• No results found

Het verlagen van de inbouwhoogte van een matrijs, bestemd voor het plooihouderloos dieptrekken

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Het verlagen van de inbouwhoogte van een matrijs, bestemd voor het plooihouderloos dieptrekken"

Copied!
93
0
0

Bezig met laden.... (Bekijk nu de volledige tekst)

Hele tekst

(1)

Het verlagen van de inbouwhoogte van een matrijs, bestemd

voor het plooihouderloos dieptrekken

Citation for published version (APA):

Bruijn, de, G. C. J. (1982). Het verlagen van de inbouwhoogte van een matrijs, bestemd voor het

plooihouderloos dieptrekken. (TH Eindhoven. Afd. Werktuigbouwkunde, Laboratorium voor mechanische technologie en werkplaatstechniek : WT rapporten; Vol. WT0546). Technische Hogeschool Eindhoven.

Document status and date: Gepubliceerd: 01/01/1982

Document Version:

Uitgevers PDF, ook bekend als Version of Record

Please check the document version of this publication:

• A submitted manuscript is the version of the article upon submission and before peer-review. There can be important differences between the submitted version and the official published version of record. People interested in the research are advised to contact the author for the final version of the publication, or visit the DOI to the publisher's website.

• The final author version and the galley proof are versions of the publication after peer review.

• The final published version features the final layout of the paper including the volume, issue and page numbers.

Link to publication

General rights

Copyright and moral rights for the publications made accessible in the public portal are retained by the authors and/or other copyright owners and it is a condition of accessing publications that users recognise and abide by the legal requirements associated with these rights. • Users may download and print one copy of any publication from the public portal for the purpose of private study or research. • You may not further distribute the material or use it for any profit-making activity or commercial gain

• You may freely distribute the URL identifying the publication in the public portal.

If the publication is distributed under the terms of Article 25fa of the Dutch Copyright Act, indicated by the “Taverne” license above, please follow below link for the End User Agreement:

www.tue.nl/taverne

Take down policy

If you believe that this document breaches copyright please contact us at:

openaccess@tue.nl

providing details and we will investigate your claim.

(2)

Schrijver Opdrachtgever Afde1ing Schoo1bege1eiders Bedrijfsmentoren Bedrijf Afde1ing Gebouw Afstudeerperi ode G.C.J. de Bruijn H.T.S. Ti1burg : Werktuigbouwkunde : Ir. F.P.S. Doms Ir. P.H.J. Zeegers

:~Dr.ing. J.A.H. Ramaekers Ir. L.J.A. HoutaCkers

: Technische Hogeschoo1 Eindhoven : Vakgroep produktietechno1ogie

W-Hoog

(3)

VOORWOORD.

Tijdens het afstuderen aan de HTS Tilburg,afdeling Werk-tuigbouwkunde,ben ik werkzaam geweest bij de Technische Hogeschool te Eindhoven.Gedurende

4

maanden heb.ik bij de vakgroep Prod~tie­ technologie onder prettige omstandigheden kunnen werken.

Langs deze weg wil ik mijn mentoren ,de heren JAH Ramaekers en LJH Hoat-ackers,en mijn schoolbegeleiders ,de heren FPS Doms en PHJ Zeegers, bedanken voor de wijze waarop ze me hebben geholpen en begeleid. Maar tevens gaat mijn dank uit aan de heren R Gerritzen en N Touwen

,die me behulpzaam waren bij het oplossen van de problemen betref-fende de Nube ,cq computer.

(4)

Samenvatting.

In het kader van het optimaliseren van een matrijs,bestemd voor het plooihouderloos dieptrekken9is in dit onderzoek een mogelijk-heid onderzocht om de bestaande matrijs qua hoogte te verkleinen. Na het bespreken van het nut van het- onderzoek,zijn er in hoofd-stuk twee, twee deformatiemodellen afgeleid_., waarui t de theo-retische matrijsvorm en de F(s)-kromme volgen.

In hoofdstuk 3 is een afbreekfunctie afgeleid die de theoretische matrijsvorm vanuit een afbreekpunt vervangt.Met deze afbreekfunctie kunnen bij goed gekozen afbreekpunten kleinere matrijzen worden gemaakt.Daarom is er in hoofdstuk

4

een computerprogramma geschreven die een matrijs voor ieder,afbreekpunt kan maken.

Aan de hand van de theoretische F(s)-kromme zijn in hoofdstuk

5

drie afbreekpunten bepaald,die vervolgens met het programma op de numeriek bestuurde draaibank zijn gemaakt.Tevens worden.er_in dit hoofdstuk

J de gebruikte apparatuur en het gebruikte materiaal

besproken.

Ten einde een uitspraak te kunnen doen over de mogelijkheid Tan optimaliseren,zijn in hoofdstuk 6 de meetresultaten van de 4 ma-trijzen onderling vergeleken,en is een praktijk F(s)-kromme ver-geleken met de theoretische.

(5)

Symbolenlijst. r, C N/mmu Dm mm Ds mm Du mm Dur mm dV mm F kN Hmmax mm Hm mm Ho mm Hrm mm H mm Lc mm Lm mm Lmax mm Lt mm Ltmax mm m n n Pi mm R R mm Ro mm Roz mm Rz mm s mm

.

s mm/s t mm to mm x ya y deformatieconstante diameter matrijs stempeldiameter uitw. diam prod~t uitgangs diam boring volumeincrement perskracht max matrijshoogte matrijshoogte oorspronkelijke flenshoogte uitgangsmaat matrijshoogte lopende flenshoogte calibreerlengte machtsfunctie lengte

max. lengte voor tractrix+macht lengte benodigd voor tractrix max lengte voor tractrix wrijvings coefficient verstevigings~exponent

lopende normaal hoofdrichting plaatinleg

initiele radiale hoofdrichting plaatsaanduiding volume element

plaatsaanduiding volume element in oorspronkelijke stand plaatsbepaling zwaartepunt oorspronkelijk volume element zwaartepunt aanduiding voor lopend volumedeel

stempelweg stempelsnelheid momentane plaatdikte oorspronkelijke plaatdikte matrijsvorm coordinaat afbreekpunt matrijsvorm ordinaat

(6)

0 hoek IX. [3 dieptrekverhouding

S

verdikkingsmaat

t

1/s reksnelheid

£

effektieve rek

E.

0 voordeformatie d[ rekincrement

p

lopende radiale hoofdrichting

C

effektieve rek (Jv N/mm vloeispanning ()b N/mm treksterkte

~

N/mm gemiddelde vloeispanning

fO

N/mm afschuifspanning

<t

tangentiele hoofdrichting

(7)

Inhoudsopgave 1. Inleiding.

2. Deformatiemodellen

2.1 Deformatiemodel waarbij geldte~=O 2.1.1.Matrijsvorm afleiding

2.1.2.Theoretische F(s) voorip =0

202.Deformatie-analyse waarbij geldt

E",

=0 2.2.1.Afleiding matrijsvorm

2.2.2.Theoretische F(s) voorcn =0 2.3.Vergelijking van de F(s)-krommen

3. Aangepaste matrijsvorm

3.1.1.Bepaling van het interval voor de afbreekfunctie 3. 1.2.Afleiding Lm minimaal

3.2.De afbreekfunctie

4. Matrijsontwerp

4.1.Het Exapt-2 programmeersysteem 4.2.Het werkstukconcept 4.3.Het verwerkingsprogramma 4.3.1.Flowcharts 4.4.Het programma 4.5.Het werkstuk 5. rroefopzet 5.1.De matrijs 5.2.De proefopstelling 5.3.De blank

5.4.De meet procedure

6. Meetresultaten 6.1.Bepaling Gv gemiddeld 6.2.Bespreking meetresultaten 6.3.Conclusie blz. 1 4 4

5

5

8

9

11 13 16 tB

19

20 23 23 27

29

29

33 34 35 35

37

39

42 43 43 46 52

(8)

Literatuurlijst

Bijlagen

I Verband tussen R en Ro

II Afleiding integraal

III Verband tussen R en Ro

IVA H=f(~)

IVB x=f(Il<J

V Afleiding integraal

VI Bepaling middelpunt plus straal VII Ret programma

VIII Cl-Data '

IX Ret Zeiex-plotterprogramma

XI Sack und Kiesselbach presse 180 kN xrI Rulpgereedschap

XIII Meetresultaat voor de bestaande matrijs

X De pprint

(9)

1.1 1. Inleiding.

De functie van de plooihouder bij het dieptrekken is het tegengaan van het uitknikken van de flens.Wordt er daarentegen met relatief dikke blanks of met betrekkelijk kleine~-waarden gewerkt,dan zal de tangentiele knikstabiliteit van deflens

groot genoeg zijn om plooivorming te vermijden.Voor deze gevallen is plooihouderloos dieptrekken mogelijk. (Fig.l)

Oehler-Kaiser [1] heeft voor dit toepassingsgebied een empiri-sche betrekking gegeven:

Ho~O

.lIDS2 .Vto

Qua dimensies is deze formule niet correct,maar men mag aanne-men dat de maten in millimeters moeten worden opgegeven.

De voordelen tav het plooihouderloos dieptrekken zijn oa:

-De maximaal benodigde perskracht is bij nagenoeg gelijk-blijvende vervormingsenergie,relatief lager. (Fig.2)

Dit komt doordat de stempelverplaatsing s bij het plooi-houderloos dieptrekken groter is dan die bij het normale dieptrekken. (Fig.l)

-Er kunnen hogere~-waarden worden bereikt.Onder gunstige omstandigheden zelfs tot ~=2.8 [2]

(Nb bij het norm.ale dieptrekken kunnen waarden tot~ =2.2 worden gehaald. [4])

-De plooihouder is overbodig.Er kan een minder gecompli-ceerde pers worden gebruikt. I

Nadelig is,dat de matrijs een bijzondere geometrische vorm moet hebben,maar tegenwoordig kunnen deze vormen moeiteloos

op een numeriek gestuurde bank worden gemaakt.Verder is een pers: met een relatief grote slaglengte noodzakelijk.

(10)

1-10

Dst

Vl

Ho

Fig.1

Sterrpelverplaatsingen

Gewoon

?-~--p

lo ojhouder lao s

(11)

Het doel van dit onderzoek luidt:

-ontwerp langs een experimentele weg een optimale ma-trijsvorm.

Er zullen twee deformatiemodellen worden afgeleid,waaruit de matrijsvormen en de theoretische F(s) krommen volgen.

Deformatiemodellen:

-rek in de radiale richting is nul -rek in de tangentiele richting is nul

Verder zullen de matrijsvormen worden onderzocht naar een even-tuele mogelijkheid tot optimalisering.Onder optimaliseren wordt voornamelijk het verkleinen van de matrijshoogte verstaan.lmmers kleinere matrijzen leiden tot:

-goedkopere matrijzen. (materiaal besparing) -een kleinere slaglengte van de pers. (hogere

(12)

In dit hoofdstuk zullen 2 deformatiemodellen worden afge-leid,waaruit de matrijsvormen en de theoretische F(s)-krommen volgen. Voor de modellen gelden:

-de rek in de radiale richting is nul (konstante flenshoogte) -de rek in de normaal richting is nul (konstante wanddikte) Verder gelden de vereenvoudigingen:

-ideaal plastisch

-verwaarlozing van de wrijving

-verwaarlozing van de buigingseffekten -flens blijft recht

-flens raakt aan de matrijs 2.1. Deformatiemodel waarbij geldt [p=O.

