De samenhang van liefde en het seksueel repertoire bij heteroseksuele volwassenen Arthur Balke
Bachelorproject: Seksuologie Studentnummer: 6077889 Docent: Mark Spiering Aantal woorden: 3499
Samenvatting
Het doel van deze studie was een duidelijk beeld verkrijgen van de samenhang van liefde en het seksueel repertoire bij heteroseksuele volwassenen. Het is een replicatie en extensie van Kaestle en Halpern (2007). Een groep van 209 deelnemers vulden een samengestelde vragenlijst over liefde, tevredenheid, relatieduur en seksueel repertoire in. Op basis van deze antwoorden werden ze verdeeld in 3 groepen. Een groep met een hoge mate van wederkerige liefde, een groep waar deelnemers aangaven veel van de partner te houden maar dit niet wederkerig was en een groep waar deelnemers aangaven dat de partner veel van hen hield maar dit niet wederkerig was. Resultaten waren in dit onderzoek moeilijk te interpreteren doordat 94,9% van de deelnemers aangaf dat er sprake was van wederkerige liefde. Er is geen associatie gevonden tussen hoge mate van wederkerig gerapporteerde liefde en de grootte van het seksueel repertoire. Ook voor tevredenheid is er geen associatie gevonden. Er werd wel een negatieve associatie tussen relatieduur en seksueel repertoire gevonden. Dit betekent dat naar mate de relatie langer werd, de kans kleiner werd op een volledig seksueel repertoire. In dit onderzoek is er geen ondersteuning gevonden voor een samenhang tussen liefde en seksueel repertoire.
Inleiding
Liefde en seks zijn twee onderwerpen die in ieders leven voorbij komen. Vaak is er sprake van beide fenomenen tegelijk en merkt men dat de twee sterk met elkaar verbonden zijn. Problemen in het seksleven en in het liefdesleven gaan vaak met elkaar gepaard en zijn van invloed op iemands fysieke en mentale welzijn (Kaestle en Halpern, 2007). In dit onderzoek werd er gekeken naar de rol van liefde in het seksueel repertoire. Eerder werd gevonden dat naar mate men wederzijds meer liefde rapporteert er een uitgebreider seksueel repertoire is (Kaestle en Halpern).
Aan het onderzoek van Kaestle en Halpern (2007) namen 6421 proefpersonen deel. Zij maakten gebruik van de data van de National Longitudinal Study of Adolescent Health. De leeftijd van de deelnemers liep uiteen van 18 tot 26 jaar oud. De deelnemers werd gevraagd naar de seksuele activiteiten waar zij aan hadden deelgenomen afgelopen zomer (1995). De deelnemers werden opgedeeld in drie groepen: samenwonend, getrouwd of dating. Ze werden gevraagd of er sprake is geweest van vaginale penetratie, orale seks of anale seks in de relatie met hun partner. Ook werd gevraagd hoeveel zij van hun partner hielden en hoeveel ze dachten dat de partner van hun hield. Er kon worden geantwoord met veel, enigszins, een
beetje of helemaal niet. Op basis van deze vragen werden er vier categorieën gecreëerd om het
patroon van liefde te beschrijven. (1) Beide partners houden niet veel van elkaar, (2) beide partners houden veel van elkaar, (3) de deelnemer houdt veel van de partner maar niet andersom, (4) de partner houdt veel van de deelnemer maar niet andersom. Uit de resultaten van dit onderzoek bleek dat het soort seksuele activiteiten samenhing met de hoeveelheid liefde. Wanneer beide partners een hoge mate van liefde rapporteerde was er sprake van een
significant verhoogde kans op orale en anale seks. Verder bleek dat orale seks vaker gegeven werd als men veel liefde voor de partner voelde, dan wanneer dit niet het geval was. Tevens bleek het dat samenwonenden en getrouwde koppels vaker anale seks bedreven dan koppels die aan het daten waren.
Het onderzoek dat wij uitvoerden is een replicatie van dit onderzoek. We hadden als doel het versterken van de externe validiteit en het breder operationaliseren van liefde. Deelnemers van ons onderzoek waren gevarieerder in leeftijd en hebben een andere nationaliteit.
