Viir
es
mdwag om 1. Of daar 1g daa.rvan 1g so saam genl. J. A. oot gchoor c. Welling -on t\\·ild•e-hoe daar word. Ditcur dat die 1itnodiging )tom Iaas -:-es by te 1ontlik dat )!'king met ~game
ver-het die feit
l.t die O.B. mewerking lie Afrilm-word. be-ie belang -:Jeurtenisse ' verstaan >m nic ann ;oppcl nie. dan is die g Yerydcl. .ewahrand --ltandidaat s om saam tiboclie dnt 'n stem Yir hond meer !'nl. Smith tocjuiging I. 3)
KE
'vier
reh>1e
rukl•e, .-e Yan R, met ns het I, Kind in dieongh
te
·um
~URGJ r;. 6. I~aapstad, \':'oensdag, 11 Desember 1 \) J 6. ~0. 5.
N oodh
ulpfonds
£59000
Kort
Die oprocp 'an die- I~nmmanuant-gcnemul. dr. J. F. van E!'n'>bn:·~ om m~·t die oug op I\:e1·sfees 'n buit~·nst•wone poging
:::.!!1 t<' \".l':Jd • m die O.B.-1\"oodhulpfonds te !>tt•un, la•t algcmcnt•
h~·,·aJ en l'l'<'d!-> omlcrsteuning gt'\·ind. \'it· die ja:ll' ''at np han do• is. is daar tt•n mlnste £5,000 nodig" om die afhanldilws van die
p:Jlitielt!' geYangcnt•s en voort vlugtcndcs tc onllc1·hou. Hie oproeJ)
lui:
.. Tcrwyl ons in die familie- en
nicnde,;ring l'an Kersfees ,·ier,
sak die cllende op miljoene in Europ::t tol', en ook in ons eic
vaderland \'erkeer mans. vroue
en ldnders in nood en gebrel<,
ond::tt !mill' vol;::-t·ns hul
oortui-ging ool.: '1 r u en die U\\'e in di<' bre~-r· gdret• hct.
,,.\g-t-r·n-t '' intig Afril.:ancr~
If· nog om politiel.:e redes in
Pretori:l-St•ntralc
Gcvangc-,.Kersfees is op hande en ons het die voon-cg om dit in \TY-heid en geluk te vier. In ons stryd het hiertlh• manne en hul gt'liefdes, daardic gdul;:
opgc-offer. Lieftlcgawcs is eretllig.
maar ,·era! nll't 1\:crsfees moe! ons d:1ardie sl.:adus ,·trlig.
.. Vir ons ge,·onnisde
kame-rade en hulle afhanklikes, gee geldelike bydra:!S tot stywing
van die ~oodhulpfonds.
(get.) J. F. VA~ P..EXSB1JRG.
O~TVANGS.Ei'\TRALES
P.;•dr:le., !.:an gf'stuur wtH·d reg:-.tr·ecks aan dit· O.R.-Xood -hdpfonrl< •. l'osbus 5i54, Jnhanne-,burg; of die l)('troldH· Ge-llietbhoofl.:wartif'r; Of ilie plaaslil<!' lwmmandant!'(s) 'i!·
dadc-li!.:e aan•,I'IHling na die O.B.-Xoct!hul!>fonds.
ni-;. '!'wt.·r· hl'l lewen,.,lange
,·mmi.,sc. \'an die orige-. ... a! di!' la:ht•' cc·r,., normaler\\'yst•
in l"l.3 ~ rip 'rye \'oct g<'stel word. 'n stu:.: of Hen ander is ll(>g' ,·not·tdug-tend. Ylr hullc ~•fhanldi!-:e<; moet
ge-sorg word.
,Daarmee 1s omstreeks nc-;i:ntig sielt.! buitel,ant die Ge-\·ar.genis nog op die
Xoodhulp-f•>m!s se sor~ wat lewensbeno-dighedc, mecliese dienste, assu-ransic ,ens bctref, aange\\'ese. Dit l.:os sowa1 £100 per maaml.
,Vir dh· j:1ar op hande word
sowat £.3,000 bl'nodig.
.. Ons het ses jaar !ani•
g.aen Afrikaner-slagoffer van
die Empire in die steel< ge-laat nie. Ons gaan ook nie die oorblywende tagtig,
ne-gentig afhanklikes versaak
nie.
LICHTENRUHG DiNK
A.Al': HlJTJLE
Die Jllun om 1\erl>ge~kcnl<e
S<>\H'l as pt'rsoonlil.:!' b1·iewe aan di!' afhanldii{('S van die poli-tiel>t' gevangrncs te stnn1·, het nl).';t'Jr.ent' byval gt•vind op 'n
vE'rg-:.tdcring ''at offi<,iere van Gehiecl E9 gPIIOu ht:'t te Li
ch-tcnburg.
Daar sal nwt tlit• aanr•taande fecsgety op eli!' \\')'-<e blyltc ge-f;Pl' wor!l \'an Ni.:entlikheid en \\'aardering t•u so op lasbare \\ysc gctoon \\'Ord tlat hullc vi1· getn oombUI< by die ,·olk
ver-gde is nie .
Hierdie plan het ook sterl.: b;v\'al gcvintl ondet· brand\\agtc waar die plan bt'l.:cnd gewonl he!.
§@W"U
~~~ S}91Frrafi~fm
@§
<i)~
W ll(g;
®nn®J~£r
W
~rrcil~rrflll«:ftrm~
~e M~mlo
lL@J~lr~WJ.~(f
Xadat dit• polbie on.langs
klnpjagte ui!gt·,·oer het op die
J;ommmtistit•..,p en ander
linl<s-gesimlc organisasies se l<antore, hct die Minister van Justisie, mnr. HatTy Lawrence, weer
go-S\\·ig voo1· llil' drul\ ,·an die J;ommuni ... tie ... !' grocpe in die l:md. .\an 'n af\'aardiging
,·:u1
die I."rientb of th(• SO\iet l7nion
het hy !lie \'!'1''-el•ering gegec
dat die lclopjag bloot ge-J'ig was teen 'n ,indiYidu" en dat tlit ,in geen
gc-va.l sy bl.'doeling was om
die algemcnt' indrnli: tc slrcp
dat die FriPnds nf the Soviet
t:nion in tlit> :l'aturelle-myn-wcrl.:er:.tal\illJ::' betrol<ke was nie net '>OOS dit ool{ nie sy
be-doeling was om l.'nige \'erden
-king teen tlie goeie trou en
naam \'an tli<' Friends of the
Soviet Union te saai of die in-dndc te slwp dat tlit 'n ,·enlag-tc organisa.sie is nit• ."
Ook aan 'n af\'aardiging van
die Springboldcgiocn hot min.
Lawrence beduie dat genoemde organisasie erl.:cnning geniet \'all die regering en nic beskou
word as 'n ondermynende orga-nisasie nie. Ook in sy geval is
daar net gesoek na 'n individu. Onthou sal worcl dat 'n
aan-tal kommunistiese leiers 'n paar
wcke gelede op aanklag ,·an
sedisie aangekcer is en op
borg-tog \'an .£200 ell< \'l'ygelaat is Yir latere verhoor.
,Ons Wag Nou op
H.NoP.
se
D
rto
Van
Rcerm~bi!Jlrg
Eerste
Stap
Na
T oenadering
Die
onlangse politieke gebeure, toe die
O.B.
1wdie kongres
Nmnmr. 1-lm·enga
se
party
in
Bloemfontein
uitgenooi
is
en
hy
erlwntliklwid
da(lnoor
betoon
het
deur
dr
.
P
.
].
Meyer
(lmptelik oor te stuur om sy
groc•te
<;an
die
kongres
van
mede-Afrikaners
oor te dra, is
ecn
t·an
die
ingrypemlste o11twikkeliigs in die
laaste
ryf
jam·
van
Afrilwm•nerdeeld-lwid.
E.,.
EE:\' VA.V
DIE
HOOPVOLSTE!
lui
'n
1:erklaring nm
tlie
1\.om-mmulant-generaal,
dr.
]. F. ].
I.'CtnRemsburg.
Vyf jaar !ani< - scdcrt die
noodlottige skeuring toe die' Ii . .l'\ .P.-lciding aan die O.B. die
oOJ·log aangese hct met die
lncct: ,.Laat die stryd kort ,·an
duur en beslissend wees:" en daannce die doodsklok oor Afril:anereenheid ingclui het
(of die res ,·an A frikanereen
-hl'id wat na die uitdry( van
gencraal Hertzog nog oorgcbly hel) vyf jaar lank moel; die O.D. 'n soort Ismacl wecs wat
dcur sov:el Regering as
Oppo-sis!e in die woestyn gcdryf was en aan wie net een ding \'er-gun was . . . die onc.lcl·gang!
ingcliA"tf's ('n die bange~ oploop gejaag word; Ycral die bangcs! Maar al die tyd ''at die H.~.P.-leiding die hemele tot
getuie roep dat die O.B. nou ,sl<akel' met 'n beproefde Afrikaner soos mnr.