In Fig. 3 zijn de hoofdrichtingen aangegeven,deze draaien met de flens mee.

Voor de matrijsvorm is een apart x-y assenstelsel ingevoerd, waarvan de oorsprong op ~Ds+t ligt.DUs DU=Ds+2.t

Xo

=

Ho

x

x+

- - - ,_ _ _ _ _ _ _ _ _ .J

o

R

--~

-

. /

--

-- -- --

I

I

-

--

. Vl N

Y+

(13)

2.1.1. Matrijsvorm afleiding. Volgens Fig.3 moet er gelden:

s-y=V HO'" _xt '

tanci=- (s-y) x

Er moet hier een min teken worden ingevoerd,omdat de positieve y-as naar beneden is gericht.

Met de aanname dat de flens op een raaklijn van de matrijsvorm ligt volgt:

• / 'l, ?.

dy=-VHo-x .dx

x

De oplossing van deze integraal,met de randvoorwaarden x=Ho, y=O,luidt:

2.1

Door de vergelijking 2.1 is de matrijsvorm geometrisch vastge-legd.rn de literatuur staat deze vorm ook wel bekend als:

-tractrix -sleepkromme 2.1.2.Theoretische F(s) voor(p=O

We kunnen nu met de aanname dattp=O het verband tussen de

hoofdrekken volledig vastleggen,immers 9+l~+S~=O

(volumein-variantie) :

De nu

[p~o

E~=

-

[f\..

effektieve rek (,gedefinieerd als

V

2/3. (Dt<,'t+Ep'L +S",,'1v) ,kan in een [~worden uitgedrukt.

(14)

Voor £tgeldt:

[ee,=ln (R/Ro) 2.3

Omdat de geometrische vorm van de matrijs bekend is,kan er een verband tussen de lopende R en de initiele Ro worden af-geleid (bijlage 1).Deze luidt:

R-~Du= RO-~Du cosh (s/Ho) Vergelijking 2.3 plus 2.4 geeft:

teo

=In(2.Ro-DU. (1-cosh (s/Ho) »)

\., 2.Ro.cosh (s/Ho)

2.4

Hieruit blijkt dat E~negatief is,daar [ en d( positief

moet-ten zijn moet er voor [ gelden:

[ =2 .In (2. Ro. cosh (s/Ho) ')

f3

2.Ro-Du. (1-cosh(s/Ho»!

2.5 gedifferentieerd naar s geeft:

2.5 dl=~ .tanh(s/Ho). 2Ro-Du .ds

{3

Ho 2Ro-Du(1-cosh(s/Ho» •

E

=

~

t a nh (s/H0) •--;:;:-=----=2_.-,R AO_-_D_U---.--.-""""7':":---;-...----.

S

H

Ho 2Ro-Du(1-cosh(s/Ho»

De energiebalans toegepast voor dit probleem luidt:

2.6

F.S=f.i.

dV

Voor het volume elementje dV kunnen we schrijven: (Fig.4) dV=t. dr. 2

.n:..

R

2.7

(15)

Oroda t de

Ep

=0 geldt dR=dRo. We hadden ook al gez ien da t

t(\

= -

El£, ,

dus:

In(t/to)=ln(Ro/R) t=Ro.to/R

Dit en 2.8 geeft

dV=2Jt: .Ro. to. dRo

R

Ro

- M ' 4 -- _

=-

J!.9_

- j

~~dro ,

Volume - element

dV

Met dit resuitaat en de energiebalans kunnen we voor de kracht-weg relatie schrijven:

F=4 :Jt.<Jv. tanh(s/Ho) •to \/S.Ho

'h,nu

-+"0

.J

(2.Ro-DU) .Ro .dRo 2.Ro-Du(1-cosh(s/Ho))

'/1

Du

Na integratie: (Bijiage 2)

Fd[y.4.tanh(s/HO).tO[~HO~+DU(1-COSh(S/HO)).[~HO-~COSh(s/Ho).Du.

n.HO

• In

(1

+

2.

Ho

1

J) ·

1'( Du.cosh(s/Ho)

(16)

Dimensieloos gemaakt levert dit:

2.2. Deformatie-analyse waarbij geldt

tn=O.

r

,

[

F (Jv. to .1r.Du 4.tanh(s/Ho) .{~_1_ (l-cosh(s/Ho)) (3 2Du Ho· •

[

~HO-l

14cosh(S/HO) •Du .In

(1

+ 2. Ho

\l }

. DU.COSh(s/HO)jJ

2.

5

In Fig.S zijn de hoofdrichtingen aan-gegeven,en ook hier is voor de matrijsvorm een apart

x-y

assenstelsel ingevoerd. Omdat [~=O geldt dat Du gelijk is aan de stempeldiameter plus

twee maal de oorspronkelijke plaatdikte.

l/)

I

[

t

x

R

Rz

1-10

to

________ J

_ _ _ _ _ _ _ _ .J

x

+

y+

(17)

2.2.1. Afleiding matrijsvorm. Volgens Fig.5 moet er gelden:

tanci;= -(s-y) x

Met de aanname dat de flens de matrijs bIijft raken voIgt: dy=

-I

H'L

-x~·.

dx

x

2.10

In deze vergeIijking is H geen konstante,maar een variabele die afhankeIijk is van s,dus tevens van x.Er zal dus een ver-band moeten bestaan tussen H en x,om deze integraal te kunnen oplossen.Globale volumeinvariantie geeft:

Hp.to.2~.RZ=ROZ.to.2~.(Ro-~Du)

Dus: Hp=ROZ. (Ro-!:1Du)

Rz

2.11

Met Roz=!:1Du+!:1(Ro-!:1Du)=!:1Ro+1/4Du,en Rz=!:1Du+!:1(R-!:1Du)=!:1R+1/4DU

kan men vergeIij~ing 2.11 schrijven als:

HF=RO+!:1DU. (Ro-!:1Du) R+!;Du

Voor het geval dat Hp=H geIdt: Ro=!:1Du+Ho R=!:1Du+x Dus kan men voor H schrijven:

H=Ho+Du.Ho x+Du

Zodat vergeIijking 2.10 Iuidt:

2. 12

(18)

dy =

_'\1

f

(Ho+Du) .HO}1_ 1 dx .~

L

x (x+Du)

Deze integraal is numeriek opgelost.Er is een programma ge-schreven die mbv de standaardprocedure QG7 de coordinaten

(x,y) ,tanO( in (x,y) ,hoekO< ,en de stempelverplaatsing s bere-kend.Deze berekening kan pas plaats vinden als de computer de waarden HO,Du,stapgrootte dx,en het aantal te nemen stappen ADX heeft ingelezen. [3]

Tabel 1 geeft het resultaat van zoln berekening voor het geval dat: Ho=16.1 Du=29.8 dx=0.805 ADX=19 TABEL 1 COMPUTERRESULTATEN - - - , , " - ' X \. = Rt::.S

AFO

ALFA

S

15.29 0.2027E 00 -0. 38"';·6E CcO -0. 3672E 00 0.6086E 01

14.49 O. 5898£ 00 -0. 5709E 00 -t::>.5188E 00 0.8863E 01

13.68 0.1117E 01 -0. 73·~3E 00 -0. 6347E 00 0.1119E 02

12.88 O. 1714E 01 -0. 8984E 00 -0. 7319E 00 O. 1335E 02

12.07 0.2Sb4E 01 -0. 1066E 01 -0. 8172E 00 O. 1543E 02

11. 27 0.3-193£ 01 -0. 1:245E 01 -0. 8939E 00 O. 1752E 02

10.46 0.45731:: 01 -0. 1441E 01 -0. 9640E 00 O. 1965E 02

9. 6.~ O. 5819E 01 -0. 1661E 01 -0. 1029E 01 0.2186E 02

8.85 O. 7256E 01 -0. 1913E 01 -0. 1089E 01 0.2420E 02

8.05 0.6912E 01 -0. 2210E 01 -0. 1146E 01 0.2670E 02

7.24 O. 1083£ 02 -0.2S65E 01 -0. 1199E 01 0.2942E 02

6.44 O. 1306E 02 -0.3004E 01 -0. 1249E 01 0.3241E 02

5.63 O. 1570E 02 -0. 3563E 01 -0. 1297E 01 0.3578E 02

4.83 O. 18a5E 02 -0. 4303E '::>1 -0. 1342E 01 0.3964E 02

4.02 0.2270E 02 -0. 5335E 01 -0. 1386E 01 0.4418E 02

3.22 0.2757E 02 -0. 6878E 01 -0. 1426E 01 0.4972E 02

2.41 0.3'105E 02 -0. 9446E 01 -0. 1465E 01 O. 5686E 02

1. 61 0.4:;)-;·4E 02 -0. 1458E 02 -0. 1502E 01 0.6691E 02

(19)

2.2.2. Theoretische F(s) voor [0=0.

Volgens dezelfde methode als beschreven in paragraaf 2.1.2 vinden we voor:

Cer=ln(R/Ro)

E

=2/13.

j [.

~J

Omdat de geometrische vorm niet exakt vastligt,zal het ver-band tussen R en Ro niet in een s maar in een hoek0(. worden

uitgedrukt. (BijIage 3)

J

~ ~ t

R= 1/4. Du + (Ro -1/4. Du ). cos 0(,

Zodat we voor Etkunnen schrijven:

[ce

=~

.In ((DUt + (4Rol..-DUZ) .cos

ec\

\" 4Rot )

dus: ([ ,dE positief)

[ =

1.In ( 4Ro

~

)

J3

\;u?,. + (4RO't

-DU~)

.cosQG

dE =(4RO~-Dut).sino(, .do(. 2.14

13.

(DU.t +

(4RO~

-DU:L) .coso<.)

Vergelijking 2.14 geeft pns het ve£band tussen de en d~,we

willen echter het verband tussen d[ en ds weten.Uit Fig.5 voIgt:

y=s-H.sinoc

dy=dy. ds+oy. dH+dy. dc;x.

os

(5H (Yi:X.

dy=1.ds-sin«rlH-H.cos~.d~

dx dx dx dx

(20)

Er geldt:~= -tanc:x:.... dx

Ook hier moet een min teken worden ingevoerd.Verder kunnen x en H incx.worden uitgedrukt.(Bijlage 4)

H= -DU+V Du2. +4. COSeL. A

2. cosCIC

./ ~ \

x~ 1/4.Du +A.cos~ -~Du

Met A=Ho(Du+Ho).

Uit 2.16 en 2.17 voIgt:

2. 16

2. 17

dH=tanQL.. (DU"- -DUV DU':L +4coscx.. A +2Acos0(.) 2. 18

dol. 2cos OI.VDul.

+4COS~i

dx= -A.sino(., 2.19

doL 2V 1/4 .DU"" +A.COSoL' ds=ds. doL

dx dot dx dH=dH. do(, dx doc.. dx

We kunnen dus voor vergelijking 2.15 schrijven: ds= -tan~.dx+sind~H+H.cos~

dol d«. do<..

