de rijtaak te onder

-Loeken tot het rijden In het wt-"rk"cliJke \ erkeer en d t.onveihghel·d<;cffecten daarv In.

Uit de div er!>è studies komt n,lar voren dat telefoneren tiJden., het nj'den interfereert met de'rijtaak en hit-"rop toto negatieve 'tlvloed hedÎ .DI·t 0 <.treft lowel h ct 'hand hl..1d' ah' hand' free' tclefoner ~n ' Het hand held' t 1.1efonerl..TI ohj'kt

t\:n groten:neg,III'eve I'nvloed op del iJ't.lak te heooen d,ln het 'hand ~

Ir tt.,'telcfone'lTl1,

Dnie ongevallenonderzoeken Tot voor k (tt waren !>ktht" 20nd l.'r -lockl..l1 oekc..nd ,waarin I..\.n rehtl' 1\' gelegd tU'i<;en het tekfoneren tijden,'

ht.l rijden en de ongcv,II.,k-tn." U, dl..'Jl..'oe,de ondI..P'oc..k \:n

(die mcthndologi!>che oepe'rk i ogen

vcrtonl~l) oliJkt dat het telefoneren tijden<; de rit de ongevabkan~' ver

-!:I'oot mLl minimaal een lilctor twee, Uit een recent Duits onderzoek liJ'n door de methodologische oeper -kingen gecn dl'rectc conclu!>lc<; te trekken over de con<;equentic.,'voor dt: verkeen;veiligheld,

Telefoneren tijdens rijden ongewenst

~ bJsl~ v,ln lilt: gegeven'i dl'eop dil m ~ment oe'kend lijn, komt de SWOV tot de Llmclusle d,1t telt:foncren lIidcn.,· het ,lutonJden meI gewen~t is" Dit geldl v f) <Ir ,llIe vormc..n v,ln tl..ic -lóon!!corul"k en voeJ\uigoc!>tunng, Het handm,ltlg locken (in het

tckf~ongche\Jgen) en I·ntoe«;c..n van een aoonnd:numml..T dl het h,lnd held' !l.1climcren dienel1 ,11., olj/ondc'r

n~kant te worden aangemcrkt"

VI..'I/w,lIcnde om~t,lndlghcden llj'n: druk verkLl r ,~Iechl weer ,compk 'Xc velkeL'r s.üuatie'i en in<;p'dnmmde' gl..\prl..'kken .Dc..'I..'Xtrcl mentclk'

~ bs (tig wo rdt door

ck

bes \Jurder over het algemc'en onder!>chat en niet voldoende gecompenset:rd door oiivoorbeeld langnlmer te rijden en een grotere volguf<;tand a,ln te houden,

Een verood op 'hand held' tdefoneren tijdens d rit i~1I vol!! en~'

de SWOV leiden tot een vcroctering van de vel keer~V eilighcid '

Hand held' telellmcren tijden.,'hc't rijden i., eenvoudig vbucel tedctec -te n:n - in tegen<;te.lling tot een verood op hand\lrec' !l.iefonl.'I'c.:n,

15 doden en ru im 100 gewonden mlnder Op oa'ils \1111 de o~chl"koarc gCgCV(.)l<; en ''11 kcle a,lnname., i<; een I ;Imin g, gt.nl,I,lkt :~I.,·tdefonl.'rcn tiiden~ het rij den geh é.C1 \\\)rdt nag,c,",Itcn,

~che Clt dat ong,Cvc..\"'r qllÎien doden en rUl'm honderd gcwondc..n per jalr"

Ook v érgdlj'ko,lIc hande11"n\1,e)1 lo,II.,'hct 1~1( en !..TI "'maikn trïdcn~ het liiden moy.TI " I.," ongc..\ven,t v. orden

oe\thouwd"

'--

-dene dien .. len en <;ystemen a;ln-geboden, zoals 'voice mail' (antwoord-apparaat) en een doorverhind .. ervicc,

Deze produkten nemen de noodlaak ",lil het telefoneren tlïden~' het rijden weg en 70rgen ervoor dat men nil.1 -temin bcreikbaar is,

Verder is cr sinds kort de moge -1ijkheid van 'voice dialling', waarmee door middel van ~temgeluid een nUmnll.T kan worden gekolen,

Aanbeve lingen

Vanuit het oogpunt van verk e.er~'­ veiligheid worden de volg en dl.' a,m -bevelingen gedaan:

- een publieksclI/l/pl/gne lIIi I (. I lJell!n

0/1/ be~lI/1lrde,~'le intiJ/1I1eren

over de rüioJ'~ I lIIl /1el Ielel (l11e ren

lijdel/\' I1el rijclen:

Idefoneren lijdenl'lleltijclt1l Ic' olll/l/oedigen,'

e(1/ lI'ette/ijk I 'elf JO cl \0'(/11

'hand held' lelLjoneren lijd!'n\' IIel ,iidclI uli 1(' I 'al/HIt'gen;

- tie elIL'C/en lu'et) 'CIII IC' el 'a/u er en ,

JU! Telefoneren in de aulo en verkeersveiligheid Literatuurstudie Ir, Oei Hway-Iiem, R-9B-41, 44 blz, f 22,50,

ll~latie

tu

ss

en

he

s

taan<i~

ach ter I i

c h t

-con

f

i g

u rat

i

e

en

nieuwe

(Jntwikkelingen

op

het

gebi

e

d

van

signalerin~

Het wijz'lgen van de achterlichtconfiguratie van personenauto 's is alleen

toe-gestaan als de Europese reglementering hiervoor ruimte biedt, D ~ betekent dat ve

Ie

nieuwe, en soms ook nuttige vindingen niet mogen worden toegepast, In Europees verband staat dit punt nu ter discussie.