Haven-go., wat in die stryd vir
re-publil<dnse nyheid nege En -gelse l<occls deur sy lyf
ge-kry het, het dieselfde Ieiding
\\'anhopig met die Engels· sprel<cndes probeer ,skakel' deur o.a. die uitgee 'an 'n Engelse blad, ,The New Era"
en deut· 'n eentalige Engelse
~~!FcatlkJk ~H &~tt~ff 1rrr<itlli!~®
Bostaande tel{cning is gc·doeu deur cen van die poUtiekc
gl'\'ange-lll'S in die Sentrale Ge,·angtnis P1·etoria, pn si..mboliseet· die bt'sie-ling \\:.tl daar ,·anuit die t•·onl< nog altyd uitgE'gaan het in die \'ryh!"id~t ryd van tlic :l.frilwner. Dit is tcrwille ,·an hierdie munne
dat mecgaandc oprof'p ,·an die ILG. gcdoen '' ortl.
Enige poging van die O.B. om
die verlcdc te vergect en om
met die H.N.P. tot 'n basis van
onderlinge samewerl<ing te
gc-raak Is botweg van die hand gewys met die honende
verse-kel·ing dat hulle ,.wil nou stal skoonmaak''. Die O.B.-aanbod met die 1943 vel'l<icsing en die
onlangse Paarlse vergadering is twec \'Oorbeelde uit velc.
,SI{AKEil'
F.n ten' ,rl allc tocmu.lerings-pogings tot die li.XP. deur h.lac;gE'no!'mde se IC'iers met minagting van die hand ge\\'yS
is, is <'nigc slntg'h'rc poging van O.B.'s om met. ander Afri
-lmn!"I'S op \'ricndslmplilce ,·oet tl' lwm, begroct mt't diC' goel -!il{<'iwoord: .,Kyl< hoc slmkel
hullc !'' Daarmec moes die on
-kanclidaat \'ir die H.N.P. op
Hottentots-Helland te stel, sekere mnr. McLeod, 'n oud-matroos.
X.IDER
\'\'at nou gebeur het, en wat
so betel•enisvol is, is dat daar vir die ect·stc l<ef'r in vyf jaar 'n mate van belowende toena
-dering tussen twee
Afril<ancr-organisasics gekom het deur die \'l'iendel.ke uitnodiging wat die Afrikanerparty aan alle gocd-gesindes. en ook aan die O.B., gedoen het en deur die O.B. se
aanname daarvan deut· hul
amptclil<e groete oor te stuur
met dr. 1\·1eyer. Ons is danl'-baar daarvoor dat daar verant-woordelil<e Afrikanerleiers is wat nie \\il .,stal skoon maak" nie maar liewer Afrikaners wat
in verskeie kampe is bymekaar
wil bring, of minstens met
bc-houd van identiteit nader aan mel<aar wil bring.
\\'ant ,·andag l10ort aile blan-kes byml'i<aar wat net cen t rou
en net <'en \':.tdcrland he!, ~nici Afril.:a. En as 'n eenta!ige
ollCI-matroos, mm·. l:\IcLeod (tot
on-langs am))f!'lil•c I.ii.N.P. -I;andl-daat. in . not tcntots-Holl:tnd) aannecmlil< ls, dan seer sclwr-lik is die twel" Boerc-offl<.;lcn, mnr. 'S. C. llav!'nga en
gt'nc-raal Edwin Conroy, wat tot die bittcre <'indc in die veld g~
staan het, nannecmlik
EERSTE STAP
Die Osscwabrandwao- bly ann hulle dank \'Crskuldig dat hulle die eerste slap tot 'n beter vcr-standhouding onder Afrikaners
gedoen het.
Nou sien ons daarnn uit
dat hien.lie versoenende
hou-ding uitgebrei word tot ons
mede-Afrikaners in clic
HJ\'.P. en ool< \'Crdcr a..,
hull e.
Die O.B. gaan geen
Afrikn-nerhand wat in opregtheid
aan-gebied word, wegslaan nie. On!-!
aanvaar dit dankbaar as die
eerste stap tot bcter verstan<l-houdings. En tegelyk St} ons
aan diegene wat nog steed;; di"
aangebode hand weier: ,Julie
is by sulke ''e1·stand!10udings
welkom, baie welkom . . . maa:·
moenie cl!nl< die O.B. g:1nn
stil-staan as jull!' nil' "il s:1amlwm
nie. Ons gaan voort met aile
mede-Afrikaners wat bercid i,; om ons te erken en om saam to
stap."
A.A?I."BO D
En ons herhaal die amptclilte
O.B.-aanbod \'an samewerldng met alma! wat belang daarby
het:
1. .,Die O.B. \'erklaar hom -self bereid om tot enige \'
Olks-verkiesingsfront toe tc tree wat
die beveiliging van blank
Suid-Afril<a nastreef.
2. ,.Voorwaardcs wat die O.B.
aan ander samewerkende
orga-nisasies en persone stel en \\'fit hy hulle oolt gun is (a) behoud
van c!keen se identiteit en bc-ginsc!;; en {b) dat geen blankc organisasie of persoon by
voor-baat Yan hierdie samewerldng uitgesluit is nie.
,.Vir hierdie samewerking by
die eersl•omende ,·erkiesing eil:l
die O.B. \'ir homself gcen se-tels nie."
Die e!'rs1t> .\f~ilmnero:-gani sasie (naamlilc die
AfrilmnC'r-party) het n iendskaplil< gt'-reage«'t' en ons bly aan hullo tlaan·oor· dank en \\'U:lrdering Yerslmldig.
Ons l.:ylc nou daarna ult tlat
hul \'er-.oencntlE' \'oorbce!d ool• deur anclcr :\f~ilmncrorganisa sles, en by name <leur die .H.~.P. gevolg sal wol'(l.
, DJe 0. B.''' wr;rd ~t?druk dl'ur ~ro
l'~cclcsln·Prukk•'ry CErtms.) Bop~rk, St~Henbo~ch, \'fr dfe ei-·naars e-n ult·
g:cwcrs: VOOR!'lu\G (:So1m::;.) Bt•t,f'"rk, Groo:.c KrrJc;; .... bon 702, Kcrkp!cin,
BLADSY TWEE DIE O.B., WOENSDAG, 11 DESEMBER 1946.
Stuart Cloete en Smuts Sl{itter
Aan
VoSeAo·Hemel
ie Eintlike V erskil
T
ussen
Partye
lndrukke
van
E.
Theron
Dr.
Erika Theron,
Hoofvrou
van Gebied A, wat op reis
in
Noord-Amerika
is,
skryf
onderstaande
indrukke vanuit New York:
Die lwnsmatige verdeeldheid wat die partypolitiek
teweeg-bring en die daarmee g<'paardgaande opportunisme, word in 'n
artikel oor die Amerilmanse polltiel< aan die kaak gestel <leur dr. C. Bouma in die Calvin Forum. Hy sluyf:
,Een van die groot swakhcde
van ons politieke Jewe is dat
dit gekenmerk word deur ver-bygaande, impulsiev,re en oppor-tunistiese bewegings. Dit lyk
asof ons Amerikaners by die
uur lcwe. Ons word in ons dade '
nie aangcspoor deur sterk
oor-tuigings, gesonde beginsels en konsekwcnt deurgevoerde rig-lyne nie, maar ons volg die in-gewings van die oomblik. Ge-Dit spreek vanself dat 'n
,klein landjie" soos Suid- Afri-ka n'ie baie bekend sal wees by die Amerikaanse publiek nie. By verskeie Amerikaners bet ek egter 'n kennis van Suid-Afrika teengekom en wei in verband met die volgende:
(1) Ons goud en diamante. (2) Suart Cloete se boeke. Sy ,Turning \Vheels" is in 'n Penguin-uitgawe verluygbaar en is by die laaste boel•winkel te koop.
(3) Josef Marais se ,Songs of the African Veld" wat in twee Decca-albums uitgegee is en besonder gewild is. 'n Do-sent van die Chicago Universi-teit bet my spesiaal na haar buis genooi om na die plate te luister. Tot my grootste ver-rassing het ek ontdel• dat die plaatopnames werklik geslaagd is. Marais, wat i.n New Yorl' woonagtig en werksaam is, sing meeste va.n ons ou Afrikaanse piekniek.liedjies baie mooi en hy word bygestaan deur 'n ge-paste orlies.
In die bekende boek van Hall ,The Record Book" word nou wei gese dat ,the most interesting feature of these songs is the dialect of the originals, a strange combina-tion of Dutch, English and Swakili called Afrikaans", maar Afrikaners wat plate-versamelaars is, kan gerus van die plate probeer kry.