Deze vergelijking met 2.18 en 2.19 geeft als resultaat: ds=V Dd+4 • ACosot.' -Du

doc: 2. cosZcL

Dit resultaat plus vergelijking 2.1~ geeft:

[

=2.coso<..

z

.~ .(4.Ro-Du).slntX..~ 2 . s

13

(JDd"+4.ACOSoL'-DU)

(DU~+(4RO~-DU'2.)COSo()

Voor het volumeelementje dV kunnen we schrijven:

(21)

Omdat [",=O,is

E0

=-£ee, dus: In(R/Ro)=-ln(dR/dRo) dV=to.2.lr.Ro.dRo (Fig.6)

Fig,b

Ro

Volur1le~elemeflt

dV

Hiermee zijn aIle ingredienten voor'de energiebalans bepaald. Deze kunnen we nu schrijven als:

F= \Jv .4.lL.to

V3

':l . cos Ol.. •Sln DC

V

':l... I Du +4.COSOl.A -Du !zDu+Ho

.i

(4Ro~-DU'l..)

.Ro .dRo

'A. Q, ~

(Du +(4Ro -Du ).cos~

!zDu

Na het integreren plus het dimensieloos maken geeft dit: (bijlage 5)

?v t

F =sin. 4.A/Du .cos~-ln(4.A/Du.cos~+1)

(j"..v----;:;.1t:-:-.-:t-O-.-=D~u ~ A '1 4 / A. \ 1 '\I + .A Du

.eosel-2.3. Vergelijking van de F(s)-krommen.

In Fig. 7 zijn de theoretische F(s)-krommen in een grafiek gezet.Er valt hieruit het volgende op te maken:

-Fmax volgens model 1 (Ep=O) is groter dan die van

(22)

50

s[mm]-40

30 ","0 10

o

0,1., I c: OJ ~ E ..--I E 0 t.... ...Y:, 'Vl '---0,1 LL r--.~ LL

(23)

Dit komt doordat de flens (beschreven in model 2) langer wordt.Maw de arm van het buigend moment onder aan de stempel wordt ook groter.

-De totale omvormarbeid is voor beide gevallen na-genoeg gelijk.

(24)

3. Aangepaste matrijsvorm.

In hoofdstuk 2 zijn twee matrijscontouren geometrisch vastgelegd,die onderling niet zoveel blijken te verschillen.

(Fig.B) Op grond hiervan en op grond van de beschikbare tijd zal aIleen de vorm volgens model 1 worden onderzocht.

Hiervoor luidt de wiskundige relatie:

y=Ho .In

(HO~

HO:(, -x

~

)-V

HO':t -x'2.

Nb ivm het te schrijven computerprogramma,is het handiger om 3.1 te schrijven als:

3. 1

X:Ho.ln(

HO+~HO~ -y~

)-"HO'" -y'- 3.2 Dit is gedaan ,omdat dan de x en y-as evenwijdig lopen met de x en y-as van het nog te bespreken werkstuk-coordinaten-stelsel.

uit 3.2 blijkt dat de functie a-symptotisch naar de x-as loopt,daarom zal

d~

tra¢ktrix in een nog nader te bepalen worden afgebroken.Vanuit dit punt zal vervolgens een andere functie starten,die binnen een bepaald interval de x-as weI raakt.Voor deze afbreekfunctie moe ten de volgende voorwaarden gelden:

-Een vloeiende overgang tussen de tracktrix en de afbreekfunctie.

-Functie moet binnen een nog nader te bepalen interval de x-as weI raken.

(25)

~---~---~~---~--Fig.

£,

Matrijsvormen

~_t-0 5:;-- 1_0 ---=::;;;;:;iii~\...S I I I I

I

I I

I

I

I

tIS

I

I

I

I

I

I

l30

I

I

I

I

I

I

r~S

I

I

I

I

I

I

J'

fbO

I

I

I

I

I

I ,

I

I

I ,

IrS.

&

x+

(26)

3.1.1. Bepaling van het interval voor de afbreekfunctie. De matrijshoogte Hm,kunnen we in de volgende trajekten verdelen:

-pi =Plaatinleg.

-Lt =Lengte benodigd voor de tracktrix.

-Lm =Lengte benodigd voor de afbreekfunctie. -Lc =Lengte benodigd voor een cylindrisch

deel,welke dient voor het calibreren van het produkt.

Du

l " ,

L..- "'--_-':I

Fiq.9 Matriis

De empirische bepaalde calibreerlengte Lc is voor dit doel gedef0nieerd als:

Lc=2.to.6 Voor de matrijsvorm geldt:

Hm=Pi+Lt+Lm+lc

3.3

3.4 uit 3.4 voIgt dat Hm afhankelijk is van Lt,immers Pi,Lm en Lc worden konstant gehouden.Dus als men de tracktrix eerder afbreekt dan zal de matrijshoogte kleiner worden.

(27)

[

Pi

, a

~

De waarde Lc en pi zlJn afhankeIijk van de pIaatdikte to, Lm daarentegen zal nog moe ten worden afgeleid en weI zOdanig dat deze minimaal is.

3.1.2.Afleiding Lm minimaal.

Lt maximaal is een Iengte die afhankeIijk is van de maximale inbouwhoogte Hmmax,behorend bij de te gebruiken pers.Voor de gebruikte persen waren deze inbouwhoogten resp. 130 en 60 [mm] • De maximale Iengte voor Lm+Lt wordt dus:

Lmax=Lm+Ltmax=Hmmax-Pi-Lc In Fig. 10 komt dit overeen met OP.

Y-t

t---~~Q.(

X

am,N m)

Ltmax

Lmax

H

Fig.10

LM

Minimaal

Lm

(28)

Trekt men nu vanuit het punt Peen Iijnstuk PQ met de Ieng-te Ho,zodanig dat deze de tracktrix raakt in Q,dan zijn hier-mee Ltmax en Lm vastgeIegd.

Volgens bijIage 1 geIdt:

s=Ho.arccosh(Ho/yam) 3.5

Waarbij we voor s kunnen schrijven s=Lmax.Met dit resultaat en vergeIijking 3.5 voIgt voor de minimale afbreekordinaat:

yam=Ho/cosh(Lmax/Ho) Met vergeIijking 3.2 en 3.6 wordt Ltmax:

Ltmax=Lmax-Ho.tanh(Lmax/Ho) Dus de gezochte Lm wordt:

3.6 3.7 Resumerend: Lm=Ho.tanh(Lmax/Ho) Lm=Ho.tanh[(HmmaX-LC-Pi)/HO} 3.8 3.9 3.2 De afbreekfunctie.

Voor de afbreek functie moet gelden:

1) (dx)CD

=

r

?X)(2)

dy (Lt,ya) \dy (Lt,ya)

2) (Lt,ya)G)=(Lt,ya)@ de nog nader te bepalen overgang 1-.2

3)

(d~\@

= CO

~dYJ

(Lt+Lm,O) 4) f(O)@=Lt+Lm

(29)

H

m

Fig.11

Matrijs-maten.

Op grond van deze voorwaarden,en met name voorwaarde 3,valt de keuze voor de afbreekfunctie op:

X=A.y+B.{y+C

waarin A,B,C de nog te bepalen konstanten zijn.Voor y=O geldt x=Lt+Lm,dit met 3.10 geeft:

C=Lt+Lm

(~~F=A+B/

(2.

Vy)

!.dx

~=

_VHO"l.. -/" (voIgt uit 3.2)

\dy) y

Volgens voorwaarde 1 moet gelden:

A+B/(2.Vya)=

-VHo~-ya~

ya

3.10

3. 11

3. 12

Dus: A= -BVya.~ -2j Ho -ya./ t !t

2.ya

3.13

Verder voIgt uit voorwaarde 2 dat:

(30)

Vergelijking 3.13 en 3.14 samen levert: . / : t .L' B=2. (vHo -ya -Lm)

V

ya 3.13 plus 3.15 geeft: A=

-2.V

HO'l.. _ya'1.. +Lm YA

Door de vergelijkingen 3.11,3.15,3.16 is de afbreekfunctie volledig bepaald,en luidt aldus:

J

2. '1-.'

x=-2. Ho -ya +Lm .y + 2. (VHO"L.

-yif

-Lm).{y +Lm+Lt

ya Vya

3.15

(31)

4. Matrijsontwerp.

We kunnen nu aan de hand van de in hoofdstuk 3 gevonden resultaten,en de pers-afhankelijke inbouwmaten,een werkstuk-tekening maken.Deze werkstukwerkstuk-tekening vormt de basis voor het te schrijven Exapt-2 werkstukprogramma.

Na verwerking van het werkstukprogramma door de Exapt pro-cessor en de Post-propro-cessor EX2PP,wordt er door de computer een ponsband geleverd voor de Nube-draaibank "Pinumat 300". l~.1. Het Exapt-2 programmeersysteem.

Op de Th-Eindhoven wordt het Exapt-2 programmeersysteem gebruikt,een applikatie pakket geimplementeerd op de Prime-minicomputer van de afdeling Werktuig~ouwkunde.

Het is een algemene programmeertaal met technologie dwz: A)Hij is niet gebonden aan een bepaald fabrikaat machine,

computer of besturing. B)Hij bepaalt:

-het te verspanen materiaal. -de snedeverdeling.

-de gereedschapsbaan.

-de verwachte bewerkingstijd.

-de instelgrootheden:aanzetsnelheid toerental.

am de onder B genoemde termen te kunnen berekenen moe ten de gereedschap-, materiaal-,en machinegegevens bekend zijn. Hiervoor staan aparte kaartsystemen ter beschikking.ln mijn geval is er aIleen een gereedschapskaart gemaakt,(Fig.12) omdat de snijsnelheid en aanzet,die bepaald worden uit de combinatie van materiaal en gereedschap,aan de hand van tabellen (tabel 11) in het programma zelf worden opgenomen.

(32)

Schneide Schaff Wz~Halter Firma _. ...._., .~..._- •.... ' , -- --~.•.

-- --

- -

Beste" - Nr.

--

I

,

Schneidst. Nachschleifanweisung

I

I

ausw. -barSchneide ja nein

e

1 i - - - -

i-

----11

Span

-4-d

e

/~

{

---"

-_:-_-~-_. Bemerkungen:

~

I

f

=

rs

f

1

J

11

=

12

...

- - - - -

I - - - '•

-~~

" (

-Xs

--

~

....

---

-- _.~ -Einste"maBe L • Q •

System -Nr. Einsatzbedingungen Schneidengeometrie ldent - Nr.

....: c .

-

~ ~

a b'h hzul. bzul. Pzul. VB Tzul. h m1n Schott Werkuug '-

..

-2

, ~ c ~." ~T ! £

l.'0.= '0

a

c min,rel reI. ~ '1

"

~

E

l;

!:

:J: ~

·1. ·1. 11100 11100mm kp 11100 11100 1/100 11100 1/100 0

-~~O £ &. 0 I III C

• u . u _ ~ G mm/U mm mm mm/U \

,..