Vanult Nederland bestond behoefte met een duidelijk standpunt omtrent

eventuele toekomstlge veranderingen te komen in het Europese overleg, Daarom heeft de Adviesdienst Verkeer en Vervoer van R)~kswaterstaat (AVV) de SWOV gevraagd een basi sdocument op te ste llen over de relatie tussen

achterlichtconfigurat

Ie

en de verkeer svei1hgheid, Het on derzoek berust op de bestudering van de belangrijkste internationale onderzoeken van

de laatste tien jaar,

Om

,\Is hestuurder de

1*

.ak in een \'nlg-cn n,1d"ring~ituatie goed te kunnl."ll uit vocli!n, ,'peelt de achter

-lichtconfïgul~lIic c\:n belan~IiJ'k't.li)I, Een goede ,îgnalL'ring dlilagt vu IIr L.\,:n ~root decl hij a,ln hct Voor

-komcn Vdn ,\Lhh,~I'­ aannj'dl'ng l)l, HIl-~voor 1\ lek l.J' aandacht nodl'!" g CIIL TI dl.' rl·Ct./lI c -hjkL.'to~n,lnH.' \ 'In het a,lntal lIchtel '-'1,ln ri jdl ilgLIl: lil NI.ULII,lnd cl!n \l!rduhhchng (IV '-l -L.\!n pl'riodl.'\an ticn ja,II', Visuele attenderlng

Bij vi~'ude lIttcndering 7ijn onder meer de volgende aspecten belang -rijk',het schL'idcn dan wel gll)epl..'ren v,ln functie,': de codcllng nK1 kleuren: lichtl'ntcn';itcitswaarden; contl'nu brandc'lld of met ccn interval.

Ook de ahlcmming \ ~1I1 de h'cht -intLTI~I'lI!it van dl.' diver~e 1,lm(1<::n (ml.l nallle dc remlichten) op de omgevingsvcrlichting (dag VCIi,U,'

n,lcht, mi,\) i~ \'an bdang,

Bch,llve variatie I'n de hdlll'ntcn~itci't,

j,' van'atie in hl.'t lampoppel\ 1,lk ook ü:n mogclil'khcid om dL.'vi~ude Illen

-Q:llng tL.'vl.lhctLii..ll (hijvoOlbcL1d de ~)l.'pa!>'il'ng v,ln Ll:n hL1l1balk),

Techn'ische ontwikkelingen

11

hct !"lp f\lIt komen dl\''L"'~l..'I1I'l''lI\\'e \L'thnischc ()ntwlkkclingl.~l tL'n

\,\n Ij t.n V,ln ILllllidlll!Jl ,Ian dc OIOC', , 1'\IIi'"~llCl/l',illf; /}/j'"i(/(11It~ /i'III11/(11

(lIllI '/..)ÎI!I1Ii~ 11'111/1/('11 'i\'c//('IIIII()~

d )/ P,I/11 1 'all IWc/CII' Iwdie 11' ::/j ;I)'-- CIC/tipI/ei I' Ilc 1IIIIel 1..IL'-I I t:d,ill.,t'lI

(/IIC'I ('til IIII/U;lt/III/l' -Iell\lll "all

dl'llc fll/;lI( 1'1';( 11 1111/ clt' /a/llp Ij, OltHla~ 11 ~}/ilell ~(lIb't1d); - lid !<lt/ AhH"I\\Ic'(,/II (I)i}(.'!j/lj'dl~t'

4

-

-slIei/us/atell !'all het gaspedaal); gebied van de informatie-technologie om de reglementen aan te pa~'~en, - 111-1 slIeller bereikelI I'all de 1I1{/~ill1a/e (.lf"tand houden, volgçy~1emen ,eni.) Het ba~'i'imateriaal voor lo'n analylit:

liclllilliemiteit (11001 Verll 'arll1illg,' hogere a{l/II'allg~'7){1I111illg;

toe-pa~\'illg WIII de lIeOllblli~ of LED\ï; hel beier bellllllell lIall het derde rell/-Ne/II (aIleelI activeren bij krachtig rell/II/ell eli/of bij s/eälle weer,l'

oll/fllllldighedell eli/of bij

geaai-veerde lI1istaclllerlichtl-?I),

Voor de langere termijn lal rek ening

moeten worden gehouden met toc

-komstige ontwikkelingen op het

Aanbevelingen

Gezien de hoeveelheid onderwerpen

en innovatie..; wordt aanbevo kn te

~'(arten Ille t evn problL'CTTlanal )'ie,

zoab'oc ~pecificatie van het probleem

(het belwlg van snelcrfuett.'r opvallen

van 11 mpen, de noodzaak van Ve

r-strekk ing van extra informatie) en

de va~ls te lIing van de &pt.'elruimte

die de. E ur ope se regelgeving hiedt

i .. ; heschikba,lr,

Literatuurstudie achterlicht

-configuraties

Een beknopt overzicht van de

lIteratuur over achterverlichting

en achtertichtconfiguratles

Ing, C,C. Schoon, R-98-39, 28 blz, f 17,50,

Auto~ordels

b

U

i

ten

de

r.ebouwde kom

vaker

~cdragen

Het percentage bestuurders en vóórpassagiers dat In 1998 In ee-nperso' l'\!n-auto bulten de bebouwde kom de l'\!n-autogordel draagt Is toegenomen: 800~ van de bestuurders en 82°~ van de vóórpassagiers draagt de a ltogorde