,JAN CHRISTIAAN" ( 4) Maar meeste nog is die naam van veldm. Smuts aan ons genoem. Een persoon bet aan my gese dat as die mense maar na Jan Christiaan Smuts (sy voorname word altoos vol-uit genoem en geskryf) sal luister sal ons 'n beter wereld kry! 'En dan beteken dit 'n lang uitleg aan ons kant om te verduidelik waarom ons nie so entoesiasties is nie. Gewoonlik is die uitleg sander vrug, sodat ek nou soms !.n sekere gevalle gewoonlik net se: ,Ja, Smuts is 'n merkwaardige man!" Dis mos waar, of hoe?
Die afgelope paar weke ge-niet Jan Christiaan Smuts weer taamlik die aandag in Ameri-ka hoewel Lewis met sy
kool-m~nstaking
nou besig is om alle ander sake op die agter-grond te verdring. Ek vrees Smuts staan gevaar om nou baie van sy eertydse bewonde-raars te verloor as gevolg van sy optrede by die V.V.O. oor die Indiers en die anneksasie van Suidwes.Die twee grootste koerante in New York, nl. die ,New York Times" en die ,New York Herald-Tribune" het bulle eg-ter tot dusver weerhou van enige kommentaar oor hierdie Suid-Afrikaanse aangeleent-heid hoewel die toespraak van
Sm~ts
taamlik prominent op die hoofbladsye geplaas is. Die New York Times bet egter twee briewe gepubliseer waaruit ek een en ander wil aanhaal.TWEE BRIEWE Een brief, wat in die uitga-we van 12 November verskyn het, is afkomstig van W. E. B. du Bois, die alombekende Ne-ger-geleerde en Ieier. Du Bois protesteer teen die inlywing van Suidwes. Hy wys daarop
hoe sleg ons in die Unie 'die nie-blankes sou behandel en haal aan uit 'n skrywe van ene dr. A. B. Xuma, 'n geneesheer in Kaapstad, wat o.a. verklaar dat die Naturelle geen noe
-menswaardige onderwys ont
-vang nie, uit geskoolde betrek-kings geweer word en ,onder-voed, swak betaal, swak ge-huisves en werkloos is." Maar Du Bois eindig sy brief deur daarop te wys dat die Ameri-l•aners eers voor hulle eie deur
moet vee, aangesien die 15
mil-joen Negers i.n Amerilm baie
on-demokraties behandel word
en daar nog gedurig gevalle van ,lynching" voorlwm. (In die
Dr. Erika Theron
afgelopc 50 jaar is daar 5,000
Neg;ers op die manier gedood!) UIT SUID-AFRIKA
Die ander brief wat op 15
November verskyn bet, is
ge-skryf deur ene V. C. Berrange van Johannesburg. In 'n lang brief pleit hy dat Suidwes tog nic by die Unie moet ingelyf word nie omdat ,die geskiede-nis van Suid-Afrika se bante-ring van sy eie nie-blanke bur-gers van so 'n aard is dat geen demokraat kan aanvaar dat aan die Naturelle van Suidwes
ge-wone menslike behandeling sal
i ontvang nie." Sy brief bestaan dan verder uit 'n baie skewe en eensydige uiteensetting om bo-staande bewering te staaf. Ook wys hy daarop dat volgens Oorlogsmaatreel 1425 Naturelle nie in groepe van meer as 20 mag vergader nie en ,tog mag ons plaaslike fasciste die open-bare sale gebruil• om hulle
ideologic te verkondig, en word
hu.Ue toegelaat om nuusblaaie
en artikels te publiseer ter on-dersteuning van hulle teorie."
Anders as die bogenoemde koerante wat bulle grotendeels van kommentaar oor die aan-geleenthede weerhou, val die Negerpers vir Smuts kwaai aan. Die bekende en veelgelese Chicago Defender bet in sy uit-gawe van 23 November as groot opskrif op die voorblad: ,,Africa Race Issue Perils U.N.''
en ,Dictator Smuts Demands
Rule of New Territory". Onder andere word in die artikel daar-op gewys dat die stryd om die onafhanklikheid van die nie-blankes nog steeds deur die Amerikaanse blanke pers ge-ignoreer word maar dat dit nou 'n brandende kwessie by die V.V 0. geword bet. Die Unie-regering word as die ,mees re-aksionere, rassehatende rege-ring van die wereld bestem
-pel, terwyl in 'n ander artikel
in dieselfde uitgawe o.a. ver
-klaar word: ,Veldmaarskalk Jan Christiaan(?) Smuts, die eerste minister van Su id-Afri-ka met die bokbaardjie, berug vir sy koelbloedige en onmens-lil'e behandeling van Naturelle en Indier-immigrante . . . . " en ,die geslepe Smuts, wat vir drie dekades die reputasie gehad bet dat hy 'n groot liberale leier is, wat hy egter grotendeels ver-werf bet op grond van die feit dat sy rekord effens beter is as die van sulke berugte mense soos die vorige eerste minister Hertzog . . . . "
IN HAARLEM Verlede week is in Haarlem, die Negerbuurt in New York, 'n protesvergadering gehou teen die anneksasie van Suid
-wes. Dis egter maar net byge
-woon cteur 'n paar honderd mense waarvan die meeste N e-gers was, en die vergadering bet eintlik net publisiteit ge-kry in die N egerpers. As spre
-J,ers bet onder andere opgetree
mnr. Pandit van Indie en H. A.
Naidoo, dr. Xuma en senator
Basner, al dlie van
Suid-Afri-l•a. AI die sprekers bet Smuts
se ondemokratiese optrede teen-oar die nie-blankes in die Unie 'baie kwaai aangeval. Senator Basner bet ook kritiek uitge-oefen teenoor die Amerikaanse pers wat dan nie die ,.inside facts" aangaande Suid-Afrika openbaar nie en vir Smuts 'n onverdiende popuiariteit opge-bou bet, terwyl die ,duiwelse dinge" wat agter die ,yster gordyn" in Suid-Afrika plaas-vind waar nie-blankes soos slaw'e deur die blanke minder
-heid behandel word" nie aan die publiek meegedeel word nie.
Nou ja! As die Negers bier bulle sin kry, sal daar een van die dae net twee Suid- Afri-kaanse belde in Amerika oor
-bly, nl. Josef Marais en Stuart C!oete!
voels-ingewings en somtyds massa-histerie, bepaal selfs baie van die wette wat deur ons hoogste wetgewende Jig-game saamgestel word. Dit beteken dat gesonde beginsels, 'n deurlopendc program van aksie op daardic beginscls ge-grond, eerlike oortuiging en po-litieke aksie wat daaruit ont-spruit, jammerlik afwesig is uit die gedagtes van die gemiddel-de Amerikaanse burger. En wat erger is, daardie beginsels is beden!dil• afwesig in die ge-dagten·ereld en lewe van baie, wat politieke lders is.
,Wat ons uiters nodig bet is LEIERS, manne van beginsel, staatsmanne. Wat ons in die meeste gevalle het is mense wat siektes aanwys,
opportu-niste, politid. Onlangse
ge-beurtPnisse in dle Rongres toon duidelik aan dat baie
wctge-wers meN· begaan i<; oor die
vraag l!IOE OIH "HUlL SETF~LS
TE B~HOU EN 'N TllEER-DER.UEID STE:\OIE IN DIE VOLGENDE \'ER!HESI"\G TE VERKRY, DAN HOE OIU HUL LAND TE DJEN EN DIE REG TE HANDHAAF WAT OOK MAG GEBEUR.
Hicrdie opportunisme en gebrck aan beginsel by ons wetgewers begin al algemeen aangcncem te word deur die dagblaaie en die openbare mening. En so gaan die vi-sieuse sirkel aan.
,Hierdie kwaad is natuurlik
nie tot enige bepaalde party
be-perk nie. Een van die redes
waarom dit so veelvuldig in ons
Amerikaanse politieke !ewe
voorkom, is die gemis aan
vas-te beginscls waarop partye ge-bou is en waardeur bulle by
mckaar gcbou word. In die
al-gemeen is daar twee partye, en <lit is nie 'n slim praatjie nie,
maar die naakte waarheid, dat
die \'erskil tussen die twee gro-tendeels hierin bestaan dat DIE EEN IN DIE KUSSINGS IS EN DIE A::\"DER EEN GRAAG DAARIN \VIL KOM . . . .'', al-dus dr. Bouma.
ROODEPOORT REEL
KERSBOOM
Vir 19 Desember het dieKommandantskap te
Roode-poort 'n Kersfeesboom vir die
kinders van die gebied gereel. Die geesdrif vir die onderne-rning neem by die dag toe,
so-wel wat finansiele
ondersteu-ning as hulp betref. Voorlopige insamelings bet reeds die £60-merk oorskry. Alles dui daar-op dat hierdie poging 'n reuse-sukses sal wees.