VI"

::J u..1I)0lII) II) III W

I I I I

I

I

I

1

1

I I

11

I

1 I

I I

I I 1'-1

I I I

1

1

I

I

1

I I I I I

1I I I 15 6 7 9 10 131 15161 191 1 122T 25 291 I 33T I ~ 39T I 1 I I I I I 511 I I T 156 T 611 I 1 ~6 I ~(]71 I 7Si I I I ~O MaBangaben ldent-Nr. tXs !ys rs i 'max dm1n e 11

.,

,

12

"

g ~ka b h Werkzeug oder 1I100mm 1I1OQmm 11100mm 1/100mm 1110 1110 1/100mm mm mm 1/100 mm mm mm 11100mm 1110mm d I/1Qmm

NVT t\r~a; ~.l~!nJor " >I, Vl0mm

I I I I

I

I

11

I

,I I

I I I

I I

I I

I 11

r

I

I I

1

11

1

1

I

I I I I

1I I I 15 6 \ 121 I TI 18

T I

221 6 i

I

331

I

T I 38 I I ~2 I I ~61 I T I '.)1

I

551

591

TI

64 T 691 !'niT ~~ I I I 110

-

, , I [\ II: I

(33)

TABEL 2. VERSPANINGSCONDITIES. voor na voor na a (Tetm) 2-10 max 2 1.5 0.5 s (mm/omw) 0.3-1.0 max 0.3

o.

1 0.08 ISO be''1er-kingscondi- P20-P30 p10 I P20-P30 p10 ties v (m/min) 80-140 130-120 180 180

ORVAR 2H Cr-STYRIA Spec Mbv het werkstukprogramma+ de kaartsystemen wordt door de Exapt-2 processor de fictieve gereedschapsbaan "Cl-tape"

(Cutter-location tape) en de bewerkingscondities berekend. Waarbij automatisch rekening gehouden wordt met de

oppervlak-tegesteldheid en de eventuele overmaten.Nb de overmaten zijn de maten die de computer na het voorbewerken laat staan voor het nabewerken.Standaard is deze waarde 0.5[mm].

Ook wordt het werkstukprogramma gecontroleerd op logische fouten,en worden er botsingsberekeningen tussen

gereedschap-,werkstuk en tussen gereedschap-,klauw uitgevoerd.

De uitvoer staat in de file Eprint en kan worden uitgeprint. Tevens kan men het draaiproces simuleren,door gebruik te ma-ken van het zeiex-plotterprogramma.Hierbij worden de uitgangs-vorm resp. de na een bewerking staan gebleven contour,en de aanzet- en ijlgangbewegingen van het gereedschap en het ge-reedschap zelf geplot.

De algemene oplossing (het resultaat van de processor) moet nu nog worden aangepast aan de specifieke eigenschappen van de pittler "Pinumat 300" draaibank.Dit wordt gedaan dmv de Postprocessor EX2PP die:

-De coordinaten tabel en overige instructies transformeert naar het assenstelsel van de machine en naar de codevorm die door de desbetreffende besturing kan worden verstaan.

(34)

-Nagaat of de door de gereedschapslede af te leggen weg binnen het bereik van de machine ligt.

-Een instructieblad levert voor de machinebediende. (Staat onder de file pprint)

-Een file ppons maakt,en zo indirekt de ponsband levert. Fig. 13 toont de schematische voorstelling van het program-meren.

~'VERKSTUK -CONCEPT

CODES VOLGENS DE EXAPT-2 PROGRAMMERTAAL WERKSTUK- VERWERKINGSPROGRAI~~A PROGRAMMA PROCESSOR f ,uEOMETRI SCH

I

GEREEDSCHAP TECHNOLOGISCH

I

GEGEVENS ~ATERIAAL - I -eEGEVENS CLDATA

MACHINE I - - POST-PROCESSOR EX2PP

GEGEVENS

J ~

I

EPRINT

I

I

PPRINT

I

r

PPONS

1

I

PONSER

r PONSBAND I

FIG.13 Het programmeersysteem.

P R I M E C

o

M P U T E R

(35)

~.2 Bet werkstukconcept.

Bet werkstukconcept is aan de hand van de werkstuktekening (Fig.14) opgesteld.Omdat het werkstuk op de draaibank rotatie-symetrisch is,kan met een helft van de langsdoorsnede worden volstaan.Bovendien is uit verspaan technische overwegingen de

o

contour tav de afleidingen uit hoofdstuk 1 en 2 180 gedraaid. Dit heeft tot gevolg dat aIle x-waarden negatief worden.

M3

.

,y

+

M4'

I I I I

M

f

I I

M1

~

/

-urtganqsmateriaal

/ , / , / . / / ' 0 / ' ::c .-/

..

----

p

-

werkstuk

M2

--

--

.---

-e.- m ":J ":J

>-, 0 0

Lc

Lm

L

t

PI

Hm

Hrm

E

o

x-Fig.14

Werks

t

uktek~ning

Bet uitgangsmateriaal wordt zodanig geleverd,dat men het werk-stuk in een opspanning kan bewerken.Biervoor zijn de langs-vlakken en het achtervlak bewerkt.

De te beschrijven contour M4~M2 kan mbv het Exapt-2 op twee manieren worden benaderd:

(36)

A)lijnstukken: B)cirkelbogen.

Voor dit programma zijn beide manieren toegepast,en weI zodanig dat de overgang van de afbreekfunctie naar het cylin-drische gedeelte benaderd wordt w~t een cirkelboog,terwijl de rest van de contour dmv lijrstukken wordt gedefinieerd. De reden hiervoor is dat de afbreekfunctie in het desbetref-fende gebied een te grote kr~

aire interpolatie leidt .

R

dXl

Fig. 15

Lad~ste

stap

Verder blijkt dat dit effekt aIleen optreed voor dit ene gebiedje (dy,dx1).

Men kan dit oplossen door:

-lineaire interpolatie met een nog kleinere stapgrootte dye

-een cirkelboog.

Omdat een kleinere stapgrootte meer fkentijd vergt,is er voor de cirkelboog gekozen.

(37)

Startend in het knooppunt M1',waarvan de coordinaten vast-liggen,wordt er vervolgens door de computer voor een bepaalde y en x berekend.Immers x=f(y) is bekend.

zo ontstaan er voor de tractrix plus afbreekfunctie een reeks coordinaten die met uitzondering van het laatste coordinaten paar,door lijnstukken worden verbonden. (Bijlage 8 CL tape)

Het laatste coordinaten paar zal zoals vermeld,door een cirkel-boog worden verbonden met middelpunt M=Lm,R en straal: (Bijlage 6)

1 ~

R=(Lm+Lt-xo) +yo 2.yo

4.3 Het verwerkingsprogramma.

Het verwerkingsprogramma,zal aan de hand van flowcharts worden uiteengezet.Het bestaat uit de volgende delen:

-Invoergegevens -Algemene opdrachten -Geometrische opdrachten: beschrijving uitgangsmateriaal beschrijving werkstuk. -Technologische opdrachten:

bewerkingsdefinities (hoe moet verspaand worden) bewerkingsoproepen (in welke volgorde moet het gebeuren)

bewerkingsplaatsopdrachten (waar moet er verspaand worden)

4.3.1Flowcharts.

(38)

PARTNO,MACHIN,CLPRNT INVOERGEGEVENS OMTRENT MATRIJS,MATERIAAL,CONTOUR u-:=>~---NI---. J GEOMETRISCHE OP-DRACHTEN TECHNOLOGISCHE OP-DRACHTEN

FIG.14 HET VERWERKINGSPROGRAr1MA.

Er moet een controle worden ingebouwd,omdat na Ltmax geen afbreken meer mogelijk is.Dus waarden kleiner dan yam zijn niet mogelijk.

(39)

Ixv1 =Ho.ln

--:-=-'-...----WD/(LINE(-Xo-PI), (YO+~DU),(-Xv1-PI), (Yv1+~DU)

FWD/(CIRCLE/TANTO,xsmall,P2,RADIUS,R) FWD/DIA,Du

M2,RGT/PLAN, (-Hmmax) M3,RGT/DIA,Dm

M4,RGT/PLAN,O

(40)

Definiering langs,-vlak draaibeitel Opspanning

I

Voorbewerken Vlakken van M4 en M1 langsdraaien van M1,M2 Controle maten

I

.

~~ N---~,..-Fereeds~haps-l

~

torreche. . J Nabewerken Vlakken van M4,M1 contourdraaien M1,M2

(41)

4.4. Het programma.

Bijlage (7)toont het programma voor een metrijs waarbij

ya=0.5.Ho.Tevens is hier ook een deel van de CL·ta~e o~genornen­

waarin de contour numeriek is weergegeven. (Bijlage 8,PARTCO. Voor de EXAPT definities verwijs ik de lezer naar de litera-tuur. [5]

Na het programma te hebben gerund,is het ZEIEX plotterprogramma opgeroepen. (Resultaat bijlage 9) Hier is duidelijk het verschil te zien tussen de lineaire interpolatie en de interpolatie mbv een cirkelboog.

De file Ppons (de basis voor de ponsband) is hier achterwege gelaten,maar hiervoor in de plaats is de Pprint opgenomen.

(Bijlage 10)Immers,de ppons bestaat uit de laatste kolom van de Pprint.Ook zien we dat er twee ponsbanden zijn gemaakt,een voor het voordraaien en een voor het nadraaien.Hierbij dient er nog te worden opgemerkt dat de ponsband voor het nabewerken is aangepast.

Dit is gedaan omdat op de gebruikte bank de toerentallen niet traploos te regelen waren.Hierdoor schakelt de bank gedurende het draaien,wat weer leidt tot krassen op het werkstuk.Derhalve is er voor het nadraai~n van de tractrix met een constant toeren-tal gewerkt. (1120 [omw/min] Ook moesten de aanzetsnelheden

worden aangepast. (bijlage 10)

Met dit programma kan voor ieder willekeurig afbreekpunt de matrijs worden gedraaid.voor de matrijzen bestemd voor de

Sack und Kieselbach-pers is aIleen een verandering van de waar-de ya noodzakelijk.Wil men daarentegen matrijzen met anwaar-dere

afmetingen maken,dan zal men naast de matrijs en materiaalgegevens ook de gereedschapskaart moeten aanpassen.

(42)

4.5. Het werkstuk.

Tijdens het dieptrekken treden in het dieptrekgereedschap grote radiale drukspanningen op.Om deze spanningen te weerstaan worden krirnpringen toegepast.Deze ringen worden conisch (1°) uitgevoerd,en kunnen daarna om de eigenlijke matrijs worden geperst.Gedurende de proef is er met een bestaande krimpring gewerkt.Daarom moesten aIle rnatrijzen qua hoogte gelijk zijn aan de inbouwhoogte van de betreffende krimpring.Hierdoor vari-eerde de calibreerlengte van matrijs tot rnatrijs.Omdat een

langere calibreerlengte een grotere wrijving veroorzaakt zijn er achterin de rnatrijs kamers gedraaid.Dit is op een gewone draaibank gedaan.De afmetingen van deze kamers voldoen aan twee eisen:

-Diameter is groot genoeg om contact tussen het produkt en matrijs te vermijden.