I

h

1997 waren deze percentages 76°~ respectievelijk 77°~. Bij bestuurders is nog l1et eerder zo'n hoog pe Itentage gemeten.

Het percentage bestuurders en vóórpassagiers dat in een personenaUlb binnen de bebouwde kom de autogordel draagt is de laatste jaren ongeveer gelijk gebleven: 67°~ van de bestuurders draagt de gordel; van de vóórpassagiers doet 72% dat.

DelCcijfers hhJken uit t.en ond

er

-loek dat de SWOV in Ipn'l 199XI'n

opdracht van het ml'ni'iterie v,ln

Verkeer en Water~taat heeft uitge

-voerd naar de aanwcilgheid en het

gehruik van autogordel'i en kinder

-n·tjt.~',ln 196!:! I~ de SWOV h cgonnül

mct het regelmatig vt.'rrichten van

onderloek naar de aanweligheid t.TI

het gehruik van autogordt.h·op de

voor7l'tplJat!>cn vcln pt.'rsonenauto

h

'

,

In de loop der J'aren llj'n aan het

onderloek voortdurend onderd~len

toegevoegd ,Dat lijn achtewen -volgen~ de aanwezigheid en h e.t

gebruik van kinderhevding~'­

mludelt.l1, de aanwe7ight.id en het

gt.'hruik van gordt.'1 sop dt.'achter

-lI'tplaat'ocn van personen luto's.

de ,11;tdling \an hoofd~leuncn bij he~tuurder'o t.TI pa~!'~lgier'i van

pe rM>ncnauto 's e.n de aanwezigheid

en het gehruik van gorde.lsin bestel

-auto's.Met 'dl del.e aanvullingen

levert het onderzoek een vrij mlledig

beeld van de aanwezigheid en he t

gebruik van de meest gangbare typen

beveiligingsmiddelen.

Resultaten Het gordelgebruik achter in de auto vertoont een posi -tieve ontwikkeling ten opzichte van vorig jaar: 44% draagt de gordel; in 1997 was dit nog 41

°

6

.

Duide lijk is wel, dat de wettelijke verplichting om

acht er in de ,iuto gordt.'1 s tt.' dragen

nog lang niet door iedt.'rt.'cn wordt

n:'geleefd.

Ongeveer de helft Vlln de

kinderen die achter in een

personen-auto worden vervoerd ,draagt een

autogordt.'1 of 7Ü In een kinderi,ltje.

Opvall end I~ dat de leér jeugdigen

(0-4 jaar) in het algemeen heter

heveillgd zijn dan de ouderc kinderen, Ook het gl.!bruik v,in de gordel

door hestuurder .. van he~'telauto\' i,,'

toegenomen: van 42% in 1997 naar

49% in 1998, Maar nog steeds dragen bestuurders van bestelauto '1,' hun

gordel mInder va,ik dein ht.'stuurders

-

_{Samenva tte nd}

$,1menvatt end 1,1ten de hel angrijkstL' rL'Sultaten V,1n bet onderzoek lien dat sinds 1997:

. IIel drua gper cellla ge vall de "ordd billllell de bebollll tie kom bij bel'llIurders en voorpassagiers vall pelSOllelll/1//0 '.\ gel1alJ/liseerd il;' • 1/(,1 dnlCl gpercelltage I t1ll de gordd

huilelI de h eboull rle kOIll hij he~llIl1rder~'ell voolpan'agier~ vall penol/el/auto \ 'Ioegenolll en I,V; -hel geb 111 ik HIIl de gordel bij

ill nitmd lU Itlll b L\I daulo'n\' luegenO/1/1 7/,'

. hel "ebl1likltlll de gO/rld doordl'

aclttel pal\ugie/'s 1~'tU/.'&'el/u/llel/,' - e,'r:eell H" tIIule, il/

r:

inJp"etredel/

il/ de af~telllilg val/ de Iwojilllll/ll,

De overhelû ~treeft n wr een !ituath~

waar in het Jilar 200() ongeveer 90%

van alle auto -inzittenden onder alle omstandigheden de gordel draagt. Een .,ituatie die nog m'et bereikt i.,:

De SWOV beveelt aan om met een

SWOV RAPPORT

IN HET KORT

Het effect van de

bonus/malus-regeling

op schademeldingen

Buitenlands onderzoek geeft

aanwij-zingen voor de veronderstelling dat, na correctie voor verschillen in jaar -kilometrages, 'company car drivers' hij meer ongevallen het rokken zijn dan een gemiddelde automobilist,