Er is veel ondersteunend bewijs in de literatuur dat liefde en seks een sterke samenhang vertonen. Zo blijkt uit onderzoek van Sprecher (2002) dat tevreden zijn over het seksleven ervoor zorgt dat men tevredener is over zijn relatie. In dit onderzoek wordt ook beschreven dat de kwaliteit van de relatie bestaat uit drie indicatoren, namelijk tevredenheid, liefde en toewijding.De tevredenheid over de relatie en het seksleven en de mate van liefde genoemd in het onderzoek van Sprecher en de liefde genoemd in het onderzoek van Kaestle en Halpern (2007) zijn dus twee belangrijke aspecten van een liefdesrelatie die nauw met elkaar verbonden zijn. In het onderzoek van Kaestle en Halpern werd al duidelijk dat liefde geassocieerd is met meer variatie in seksuele handelingen. In het onderzoek van Sprecher wordt er vanuit een ander perspectief gekeken en ziet men dat de tevredenheid over het seksleven samengaat met
een tevredener gevoel over de relatie. Deze associatie bleek groter bij mannen dan bij
vrouwen. Tevredenheid lijkt een belangrijke katalysator van liefde en seks. Zo blijkt uit
onderzoek van Smith (2011) dat mannen en vrouwen die ontevreden waren over de frequentie van seksuele activiteit ook minder tevreden waren met hun seksuele leven en hun relatie
overall. Dit laat zien dat de mate van tevredenheid en het seksleven sterk met elkaar
samenhangen en dat naast het seksueel repertoire ook frequentie van belang kan zijn. Om deze reden hebben wij ervoor gekozen dat de deelnemers ook aangeven hoe regelmatig een
seksuele handeling plaatsvindt.
Het seksueel repertoire bestaat uit oneindig veel mogelijkheden. Binnen dit onderzoek houden we het bij de meest voorkomende en gangbare manieren van seks. Namelijk stimulatie met de hand (manueel), oraal, vaginaal en anaal. Deze vormen van seks zijn gebaseerd op het boek Seksuele gezondheid (Bakker, 2006).
Het is duidelijk uit het eerdere onderzoek dat liefde, seks en de relatietevredenheid onlosmakend verbonden zijn. Alle drie de concepten zijn niet statisch, maar veranderen gedurende de tijd. Liefde vormt zich over de tijd en zoals gebleken is uit de beschreven onderzoeken is liefde van invloed op het seksleven. De mate van tevredenheid over beide verandert logischerwijs mee. De rol van tijdsduur van de relatie op liefde, seksueel repertoire en tevredenheid lijkt daarom belangrijk om te onderzoeken.
Uit onderzoek van Roche (1993) blijkt dat naar mate men in een nieuwe fase van daten en verliefdheid komt men een groter seksueel repertoire rapporteert (vaginale penetratie en orale seks). De fases die besproken worden in dit onderzoek zijn (1) daten zonder affectie, (2) daten met affectie maar geen liefde, (3) daten en verliefd zijn, (4) daten beperken tot 1 persoon en verliefd zijn en (5) verloving. Men doorloopt de fases van dating één voor één. Dit betekent dat naar mate de tijd vordert en de relatie in nieuwe fases komt, de mate van liefde groter wordt en de kans op een uitgebreider seksueel repertoire steeds aannemelijker wordt. Dat tijd
belangrijk is voor het ontwikkelen van liefde wordt ook duidelijk uit een onderzoek van Hill en Preston (1996). Hier werd aangetoond dat een gevoel van koesteren en toeschrijven van emotionele waarde aan de partner voorspellers waren van de grootte van het seksueel
repertoire. Beide eigenschappen worden gevormd door tijd. Dit suggereert dat de tijdsduur van de relatie van invloed is op het seksueel repertoire. De twee bovenstaande onderzoeken laten zien dat een liefdesrelatie en seksuele relatie zich ontwikkelen. En dat naarmate de tijd vordert en koppels in nieuwe fases komen van de relatie, er meer liefde ontstaat en het seksueel repertoire vergroot wordt.
