Die O.B. Jaargang 4, no.1

(1)

Geregistreer dan die H.P.K. as 'n Nuusb~d.

V

IE:H

DE JAAR

G

ANG.

\YOE~SDAG.

22 NQ\

i

.

1

9

11. No

.

1. !Pers

_R

_®

_gerirro

_g

_s

Magte

wat Agter Skerms Werk V.laarvan

Ge"None

Man

Niks Vermoed

In s~· bd(•k H<•iu Kmu]tf h<·l llitlpr· <.lie 11111;; ra11 tlie lll'l'~ lielwn<lel P~l (l,a. aang~loon hoP tlit> per,; iu 'u paar tint• "e lril 'JI :-lvrJ, 1\'i(•r 1:111

!lu' tone~·! _a I l,,q, tltJOtlH•ri rn in diesel ide t~ tl otli.lelwiHit• ₁wt•,nu<· -11 a1 uo~ ll~1o1t 1cb 8_l·Jlreslt·er hcl, ua ' tJre kan lvJH'l' a,. die eni:.:~t1• rcdd<·r,.

1:111 Ill<' 1olk. lhe per,. mnak en hr"<•cl• cukr 111a11. J)('ur d)!' 1'1~11 ~t· tlllt·H

"II late te Yr:r"'l):.: I'll die antler "c Vllt~dc rnet :.:root :.:PI.lank nit f··

hawin, ltcin•lottl hulk <~ic OliPIIIIItr(• mcuin:.: lru natlclc ·ol 11•11 f;'ll""l~·

'an 11 ic lmllc 11 il.

Ook nnclcr 51\rywers, selfs Hrittc, hel crl«•n dat die mag van die llCr~< ~o

groot is dat dit rc:.:erings 11Jaak c.f

Yernicti:.:. ,,'n Eerstc ;\Ii:lister won~ ~emaali or ontslaan deur die eienaar

van 'n grocp koerante, 011 11ie deur die stemmo Y:ln die volk or elti;;;e andor· openliko ,::;esag nio", ltet ll. Bclloc verldaar in sy bo<>k ,'l'he 1~1·ee Press''.

Hy bcwcer dat die kra.; van n Jwerant op;;esluit lti in sy ,·ennoe om die

J>u-bliol' te mislci deur selicre feitc '' c~ to stock en andere ie openbaar. J!if'r

-die lll<\g van hom is 'n vorskrikJ\in;:\' vir die politilws w;\t slegs in n:utm

eni!!;C gesag besit. !lit• l;oerant IJcht•t·r

tlu:-; dio I>CrOe]lSJlfllililnl$ omdat h) lty

ma::lt• is Olll hom aau alpl•r ·in:.: {(' 1!11·

derll pr•p H•ral met h<•trclil~in:: lot :-1

prh at<· ll·wc. - ·

11\ hicrdie ~·erband !ian ons die

voorhceld noem in Suid-Afrika y;m 'n politil<us wal. slerk simpatie met fllc Osscwallrandwal! llf't, maar hy hou dtl

gcheim omdat hy bewus is dat a~ ll;: hom opE'nlik aan diE' Ossewabranclwa~ sc l\:tllL skaar. die partyJ>en; ''at hom Yandag hoog aanslaan, onmiddcllik selwrc rene sal opcnbaar wat hom in 'n ongunstige Jig ::;ou stcl. Deur die mag- van aJpersing won! by d11s

;:e-dwiJl~ om in die openhaar teen die

Yolksbeweging te \C:..:. AYHlh.U.XSE J'lm~

.\s ons na die pen; in ons land l(yJc

\l·ord bevind dat sckero kocranla dour

'n 1\lcin groepie persone bebeer word.

ln dio ~oval van die Afrikaanse koc

-rantc is dit veral die polilici wat die

behl'cr uitoafen. lerwyl rlie En~clse

pen; hoofsaak.lil\ dour die ,!;eldma;!;