Dit 70U kunnen betekenen dat behalve v t.rschillen in voertuig-en hestuur-d er~'kenmerk!.;'n, ook het feit dat '('ompany car drivers' ~1echt~ beperkte (of zelfs I'n het geheel geen) financiëh.:'

consequenties van ongevalsschadL'

(Indervinden, een verklaring Zou kunnen vormen voor een verschil In ri !;jco, De SWOV heeft hiernaár eL'n onderwek ultge voerd op vcr70ck ,'an het Verbond van Veflekeruar~:

Ardeling MotofrlJ'tuigen ,In dit onderzoek zIJn 'afkoop ·veriekerden' vergeleken met honus/malu" -ver7ckerden ,omdat del.e la,lt~tCn

ver~chilk'nde financiële con.,'Cquen·

ües hehbL'n van ~ch,ldes,

In de rapportélge(SWOV-rapport R -98-47) wordt L'en ,\ntwoord gegevL'n op de vra,\g of (negatl'eve/positiL've) finaneide con~equentIL'\' m ct het rek

-kin~ tot het rIJ'dLl1 mt;'( of /onder ~Ch.lde. tot mind Cr on!l-"V HIL'n leiden,

Er zijn drie analy~e -stapp'Cn uitgevoerd:

I Alli/I)'~'e op de vGtwdebc'l!JëIKt~l.

0111 de vergelijkbaarhód vall de

IJ'Gepell te olld en:oekell, f1ielbij <.ijn geen ernstige I ~'n(J,illell geconstateerd, 2 t.'ell pallr~gelVij;:e velgelijklilg op

basis Vi/II g/Oepl" pult'l f( ~l,

Hie ,bij <.ijll \t/wdegl'Ke VC'lIV I CIII groepen met I 'erol/del"l7eld vergelijkb{//l! pOll'\rell nu? r./k{/{//' I 'er gele keil, Bii de Zl' allal\~(' v Zljil gl'tll I \'Hemtlll~che nnäl/llell ge QI/I ft{l/('l'rd nil'nllidell op het \)glli/icant betel' f((J/ 'en I ~111 el" I 'all de twee Il)O TIe 11 poll~w 11· 3 t.èll It'rgelljklilg op l)a~in''(111 illd,

'-I/{fl/ele poli\\ell lila behulp val/ eL"

gL'gene raliVL'erd Imeatr model,

DCmL'e~ in het oog "pringende conclu.,'ie uit deie .lnalyse'ii is dat het nict io i., d,\! in het édgemecil een honw;/malu., 'rLgcling ICldt tot minde r gcrapport C'L'rde schade~' L'il/of mindLT geleden WA 'lochade.

Het lijkt c'rop ddt dCCLTder genoemdL' rL'!.ult,\( L'n van hU'Ile nl,\nd~' ondL'r/ûek ,I'n Nedcrhllld nre t word L'n hcreikt, Er i~ gCL'n d uidL1iJ'k vL'Nchil aang t.toond tu,~.,en dc.,ch ~dcgt:g Cv en~

comh'lnatie van voorlichting en politietoelicht h et publiek ervan tL' doordringen dat het gebruik v ln de gordel de eigen velr~heid hevordert.

Gebruik van beveiligingsmiddelen in 1995

Gordels, klndewijes en hoofdsteunen

In personenauto 's

Ing, J A,G, Mulder, R·9S ,44, 144 blz, f 45,·,

van afkoop 'verzekerden en die van bonus/malu s-verlekerden,

Internationale

samen-werking op het gebied

van

verkeersveilIgheids-onderzoek

De Advie~dienst Verkeer en Ver Voer (AVV) van het mini~lcrie van Verkeer en Waterstaat .,1elt ,ûch in het project :Internationale Sámen

-werking het volgende doel:

.. Het villdell vall OplOHillXell I 'oor p'l)bh~lIen (he zh11 zou 'el lil billllen- alf bll/iellltllld voordoel/, doul'lllûldel VlIl/ het lIitll'l~ väell

I CIIl kelll/I~' ell ervaring 1.'11 alldere

vorm en vall I'amelll\'erkillg," In 1991 heLit het ministt-'rll.:' eL'n s,\mL'rlwerking'iovereenkom!>l gc!>'loten mL't het Department of Transportation (DoT) I'n de Verenigde Staten en heeft AVV ~j'nd'i janu-ui 1998 met Volpe National Tran\'portation Systems Ctnt t.r (Volpl!) .een ond er -deel van het DoT. eCn 'form,\1 agreement to exchange inform,\!ion and technr' ClII .I,'O,j'ManCL" ondert ck end,

Een onderdct-'\ hiervan

i.,

'

Human centcrL'd tnn.,'port,Hion ,y.,t l'nl\' ~nd ~',\fet\',

6

-

-AVV wil dit onderwerp uit de overeenkomst nader uitwerken en met Volpe samenwerkL:n op gebieden hinnen de verkeersveiligheid waar

LUwe I in de Verenigde Staten als in

ons land problemen bestaan en waar-voor ook een gehi'k~oortige aanpak mogelijk en 7~nvollijkt.

De SWOV is uitgl.nodigd mee

te werken aan de voorhereiding v,ln

deze ~amenwerking. AVV heeft hiervoor vier thema'~ ge,·eleeteerd.