Hatfield (1986) gaf aan dat er weinig richtlijnen zijn voor relatieproblemen als het gaat om liefde en seks. Met dit onderzoek willen wij de vermeende positieve associatie tussen liefde en het seksueel repertoire exploreren. Dit onderzoek geeft zo een verhelderende blik op de samenhang tussen twee van de meest voorkomende probleemgebieden in relatietherapie. Tevens proberen we te kijken of de uitkomsten van Kaestle en Halpern (2007) te repliceren zijn bij deelnemers met een andere nationaliteit en leeftijd. Dit versterkt de externe validiteit van het onderzoek.
Om de rol van liefde op het seksueel repertoire in kaart te brengen, werd er gekeken of een hogere mate van gerapporteerde liefde samengaat met een uitgebreider seksueel repertoire. Tevens werd er gekeken of de tijdsduur van de relatie positief is geassocieerd met de grootte van het seksueel repertoire.
Ons onderzoek maakt gebruik van een samengestelde vragenlijst die bestaat uit een liefdesvragenlijst, een seksueel-repertoire vragenlijst en overige vragen. Er werd verwacht dat naar mate men hoger scoort op de liefdesvragenlijst, men hoger scoort op de
Seksueel-Repertoire Vragenlijst. Tevens werd verwacht dat naar mate men hoger scoort op de tijdsduur
van de relatie, men hoger scoort op de Seksueel-Repertoire Vragenlijst.
Methode Deelnemers
Volgens de power-analyse die wij hebben uitgevoerd waren bij een medium effect ten minste 139 deelnemers nodig. De deelnemers zijn geworven via het internet. De vragenlijst is geupload op Qualtrics, een website waar online vragenlijsten gegenereerd kunnen worden. Deze lijst is vervolgens gedeeld op Facebook. Familie, vrienden en kennissen kregen dit te zien en zijn gevraagd die met hun kringen te delen. Hierdoor is er grote variatie in
socio-demografische kenmerken. Er werd geen beloning gegeven voor het deelnemen aan ons onderzoek. Het onderzoek is goedgekeurd door de Commissie Ethiek van de UvA Psychologie.
Materialen
Er is gebruik gemaakt van de Infatuation Attachment Scale, oftewel de IAS (Bijlage 1). Deze vragenlijst meet de hoeveelheid romantische liefde. De vragenlijst heeft een Cronbach's alpha van .84 voor de gehele schaal waardoor deze als betrouwbaar beschouwd kan worden. De subschaal Infatuation (verliefdheid) had een Cronbach's alpha van .94 en de subschaal
Attachment (hechting) had een Cronbach’s alpha van .92. De IAS die bestaat uit 20 stellingen
zoals ‘Ik zit te staren wanneer ik aan ____ denk’ of ‘Ik voel me emotioneel verbonden met __’. Men kan antwoorden op een 7-punts Likertschaal waar 1 staat voor helemaal oneens, 4 voor
neutraal en 7 voor helemaal eens. Het is een continue schaal waar de maximale score die
gehaald kan worden 140 is.
Ook is er gebruik gemaakt van de Seksueel Repertoire Vragenlijst (Bijlage 2) afgeleid uit het boek Seksuele gezondheid (Bakker, 2006). Deze vragenlijst meet de verscheidenheid aan seksuele activiteiten binnen een relatie. Er werd de deelnemer gevraagd aan te geven welke seksuele handelingen er in de afgelopen 6 maanden plaats hebben gevonden en met welke regelmaat. De seksuele handelingen, bij partner en vice-versa, bestaan uit manuele stimulatie, orale stimulatie, vaginale penetratie en anale penetratie. Voor frequentie kan er worden gekozen uit nooit, soms, regelmatig en vaak/altijd. Er is geen maximale score bij deze vragenlijst.
Tenslotte is er gebruik gemaakt van een zelf samengestelde vragenlijst met overige vragen, zoals leeftijd, geslacht en de duur van de relatie (Bijlage 3).