Gevoel word dat daar nog 'n
groot leemte op hierdie gebied
hestaan. Roodepoort poog dus
om in hierdie behoefte te voor-sien en. 'n voorbeeld te stel hoewcl daar nog maar skamele middels tot hulle beskil{king is. -(Korr.)
Hoopvoi Oor
Depressie
Verskeie verklarings oor die
moontlil<heid van 'n depressie
in Suid-Afrilm is die afgelope
weel• deur verantwoordelilre
persone gedoeil. Hulle het oor-et>ngestem dat Snid-Afril<a dalk gespaar kan bly van hierdie ramp.
Beskindering Van
S.A.
,Ek sien geen rede vir 'n
de-pressie of 'n ekonomiese slapte
nie", bet die Minister van
Eko-nomiese Ontwikkeling, mnr. S.
F. \Vaterson, optimisties ver
-klaar. Hy bet toegegee dat daar moontlik 'n vertraging in
die ekonomiese heropbou kan
wees.
Sander
W eerlegging
Die propaganda-veldtog wat die Unie-regNing teen die agit~ sie van die Indiers voer, is nie doeltreffend nie, soos blyk mt
ldagtes in die S.A. pers. Mnr. Joseph White van die
Johannesburgse Kamer van
Nywerhede bet verklaar: ,Ons
staan sterk, sterker as ooit
te-vore en die Suid-Afrikaanse
nywerheid sal ons sterkste be-skerming teen depressie wees." Hy het daarop laat volg: ,Dit volg nie noodwendig dat depl'es-sies in ander dele van die
w8-reld gevolg moet word deur 'n
depressie in die Un!e n!e."
Bui-telandse moeilikhede sal wei
bier te Iande gevoel word, maar ons posisie is nie hulpeloos nie omdat ons nie meer heeltemal van ingevoerde goedere afhank-lik is nie, het hy gese. Die brosjure wat die
Unie-regering as teenwig teen die Indiese propaganda uitgegee bet, is nie eens in Engeland te Iuy nie. Die korrespondcnt van 'n Engelse blad het daarvoor
gevra by die Sni<l-Afrika-Huis
in Londen en hy lwn aileen een in die hande luy nadat <laar 'n
dringende l•abelgram na New
York gestuur is waarvandaan
een aan hom gestuur is. Hy bet daarna die Indiese Huis gcbel en was dadelik in staat om voile besonderhede aangaande die saak van die Indiers in die bande te kry.
Daar is geen mondstuk in Engeland wat die saak in En-geland stel soos die Afrikaner dit sien nie. AI wat daar in die pers verskyn is die propa-ganda van Indiers en negrofieie wat die kant van Indie kies. Daar is daarom ook 'n wye ge-voel onder die Britse volk dat die Indiers in Suid-Afrika ver-onreg word.
Linksgesinde blaaie waaron-der die kommunistiese Daily Worker verleen vera! publisi-teit aan die anti-Suid-Afrikaan
-se standpunt.
'n Bewering dat 'n sel,ere firma in Kaapstad dje uitstal-ling van skilderye met natu-relle daarop weier, is in 'n brief in 'n Londense Jwerant gedoen. Die bewering word geglo, maar Suid-Afrika-Huis bet niks ge-doen om dit te weerle nie. Dit is deur 'n koerantman oorge-kabel na Suid-Afrika en bier bet die betrokl;:e firma die
be-wering doeltreffend ontken
daar hy juis besig was om 'n uitstalling te hou \Vaaronder daar 'n hele aantal skilderye van naturelle is.
O.B.-K ersfeesl<aartjies
VIER
VERSKILLENDE
PRAGONTWERPE
MET O.B.-WAPEN
4/6
Jler dosyn, met koeverte
Bestei:
BOERE.IEUG-llOOFKW
ARTIER
1\iEYERGEBOU 9 PO'I'OHEFSTROOMM_
v
Mnr. G< Perslwr en v Bpk. (Bethlc Persoonlik Brandwagte ,Dankie" vir te of hydra teendeel is < vervulling d: moeil!kste v nie as opofJ nie maar a~ wesenliking die gees var wag. Maar om< is en omda idealisties-g< waardering gebruik rna: beid my aa seer in die beroep opE
om die twe' Persfondse 1 di t sal h ulle maar om m spreek vir v Vereers r die K.G., dit raad en ai duidelike le rade wyse aangewesc het sodat < daardie kl! pad maklikDIE
(
Dit bl~ beleid om steeds sterl de brief YB maar oolt stuur vir pt brandwag i nou ldaar i Mm.S Ek is 'J Die Burge· en is gro< bouding w die jare h belang van en tradisiE Wat du' kaners op dat daar n onder dui lendes tE dreig om Kerk, taa: ~1ietig. I by duisen die huidig H.N.P. en word nie, 'n oplossir lik dat ne bewerl•ste van die H O.B. Die Lei· onlangs o· oproepe ~ Iende A saam te s om die ht kussings de alge1 Soortgely langs te ners geri viering ,. generaal Iukliig ko Burger van die Die Bnr1 Waarom' N Elt nef tet· lnvali verklarin__
...,_~·I
r$kn~
r~
polltiel' tcwc<>g -lne, word in 'n Ull< g<.'stel <leurvan die redes
eelvuldig in ons
politieke 1ewe
gemis aan vas
-trop partye ge
-rdeur hulle by ·orcl. In <lie al-twec partye, en
m praatjio nie, ~ waarheid, dat n die t wee
gro-c~taan dat DIE
Kt;SSINGS IS i EEN GRAAG
:o!\I . . . . ",
al-mT
RE!tL
:OOM
nber het die
l te Roode -sboom vir dlc gcbicd gorce!. die ondernc-e dag toe, so -~lc ondersteu -~r. Voorlopigo t·ceds die
£60-lil<>s dui
daar-ging 'n reuse-,t daar nog 'n hierdil! gebied )Ort poog dus ocftc te voor -·bceld te stel maar skamcle bcskikking Js.
Oor
.
ssoe
rings OOI' <lie 'n depressic
<lie afgclope tntwoordelikc Iuiie het oor-1-AfrikJ. da.lk
van hierdie ~de \'ir
'
n
de->miese slapte
ter van Eke-ling, mnr. S.
misties
ver-:ocgegee dat rertraging in
!ropbou l<an
h.ite van die
:\:amer van kJaar: ,.Ons ·r as ooit te -d-Afrikaansc sterl<stc bc-:essie wees." t volg: ,.Dit ; dat dejll'es-van die w~ IIOrd dcur 'n ie Me." Bui-)de sal wcl . word, maar IUipcloos nio ~r heeltemal lere afhanl<-ese. ~HPE ~ROOl\1 ~ . - - ,_ .. .. ~· ~. - ~ ··:·~ . . ... . . - '. .... . · .. · ·, .. ·:: .· ... ~ .... ~ -::-·,_.;-.::-.r>-:-.·~:·,,..,.~ .. ~-~.f1"~
...
·~~:·
~e;:s,.. ,·
~~:--. L"''< ~ • • . ' ·,•', • • :· "r • • ' ' • ' • ' · " ' - ' ' • ' • , • • • /.'f'~··~':>~•<;:,-'0!.. • ~ • ,....• •• " '' - ' -• ~ • • • ~ '-' • ,~ ' • • • '- 1, -<.~~F-t..:: ~;::, ).',•rc • f#.,..~ifU• -.:.
·
...
:
11 tm~DlE O.B., \VOEKSDAG, 11 DESE:'ILBER 19·16. BLADSY DRIE
---
---·
MJTI11r
o
1r
omlliilll§({])Ill
§<e
Vir JHI-rrnllp
llo§o
V
rye
]])canmll{.
1PceJr§
:\lnr. Gonion Tomlinson, van \'redefort, 'n dirdckur van
Porskor en \'Oorsit t(•r ''an d.ie direl,:,ie van Trans,Jrranjc-Drul;pcrs B[lk. (Bethlchrm) sln-yf as volg:
Persoonllk hct ek nog nie Brandwagte ontmoet wat ,Dankic" vir hulle werk,
diens-te
of bydracs verwag nie. in-teendccl is die beseC ,·an
plig-ven-ulling dank genoeg vir die
moeillliste werk en diens wat
nie as opofie1·ing beskou word nie maar as voorreg tot ver
-wcscnliking van 'n ideaaJ. Dis die gce:s van die Ossewabrand
-wag.
::\[aar omdat ons ook mense
is en omdat sclfs die mees
idoalistics-gesindes tog soms
waardcring nodig het, wil ek gebruik mao.k van die
gelcent-heid my a~ngebied om nie so
seer Jn die eerste instansie 'n
beroep op Brandwagte te doen
om die tweede veldtog vir ons
Pers!ondse te ondersteun nie -dit sal hulle alte seker doen
-maar om my waardering uit tc
spreek vir wat reeds gedoen is.