Door de SWOV ziin onder meefde volgende gesprehlhema'~ uitgewerkt: de verkeersonveiligheid in Nederland en de aanpak ervan, verkl.'er'>èducatie vdn ouderen, alcohol-en dfUg.'>~

gebruik en getrapt rijbewijs.

Tevens werden enkele advieLen

over meer ·'pecifiekl.' onderwe rpen

gegeven. SWOV -rapport R -98-45

doet ver~'lag van de werklaamheden en uitkomsten van de7.c voorbe

rei-dingsfase.

Kennis op maat

in Zuid-Holland

SWOV-rapport R-98-43 doet verslag

van een onderloek n,lal' de i

nforma-tiehronnen die gcbluikt wordl>n dool' de versc hJ'Il "nde patlners van het

Provinciaal Orgc1an voor dl." Velkc'en,

-\'eiligheid (POV) veln Zuid-Holl ~nd:

gemeen ten, waterSCll'dppcn. de

pro-vincie, RiJ<sw ~e~taat, vefkeL'rS

-veilighe.idsorgan·lsatie~ cn politit..

De SWOV heeft ,lan de hand van

v rag cnlij~ten en worh hop~ gdnven

-t·,lIf .. ;ecrd \\'elke gegeven~ dl."LI.'Il:gio

-n,111.· p'ut~ IS ter beschikking hehhl.'n

voor de uit VOl."r·mg van hu n taken op

hvt gl.'hied van de velkecrsvc·lIighcid.

van welke ge,!evèn,' Lij gehruili.

m~lkl.·n en aan wl!.lke in lor fIl,ltil.'·IIJ·

nog hdlllcl'te hebben.

E I' lijn aanbc\ el'lngen gel (JI '-mulü:rd voor de activiteitl.'n die

POV Zuid-Holland op lieh kan nemen ter onderstc..'Uning v,ln de Icgio. De ht:langrijk.,te lijn:

C{)(irdinerell vall dc' ill[orll/Illie -ui/ll'i~seling binnen de prollliu li, 1'1(1 ollder lI/eC'r het /n!opulll f)uur-;.aall/-Veill·r,: \0d\C'c'~

1'1'11 7,(}C'kl)'\lee/ll op Illle/)/Ct C~I

lIieuw.I/lli t.VC'II.

Sp('(!/]J1/IIIL~1 deJillièn'1I voor dl' in Zei vall hel POV. Del{' ,I]JC'('/'

-pUil/Ol 1-.'1111111'1/ gekOl1!1I wordelI aall

dt halld vall de /IIee~l g('lIolllld('

aalld{/clI/~]J/Il1le 11 I 'OCJ/' de lod:oll/f{:

slIelheid, ('ategori.rerillg ,'1111 "'('gell.

(11 fle/~ 'en' Uil bFOlI/jïe/~'er~:

CI:O il lIlIlIdadll be~lL'dulI (/(/11 OIuleFII'eFpell die builL'1l Itet (('n'eill v411 dl ill!raSlrttCIIIIII·"allell.

- Hel belallY belllldnlkf,:ell '{lil de koppdillY vall duurwalll-"ti/ige illlkhlil/g el/lto ollderhoud "all lI'eye 11.

- BevollIerelI vall hel gebrttik "1111 verf,:eenveiligheic/\'alldiIS,opdal ,'akeen', 'eiliglteid uitdlllkÁ:e/ijker lI'ordl IIlee!:ellOlllel/ hij heI1i\\1I1gel/ oll/Irellt ntillllelijf.:e ordellilll: el/ lilfra,\lrttCIUII r.

C(J(irclillerell WI/I de ve/·;:.lIl1l('lillg ('1/

allaly.l'e vall legiollale I:e!:e, 'CI/\:

Opzel/ell vall 1'1'11 regiollale lII/lI/J'Ii' vall cle k(}\lell ell hatell ,'lIIl II/a{/(-regeicll.

Verkeersonveiligheid

in

F

'

levolan

d

Het Bclcid~lnformatie';vsteem Vcrkeerl>v~lligheid (BIS-V) i~' ont-wikkeld ter ondl.'r~lt:uninl!, van het

vcrkeers\'eillgheidl>hcleid. In BIS-V

i .. ; informatie opgenomen ovef de

ver'schillendc spl.'l.'rpunten v,ln het

hl.'leid. ,\angl.'Vuld met indicatOll.'n ten hehoeve van de monltOl'ing v,ln de

verkcer~'veilighl.·id .en acht el'grond

-Informatie o\'el' a ~nvel\vante

ondl.'lwerpcn lo,lb' hevolking.,'-en

\1(1~lluigp,lrkáilcr~.

Dool'dat BIS-V lüw~1 L'ijfc,

·-matige al~ tek~tucle in I Îll'm,ltIl." hl."",l(. IS BIS-V uitl.'fmate gl."1.11lkt VOOlÎlet

\ L·'\'~ .. \l'lhgcn van l.'en \ l.'rkeef"'l.i·li!,

-heid,,·apportage. Een dl.'r'gClijkl.'

npportage ,-s SWOV-nppOil R·l)X-4::!

dal de SWOV in opdr,leht van dl>

dil·ectil.' 1J~~ell1lel."'I1.L·bied V,Hl

R'JhW,Hel'~laat h~I.'li opgl.' tc..·ld.