Procedure
De deelnemer heeft op een gedeelde link naar de vragenlijst geklikt via Facebook. Allereerst kreeg men een toestemmingsverklaring te zien. Hier werd aangegeven welke inclusiecriteria er zijn en werd het verloop van de verdere gang van zaken uitgelegd. Hier kan men denken aan hoe er met de gegevens wordt omgegaan en de mogelijkheid tot staking van deelname. Indien de deelnemer akkoord ging met de toestemmingsverklaring werden er overige vragen gesteld zoals vragen naar leeftijd, geslacht en de duur van relatie. Ook gaf men hier aan hoe tevreden men is over de relatie en hoe de partner hier over denkt. Vervolgens werd de deelnemer gevraagd de IAS in te vullen. Na het invullen van de IAS kreeg men de
Seksueel Repertoire Vragenlijst te zien. De deelnemer werd gevraagd aan te geven welke
seksuele handelingen er in de afgelopen 6 maanden plaats hebben gevonden en met welke regelmaat. Tenslotte werd er bedankt voor de deelname en kreeg de deelnemer
contactinformatie te zien voor eventuele vragen. De totale tijdsduur van het onderzoek bedroeg ongeveer 10 minuten.
Analysen
Om een goed beeld te krijgen van de vergaarde data zullen we allereerst descriptieve analysen uitvoeren om te kijken welke percentages deelnemers welke seksuele handelingen in hun repertoire hadden. Vervolgens zullen we middels een één-wegs ANOVA kijken naar de verschillen in gemiddelde seksueel-repertoire score tussen drie groepen, een groep met een hoge mate van wederkerige liefde, een groep waar deelnemers aangaven veel van de partner te houden maar dit niet wederkerig was en een groep waar deelnemers aangaven dat de partner veel van hen hield maar dit niet wederkerig was. Dezelfde aanpak geldt voor de variabele tevredenheid. Tenslotte kijken we middels een correlatiematrix naar samenhang tussen alle variabelen.
Resultaten Deelnemers
In totaal namen 306 personen deel aan ons onderzoek waarvan de data van 275 deelnemers bruikbaar was. Dertig deelnemers zijn niet meegenomen in ons onderzoek
vanwege het niet compleet invullen van de vragenlijst. Een persoon is niet meegenomen doordat hij niet voldeed aan het criterium ‘langer dan zes maanden een relatie’. De overgebleven groep bestond uit 209 vrouwen (74%) en 66 mannen (26%). De gemiddelde leeftijd was 25 jaar oud en liep uiteen van 18 tot 66 jaar oud (sd = 6.7 jaar).
Onderzoeksresultaten
Uit de data blijkt dat 261 (94,9%) deelnemers een hoge mate van wederkerige liefde rapporteerde. Acht (2,9%) deelnemers gaven aan veel van de partner te houden, maar dit was niet wederkerig en 6 (2,2%) deelnemers gaven aan dat de partner veel van hen hield, maar dat dit niet wederkerig was. Als werd gekeken naar wederkerige tevredenheid over de relatie gaven 214 (77.8%) deelnemers aan dat dit wederkerig is, 16 (5.8%) deelnemers gaven aan zelf
tevreden te zijn maar de partner niet en 45 (16.4%) deelnemers gaven aan zelf niet tevreden te zijn maar hun partner wel.
Als we kijken naar het seksueel repertoire geeft 99,3% aan dat er sprake is van vaginale seks. 94,2% geeft aan orale seks te ontvangen en 95,3% geeft aan orale seks te geven. 84.4% geeft aan dat er sprake is van manuele stimulatie. In 26,9% van de gevallen is er sprake van anale seks. Het blijkt dus dat de deelnemers in onze dataset een uitgebreid seksueel repertoire hebben en bijna allemaal een hoge mate van wederkerige liefde rapporteren. Hoewel het merendeel van de deelnemers bestond uit vrouwen, bleek er geen significant verschil te zijn in liefde en seksueel repertoire tussen de seksen.
Toetsingsresultaten
Om te kijken naar de verschillen van de grootte van het seksueel repertoire tussen de wel-wederkerige-liefdes groep en de twee niet-wederkerige-liefdes groepen wilden wij een
ANOVA uitvoeren. De assumptie van normaal verdeelde data, gemeten met de Shapiro-Wilks Test, was echter geschonden voor de niet-wederkerige-liefdes groepen. Hetzelfde was het geval toen wij wilden kijken naar de verschillen van de grootte van het seksueel repertoire tussen de wel-wederkerige-tevredenheids groep en de twee niet-wederkerige-tevredenheids groepen. Ook hier is de assumptie van normaal verdeelde data, gemeten met de Shapiro-Wilks Test, geschonden voor de niet-wederige-tevredenheids groepen.