Vereers my waardering aan die K.G., die A.KG., die Gro
ot-raad en aJle offisiere Yir hul duidelike leiding en die
vasbc-rade wyse waarop hulle die
aangewese weg slwongemaak
hct sodat ons en ons kinders
daardie klaargemaakte
lands-pad makliker lean bcwandel en
dan verdez· bou en uitbou;
Aan my l<ollegas op die
Di-relcsies ''an Persl<or en
Trans-oranje my wanrdering vir
daar-die gees van saamwerl< en
op-regte vriendsl<ap en liefde wat
so kcmnerkcnd is ''an ons
Be-weging;
Aan aimal wat aan ons
Pers-ondernemings ,·erbonde is
-bestuurders, sekretarisse, amp
-tenar.:: en val<manne my ,,·aar
-<leiing vir die :~;ver en geesdrif
waarmee hulle werk verrig
word;
VH.YE PERS
Aan aile aandeelhouers \ir
cl!o eorslc stoot tot die
daar-slelling \'O.n 'n onafhanklike
pcrs, mel die oortuiging dat
alle Brundwagle bymel<aar sal
st:um om die vcrdere nodige
fondse to voorsien.
Oolc 'n persoonlilce
waarde-ring. Veral is ons bly dat prof.
r.
.
J. du Plessis die moeil!keto.al< van ,·oorsitter van die
di-rcl<sle \'an Perskor, nietecn
-staando sy taie werksaamhede, op .hom kon neem; sy ge~ag ('n
prc'>t:J."ic a-; ekonoom, sy
opreg-te en onbaatsugtige liefdc opreg- teen-ocr sy voll< is vir Perslcor
nm
DIE JBURGER=l'ESERS
ONTEVR!EDE
OOR
BOI KO T =BE LEI D
Dit blyk dat dio onte' redenht>id teen die Nasionalc Pcro.; sc
bcleid om alle nuus omtrcnt <lie Ossc,~abra!Hh~ag I!• ,·erfi\Q'g steeds sterl>cr word ondt'r dit• Ie:-cr-. van Die Burger. Ondcn.taa
u-dc brief van mnr. J. H. ~adie, l'~rl, is aan Die Burgc·r geri.g,
maar ook gewt•icr. 1\lnr. Sadie hrt dit danrop rum Die O.B. ge-stuur vir publilmslr, hot•wcl hy geen ondcr~tenno:r van diP
Ossewn.-brandwag in die vcrlcdC' was nie. Hy het te l<enne gcgee dat hy nou Jdaar is met. die ll.N.P.
1\inr. Sat'lie sc brief a.an Die Bm·gcl· lui.
Ek is 'n getroue leser van
Die Burger sedert sy ontstaan en is groots op die pragtige houding
wat
Die Burger ooral
die jare heen ingeneem het inbelang van ons Kerk. Yolk, taal en tradisics.
Wat duisende ''an ons
Afri-kaners op die oomblik kwel is
dat
do.ar nog verdeeldheid heersonder duiscnde NasionaaJYoe
-Jcndcs terwyl groot gevare drclg om die bestaan Yan ons
I<erk, taal en tradisies te
\'Cr-nietig. Die groot vraag ](()m
by dui!'Cnde Afrilm.ners op of
tlic Jmidige gesldlle tussen <lie
II.N.P. en O.B. nle opgelos l>an
word nie, en as ons praat van
'n oplossing dan vorl ons
dadr-iil' dat net twec mannc dit lmn bewcrl,steUig, naamlil< die Icier van die H.X.P. en K.G. van die O.B.
Die Leier \·an die H.'::\.P. het onlangs op kongr·esse dringende
oproepe aan die X
asionaalvoe-Jende Afril,aners gerig om
saam te staan en saam te werk
om die huidige Regoring uit die kussings te lig by die a: mstaan-de algemene vorl<iesing'. 'n
Soortgelyke verklaring is on
-Jangs te Paarl aan die
Afrll;:a-ners gerig by die \'erjaar
sdag-\'iering Yan die Kommandant
-generaal Yan die O.B.
Ong-c-lukldg kon al clie Jest'r" van Die
Burger genoem<lr verl<larin~
van <lie O.B.-lcirr nercns in
Die Burger tc let'S J;:ry nic.
Waarom?
NEElU KWALIK Elc ncem Die Burger dit
bit-ter lnvalil< tlat sullcc belangrike
vorldarings nic opgeneem word
nic, tcrwyl duisendo en
tien-cluisrndc J\frilmncrs ii\ die
H.~.P.- (•n O.B.-Immpe
verlan-gPnd uit'!irn na hcrcniglng
on-der die Na..,ionaalvoPicnde Afri
-l<aners oo1· guns <lie lengte en
brecdte van ons land.
Daar is ongc,·eer 150,000
Os-sewabro.ndwagte, en byna
30,000 )l'uwe Orde en
Afrika-ncrgroep-Afrik=ers wat net
so nasionaal soos <lie 250,000
H.X.P.-lcdo ts en net sulke
gocio Afrikaners soos die
H.N.P. - waarom moet daar in
die huitlige !crisis verdeeldheid he(•r·s terv:yl daar va11 alle
l<antc erl<en word dat die
be-stann van die Afril~:anervolk in
ge,·aar is?
DJ.:\liGRANTE Die Velclmaarskall< ,·an
Suid-Afril<a, of sal ons maar se van
die . ":mpire", het die deure
Yan Suid-A frika wyd oopgesit
yJt· immigranto en as die
huidi-ge Rehuidi-gering weer by die \'Ol·
gendc a!gemene verkiesing wen,
is dit meer as moontlik dat 3
tot 5 miljoen vreemdes by die eleksie
in
1953 alles wat lief en dierbaar is vir clioAfril<aner-dorn sal verniettg. Die tyd is
kort en daar is baie te doen om
die huidige Regering ult die
kussings te lig in 1918, daarom
wil ek 'n ernstige ))erocp doen
op dr. D. F. :!\falan. en dr. J. F.
J. van Rensburg o;m dadelil< 'n
end te maak aan dle onenigheld
oncer die :r-:-aslonaallvoclcndes in
ons land.,_ Ek \'crttrou dat hulk!
twec dit saJ doen terwille van
die duisende Afrikaners wat
smag na eenheid onder die Afrikanerdom.
onskatbare waarde. Soos cl{ al
tevore gese het, is prof. Du Plessis ...-ir ous 'o goclo gawe
van Gou waarvoor ons lnnig
dankbaar is. Ons opregte waar-dering ook aan dr. Piet Meyer
vir die wyse waarop hy reageer het toe hy versoek is om die nuwe ve!dtog vir die
aandele-fonds te loods - ons is oortuig
dat hy die paal sal haal; ons
versel<er hom dat hy orals in
Suid·Afrika met liefdc en
ag-ting ontvang sal word.
Dan my waardering teenoor
mnr. en mev. Gottfried Rhee
-der. .,My Annie", O<lendaals
-rus, hulle mooder en grootmoe -der, vir die bcsondere hartlilce
wyse waarop hullc my ontvang
het toe ek hulle besoek het en versoek het om die Ieiding te
ncem met die aandele-fonds;
daar was nie a.llccn geen
be-swaar nle maar die grootste be
-reiuwillighcid -- voorwaar 'n
voot·becld \·ir alle Brandwagtc
I'll \'eral vir die Vrystaat!
Mag ek oolt namens
intekc-nare op Die O.B. waardering
ui tsprcel< teenoor die Redaksie - 5 jaar van lwcrshou!
Ten slotte, nie allecn
waa-r-dcring nie maar diepe ontsag
en liefde teenoor ons kamerade agter die gP.slote deure . . . .
YEHSKUIWING VAN
KANT
ORE
Dit is no<lig dat die aandag
van intcl,enaars, adverte<.'rders,
lwnespondente en lcde van die O.B. daarop gevestig word dat
die personccl van Voorslag
F:dms., Bplc, uitgewers en
cie-nu.at·~ van Dio O.B., en die
pcr-sonecl van Perslwr, wlc so
lmn-tore albci op die scwendc
vcr-dicping van die Groote
J{erJc-gcbou, Kaapstad, was, reccds
na die nuwe Jmntoro to Stcllen-boseh verslmif het.
As gevolg van hicr<lie
vcr-hui~ing het die
Geblc{lshoof-l.:wartier \'an Gebled A van <lie
sesde na die sewende venlleping
van die Groote Kcr}(gebou
ver-skuif om die lmntore van ille
Org-anisasic-hooflcwartier on die
Gebied bymclca~lr tc )t\'o.