Het rappoJ1 gel.'ll l.'en hedu

van de olllv,\ng l.'n ~ard \'an dl.' ,'CI'

-keCr'~oll\l.'ilighc,d I'n dl.' PI \1 V lil L'Il'

Flevoland. DaMtoe worden dl.' ont·

wikkelingen in de I,'lachtont:rcijlèr~

in pcr~pectiet' geplaat"t door verg

I!.-lijking met de ta,\htellingen, en met

de ontwikkclingen van mohiliteit.

ri<;ico en hevolkingsl>·amenstL'lIing.

Ook de ontwikkelingen in de rc~l van Nederland worden hij dele

ver-gelijkingen betrokken. Behalve op de ontwikkelingen in het totdal aantal

slachtoflcr~: worden ook de

onder-verdelingen naar leeftiJd. wijle van

verkeer~deelname. snelheidslimic..'t en tegenpartij besproken. en wordt ingegaan op de speerpunten van het

hek'id, en komen de ontwikkelingen

per wegbeheerder en gemeente

aan bod.

Toetsing verkeerseducatie

basisonderwijs

De SWOV heeft in opdr,lcht van de

Adviesdien~l Verkeer en Vervoer v,ln

Rijkswater~laat t:en voor<;tudie verricht nadlïoe!\'ing V,Hl verkCer,'

-educatie voofkinder'en v,1n de basi.; -~'chool (R -9~ -40).

Na dric discu~,'ierondes met 1..'1..)1 e>:pertg!'oep, i.iin kw~lileit.;criteria

voor velkl!c'lcuucatie en ,)an dt: h,lnd

d,larVan toet~ing~niveaus va<;tgC~teld.

Voor' kenni..;. in/i eht. "<latûig

-heden en de tocp;,';,'ing dam' an in h ~t

verkel.'f, dien~n nonnen te worucn

opgesteld waar'mel." onderw ijiel\' e n

oude!'s vordl.'ring~n k Ullllen toet\l.·n.

De he,te toet .. ; op vel'k:l.'er'sveilighl.'Î d i~' in pr'aktijhituatiö;. De l.'xpelh· lÎ'ln

het 10" daal\'an ecn, d,\( het "cCent lil vl.'rk ~ell'l.'duü,tiè' l1loet k:ol1ll.'n tI..'

liggl.il op pnkl i<o,L'h~ oc..'fcningl.·n,

Door ondl.'lÏoCk n',",11 ongC

-\',\111..'0. k'h'el~ l.·n VCI kl.·I.Y~gedrag i~'

v'~,l tc... ,tdlen ol' Vl.'rkl.'CI'~·duüJtie in

\'oldo~nde m Ue hljdl',);,gt a ~n ve!'

-hetcl"'n~ ,'411 de verkt!~I:~,\:ilighc..'ld Dl.' l.'fil.t:tl.)l v,ln vl.· .. k:ce'-.,·l.·duc ... tie lIïn ovcri!!l.'n~ niet lo.,ïe lil.'n v,ln

clndl.'rl.' m,latrl.'g elc..'n ./oal.; in(là~1"UI.·­

tur~1c..' IngIL)x:n, c..'n oll1gek'I.\..'(d gl.'ldt h l.'t/l.'lfdl.'.

A,lnh~ volc..·n \\ordt dH dl.' riik~­

O\l'lh q'u dl.' p(imailL Ü:(,lIlt\\ oord

een moniloringsysteem om de ont

-wikkeling van ongevallen en letsels

van kinderen, de vorderingen in

gedrag en In kenni<;, in "ichl en

vaardigheden en de bijdrage van ouders, scholen en ondersteunende insl,\nties, te volgen.

Belnvloeding van onveilige

automatismen en

gewoonten in het verkeer

~ NOVEM loekl nieuwe wegen om efTicic'nt energiegehruik te bevor-deren. Ze legt daarbij de nadruk op

het beïnvloeden van gewoontegl."drag door techni,'che maatre 9::!len.

Dele techni<;che verkee rsveiligheids-maatregelen kunnen leiden tot \'eiliger verkeer<;gedrag. Et' lijn factoren die dit bevorderen en er ii)'n

factoren die dit belemmeren. SWOV-rapport R -9R-38 doet vL"r<;lag van een onderzock n,\ar een aanlal ma-Hregelen :hoe

lii

uit\\'crken en wat de ~'uCce~' en lüalf,)ctoren elVan liJn.

De lien onderlochle maatrL'gelen lijn VOl,Ttul'gmaatregelen (anu'

-blokkeer'''y~leem, mOlorvoL'rluig

-vcl1ichting l)\'erdag. autogordL'ls,

black box, tutor en inlClligente ~IH::lheidsbepei'ker) , infj-,\~lructut'eh:

maatregelen (rotonde. Pu~""ycat<;, 1() km luur-gebied en), LTI één mc't,\!

-regel direct gl.'richl op gedr,)1,! (slip -cur~u.,).

Hel gedllig d,H door eCn maat·

regel WOl lil aangl.'prokcn "an op dril.'

111\'C,iU~ pla,\!~vindell'".,'kI'II·basl.'d·.

'ruh: 'ha<;ed' en 'knowledgc -h,i~l'd',

Pet'ma~tll:gel wordl hel nr',c,iu ol de l.'omhinalit: ,',in de gl.·dl1ll1.~'ni"e,iU~'

aangegeven wa,irop de m,iatreI!L'1

hch Ikhl .