Omdat de ANOVA’s niet konden worden uitgevoerd door geschonden assumpties, hebben we gekozen voor non-parametrische toetsing en besloten de Kruskal-Wallis test uit te voeren. Er is geen significant verschil gevonden in gemiddelden op seksueel repertoire tussen de groepen van wel/geen wederkerige liefde, χ2(2) = 5.586, p = .061, met een gemiddelde rank score van 132 voor de groep waar de partner van de deelnemer houdt maar dit niet wederkerig is, 206 voor de groep waar de deelnemer van de partner houdt maar dit niet wederkerig is en 137 voor de groep waar de liefde van de deelnemer en partner wederkerig is.
Ook voor wederkerige tevredenheid werd er met de Kruskal-Wallis test geen significant verschil gevonden in gemiddelden op seksueel repertoire tussen de groepen van wel/geen wederkerige tevredenheid, χ2(2) = 5.48, p = .760, met een gemiddelde rank score van 136 voor de groep waar de partner van de deelnemer tevreden is maar dit niet wederkerig is, 149 voor de groep waar de deelnemer tevreden is maar dit niet wederkerig is en 141 voor de groep waar de tevredenheid van de deelnemer en partner wederkerig is.
Gezien anale gemeenschap de enige handeling bleek waarvan 75% deze niet uitvoerde, is er middels een ANOVA gekeken of er verschillen zijn tussen de wel-wederkerige-liefdes groep
op het uitvoeren van anale gemeenschap vergeleken met de niet-wederkerige-liefdes groepen. Dit bleek niet significant van elkaar te verschillen.
Correlaties
Tabel 1
Correlatietabel met Variabelen Wederkerigheid liefde, IAS Score, Relatieduur, Vaginale gemeenschap, Anale gemeenschap, Orale gemeenschap geven/ontvangen en Manuele Stimulatie
Wederkerigheid
Liefde IAS Score Relatieduur Wederkerighei d Liefde - IAS Score .081 - Seksueel repertoire Score –.027 –.064 –.259* Relatieduur –.008 .118 - Vaginale gemeenschap –.19 .008 .031 Anale gemeenschap –.092 –.041 –.074 Orale gemeenschap ontvangen –.055 –.014 –.169* Orale gemeenschap geven .045 .016 –.273* Manuele stimulatie .071 –.084 –.182* Noot.*p<.05
Er is gekeken naar de correlatiematrix om de samenhang tussen liefde (IAS),
tevredenheid en de seksuele handelingen vast te stellen. Hieruit blijkt dat anale gemeenschap niet significant samenhangt met de mate van wederkerige liefde (Tabel 1). Als we kijken naar anale gemeenschap in de afgelopen 6 maanden (Tabel 2) wordt er een negatieve significante
correlatie gevonden, r = –.16, p < .05. Dit houdt in dat naar mate men minder wederkerige liefde rapporteert, de kans op anale seks vergroot wordt. Dit gaat tegen de verwachting in.
Ons onderzoek heeft niet kunnen aantonen dat een hogere score op de IAS een hogere score voorspelt op de grootte van het seksueel repertoire. De correlatie (zie Tabel 1) bleek niet significant p = .291. Tevredenheid had ook geen significante samenhang met seksueel
repertoire r = -.041, p = .502.
Relatieduur hing significant samen met de grootte van het seksueel repertoire. Er werd een negatieve correlatie gevonden (zie Tabel 1) wat betekent dat naar mate de relatie langer werd, de kans kleiner werd op een volledig seksueel repertoire.
Tot slot werd er een negatieve correlatie tussen relatieduur en manuele stimulatie gevonden (zie Tabel 1) en tussen relatieduur en manuele stimulatie in de afgelopen 6 maanden (zie Tabel 2).