Die Rcdal{sie-kantore van
Die O.B. het egt<>~· nic verskuif
nio en is nog op die sowende
vcJ>tlicping vmt die Groote Kei·
lc-gebou gehuisvcR.
Aile lwrrcspondcnsio in ver
-band mrt intelcening op Die
O.B.. a<hcrtcnsit•s, aandelo in Perslror en andf'r pcrFsal{e moet
aan Posbufi 28, Stellenbosch, gerig word.
Aile berigtc en lwrrespon
-d(•nsic wat vir die redaksie
van Die O.B. bcdocl is, moet
nan <lie rcdal,teur, Groote
J{crkgebou 703, (Posbus
Hl1), Kaapstad, gerig word.
NATl
J
RELLE
IN
DIE
BOUBEDRYF
Die instrukteurs van dieSen-tralc Organisasie vir Tegnicse
Opleiding wat besig is met die
opleiding van 50 naturelle in
die boubedryf in Johannesburg
het hul werk gestaak omdat
hulle deur hulle vakbonde gelas
is om daa.rmee op te hou.
Die regering het
aangekon-dig dat indien die burgerlike
instrukteurs nie die naturelle
as bouval<manne wil oplei nie. die werl< deur manne van die
leer oorgeneem sal word. Die gcskil tussen die regering en die bouwerkers t.o.v. die op-leiding van naturelle in die bou
-bedryf. word hierdio week in
Johannesburg deur
verteen-woordigers van die vakbonde,
boubase en verteenwoordlgors
van die Departement van Ar-beid beslls.
Stuor u POSBESTELLINGS vir
o
K.I\1
\TO
ORBE:\·ODIGDHEDE
en
o
SKRYF
BEHOEFTES
na
SOLIHS
VAN
NIEKERK
Uroote Kcrkgebou, Parlemcntstraat, Ji:AP..PSTAD -- Foon 27017
PLUIMVEE
Ute Best~ F!.rma ono u l'I,OI.\1 \'.J•:l-:EU::llS en nndcr l'ttOUUL('l't: nan
tc stnur hJ:
C.
M.
ELOF
F EN Kl.E
.
(Edms.) Uplt
~!OUE)L-\Rli (Posbus ilf\5) :\o•\\ tun
MAJRKAGJENISKAIP
II.
VROEE
MORE-MARK
KAAPSTAD
G
Betallng geskled onmldde!l.ll!
weekliks, maandelllco <Jf
soos verlang
<l'
Beste heersende pryse
~
MlNNAAR
EN
VAN
SCHOOR
EJexmar: GUSTAV RET!E.F
Spcsiale Aanbo<l in
DAIVIESHANDSAKKE
Egte leer, met Jeer uitgevoer,teen presies die prys wat u.
wil betaal.
0
1\:0l\1 SERER N A
S
ffeyT!ilffJ
DIE biODEWI.::IoliEL
PAROW
TE KOOP A.o\.NGEBIED:
Goudmyn-Stoetery bled aan Op·
reggeteelde Irish Hunter en
Percheron Merries en Jong
Perdjles uit ingevoerde ouers
Ook Fries- en Jerseykoeie,
Ver-se en Bulletjies uit beste
bloect-lyne geteel. - A. S. Zeeman,
Goudmyn, Robertson. TI{5526
Ons Gee nog Steeds LEIDING
S.A
.
GHAFSTEEN-
EN
.
MONUJHENTWERKE
(EIENS.) BPIL Voortreldwrwcg - MAITLANDPRET
OR
IA
-
MARK
0Wo
$}
IP>o
P
.R.R.
Produsente, stuur u
Pro-duJ.:te, Eeiers, Botter en
Lewende Hawc ua ons.
(Ontvangs-agcnte van alle
slagvcc vit· die Vlels-kontrolcur)
Ons hot 'n gnransio van
£2,500 by die Regcl'ing.
WEBB
EN
PUET
OUIUS
Pretoria sc Oudste en Grootste :\Iarl<agentsltapBeskerm
u
Oe
Bring u oogarts se voorskrif
na ons. Laat gekwaJifiseerde
Voorskrif-Oogkundiges u be -ellen.
Wahl
,
Lawr~
nce
EN KIE.
BRILl\IAKERS
Adderlt>ystraat 120a, Kaapstad
Foon 22408
G. \
.
FICHARDT,
Bpk
.
(Lld A!rUUl.anu Bandelalo4U~
!\lAS.JINERlE, YSTERWARE.
PROOUKTEHA.::Io~ELAARS
Foon 700 Opgerlg 1848
BLOEMFONTEIN
~~rr~lf~~~Ik:~mtr~J:Ufi
(g;
~
l\IET
O.B.-WAPE~~'"''"'
...
""'~"®"'"''''
.
'.
;~~-i~'E.?)
~~r,·~~t1~' ~,tl~:
Vier vet·skillende kaartjies met die volgen<le ontwerp:
(1) O.B.-wapen in twee kleurc gcdrul{; (2) O.E.-wapen
-ontwerp deur 'n O.B. in die Sentrale Gevangcnis ontwerp;
(3) en (4) Diere skctsc in twee kJeuro met wapen bipne in en bypassende slagsprcul:e.
:\lET KOEVE.t\TE 4/G pCl' do~yn posvry.
Pro
!EccUesia~Boel<.handei
POSBUS 29 -- STELLEl\'130SCll
ONDERSTEU!V
OlVS
A.DVER
TEERDERS
~
I
'
"
BLADSY VIER
DIE O.B., \VOENSDAG, 11 DESEi\fBER 1946.
---~----
---KAAPSTAD, \\'OENSDAG, 11 DESE::\fBER 19-16.
Die
Struikelblok
Xadat mnr. !'\'. C. Ha\'(•nga en sy party hom \'OOtTerlcde week
in B!oemfontt:in onomwor.de op die selfde grondslag as die Ossewa-brandwag g.:stcl het ten opsigte ,-an samewerking. d.w.s. dat 'n
volksfront van sdfstandige groepc gcvorm moet word sondf"r uitsluiting by ,-oorbaat van enigeen, het die Ieier \'an die H.X.P.
in die pers 'n \'Crkla.t:~g gedoen waal'in hy te kenne gegee het
dat mnr. Havengn. uilnodigings om met die H.K.P. samcsprcldngs tc vocr, nic aanvaar het nic. Vir elkeen wat die politiel<e ont
-wikkelings in die jong!;tc tyd gevolg het, behoort dit duidelik te wces do.t die 1{\v<•ssic ''an samewet·king op een punt doodloop, en dil sal nic hr,J'p om vetwytc na hicrdie of daardie te slinger solank
daardic ccn groot stntil<elbol< nie uit die weg geruim word nie.
Daardic stntikclblolt is dat die H.K.P.-leiding nie bercid is om
met ander nasionale groepe as sodanig saam te werk nie, maar
net met claar<lie groepe se Iellp in die lloedanigheid as stenwec.
Dr. l\Ialan het dit glasheldcr gestel in sy toespraak voor die Tro.nsvaalse l<ongres waar hy, ,·olgens Die Trans,·aler, sy ,uit-nodiging" as volg saamge,·at het:
,Ons \'I'll. aan e'lu• na.,ionaalvoclende Afrilmner of hy
O.n. is, of l':uwe 0J'd<', of Afril;:ancrparty, of Sap - hulle Jn1n dit bly a ... hulle , .• il - om b~· die stem bus tc vt·a \'\'.\
T-TER PARTY Suid-.-\fril;:a a!' 'n witmansland \\il bchou EX
\'m
DAARDJE PARTY TE STE:.\I. D.it is <1iebondgenoot-skap wat Oil<; he1·eid is em aan te gaan."
Tc-.sclfdertyd het dr. ~raian dit net so helder gestel dat same
-werk'ng met die Ossewabrandwag onmoontlik is omdat daar \'Cr-sldl oor· die st:tats,·orm bestaan.
Daat· is dus twec cluidclike clemente in die H.K.P.-!eiding se
standpunt wat san1ewer·J<ing onmoontlil;: maak Die eerstc is dat
hulle onclrt· P'lmcwcrl<ing \'('l'~taan dat die ledc ,·an ander organi
-sa;.irs nf't. \'it· clic• H.N.P. mcwt stem - ,·erder nil;:s. Op h.ierdit' punt h<'vflt llif' ultnodiging nil<s mN·r· as die uitnod.iging van enigc politiel<f' p:ll'ty op <•nigc tyd in ons g-csld<'dcnis nie, aangcsi<'n aile J>:u·t:;- uitnodip,-ing~ ann 1\LLE Jdescrs hy alle verldesings rig om
\'il· hul l•nntlitlatc tc stl'm op gron<l van 'n pragtige verkiesi ngs-manifcs wat ondrr :tl die ldcser·s gcsir·kulec1· word.