-De lengte van de kamer is zodanig gekozen dat de staan gebleven calibreerlengte overeenkornt met de afgeleide calibreerlengte Lc. (Hoofdstuk 3)

Tevens is op de gewone bank de buitendiameter conisch afgedraaid (1°). (Fig.17) ,.

¢So

-if;h2

..

l'<) I 0 "-J)

£

1lS3"

,0

&U

(43)

S. Proefopzet.

Met het programma uit hoofdstuk 4 zlJn voor verschillende afbreekpunten een aantal matrijzen gedraaid. (Een voor de MUller pers en drie voor de Sack und Kieselbach pers) .Omdat de matrijs voor de MUller pers niet op tijd gehard was,zijnalle proeven op de Sack und Kieselbach pers uitgevoerd.

Er zijn met de verschillende matrijzen een aantal bekertj~s

getrokken waarbij de F{s)-kromme is opgemeten.De gemeten F(s)-krommen zijn naderhand met de theoretische kromme vergeleken.

S.1. De matrijs.

De keuze van het afbreekpunt zal aan de hand van fig. 18 worden toegelicht.Hier staat de perskracht als functie van de y,waarbij y het raakpunt tussen matrijs en flens voorstelt. Uit deze figuur zien we dat het krachtmaximum ligt bij ongeveer ya=O.6.Ho. Voor de afbreekpunten kiezen we nu een punt net voor,net na,en een op geruime afstand van het krachtmaximum. Respectievelijk 0.7SHo,0.SHo,0.2SHo.

Met de bestaande matrijs is de y-as in vier gebieden verdeeld: Gebied 1: Ho __ O.7SHo

Gebied 2: 0.7 SHo - O. SHo Gebied 3: 0.SHo-0.2SHo

Gebied 4:0.2SHo-bestaande niet afgebroken tractrix Nadat de matrijzen zijn gedraaid{en nabewerkt)zijn ze gehard

+

(44)

~o LO I o P -..J U'I ...J... o o l.n :r: o o '.<:-I o o :J.: o - - -

-

~--- -- -- -- -- -- -- - -

-

- - - -

-

-Fig.18 F(yl-kromme

(45)

5.2. De proefopstelling.

I

I

Zoals eerder vermeld zijn aIle proeven uitgevoerd op de Sack und Kieselbach pers. (Bijlage 11)Bij deze pers beweegt de ondertafel in vertikale richting,en is de stempel op het frame geschroefd.Op de ondertafel zijn het onderblok,de afstroper, de krimpring en de matrijs gemonteerd.

(Fig.20)

De afstroper is in het onderblok gebouwd,en dient voor de verWIJ-dering van het produkt van de stempel.Nb na het dieptrekken

is het produkt strak om de stempel geklemd. (Fig.19)

I

I

a

f

s tr

0

per .

~~

I

.

I

I

Fig.19

De

afstro

per

De afstroper zal tijdens het passeren van de stempel+produkt in de buitenste stand staan.zijn de stempel+produkt gepasseerd dan zal hij terugschuiven en de stempel volledig omsluiten. Ret bekertje zal nu tijdens de terugtrekbeweging van de stem-pel worden getrokken.

Ret kan gebeuren dat de blank tijdens de bewerking onder de stempel verschuift,wat desastreuze gevolgen kan hebben voor het gereedschap.Om dit euvel te ondervangen,is er in de stempel een centreergat aangebracht.Vervolgens is met deze stempel en een hUlpgereedschap (bij lage 12) een' ui tstulping geperst.

(Fj g.21)

(46)

stempelhoud er

Fj

q.

20 :

prOl:fopst.eL

L

j

03

ste.

rop eL

veer

a,fstfo er

on derbL oK I 1 -I . I

I

Kri I _-4_....:..!..:...:..!..l-L..J....U.~ I I I 1 I

,

\ \ I \ I ~

ik ker

_._ \ I~{' _I

(47)

[

Fig.2l

Blank

+

stempet

Tijdens de dieptrekbeweging ligt de uitstulping van de blank in het centreergat van de stempel,zodat de blank niet meer kan verschuiven.

5.3.De blank.

De deformatie,welke het materiaal moet ondergaan,is erg hoog. Daarom isvoor het blankmateriaal staalplaat met kwaliteit SPEDD gebruikt. (Single Picled Extra Deep Drawing) uit 3 millimeter dik SPEDD plaat z1Jn op de ERICHSENBANK blanks van ~62 gesneden. Vervolgens zijn met het hulpgereedschap de uitstulpingen aan-gebracht.

Van dit materiaal zijn dmv de trekproef de C,n en de

to

bepaald. De metingen die ui t de trekproef volgen zijn in fig. 2 ,"ui

tge-\

zet.Men kan de C en n uit deze figuur aflezen,maar om een gro-tere nauwkeurigheid te verkrijgen zijn de C,n en de[omet de computer berekend. [6]

C=560.7 [N/mm:z.. ] n=0.229

(48)

c

~ ~ £,

s

b "7 ~ 9 10- "2- 3 ~

s

6 '7 99/0°

"

/0 9 61 ? b

s

?

3 ~ I " 3 ) 10

~

~

...-...

-S I.-"1-

.-L, 3

-...

2

'-

<, I '1 I 10

}

.-7

6

s

4

3 . 2. 10

,

3 2

1

10 10

~

1

"

5

"

10 q

,

7

"

S I,

.,

L

it

,

2 3

~

S 6 789 /0' 2.

(49)

5.4. De meetprocedure~

Nadat de matrijs op het onderblok is gemonteerd,is hij ver-volgens gecentreerd.Hiervoor is de centreerbus gebruikt.

Om het centreren te controleren zijn er een aantal bekertjes getrokken.Men kan aan deze bekertjes zien of dematrijs correct gecentreed staat.Nb bij een goede centreringzal de pothoogte niet varieren.

Het centreren is voor iedere matrijs uitgevoerd.

Tevens zijn bij de centrering de x en y-schalen van de schrij-ver ingesteld.Nadat de schrijschrij-ver aan de pers is gekoppeld, kunnen de beide schalen worden geijkt.

schr ijver ingang X~Persui tgang "stempelweg" schrijveringang Y.Persuitgang "kracht"

Voor het ijken zijn de volgende handelingen uitgevoerd: -Yking Y-as:

Door de schrijver aan te zetten,wordt de startwaarde van de kracht vastgelegd.Deze kracht kan op een

digitale display,die op de pers is aangebracht,wor-den afgelezen.Hiermee staat de startwaarde vast. uit de grafiek van de geregistreerde F(s)-kromme kan men vrij eenvoudig de maximale kracht bepalen. De grote van deze kracht wordt weer van het display gelezen.Doordat er nu twee punten bekend zijn,kan door lineaire interpolatieeenschaalverdeling worden aangebracht.

-Yking X-as:

zie ijking y-as.Alleen wordt ipv de kracht de stem-pelweg afgelezen.

(50)

In tabel 3 zijn de instelgegevens van de schrijver weergegeven.

TABEL3 INSTELGEGEVENS HOUSTON 2000RECORDER WT 2442

Stand schaalverdeling

X 100-50 Mv 1 [kN] - 2.47 [rom]

y 100-50 Mv 1 [mm] (werkelijk) =1.53 [mm]

(grafiek)

Na de centreering en de instelling zijn vaar iedere matrijs vijf bekertjes getrokken.Er blijkt dat de F(s)krammen,vaor zoln serie metingen,practisch geen verschil toonde. (bijlageI3)

(51)

6. Meetresultaten.

In de figuren 23 tim 26 ZlJn de gemeten F(s)-krommen gete-kend.Tevens is in figuur 23 de theoretische F(s) kromme vol-gens vergelijking 2.9 weergegeven.Hierbij is voor Gv een ~v gemiddeld bepaald.

6.1 Bepaling ~v gemiddeld.

De lokale vloeispanning is volgens de verstevigingsfunctie van Ludwik gedefinieerd als:

Met C=560.7 _ _ n <Jv=C. (£+ co) 2 -[N/mm ] ,n=O. 229 en£0=0.0022 wordt di t: 0.229 GV=560.7(£+0.0022) 6. 1 6.2 De effektieve rek t i s in 2.5 afgeleid en luidt:

E

=2.1n(2RO.cosh(s/HO) )

V3

\2RO-DU(1-cosh(s/HO))

6.2 en 6.3 geeft:

<tV=560.7S.1..1n(2RO.COSh(S/HO) . . \

+

lIT

2Ro-Du (1-cosh(S/HO»)

6.3

. )1

0.229 0.002

J

Hieruit blijkt datcrv afhankelijk is van s en Ro.Het verloop

van~v over de flens is voor het geval dat s=0.2Ho

doorbere-kend.Het resultaat hiervan is in figuur 22 weergegeven. De gemiddelde ~v is nu bepaald met:

"...

){.'hDU+HI>(

J

~v=C; 2.1n 2.RQcosh(s/Ho)

K; .

~

2RO-DU(1-C2Sh(~/HO»

(52)

200

150

130

30 '/?-Du+~",,31

---"'Ro [mm]

Fig. 22

Het

verloop

van vv

over

de

flens uitgedrukt

in Rob

ij

S =Hoj<

0,2.

Er is voor deze manier gekozen ,omdat de in hoofds'tuk 2 gebruikte standaardprocedure QG7 [3] ook voor dit geval kan worden toege-past.Het geschreven programma berekent aan de hand van de

in-' V

voergegevens ,C,n,to,Du,Ho en de stapgrootte s de~o.

(53)

Lees in : N 0.229

L,,~s i" : DLTW O.OO::>Cl Lees in : DU 31.0 Lees i" : H~lVi_ 15. 5 Lees in : SSTAP 1.0

BEI-'ALWC OErHDD£LDE SI(~i1A-VLOE:I-I'IAARDE BI,) l"LOOIHOUDERLOOS DIEPTREKKEN, PF-12-1 C = 560 70 t~ '" 0.2::"90 DLT:IL '" 0.0022 DU '" 31. 00 HI~VL

=

15. 50J SSTAP = 1.00 S PES 5V0 1.00~' 0.4073£ 01 0.1473£ 03 2.0000 0.4603£ 01 0.1665£ oJ3 3.00v~ O. 5169E 01 O. 1870E 03 4.0000 0.5705F 01 0.2064E 03 5.000~ 0.6199E 01 0.2242E 03 6.0000 0.6651£ 01 0.2406£ 03 7.0000 0.7065E 01 0.25JoE 03 8.000J 0.7446£ 01 0.2694E 03 9.0000 0.7797E 01 0.2820E oJ3 10.00CO 0.8120~ 01 0.29~7E 03 11.000? 0.~419E 01 0.30~6E 03

l~.OOO? 0.0696E 01 0.3146E 03 13.000J 0.0952~ 01 0.3238E 03 14.000~ 0.9190~ 01 0.3324£ 03 15.00C? 0.9411F 01 0.3404£ oJ3 16.0001 0.9615E 01 0.3478£ 03 17.000? 0.9806£ 01 0.35~7E 03 18.0000 0.9982~ 01 0.3611E 03 19.0000 O. 1015£ O~ 0.3670£ 03 20.00CO O. 1030£ O~ 0.3726£ 03 21.0000 0 1044E 02 0.3777£ 03 2~.00v~ O.1057e 02 0.2225£ 03 23.0000 O. 1070£ O~ 0.3870E 03 24.00CO O. 1081E 02 0.3911E 03 25.0000 O. 1092F 02 0.3950E 03 26.0000 O. 1102~ 02 0.3986E 03 27.0000 O. l111E O~ 0.4019£ 03 28.00CO O. 1120~ O~ 0.4050£ 03 29.0000 O. 1128£ O~ 0.4079£ 03 30.0000 O. 1135£ O~ 0.4106E 03 31.00CO 0 1142c 02 0.4132E 03 32.00CO O. 1149E 02 0.4155£ 03 33.00CO O. 1155E 02 O. 4177E 03 34.0000 O. 1160E 02 0.4198E 03 35.0000 0.1166£ 02 0.4217E 03 36.00CO O. 1171E 02 oJ. 42:.:15£ 03 37.0000 0.1175£ 02 0.42~2£ 03 38.0000 O. 1180E 02 O. 4~67E 03 39.0000 O. IlB4E O~ O. 4~82£ 03 40.00~v O. l1B7E 02 O.4295E 03 41.00C? O. 1191E 02 0.4308£ 03 42.000? 0.1194£ 02 0.4320E 03 43.00v~ O. 1197E 02 0.4331E 03

4~.OOCV O. 1200E 02 O.~~~2E 03 45.00CV O. 1203E 02 O. 43~1E 03 46.000? O. 1205E 02 O.43AOE 03

(54)

6.2. Bespreking meetresultaten.

In de volgende figuren zijn de F(s)-krommen getekend.