Yan die \Vi~watersrand beheer wo1cl. Die ri<•r Xasionalc l:o£'ranie ,;tnan ai mnl h.r. OlHicr tli(• !LN' . .J'.-lci<'r' "I' 1li·

n•ldeurskap, 1JY,;"t'lot;tan !lent diP lu

i-teu;;u{(' 1art ~Y part) in tlic ll'r·: ldl-lt>nd<' l'novin~ic,;. ~lc~s die

IUlndcr-heicl v:m die dire.J;sieledc is persona wat nie in clio politick bckend is nic. Vir die ~owono man klink dft baie in -<lrul\wcl:kcncl as hierclic vier koeranl~

gelyktydig dwarsdeur die land di cscH-de :standpunt inuecm ten opsi~te ntn die een of andel ~aak. Yernonit'(•l

hnlh• 'n din!!, kom dit 1ir tlic L:f'llul!C

n1an \H()r oi tlil 1(1:: maar die

:-tanci-JlUnl ' ;m tJic l1elt: land rn(•ct wcl'><, t·n

1\'\J'['() hy :':OllOClldl' Wt'lo;g'CYOf•J'. 1);1{ Jd(•rtlir lwcrantr op in:;truksie~ 11111

dio IHlli!irko dirt'ldt'urc optr'c£', 1:- h)

~ali~ onlw,.,: 'an . . \s hy fyn opiN.

sa 1 hy c~ter dil• wels merk hoc 'n

voort,·arende redakleur 1\0rt nadat hy

•n sekere sta,udpunt inp;cncem heL ='Y

woo1·dc weer op 'n oulike lllanier ln

-sluk on dan net. die teeuoorgcstrltlc

verkondi~.

So by 1·oorbeeld moos die redaktcur

\'an Die Ooslerlig onlang:s ·n hoolar· tikcl skryf wa~rin h~· homseH ret>u-dieer. Hy het. naamlik in ·u sckcrc

tydsJn·if 'n standpnl \ crlwndig wn.t

op dnar<lie oomblik nie me~ die J)art y-bclcid goklop hcl nic. 1\on da:Hna h<'l bY !;\' woorde teru~:!:etrek in 'n

hool-a~tikel in s~· kocranl en heL hy

aller-handc v(•rcluidclikitlJ;!, tlaan·oor gr•

g-ee.

BO.IKOT

Tydcns die breuk tusscn di.e

Os!le-"·abrnndwa~ en die ll.l'\.T'.-Je;d!n~ hot ons 'n trrffende voorbcrld vnn hierd:c

persbchccr ~chad. :Elensklrt ps llet a 1

die Nasionale koerantl' din

Osse\\·a-brandwa~ YOl'\\'er·p en hm;lnite p;epu blisee1· \'an lede wat brd:mk. \l'aar

dnm· komrunn1lo·,.: wa~ \Ia{ IH·sluift•

teen sl.c•uring grHN'lii hd, i, tli{ 11.;1. g-epultlbt•l'l' uir', soda! di!' 10lk die iu-tlrhk lllO('S l;ry da( a!mal tlic ll:trt) · )lOlitick\' lcidilt!:'

,·o

J

:..:

.

lleri:.:tc•

en

:11l· rrrtensi1•s 4ltnl rcul ol :<· 0."<'" :\ !)r;rntl·

wa::

'

"I

l~t•H')!'C k1111 h'•H·r ran rlic

{('('IIIIC('I j, ~or;;nllcli:: nil olic Jlt'rl- ::1··

weer. t•n tot Ta1_{Hla 0 IO\'}b dil' li<.lcr~lll·

to

'filii (Jnrl) 1\'CC l.iel<•l Ora Cllig'l• ad·

vcr!('n~<k 111' atlilr('l i11 •'i1 gm1~ 1:111 die 0:;~('.\l'uiH-:lnthra~ l<' 1ntldi

·

· ·•

• r.