HOU O.B. BUI'l'E
:>Jet in cen opsig hct dr. :\!alan effens afgewyk van hierdie
starre standpunt. en dit is toe hy te kenne gegee het dat hy bereid
is om met mr.r. Havenga oor samewerldng te gesels. Maar hier kom die tweed<' element in '.':at ~amewerking otm1oontlik maak, Ol!ld:lt dr. )fulan br \'oor·haat al ,·an mnr. lla.venga cis dat eli<' Ossrwab:-nn<lwl\g uitg-l'slttit mod wonL En daarmee is di<'
h<'-oogdl· ,..!ltn<'"Pl't'ldng al by voorbaat getorpedeer omdat mnr.
Han·n~a. se uitdmldil;:(' sland1Hint is dat geen organisasic b)'
,·oorbaat uitgesluit mag wees ni('.
Solank die H N'.P.-Ieiding clus \'Oihou om homself aileen af tc dwing op cl.e volk, en dam·die Afrikaners wat deur hom
weg-geskop is wil d\~ ing om \'ir sy nog sti'<'US v,vandige kandidate te
stem omdat hlll!l' dan anders ,-ir Smuts sou help. solank sal die
volk tevergcefs wag op samewerking. Die O.B. beslwu hierdie
soort ding- as nilts andcrs nie as politieke afpersing - jy moet
vir die man wat jou organisasie wil vernietig om·oorwaardclik gaan st.c-m an<lcrs no<'m hy jou 'n ondersteuner van Smuts. Ons lwtwyf<'l <lit !<tl•i·lc of hit•r·<lir soort afpersing vandag nog cnige uit\';er·ldn;; op 'n O.B.-lid ~Sal
he.
\Vannccr om; die vollt die dood \'OOr oe hou oor wat die ge
-\'Olge gaan \\ ccs \'an 'n verlore eleJ;:sie, I;: an die volk minstcns cis
dat al sy lciers toegi.!wir.gs moet maali om volkseenheid te be
-werl{stel!ig- di<' t'i~c lmn nie nl't ,·an een !'ant en die <!ffers ,·an
die anclt-r l•ant l<om nie. Dan is <lit nie same\Yerldng rue, maar Jmpitula<:ir.
In
Die
Openbaar
In sy rcaksic op mnr. Havenga se toespraak het dr. I\falan
'n stcll.ng-nN•!·g-el~ wat \ ir· die afgclope \'yf jaar deur die
Ossewa-brant.lwag- bep!eit is, maar tot 'n paar maande gelede nog dcur
die mor:1btul< van dr. Malan \'envctp is. Hy het na::tmlik \'erk!aar·
dat ,.snmewcrlting b(.'swaarlil< tlie beste bevorder word deur
ver-Jdarings vanaf die openbar·e verhoog en deur die stel en
bespre-king \':ln voorwaardcs in die openbaar. So word misverstancl en hanl,plel<l<t· nic dicl dO(• It l'Pfft•ndse nit die weg geruim nie."
Inclicn clr. Malan hierclie wyse advies gevolg het in
Julie-Augw;tus 19 Jl, toe hy nmaf die openbare verhoog soos 'n
don-dcrslag scs \Tae aan dr. Van P..cnsburg gestel het in verband met
sy Elsburg~e toespraal,, en daarna. gewcier het om die g:esl<il binne die Ecnheiclskomilec tc bespreek soos dcur dr. Van
Reus-burg versocl,, maar voortgegaan het om ultimatums en oproepc
in die opcnhaar rond te rig, sou ons Y011' waarskynlil< a! die
onaangcna'lmhe;d van 'n broederstryd gespaar gebly het. Toe
van o.n.-kant 'n paar maande gelede weereens aan die hand ge. <locn is dat die volksfront !;y finale beslag moet kry ,deur
onder-lir.6e ~·amesprddngs", het die mondstul< van die H.?.:.P. dit
ver-\':erp met dt·J woordc: .,Die samesprekings •.ind :·eeds in die
openbn:·c- p"rs plaas .:-n dit moet in die openbaar bly. Die
::>Jast.:>nale Party mag ct. wil niks \'ir sy eie !ede wegstee:k nic."
(Die Kruithor:ng. 21 Aug.)
9Russe
l\1aak
Seep
·
van
Jode= Vet
9Seep ''at g<•maal< is van die Yet \'an Jot.l.e "at gedun~nde d.ie
oorlog in inlt'rn<·ring~l•an•pe
omgcl<om hct, "onl deur· amp
-tcnat·e van UmTa in die
Unl'l'a-lutmpc in Dult-.Iand \'('rsl>I'ei, be rig die blat! JC\\ bh HE>mld.
Op di<' !:ocep is die etil<ct ,Sui-\\'l'r JoodsP Vet'' aangebring.
Kat.lat hierdic pral;:t,vk aan
<lie lig gt'lcom hct, lwt die
Jood-se Babbi Herzog by die hoof \'an Unl'l'a, La, Gual'(lia, p1·otes aangdt•Ja·n tn \'cr~od< dat die srep uitj:\'<'lt'\\ Pr moct wonl.
Aan die Jnde is m('!'g'edct'l dat. die SN'JI tlrur· llnt'l':l van die
Rus~c g-elwop i"'. 'n Gedeclte
van diP St'<'p \\'at in die hande
gc-lu·y lwn word, is tlt'ur die Jode ingrsamt:l en plcgtig by
)lmmt S<'••pus bl'g-rawc.
Twee Kampe Vir
lmmigrante
Dit• t·egcring gnan t \\'e(• grool
IWmJlP , it· die ontYangs ,·an immigmnte oprirr- Dit' Cl'n l•amp gaan in Kaapstad \\'l'f'S
<'n tliC' and;•J' in Durban. In
I\aapstall sal daar yoorsiening
,;r 2,000 immig-mnt<' gemaalc
word, terwyl die kamp in Dur-ban J ,000 mc•nsl' sal lmis\'C'S.
Di<' afrrt•.Jopc wr<'l< hd 'n gToot anntal immiA't'ant<· mPt die
Cal"-narvon Castlf' uit Engeland in
Kaapstad aangelwm.
.ll01KOT
INDIEHS'
VHA N.\TAL
" 'erl,g-ewcrs in ~atal is d(•ur die Gcsamcnt Iii< I' \\'ylcslmmitee ,·an Dnrl>:lll \'t•J'snt'lt om die ln
-cli:>r-. nwt die nog- o,u hulk !lou
-ding en <wrtrrdinl!' van dit• landswctte k boil<ot ~>n
voor-IH~ur tc ger n.an
n::!turl'lle-&r-beid<'t'S.
In 'n bt•sluit wut <l<'ur die
J;:o-mitt'l' gc•n<'t'nl i .... word die !lou-ding yan dir Tttdii'r<: gelaak as
ool' dil' teen<;! and "at hulle
gcbil'd hl't ll'C'II die l.'n!e se
,·oorstc•l om Suidwes by die
Unil' in lc lyf.
INTEHNAS~ONALE
VOO{;DY Vl!R S
.
,V.A
.
AAN3EVJEK~L
ni!• tJ'IISt('l']Wlllit('(• \'all (\i!'
\' l'renigdc \' oll•c ht't dir voor-f>tr.l \':UI lndi() dat
:"uid\\'Cs-:\fril<a. onder· intt'rna.,.lonalc voov,dy geplaa~ word, met 17
1<'Cn 15 F.tcmme aangenccm.
\'ir1· af;.;-p,·aanligdes het buite
st cmming gc•bly.
In die beshtit is ,·erklaar dat die inligting \'OOI' die Algcmene
Vergadering nie die inlywing van S.W.A. by die Unie reg\·er
-dig nic.
Die Algcmene Vcrgadering
het egtcr die laaste seggenskap en die mishtl<king van Indie om slegs 'n geringc meerder·heid te
Juy, dui daarop dat die besluit nie die ,·cr·eiste twee-derde rnecrdcrheicl in die Algemene Vergadering sal l<ry nie.
- (Sapa-Reuter.)
Dit is egtcr nie nou die tyd om t<' vcnvyt nie, en daarom vcrw<"ll,om ons hie>·die nuwe standpunt van dir H.N.P.-l ci-ding as 'n verdcre Jigpunt in die
sl<emering- van volsverdeeld
-hei<l, matl.l' dan l<an <lit oolc net 'n IiJ~punt wi'I'S ns daar·clie
sa-mcsprC'ldngs \\'Cr·ldil•heid word en ook trn opsig-tl' Ynn die OssP\\ abramh' a~ g<'ld. Om die
\'OlJ( net !11( •1\\)'C' te J'()(•p 001' die n·an~stul< \':111 "t~m<'werldng
soude-r clit llp tl' \'olg met die alternathm·c• <land, is bcslis
mindt•r \'rugbaar as \'OOl'!<telle in dlf' op<'nbaar.