Bijalle grafieken is de s behorend bij het afbreekpunt (sa), en de s waarbij het produkt de matrijs verlaat (se) aangegeven. Deze waarden zijn niet exakt,omdat ze met formules zijn bere-kend waarbij is aangenomen dat Ho is constant. Door het afschat-ten van het oppervlak onder de kromme,tussen s=O en s=se,kan de benodigde arbeid worden bepaald. (zie figuren)

Uit de metingen kunnen we het volgende constateren:

A)De afgeleide theoretische F(s)-kromme geeft een duidelijk verschil met de praktijk kromme

B)Er ontstaat een tweede krachttop T2

C)Wordt er eerder afgebroken dan zal de kracht toenemen terwijl de benodigde arbeid afneemt.

D)Het dieptrekken bij ya=0.75.Ho en dus ook voor het punt ya=O.75.Ho is niet mogelijk,omdat dan de bodem scheurt.

De punten A,B en D zullen nader worden toegelicht.

ad A)We zien uit figuur 23 dat de theoretische en de praktijk-F(s)kromme vrij veel verschillen.Dit verschil kan misschien verklaard worden doordat de wrijving niet is meegenomen in de berekening.De grootte van de wrijvingskracht kan op de volgende manier geschat worden.

Fw=-'-O .1\:.2. Rh. to. sin«

waarbijlro=m.~v/11 (Mises) .Bekijken we nu de situatie vanuit het kracht maximum (s=20[mm]) dan zijn~,~ en Rh bekend. (Fig. 27)

(55)

10 10

o

50

F(kNI

s8 ),; benodigde <--+-u ~O arbeid=2.38[kNm] t"() ~ +-Q) 35 - - - ~ c: ro ro +-> In 30 <l.J .D I r-- QJ

"'"

I

"

L..-0 lD 0 > r -<.n '--' I.L.. I") N 10 0") LL.

(56)

S(mlll}-So 10 SO Sf bO ~o 10 10

o

o

So

F(k N)

Q ::I:" If) ~0 N benodigde 0

,.

arbeid=2.16 [kNrn] ro

>-:::;-) -0 30

-I ,-... ex:> V)

""

u... I 10 ...:r-N en LL 10

(57)

~

f (\\

N)

1 1

-10

&0

So yO benodigde arbeid=2.15 [kNm]

,0

o ~----,_ _--,J.~SA':""""'-__....--_---r----L;,.::---I'-'-_ _""""'-_ _""- _

o

10 'A.o 30 40 5£ 50 10

(58)

f

(kN) , '81 80

t

D

bD

So 40

:;0-to

fO -o

~_---,---h.$LA----r---:-;30~-7t.()~-~S5(O~-20

o

(59)

,v=372.6 [n/mm] (tabel 4)

sin~=(s-y)/Ho=O.86 (vergeIijking 2.1 +BijIage 1)

Rh = 2 3 . 4 [mm ] ( b i j I age 1)

Dus Fw=27.2.m.to.Nemen we nu als een globaIe schatting m=O.2 en to=3 [mm] dan zal de Fw =16.32 [kN] worden.Hieruit zien we dat de wrijving weI degeIijk invIoed heeft op het proces. De maximale theoretische perskracht zal nu 51.32 [kN] wor-den hetgeen de werkeIijkheid dichter benaderd.

adB)Het ontstaan van de tweede top kan verklaard worden uit het feit de flens dikker wordt.Deze dikteverandering zal het grootst zijn op de rand van het produkt.Als de dikte van de flens groter is dan de trekspleet onderin de matrijs dan zal het produkt worden dun getrokken.Hetgeen een extra

kracht vergt. (T2)

Omdat de diameter van destempel 25 mm bleek te zijn bleef er voor de trekspleet 3 mm over. (immers de Du was 31 mm) Dwz dat de verdikking van de flens wordt weggewerkt.Het bekertje wordt ook dun getrokken.

De top T2 kan dus worden weggewerkt dmv het vergroten van de trekspleet.

(60)

ad D)Het dieptrekken bij ya=O.75Ho bleek tgv bodemscheuring niet meer mogelijk.Tijdens het proces zal de ~b worden overschreden. (<lb=C(n/e{'.(e)[o=3.12 (klf/mm'l.»Uit figuur 25 en 26 blijkt dat de Fmax onderling niet zoveel verschillen.De produkten uit de

proeven met ya=O.5Ho vertoonde dan ook dunne plekken in de bo-demrand.Om tekijken of deze plekken nadelige gevolgen hebben op

het duntrekken,zijn de bekers uit deze proef vervolgens dungetrokken. De resultaten van dit duntrekken waren bevredigend.Men kan hier-uit concluderen dat afbreken boven ya=O.5Ho kritiek wordt.

6.3. Conclusie.

Uit proeven is gebleken dat het mogelijk is om de bestaande matrijs in te korten.Het inkorten is niet onbeperkt mogelijk want bij ya=O.5Ho ontstaan er dunne plekken in de bodemrand.en bij ya=0.75Ho breekt de bodem zelfs.

Vindt men deze plekken toelaatbaar .dit met het oog op het duntrekken, dan daalt de inbouwhoogte met maar liefst 28%.Het combineren van het

L't;> (15,6°~

dun en dieptrekken wordt hiermee aantrekkelijk.(twee matrijzen onder elkaar)Wel dient men rekening te houden met een krachtstijging van 32%. Zijn deze plekken daarentegen ontoelaatbaar dan bestaat er nog een

3-~:0J

mogelijkheid tot afbreken tussen 0.5 en 0.25Ho.Voor ya=O.25Ho geeft

dit een hoogtevermindering van ~ e~ een krachtstijging van

2%.

(\/

I I ' ~'rl "~I ,-1<:: '":(~() "" ,"" -.j ·~C

Het optimale afbreekpunt zal uit verdere onderzoekingen moeten blijken. Tevens blijkt na de proeven dat de wrijving niet mag worden

(61)

I

LITERATUURLIJST.

1 Oehler-Kaiser Schnitt-Stanz und Ziehwerkzeuge, Berlin-Heidelberg-New York,1973 •

2 H Hermans:Dieptrekken zonder plooihouder; Metaalbewerking No 16,1981,p.383.

3 Standaardprocedure,QG7:

Prime standa.rdpr.cedure~bibliotheek,rekencentrum THE 4 H.Hermans:Dieptrekken zonder plooihouder gecombineerd met

duntrekken,Metaalbewerking,No 6,Jrg 48,1982,p.134

5

F~apt handleiding

"

"

6 Verwerking meetresultaten Tan rechthoekige plaat Programma A-41003-3,rekencetrum THE.

(62)

Vl R. Rh I I \

:

\ I \ I \ I

J

:i+

Fi.'jo I

J:>~oO?S ~e.omet6.e

S=y+/HO~-(Rh-~DU )~

s=Hooln(Ho+ VHOi: -

(Rh-~DU)t

)-VHO't -

(Rh-~Du)t

Rh-~Du s=HOoln(HO

+'lHO

Y \

Rh-~DURh-~DU -

1

Ho

E

[1 ~(f,)] dus s=Ho. arcosh(HO. ) Rh-~Du Ho =cosh(s/Ho) Rh-~Du Rh=Ho/cosh(s/Ho)+~Du RO-!2DU =R-~Du Ho Rh-~DU R= (RO-!:zDU. Ho )

+~Du

\''': Ho cosh (s/Ho) R-~DU = RO-~Du cosh (s/Ho)

(63)

Stel A=-Du(1-cosh(s/Ho)) ~Du+HO \ 2Ro1, -Du. Ro

J

2Ro+A ~Du dro ~Du+Ho

= GRO+ (-A-Du) .Ro 'dro =

J

2Ro+A -) ~Du ~Du+Ho

~

Ro.dro ~Du ~Du+Ho +(-A-DU)RO.drO =

y

2RO+A ~Du l ~Du+Ho

-L

]

~Du+HO

[~Ro] +~(-A-DU) RO-~A.ln\Ro+~AI

~Du ~Du

F=~HO't

+Du (1-cosh (s/Ho) )

.l~HO-~COSh

(s/Ho) . Du .In [1 + 2Ho

II

(64)

R-~Du=cos0<.

hp

Dit met vergeIijking 2.12 geeft:

R-~Du= Ro+~Du . (Ro-~Du)

cos\:{ R+!2DU

~ '>v ~

"-dus: R-J.,mu = (Ro -l:iDu ). cos oC

I "- :L '\.

(65)

R-~Du =eos~- R=~Du+Hp.eOS~

Hp

Met vergelijking 2.12 wordt dit:

H,.,=

-Du+VDul-4.eosd(~DU~-RO~)

I 2. eOSeL

Voor Hp=H geldt RO=~Du+Ho

H=

-DU+~'Du\.4.eoso(.Ho.

(HO+DU)' 2.eosol

Bijlage 4B: x=f(~).