Van elke maatregel worden

verder enkele mechanismen genoemd

die het sUcces kunnen bevorderen of

tegenwerken. Tien hiervan 7ijn

gedragsmechanismen zoals reactantie,

leren door observeren en rJ'<;I'CO'

compensatie, Ze,> mechani'imen hebben te makl.'n met de rol die beleid speelt hij het interpreleren of

tot ,land komen van maatregelen. Te denken valt aan overdIeven ver

-waclltingen omdat men er geen lekening mee houdt dal vdligheid,"

maatregelen elka,\r~' werking kunnen verminderen, of dal problemen lich

kunnen verplaat'ien.

Vier mechani'imen hebhen betrekking

op meetproblemen, ioals '~çlectivc

recruitment' en regressie naar het gemiddelde.

Het nipport formuleert een

checklist die aangeeft waar men

bii

het nemL'll "tn maatrL"g elt.'rl in ied 1..)'

gl.val aan moel denkL'rl, rot heS/uil worden <;ugge~'tie<; ged,\,\n voor lOL" pas~'ing op m,\c'ttrL'gek'n Il;-hL'vorlk" ring van effil.)·c·nt L'nergiegehruik.

Snelheldscampagne

in

Zuid-Oost Frys län

II

Qc.' 'SIK'lheid~c ~mpagne 11 'I'" een

vervolg op el.'n t.'erdere c,imp,\gne op

CLTI HO km/uur-wegennetwerk ,die in

1 LJLJ5-1lJlJó in Zuid-oo.,t Flysl.\n I"

gehoudcn. B ",ide C.lmpagnl.'),' he'

~londen UI'I hellelfdl.' concepl:' ()Or'

Ir'chll'ng, IOl.'licht \'é\l1uil een rad,\r,iulo

(Uil ~uitL'rld bekeuren op kenlekt.)l,

n,\ de COlllrolcplaals, met gchruik v ~n

fCI.'d -hackbord 1llt.1Il:k,' 'Uw ~'nelhL)'d

.,' I,!ccOI1\1l1lcerd') L)l ecn enquc'le

ondel' ,lulomobill.,tcn. Na de I.'Cr,h: call1pagn c wcrd op hL't Ill.'trcl'ti.. )lde

Wl.'gl.)lIlL't \\'clr'~waal'l.'en ~filanlL'V ~n

de n!snelheden gemeten, maar hel

snclhL'id),'nive,lu IlIg nog op een on

-a ~nva,\llIbaar hoog nivl.'au.

AI,' mogehj'kc oOl'laak weid de nog nl'cl opll'male controle-frequcnlic aangegeven,

ln de tw t.cde cc\mp,\~nt.' werd het

a,\ntal wegvakken waMop wcrd ge'

conlrolcCrd verminderd. Dl.' control

c-frcquentl'c pcr wegvak nam el.hter toe.

De SWOV heeft beidC campagIK'),'

geévalueelCl, Hierover is !Crappor

-teerd in R· 97 -6 (ecr'ile camp,\gnc) en R·LJR -46 (tweedc campagnl.'),

Beoogd wcrd na te gmll1 in welke m,\tc dit inten~'ievere tociicht lot een lagcr snelhcidsnivcdu op de

gc~'elccteerde wegvakken 70U Iciden.

Doel V~n hct evaluatie-onder/ock

van dl' onderhavige c,lmpagne wa~

nei tc gaan in welke mate dl.'~·nclheid

hiL 'rdoor vcrder kan worden lerug

gchrachl en op welkc wijn! de voor'

lichting lol beweerde gcdra ~ ... 'ver,\n'

ocringcn IK'ert ge Icid.

Geconcludeerd wordt d,H dl.'

gepleegde inlel over hel algl.'nleen nog niel tot h\..1 ~:wensle gedrag heeft gel ~id. Indi ~n d "'limiL't ,ib'

rc'fcrentiewa,\rd e wordt gchanleelll, is dc mat t. van naleving 'povL'r' te

noemen, Aanhevolen wordt:

• de loell~ /llilllpal/llli/8ell l'erdel'lc COlli i 1111 e

1'1'11'-- de IlIe/heid~(()l1/lolö' OIlOpl ~/llelld elI g('((lIIlOlIjleerd 11' lI'o''-clllell ('11 1('

I'ariëlellllal/l'plaa!l'elllijll,'

dL' COlIll i lIl' 'f

i

i'IJIIL'lIlir' Ie I ('11101J1. ~/;

dl' \)(('Ihell/Illel heltlllp VillI hel

p/,(II ill( ia/e /IIe('/I1('/ pen(II/I<'k 11.'