Waardering
(Deur )I.E.U.),Sondcr Gewere·•, deur Stepha-nus Johannes de Jongh. Uit-gewcrs: Publicitc
Handels-reklamediens Bplc, Johan-burg.
Dit is hier geen resensie van
genoemde bock nie. Resensecr
is maar 'n onaangename taal<; buitendien moet 'n resensent op
hoogte wees omtrcnt die l<uns-reels waara.".n hy die skrywer
se werk meet en beoordeel, en
dit is reels wat el< maar nie kan baasraak nie. \Vat ck in die rigting gedoen het, hct maar op gevoel en nie op
!<en-nis gegaan nie; ander moet my altyd bystaan met die
kuns-recls. en wat el< sonder die
by-stand sou doen, >:vect ek nie.
Daarom se ck, dit is tog s~en
ru-;r;:sie nie; dit i~ 'n uiting
\'~,l dank en wanrc.Icring aan die skrywer n!.!l .,Sontlt'r Gf"-"·ere•'.
En die boel< is vir n~y oo~
nic soveel 'n boel• nie a'3 'n
daat.I.; n hamerslag \·an 'n daad: dit dryf iets \'ir ons in, diep en onbeweeglik \'as, wat
nooit weer kan los raak ni~; en dit is 'n slag wat allecn S. J. de Jongh kon slaan. AI het hy niks anders vir sy vo!k gedoen
nie, hiermee aileen kon hy tc-\Tede wces. Dit is 'n daad; 'n openbaringsdaad.
OOK 0:'-<S
Soos nnder volkr sc .Ii cfhob-bers gl'durende die afgclopo ses
jaar moes ondet·vincl dat hullc liefde en trou tcenoor hnlle eie
volk 2s strafbare misclaad
be-sli:ou en b('handel sou word -so ool' nns. Soos dil' li<"fhcb-hcJ·s ondergronds ten bate \'an hnlle Vf,ll• moes gaan werlc het - so ool< ons. En soos by die ander \'oll'e lwm ons ook nou voor die dag met \\'at dnar
on-drrgror.ds I>laac;g<"Yint.l het en
\':ys met trots daarna.
So wys die !'\ore vandag; so die Hol!anders: wie Roland
Holst se ,-oorlesings hier by ons
bygewoon het, hct sterk onder die indruk hietTan gekom. N'et
die ondel'(lrukker by die ::>Jore en die Hollanders was nic
die-selfde as by ons nie.
In hierdie bock het ons clan,
al is dit nog maar ten dele, 'n
openbaring van wat by ons on-dergronds gebeur Ilet. Nou weet ons. Nou Jean ons wat
bo-gronds probeer help het, oolc
hegryp. Ek het self in claardie jare aan S. J. de .Jongh ge\'l'a,
,Ag - moet ons ook dan g-e-weldpleeg?" - Nou het elc die
antwoord op my vraag; hy I<On
Kajaose.,put:
dit destyds nie \'Olledig gee nie; dit begryp ek ook nou.
AA..."'HOu
'n \'erhaal ,·an nog 'n rondt<';
dit is die ondertitel \'an die bock: 'n besl<r)\\ing wat die
gedagtes \'er voet· in die ,·er-lede, en \'er in die toel;:oms.
Die ''an ons wat a! diep in die jare is kan ,·er genoeg in die
verlede lcyk om 'n redelike
sl,atting van die toekoms te
l<an maal<, en ons weet goed dat dit maar ,nog 'n rondte"
is wat argchandel is, en
seker-lik nie die laaste rondte nie
-seker nog- lank nie; Ierland, so
word gese, hct seshonderd jaar
gckwcek aan sy ondcrgrondse strydet·s. Maar elke rondte br·ing- ons ver·der.
Die rebellie ,-an 191-! \Yas
so 'n rondte: en watter yer-sterldng het daaruit nie ont-staan nie ~ AI wat in daardic tyd mooi in onsc geskiedenis
was, aJ wat heldhaftig, ro-mantics, oon·l'rtclbaar . aan
di!' nagc>slagte \\:as - dit staan op die rebclle se naam. Hul!e was die redders van
ons ecr.
En nou weer· so; nou weer so!
':N DAAD
Sondrr· GPwcre is dus in die cerstc plek 'n daad. 'n l\Iens
kan dit ool< by elke b-ladsy
\'OCl; dit was nie geslo·yf om in die eerste plek 'n bock te maak
nie man.r terwille van die
be-l<endstelling van wat gcdaa n
was om hierdit' keer weer onse
eer te red. Dit is wat ook in die kragtige voorwoord v
erdui-delik word. l\faar as iemand mcnsr wil wecrgec, en die dade
wat <lie docners vertolk; en hy \'ergcet homsc!f en gaan heel-temal in t.liP \\'eergawe op, dan l<an dit haao; nie anders nie a5 dat hy boeiend skry!: want op
slot van !'a!•c is dit die v:aar
-heid omtrent mense wat ons
wil wcet. Die bock het also 'n
boeiencle en aang-rypcnde \'CI'
-hnal geword: aanmelma:· gesit soos dit is uit klein verhaaltjies loop dit tog as 'n geheel met
'n ~entrale doelpunt. Van ge-beurtenis tot g-ebcurtcnis,
een-voudig en raak \'crtel. word die Ieser meege,·oer tot die span
-ning uitloop in die laaste b
e-\'l'edigende al<sie. En hoewel
die skr:or·wer in sy voorwoord se:
,Die l'arnkters is 11ic duidelik of oortuig-end gcbecld nie; . . . .
tipes wou eJ;: sldlder eerder as pet'!<One'' het hy tog ten minstc \.'il' Ht'ndril< le\\'end en
om·crgeellil< gemaalt.
Dingaansfees
en
1\llonument ... onthuliing
1-t-
DESE:UBER
:
( 1) V cn·ersings G-um· n.m.
(2) Openingswoord - Voorsitter, mnr. D. Terblanchc
7 -uur.
(3) Verver·sings (allc bydraes is well< orr-).
J
5
DESEl\iBEH:
(4) Godsdiens: 10 (5) Codsdiens 3
11.30 v.m. - Errw. Grobler.
4-uur· n.m. - Ecrw. Grobler.
16 OESEMDEH:
(6) Die Geskicdenis van die Moorcle - 8.45-10.15 ,·.m. l'vfnr. J. du Prcez.
(7) Geskiedkundige Aanvulling d<'ur Ooggetuies: .,\Vat cl<
Gesicn het" - 10.15 10.30 v.m.
(8) Onthullingsrcde - Dr. S. P. v. d. Walt 10.30-11.,:5.
(9) Ontlmlling - l\Im·. A. Els of bloed,·en•:anl. (10) Gesltiedkundigc \'OOrdragte en aan\'ullings deur
oog-gctuies - 12 -1 uur.
(11) Pouse vir elcs 1- 2 uur.
( 1~) Geskiedkur.d'ge tocspraalc -- ~Inr. J.
v
v. d. Be:-g.2-2.45 n m.
(13) Verslag en ,·erkiesing van ltomit~e 3 3.:.>0 n m.
(H) Slotdiens - Eerw. Grobler, ·1--5 uur.
Satcrda,;o,.:f her, lll t tHe G Prdor!a n~rg. ning \Vas tnnt \\'Cl dit:m'<lm;n as gclwiipt l'<' raad, ,,.:\ 'U'Oll•
siere, het die ~
gewoon. Die
tlceltc \'lUI dit
])ywoon, tu"
vooraf sy vc1
Gebicdslcier g
ongcluklcig- ni
lwn \\'eC's nie.
Die K.G. he
eensettitw g-e;
ge politil:l'.: ~
sluitc \'r\11 tli;:
band dr~:~rmc;; uiteengt>~it. Deur die G der oUisic•rt> raadsitting I punte \'Crduh en organi:<ash
ste Grootrand
Ook is aar
sluite \':111 die
mitee ,-an eli
raad voorgcli·
rnad hesluit
P. clc \\'. \Vii•
verteenwoordi
raad met hot
as sy selwnl\1 IIOC By hierdie neral0 n.~utc om ontslng-:l! Gebicd \'OOJ'): biedslcit>r, h) ring ultgl'\5 dienstc in di<' ons Ec'\ cg:·n die simpnti•' beluig Yir clic
haar g-esin !
afbrand ,·an maandc gC'IeC
gespn•ek <lat
dienste in e(
sal Jum beh
Genic. Rautt>t gean twoonl t' ui tge!<pr•·C'!< l n· nm diC' bledsruad hl'' om haar tc raad wnt sy hct. Die GclJ
dat die Hoot
tussen eli n'l<
!<wartier mt
daar wce1· '1
Gebicd
nang-tegelyJ( 'n h<
docn op ntL
ning \'an dil'
STAAT~