Tabel 2
Correlatietabel afgelopen 6 maanden met Variabelen Wederkerigheid liefde, IAS Score,
Relatieduur, Vaginale gemeenschap, Anale gemeenschap, Orale gemeenschap geven/ontvangen en Manuele Stimulatie
Wederkerigheid
Liefde IAS Score Relatieduur Vaginale gemeenschap –.085 .130 –.101 Anale gemeenschap –.158** –.103 –.083 Orale gemeenschap ontvangen –.003 –.051 –.098 Orale gemeenschap geven –.033 .067 –.076 Manuele Stimulatie .070 .041 –.219**
Noot. **p<.05
Discussie
Er is geen significante samenhang gevonden tussen hoge mate van wederkerig gerapporteerde liefde en de grootte van het seksueel repertoire. Ook voor tevredenheid is er geen significante samenhang gevonden. Er werd wel een negatieve significante samenhang tussen relatieduur en seksueel repertoire gevonden. Dit betekent dat naar mate de relatie langer duurde, de kans kleiner werd op een volledig seksueel repertoire. Er is geen significante associatie gevonden tussen liefde en seksueel repertoire, als we echter keken naar de
handeling anale seks, die door de meeste deelnemers niet wordt meegenomen in het seksueel repertoire, zien we een negatief significante samenhang met het seksueel repertoire.
Er is een significante samenhang gevonden tussen relatieduur en seksueel repertoire. Dit is echter een negatieve samenhang en gaat tegen de verwachting in dat een hogere mate van relatieduur samen zou hangen met een uitgebreider seksueel repertoire. Dit zou verklaard kunnen worden doordat men naar mate de relatieduur groter wordt, minder frequent seks heeft en hier behoefte aan heeft (Graaf, Neeleman & Haas, 2009). Verliefdheid (infatuation) gaat over in hechting (attachment) en vriendschap, wat geassocieerd is met een vermindering in behoefte naar fysiek contact, oftewel seks. Tot slot is er een negatieve significante
samenhang gevonden tussen relatieduur en manuele seks. Dit houdt in dat naar mate men langer in een relatie zit, er minder sprake is van manuele stimulatie.
Het feit dat er nauwelijks verschillen in seksueel repertoire zijn aan te duiden tussen de groepen van wel of geen wederkerige liefde, is te wijten aan het feit dat er eigenlijk maar één groep is. De andere twee groepen zijn te klein om mee te vergelijken. Een reden hiervoor zou
kunnen zijn dat mensen die een wederkerige mate van liefde ervaren, meer geneigd zijn een vragenlijst over liefde in te vullen.
Een ander probleem waar we tegen aan zijn gelopen is dat 95% van de mensen, vier van de vijf handelingen in hun seksueel repertoire hadden. Dit is hoger vergeleken met het
onderzoek van Kaestle en Halpern (2007) maar niet onverwacht. In vervolgonderzoek zou men het seksueel repertoire verder kunnen uitbreiden met handelingen als SM, rollenspel etc. Om ook hier meer variatie te verkrijgen.
Wat verder opvalt is het verschil in aantal deelnemers als men kijkt naar sekse. 74% van de deelnemers bestond uit vrouwen. Er is geen duidelijke reden naar voren gekomen die dit zou kunnen verklaren. Een mogelijkheid zou kunnen zijn dat vrouwen meer geneigd zijn informatie over hun relatie te delen, zeker als dit het onderwerp liefde betreft. Een andere verklaring zou kunnen zijn dat vrouwen meer de neiging hebben om vragenlijsten over liefde in te vullen. Dit baseren we op het feit dat tijdschriften voor vrouwen vaker vragenlijsten over liefde bevatten dan tijdschriften voor mannen.
In vervolgonderzoek moet men er rekening mee houden dat als het een optionele vragenlijst is die aan de populatie wordt aangeboden, mensen die zich goed voelen over hun relatie en zich er goed bij voelen hier een vragenlijst over in te vullen meer geneigd zullen zijn deel te nemen. Hierdoor is er sprake van zelfselectiebias (van Lankveld & Laan, 2009). Een alternatieve benadering zou kunnen zijn dat het een ‘verplichte’ vragenlijst is in de Testweek van de UvA en/of dat gericht deelnemers worden geselecteerd uit relatietherapie, waar liefde en tevredenheid naar verwachting lager zullen scoren. In dit onderzoek is er geen
ondersteuning gevonden voor een samenhang tussen liefde en seksueel repertoire. Het is ons niet gelukt de resultaten van het onderzoek van Kaestle en Halpern (2007) te repliceren.