/IIollilOrell, 0/11 (1)ëLJ op h el ~I!dli/~' 11'1.'1 it!lIeli~/:

/IIel dil /11 011 ilo I.' 11 A"all h<'1 /O('zl'äll

~etliJlll\ill(/L'1 op t1il'lVel,'I'1I <'11

lt)d.\lt;JpL'1I ,,'uar!tel pwhlel!lII hel !:,i)(lI\~ 1'1'-,

. !tI! Olloli tll/ch" ~\,)L'c" 11/('1:.'1'1/(/11 bod 11.' IOI()/ kOIll (U bij' dl' I~) (I/fl t1Jlti/l,' 1.)/ I/{/ 11' I:aal/ op 1\ i.1kl' 1I 'I] :(.' een

!{d 'U/II' h<?II/(/t.'I'/i/~ I ~/I/ 11< ' pIel'

h/eelllv,/ilepL,/A(/11I\(I/(/(.',I·I'IDL'·

IcH/·OII)'hLl L'tj('t.~ tl/LHlp '-010'1,

,,'rlitl~ l>eAi?/ti :!til IÇ ::Iill

i

"

tlli

8

-

-

_{Drug-, mediclfn- en al coholgebruik van}

automobilisten in Nederland

Verslag van een pilot StUdY uitgevoerd in

weekel'ndnachten in het nafaar van 1997

M P M. Mathi/ssen.

R-98-14 65 blz. , 25.-·

Beïnvloeding van onveilige automatismen en gewoonten In het verkeer

Een literatuurstudl'e met tien voorbee Iden

en twintig succes- en faalfactoren

Or, P.B.M, Levelt·

R-98-38. 55 blz , 22.50.

Li te ra tu u rstu die ach te rl i eh tco nlig u ra ti es

Een beknopt overzicht van de lI'teratuur

over achterverlichting en achter Il'

cht-configuraties Ing. e.c. Schoon.

R-98-39· 28 blz, , 17,50 Toetsing verkeerseducatie baslsonderwifs

Cn'ten'a voor hoge kwall'teit en

een voorstel voor monitoring Drs· R D. W/tl/nk.

R-98'40-25 blz·' 17,50,

SWOVschnftlS het bulletin van de Stich Ing

Wetenschappehjk Onderzoek Verkeersveiligheid

SWOV, dat per kwartaal verschijnt.

Het wordt verspreid onder rUim 4 000 P Etsonen

en Instellingen die in h Ih werk betrokk Eh zijn bij' de verkeersveiligheid,

Eindredactie: Foto's:

Anita van der Vo rlt Paul Voorham, SWOV

Ontwerp en produktie: Addi lef

Druk:

vormgeving en reclame,

Zoetermeer Drukkerij Bestenzet, Zoetermeer

In'ormatie en redactie: SWOV, Afdeling Voorlichting en Publiciteit

Postbus 1090

2260 BB Leidschendam Tel: 070 - 3209323

Fax: 070 - 320 1261

Overname van teksten uit dit blad is toegestaan

me tbronvermelding.

I\Jnvragen van publikaties

De SWOV geeft onderzoeksverslagen, c Chsullen en brochures uit. Daarnaast publiceren

SWOV-medewerkers regelmatig in 'jdschriften en

leveren zij bijdragen voor symposia en congres

-sen. Hierover wordt in SWOVschrift ber tht . De publikaties zijn bij de SWOV verkrijgbaar -Bij toezending on "angt u een factuur met een

acceptgirokaart er vergoeding van druk- en

verzendkosten. De hoogte van deze vergoeding

staat bij de berich en aangegeven, De pubhkatlÈls zijn onder vermelding van de 'R-of D-nummers'

schriftelijk te bestellen bij de SWOV. ISSN: 1380-7021

Telefoneren In de aulo en verkeers-veiligheid LI'te ratuu rstudl'e Ir Oei Hway-Ilem. R-98 -41· 44 blZ.' 22,50 De verkeersonveiligheid in de provincie Flevoland

Analy Se van de a ~emene 0 ntwikke ~ngen

en de bele idspunten op basi s van BIS-V

Ors R,J,Oav1dse& /ng J.A.G-Mulder·

R -98 -4 2 62 bIl. '25.

-Kennis op maat: gebruikersonderzoek in de provincie Zuid-Holland

I nventarisatl'e Van gebrUl kerswensen

en aanbeve \inge n voor aCtiviteiten in

opdracht van het Provinciaal Orgaan

Verkeersve il'lghel'd

Drs· R .J. Oavldse & drs. M· Brouwer.

R-98-43. 56 bIt·' 22,50·

Gebruik van beveiligingsmiddelen in 1998

Gordels, kinderZit(es en hoofdsteunen in

personenauto's Ing. J ,A G. Mulder.

R-98-44. 144 blz. , 45,-·

Internationale samenwerking Verenigde Staten en Nederland op het gebied van ve rkeersveil i g hei dso nd e rzoek

Drs· P·I J Wouters

R-98-45·62b

'Z '22.50·

Snelheidscampagne In Zuid-Oost Fryslän 11

Resultaten van het evaluatie-onderzoek

Ir. Del' Hway-liem & dr. eh. GoldenbeId

R-98-46. 94 blz. '30·-.

Hel effect van de bonus/malus-regeling op schademeldingen

Een onderzoek naar het effect van financiële prikkels op verkeersongevallen

Drs· F. O. BIlleveId.

R-98-47. 52 blz. , 22,50,

The Outch poliey for sustainable raad safety

Contr'l!Jution to the Conference of the

Advanced Stu dl'es In Sütute Transport.

Environmen tand Traffic Safety:

The role of poll'cies and techno log ies,

April 5 -g 1994. Amsterdam

Matthlj's J, Koo rnst 'a.