In bijlage 3 is er afgeleid dat er moet gelden:

.I ~ ~ ~

R=V~Du +(Ro -~Du ).eos~

(66)

F=

Y

4.H~(DU+HO)

. Q .1.dQ

Du~+Q.cosd... 8

o

Dit is een standaard integraal waarvan de oplossing luidt:

f=4.HO(Ho+DU)COS~-Du~.ln[4Ho(HO+DU)/Du~.cos~+1]

(67)

Lm +

Lt

M=Lm,R ~ ~ ~ R =(Lm+Lt-xo) + (R-yo) R~=(Lm+Lt-xO)~+R~-2yo.R+YO~ 't R=(Lm+Lt-xo) +yo 2.yo

(68)

'SFRACTIE VAN HO

••AFBREEKPUNT

~'CALIBREERLENGTE

"MAX LENOTE VOOR TRAC+MACHT

~'FACTOREN VOOR HVPER-$.aOLISCHE FUNCTIES "MIN AFBREEKORDINAAT S.CONTROLE-PUNT ., .SOORSPRONKELIJKE DIKTE $fVEROIKKINOSMAAT "LENOTE MATRYS" "UITW. DIAM MATRYS ••f1AX INW DIA $.UITW DIAM PRODUKT ••PLAAT INLEO .'TRAC.START-ORDINAAT $fTRAC-MAAT TRAC ••MACHT5FUNCTI ELENOTE SfREKENFACTOR

~'TL·LT.LENOTE VOOR TRAC S'STARTWAAROE STAPOROOTTE •• MACHT SSSTARTWAARDE Y USTARTWAARDE X 'SAANTAL STAPPENTRAC f f , , ' " MACHT $SSTAPOROOTTE TRAC •• "MACHT PAR Ir~O/TRAr.O. 5 MACHIN/EXOi:PP Cl PRtn "M~TRYS GE~EVENS H:1:~AX=60 0:1=92 01=62 DU=31 PI=3 Y8=OI/2 H\)=(DI-DU)12

• •tV',TER I "AI Qc.GEVENS TO=3 DEL=1.2 "CONTOUR CEOFVEN5 PHO=Q. 5 YA=PHO*HO LC=2*TO*DEL LMAX=HMMAX-PI-LC PEF=EXP(LM~X/HO) NFF=EXP<. .Lr1AXlII0) YAM=2*HO/(PEf+NEF) YC=YA-YA:-1 IF ('{C,LT,O)G

LI1=1'!':>* (PEF-t-:i:'F)I (PEF: N;.-F) P-SQRT(HC**2-YA**2) TL=HQ*NLC'~((1IO+P) IYA )-P DY1=0 OY2=0 YO=HO XO=O N1=2\) N~=40 U=(HO-YA)IIU Z2=YA/N:? SSUI 'GANOSVORI1 CONfUR/BLANCO BEGIN/2.15,XSMALL,DIA,30 ROT IPLAN, -Hf1W;X ROT/OIA,O:'1 ROT/PLAN,2 TERr~CO SURFIN/FIN SfCOr~TOUR

comURIPARreo

M1,BEGIN/O,~H,X~MALL,DIA,DI LOOPST D)OY1=i)Y1+Z1 YV1=HO-DY1 W·SQRT(~*DY1~HO-OY1**2) XV1=HO*NLOQ( <.HCHH/YV1)-W

FI4D/(LINE/(-XO-PI), (\'0+DU/2), (-XV1-PI), (YV1+DU/2» XO=XV1 YO=\,V1 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19 20 21 22 23 24 25 26 27 28 '29 30 31 32 33 34 35 36 37 38 39 40 41 42 43 44 45 46 47 48 49 50 51 52 53 54 ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( ( f ( ( ( ( (

(69)

Al=CONT/TQQL.17, 19.5ETANO, 180, CRQSS,ROUGH, OSETNO, 17, FEED, O. 1, SPEED, lBO A:;)=CONT/TQQL, 17. 19. SETAl{G. lBO,FII~. OSETI~O. 17. FEED, 0.08, SPEED, lBO

A3=CONT/TQQL, 18.5,Se:TA'~G,180. LONG, RCUQH, OSEl'NO. 18, FEED, 0.1. SPEED. lBO A4=CONT/TOUL.18.5,SETANG.180.FIN.O~ETNO. 18. SPEED, 180. FEED, O.08 "EERSTE O?SPAl!NIN9 COOLNT/OU CHUCK/0.91. 8,302, 58 4.64,-10 CLAl1PI-H:i:01I,X CUTLOC/BEHINfl wnnK/Al CuT1:14.TO,:11 CUTLOC/BEf-ORE wnRK/A3 CUT1:11,TO, :12 ':OOU~TI OFf-CHUCK/0,91.8,302.58.4,64,-10 CLAi"l;JI-Hi-iM/,X COOLNT/OU CUTLOC/BEHWO ~ORK/A2 CUT1:14.TO.:11 CUTLOC/BEf-ORt:. wonK/A4 CUT1:11,TO, :12 COOLNT/OFf-GIFINI DIAGNOSTIC DIAGNOSTIC DIAGNOSTIC DIAGNOSTIC . 000004000017 0300 0000017 0000040oo01B 0200 000001B o 838 60 o -600 20 5B 41 31 84 869 84 33 3006 8::1 91 B:3 9C! 80 40 10 60 84 80 40 10 20 84 500 320 500 2::·0 CARONO= CARo~m= CARONO= CARONO= 50 400 00 0 50 150 00 0 2331 2;,.s31 3137 3137 1 60 1 20 1·:0· :~Q 1~0 -1{0 OIACI\IOSTIC DIACi\~OSTIC 01 ACr·:OST I C DIACNOSTIC 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 B-2*(P-LMI/SQRT(YAI F) O"2=DY2+ Z2 YV2~YA-D"2 XV2=A*YV2+a~SQRT(~V21ILM+TL

FWDI (LINE/(-XO-PI), n'0+DU/2), (-XV2-PI), (YV2+DU/21) XO=XV2

YO=Y\,2

IF (YO,NE,Z2)F LOOPND

R-«IM+TL-XO)**2+YO**21/(~*YO)

Ll=LINE/O. (OU/21,-HMMAX. (nU/2) Pl=POINT/(-XO-PI), (YO+DU/21

Fl.,O/CC IRCLF/TAUTO, Lt, XSl'lALL, P1. RADIUS, R) n.,D/OIA.DU H2.RGTIPLAI~, (-IIMMAX I M3. RGT IDIA.0."1 "". RGT/PLAN. 0 TER:~CO •• TECHNQLOCISCHE OPDRACHTEN PARTIMATERL,100 NFlHL 4428125 001 l~e:O 1506 4249115 001 17193 1598 TE.RI1DT 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 139 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103

..

..

..

..

..

..

..

..

..

+

<#

..

..

(70)

2 2 PART~D ·HN5. TRACO. 5 3 -2 TQOLST 106L 4.00000 42.00000 8.00000 125.00000 0.00000 0.00000 17.00000

.•

4.00000 156. 50000 15.06000 0.00000 3. 10000 0.00000 83. 79999 0.60000 0.00000 0.00000. 32.00000 0.60000 84.00000 30.06000 84.0C·OOO 0.60000 0:'00000' '30.00000." 4.00000 500.00000 1.00000

..

0.80000 40.00000 33:00000 41.00000 O. 50000 1.00000 0.00000 O. 10000 0.00000 O~"OOooO'. 4 2 TQOLST 1061. 4.00000 24.00000 a.'OOOoo·' 115.00000 0.00000 0.00000 18.00000 4.00000 177.92999 15.99000' 0.00000 86.89999 0.00000 -60.00000 0.200')0 0.00000 0;00000 25.00000 0.20000 84.00000 25.98000 84.00C·00 0.20000 0;00000 20.00000 1. 50000 500.00000 1.00000 0.80000 40.00000 34.00000 58.00000 O. 50000 1.00000 0.00000 O. 10000 0.00000 0.00000 5 1 eARDNO 2. 6 2 I1AeHI:~ 1015. ElC2PP 7 1 eARO~O 83. a 2 COOLNI 1030. 71. -1.00000 9 1 eARD!\~O 84. 10 2 ellueK 1073. 0.00000 91.79999 302.00000 58.39999 64.00000 -10.00000 11 1 eARD~O 85. 12 2 eLAI'il" lC·51. -60.00000 13 2 eLnIST 1·)7L 1.00000 14 30 BLANC 1 1. O. 4. 62.00000 46.00000 O. 00000 15.00000 15 30 BLAI~t;;D 2. 62.00000 15.00000 0.00000 0.00000 1.00000 0.00000 16 30 BLAIJCD 2 0.00000 15.00000 0.00000 1.00000 0.00000 0.00000 17 30 BLANce 2. 0.00000 46.00000 0.00000 0.00000 -1.00000 0.00000 ,. 18 30 8LAut;;O 2. 62.000')0 46.00000 0.00000 -1.00000 0.00000 0.00000 19 30 PARTe 1 3. O. 65. 60.00000 46.00000 0.00000 15. 50000 20 30 PARTeD

...

60.00000 31.00000 0.00000 0.00000 1.00000 3222. ,. 21 30 PARTeD

...

57.00000 31.00000 0.00000 -0.98882 O. 14909 3222 . 22 30 PARTeo

...

56. '14157 30.61250 0.00000 -0.96279 0.27024 3222. 23 30 PARTt;O

...

56. 832eo 30.22500 0.00000 -0.93765 0.34759 3222. ,. 24 30 PARTea

...

56.60916 29.83750 0.00000 -0.91259 0.40889 3222. 25 30 PARTeD

...

56.51~~4 29.45000 0.00000 -0.88755 0.46071 3222. 26 30 PARTeD

...

56.31439 29.06250 0.00000 -0.86253 O. 50601 3222. ~ 27 30 PARTee

...

56.08706 28.67500 0.00000 -0.83751 O. 54642 3222 . 28 30 PARTee

...

55.834::'4 28.28750 0.00000 -0.81250 O. 58296 3222. 29 30 PARTeD

...

55. 55621 27.90000 0.00000 -0.78749 0.61633 3222.

r

30 30 PARTeD

...

55.25294 27.51250 0.00000 -0.76248 0.64701 3222. 31 30 PARTeD

...

54.92412 27. 12500 0.00000 -0.73747 0.67538 3222. 32 30 PARTeD

...

54.56924 26. 73750 0.00000 -0.71246 0.70171 3222. ~ 33 30 PARTeD

...

54. 18759 26.35000 0.00000 -0.68746 O. 72622 3222. 34 30 PARTeD

...

53. 77824 25.96250 0.00000 -0.66245 O. 74910 3222.

+-

35 30 PARTeD 4. 53.34006 25.57500 0.00000 -0.63745 0.77049 3222. ~ 36 30 PARTeD

...

52.87167 25. 18750 0.00000 -0.61244 O. 79052 3222. 37 30 PARTeD

...

52.37151 24.80000 0.00000 -0. 58743 0.80927 3222. 38 30 PARTee

...

51.83767 24. 41250 0.00000 -0. 56243 0.82685 3222. f' 3940 3030 PARTeePARTeD

...

...

50.65<;9351.26800 24.0250023.63750 0.000000.00000 -0.51242-0.53742 0.858740.84331 3222.3222. 41 30 PARTt;D

...

50.010'54 23.25000 0.00000 -0.49964 0.86623 3222.

,

42 30 PARTeD 4. 49.67464 23.05625 0.00000 -0.49891 0.86665 3222. 43 30 PARTeD

...

49.30807 22.86250 0.00000 -0.49815 0.86709 3222. 4'1· 30 PARTeD

..