Referenties
Bakker, F., & Vanwesenbeeck, I. (2006). Seksuele Gezondheid in Nederland. Delft: Uitgeverij Eburon.
Christopher, S., & Sprecher, S. (2000). Sexuality in marriage, dating, and other relationships: A decade review. Journal of Marriage and the Family, 62, 999-1017.
Gijs, L., Gianotten, W. L., & Weijenborg, P. T. M. (2009). Seksuologie. (2e ed.). Houten: Bohn Stafleu van Loghum.
Graaf, H. de, Neeleman, A., & Haas, S. de (2009). De seksuele levensloop. In L. Gijs, W. L. gianotten & P. T. M. Weijenborg (Eds.), Seksuologie (pp. 157-179). Houten: Bohn Stafleu Hatfield, E., & Sprecher, S. (1986). Measuring passionate love in intimate relationships.
Journal of adolescence, 9, 383-410.
Hill, C. A., & Preston, L. K. (1996). Individual differences in the experience of sexual motivation: Theory and measurement of dispositional sexual motives. The Journal of Sex Research,
33, 27–45.
Kaestle, C. E., & Halpern, C. T. (2007). What's love got to do with it? Sexual behaviors of
opposite-sex couples through emerging adulthood. Perspectives on Sexual and
Reproductive Health, 39, 134-40.
Lankveld, J. van & Laan, E. (2009). Wetenschappelijk onderzoek naar seksualiteit. In L. Gijs, W. L. Gianotten & P. T. M. Weijenborg (Eds.), Seksuologie (pp. 45-67). Houten: Bohn Stafleu
Roche, E., & Ramsbey, T. (1993). Premarital sexuality: A five-year follow-up study of attitudes and behavior by dating stage, Adolescence, 28, 67-80.
Smith, A., Lyons, A., Ferris, J., Richters, J., Pitts, M., Shelley, J., & Simpson, J. M. (2011). Sexual and relationship satisfaction among heterosexual men and women: The importance of desired frequency of sex. Journal of sex & marital therapy, 37, 104- 115.
Sprecher, S. (2002). Sexual satisfaction in premarital relationships: Associations with satisfaction, love, commitment, and stability. Journal of Sex Research, 2002, 39, 190- 196.
Bijlage 1: Vragenlijst IAS
Bijlage 2:
SEKSUEEL REPERTOIRE
Seksuele activiteit binnen de relatie
Welke seksuele handelingen behoren tot het repertoire van u en uw partner? • Vaginale Gemeenschap (penetratie van de vagina door de penis) • Orale stimulatie (pijpen/beffen) ontvangen
• Orale stimulatie (pijpen/beffen) geven • Anale seks
• Manuele Stimulatie
Vragenlijst Seksueel Repertoire
Seksuele activiteit met de partner in de afgelopen 6 maanden. Actief = Door de respondent bij de partner
Passief = Door de partner bij de respondent
Stimulatie met de hand, actief a. Nooit
b. Soms c. Regelmatig d. Vaak-altijd
2. Stimulatie met de hand, passief a. Nooit
b. Soms c. Regelmatig d. Vaak-altijd
3. Stimulatie met de mond, actief a. Nooit
b. Soms c. Regelmatig d. Vaak-altijd
4. Stimulatie met de mond, passief a. Nooit
b. Soms c. Regelmatig d. Vaak-altijd 5. Vaginale penetratie a. Nooit b. Soms c. Regelmatig d. Vaak-altijd 6. Anale penetratie a. Nooit b. Soms c. Regelmatig d. Vaak-altijd
7. Gebruik van seksspeeltjes in afgelopen 6 maanden a. Nee
b. Hooguit 1 keer per maand c. Hooguit 1 keer per week
d. Meerdere keren per week tot dagelijks
Formatted: Dutch (Netherlands)
Bijlage 3:
Vragenlijst Overige-Vragen ALGEMEEN
Wat is uw leeftijd? ___ Wat is uw geslacht (m/v)? ___
Wat is de duur van uw relatie (jaren/maanden)? ___
LIEFDE
Hoeveel houdt u van uw partner? -Heel veel
-Enigszins -Een beetje -Niet
Hoeveel houdt uw partner van u? -Heel veel
-Enigszins -Een beetje -Niet