49.00082 22.66875 0.00000 -0.49736 0.86755 3222. r ~

(71)

22. 08750 0.0ססoo -0.. 49480 O. 86901 21. 89375 ····0:000oo -0.49387 O. 86954 21.70000 0/00000 -0.49290, .0.87009 21.50625 . 0.·00000' ,,:,,0:.49189 .O.El7066 21. 31250 "0.0ססoo"'-0.. 49083: 0.87125' 21. 11875 0.0ססoo;, '.' -0.048972 0.871E18 20. 92500: 0.',0000<)' -O:'4S856 • O. 87253 20. 73125' ,;. 0..,OOOOO';:····...crW7:l3;· 0.87322

~g:~!i~~.:}:,·,i~:=;iT,;:.!"=\;.>~:;,g:i~::

.

19.95625',0;'00000'+ '-0:48170:"', 0.87633 19.76250 '.0.'[0000«<r. -0.48008 . O. El7723 19. 56875) 0~'OOooo;;i:'.·"·'·";'0.478350.87E117 19. 37500 O.'OOOOO~, -0.47649 O.El7918 19.18125 .'0;'0ססoo: -0.47451 0.88025 18.98750 ..0. 0:0ססoo" ..•.-0.47237 . 0.88140 18. 79375 O. 00000 .-0. 47005 O.88264 18. 60000 0';ססoo0' -0. 467M O.88397 18.40625 0.00000 -0.46480 0.88541 18.21250 0.00000 -0.46179 0.88699 18.01875 0.00000, -0.45847 0.88871 17.82500 0.00000"-0.45477 0.89061 17.63125 0;00000 -0.45062 0.89271 17.43750 0.00000 -0.44591 0.89508 17.24375 0.00000 -0.44050 0.89775 17.05000 0.00000 -0.43418 0.90083 16.85625 0.00000 -0.42667 0.90441 16.66250 0:00000' -0.41750 0.90El6E1 16.46875 0.00000 -0.40593 0.91390 16.27500 0.00000 -0.39060 0.92056 16.08125 0.00000 -0.36862 0.92958 15.88750 O.~OOOO -0.33206 0.94326 15.69375 -0.43317 34.56065 17.80854 15.50000 0.00000 0.00000 1.00000 15.50000 0.00000 1.00000 0.00000 46.00000 0.00000 0.00000 -1.00000 46.00000 0.00000 -1.00000 0.00000

+-•

..

47 48 49 50 51 52 53 54 55 56 57 58 59 60 61 62 63 64 65 66 67 68 69 70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 84 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 100 101 102 103 104 30 30 30 30 3{> 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 30 3,:> 30 30 30 30 30 30 30 30 30 1 2 2 2 2 5 2 5 2 5 5 30 30 30 30 30 30 1 2 2 PARTeo PARTeo PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTt,;O PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTt,;O PARTCO PARTCO PARTt,;O PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTCO PARTce PARTt..;O PARTt,;O PAFlTCO PAIUCO PARTf~O PARTCO PARTCO PARTeo PARTCO CARDNO TonU\iO STAU RAPID SPIW.lL GOTO FEORAT GOTO RAPID GOTO GOTO BLAI-.!Cl BLAflCO BLANi:O BLAUCO BU":~CO BLA:~-:O CARD~<O TOOLNO STAU 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4, 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4. 4, 4. 4. 4. 4. 88. 1025. 1080. 5. 103l. 5. lC'09. 5. 5. 5. 5. 1. 2 2. 2 2 2 91. 1025. 1080. 47.90469 47.64441 47.30328 46.96127 46.61832 46.27440 45.92946 45.58344 45.23626. 44.88789 44.53822' 44. 18720 43.8:::1472 43.48070' . 43. 12500 42.76751 42.40809 42.04656 41.68275 41.316'13 40.94735 40. 575tlO 40. 19964 39.82021 39.43637 39.04746 38.65259 38.25060 37.83990 37.41821 36.98201 36. 52538 36.03677 35.48~'Il 34. 56065 0.00000 0.00000 60. 000·:>0 1.00000 180.000':>0 710.000':>0 O.10000 60.000':>0 60. 500'10 60.5C·000 0.00000 O.O'JOOO 2.00000 180.00000 19.00000 60. O. O. o. o. O. 46.00000 46.00000 15.00000 15.00000 46.00000 5.00000 17.00000 145. 217.''"98 217;~99C1B 218.59998 220.0'"98 . . '5'; 0.'0ססoo 0.00000 0.'00000' 0.00000 0.00000 19.00000 3.00000 62.66000 29.46000 29.4~913 29.45913 60.'0000 0.00000 -1. 00000 0;00000 1.00000 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 46.00000 -1.00000 0.00000 1.00000 0.00000 -1.00000 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222, 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 3222. 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 0.00000 15.00000

(72)

112 5 COTO

..

O. 215.63641 O.14918 0.00000 113 5 COTO 5. O. 215.19090 0.34711 0.00000 114 5 GOTO 5. O. 214;72113 0.54639 0.00000 115 5 GOTO 5. O. 214.21210 0.74824 0.00000 116 5 COTO 5. O. 213;66547 0.94067 0.00000 117 3 5Uf<FAC 2. 3. 4: 9:00000 O. 212.49063 -1.82855 O.Ov(-OO 0.00000 0;00000 1.00000 3.00855 118 5 COTO 5. O. 212;49063 1. 19000 0.00000 119 2 RAPIO 5. 120 5 COTO 5. O. 212.49063 2. 18000 0.00000 121 5 COTO 5. O. 239.62997 2. 19000 0.00000 122 5 COTO 5. O. 239.62997 -1.81561 0.00000 123 2 FEDRAT 1009. 0.100'',)0 124 5 COTO 5. O. 219':59908 -1. 81561 0.00000 125 5 cora 5. O. 219:57205 -1. 80660 0.00000 126 5 COTO 5. O. 219.20090 -1.61177 0.00000 127 5 COTO 5. O. 219:92645 -1. 41683 0.00000 128 5 COTO 5. O. 219.44925 -1.22224 0.00000 129 5 COTO 5. O. 219.06708 -1.02708 0.00000 130 5 COTa 5. o. 217.68015 -0.83177 0.00000 131 5 COTO 5. O. 217:28769 -0.63625 0.00000 132 5 COTO 5. O. 216.88870 -0.44049 0.00000 133 5 COTO 5. O. 216.63419 -0.31781 0.00000 134 2 RAPID 5. 135 5 GOTO 5. O. 217;06836 O.58302 0.00000 136 5 GOTO 5. O. 239:·62997 O.58302 0.00000 '137 5 COTO 5. 0: 239:62997 -3.31342 0.00000 138 2 FEllRAT 1('09. O.10000 139 5 GOTO 5. O. 222.'36450 -3.31342 0.00000 140 5 GOTO 5. O. 222;' 10092 -3. 16853 0.00000 141 5 GOTO 5. O. 221t74S70 -2.97412 0.00000 142 5 OOTO 5. O. 221:39873 -2.77968 0.00000 143 5 GOTO 5. O. 221'02985 -2.58518 0.00000 144 5 GOTO 5. O. 220;66895 -2.39063 0.00000 145 5 COTO 5. O. 220:30582, -2. 19603 0.00000 146 5 COTO 5. ~O. 219:"~8 -2.00135 0.00000 147 5 GOTO 5. 0.: 2.1.;9909' .. ':"1.81561 0.00000 148 2 RAPID 5.

·.i;Zr;i/:

.'>;'~!~~~'·:t!, .}., ' ( 149 5 COTO 5. 22oN),5""' -0.93164 0.00000 150 5 COTO 5. ,\0.. 23.162'97" '-0.93164 0.00000 151 5 COTO 5.

8~t~f':.'

-4: 81122 0.00000 152 2 FEDRAT 1009. O. 10000 153 5 COTO 5. -4.81122 0.00000 154 5 COTO 5. -4:72268 . 0.00000 155 5 COlO 5. -4.52850 0.00000 156 5 COTO 5. . ;;:0;'. 224-;:20154 -4.33429 0.00000 157 5 COTO 5. .; 0/ 2231;I:U'469 :-4.14007 0.00000 158 5 COTO 5. .':';:0';;"'2iZX'~0662 -3.94582 0.00000 159 5 COTO 5. '. "';/0> ...: 223;;15729 -3.75154 0.00000 160 5 GOTO 5. ,,;.:0,: .222:JI0661 -3.55724 0.00000 161 5 COTO 5. ''';'0.'' :222:45453 -3.36290 0.00000 162 5 COTO 5. O. 222.'36450 -3.31342 0.00000 163 2 RAPID 5.

(73)
(74)

,

c::s

1I

\

c.Jl • 0 M ,J I ~ ro » ~

...

2

'"

c1

VI • 0 TEKENIN' 1 TRACO.:5 SCHML. 1 I 1.20 Fj:H, 28 "AT 1982 16 18 16

(75)

<..l (Jl • o TEKEN1NG 2 T~ACO.~ SCHAAL. 1 I 1.20 F~l. 28 nAY 1982 16 18 40

(76)

• 0 ,;;

I)

\

c.J'I • 0 )oC

-

-I

~

:.,b z

'"

. I 0 UI • 0 ~~ 0> • 0 lEl<ENING 3 TAACO.5 SCI'MAL 1 I 1.20 FRI. 28 "H 1982 16 ~9 00 t:~-lC-'fST£"

.'

(77)

Y-AICHTING

-193.0 1-140.0 1-10~.0 1-10.0 1-3'.0 0.0 13'.0 no.a 110'.0 nt.o.o 11a3.c

.... ~ 0 • 0 r::s

I)

\

Ul • 0 IoC

-I

rJ

W

;:b z c;'l

~

(Jt • 0 ~~ CIl •

...

TEKENlNG to TRACO.~

SCHMIt. 1 I 1.20 FAl, 28 r'iH 1982 16 19 20

i

U ...-'C;-Sfmll

Referenties

GERELATEERDE DOCUMENTEN

Door van zijn mannelijke hoofdpersoon een historicus te maken, die zich specialiseert in `historische reportages', exotische uitstapjes voor het door de actualiteit

Meijsing of liever de vertelster van het verhaal (maar tussen beiden lijkt niet veel verschil te bestaan) heeft deze grootmoeder Bettina tot haar grote verdriet nooit gekend.. En

The data for the first time allow for statistically significant conclusions to be drawn regarding: (i) the distribution of glycerol levels in South African (SA) table wines

All women who gave birth at Zithulele Hospital, at one of the ten closest clinics, on the way to a health facility, or at home in the area covered by the clinics during this

Door verschillende auteurs (Cantor 81 Mischel, 1977; Phillips 8z Lord, 1982) is aan- getoond dat proefpersonen niet alleen ínformatie beter onthouden die konsistent is met hun

Door slechte timing van bespuitingen tegen valse- en echte meeldauw is de bestrijding niet effectief en wordt vaak onnodig gespoten.. Door het gebruik van breedwerkende

Er zijn tijdens de survey 2 mosselstrata (M1 &amp; M2) en 3 kokkelstrata (K1 t/m K3) onderscheiden met ieder een andere verwachting voor het aantreffen van de mosselen en

“Pedagogische plekken zijn plekken waar de tijd onbestemd is, waar de woorden nog niet dienen om iemand te kunnen diagnosticeren, maar om te spreken, waar wat men doet nog niet