Die J.;nzE'I!<" per., '' N>' is in d:c

llande \'an die goudnt~ nma~n:ne. \\at

hulle \'el'kOndi~ Of \'CI'S\1 \':!:, Ya! S:li!IU

met die bclnnge ,·au die· ~Pidma~ . .\!' ,·oorbel'ld kan genccnt word Tile Star. Om nnn tc toon hoc ''l'•·wikiWl<l bier -die koerant is in clio ;:;oud- en

gcld-belan.r::-e. noem ens 'n p;1;1r Yan ~Y

<li-rekleurc en hul bctr·rl;,kint<e met die geldw(:reld.

r.

.

H. llrath· is YOn··~ittor ,·an di"

\·an Ryn Dec1i, \nt watct·~rand (',. ;\I.

Coy., Po(giPtersrnst rlntinum )lines. nus ten bur~ Pia tinum \linC'R. J oh :u~-uesbur,r:- Consolidated fnvestmcnt

Company. hy is onrlC'>Toorsiurr

van eli(' Handfontein I•:st:ttcs Goi I

;\line e1t (:on. Gold .\linin!, ArC'a~

(;\fodderronte;n) Lt<l.: \'(•l'd<'!' is h~

dirckteur 1·an die .A11.:.:IQ .\1Jlh:1 Cement

Coy., CallC I•ixplosives Ltd., S.A. Ca

r-bide BY·Ill'Oducts Ltll., l1a1Hl Carbid<'

Coy .. Cnion Lime Coy , C:onsolidalC'd ;\£urchison Gold Field DcY"lopmcnt ( ·oy.. .'\ata I Cambrian ( 'ollcriC's.

Con-solidated Colleries. en no~ ·n paar

and cr.

R L. lnue~ is YOOl'l1ltlct· van Natal Cambrian Colleries. N('\\ Snrin".s Colleries S .• \. CarhidC' Hy-l)toduct:; Ltd .. Phol'nix Colleries: hY i:; dir

ek-tem· ,·an \'an Ryn Deep, llandfontc;n Eswtcs. \\'itwatersrand G. )1. Cor ..

J\'ew SiaLC Areas, J~rrrei1·a gstme Ltd., \Swaziland orporat ion, P olgil'-(ersrusl Platinum Mine~. n.ustenlJurg

Platinum l\1 incs. A frira n Cables Ltd. .,, .. ll . . \. L:nrrcnc(' is dircktcur ,·an

Cen,ral )lining Corporn1 ion. :\[odder

.B, Rose Deep. l\'oursc )fir.cs. C'iiy

Deep. Crown ;\lines. Du rhan Rood

c-poort .Deep, J<'crrcira. IGs(nies Ltd.,

Geldenhuyl'l Deep, C:lynn!-1 Lydenbur:.:.

Pretoria Cement. Coy., ('cnfr·al :'lfinin~ & Finance Corporalilln. :=! .. \. Lanrl &

Exploration Coy .. T,·l. G. )f. Estate COY.

\L

)l. frames is ,•oorsilter ,·an Humc Pipe Coy., l\'Orthern Lime Coy., Witbanl' Collcry, HoJronlcin 0. •\l. Coy.; en hr is direl\leur van 1\ourse Mines. C'rown ;\fines, C:eldenhuis Deep, ;\!odder East. Ro~e Peep. \Yost

··----·

- -

- ·

-

- -- - -

- -

-O

mv

aJtte

ff!ld

e

A

fl'fb

e

i

ds

org

arnffs

;;;~ff

~

A

ff

W

a

pen

r

~

en

K(f)Jputalis

en

G(ornmunis

'n Belangwckl;cndc Al·bcids• el·g;ade -ring is Oll 11 •"0''· de111' tlr. P. J.

,\Ioyer, waarrH'mende A rhcidslric1· van cl!e O.B.,

L•·

1\liplwm>ies. Prcloria,

toc-:.;cspreck.

11ierdie \l'l').(ad('ring bet .!;<'slaan in die teken v:1n die sleeds :..:roriOIHie be

-lan~stollin:,.!; in die ar·hc'dslacr Yan dir 0.13. lliorl'an getui;; die frit dal 'n ,;;rool aantnl nic-0.13.-IPdc ook die

snmctt·ckkinJ.: bygewoou hcl. IJy hie r-dic gelccnlhcid heL mnr. Ben clu

l'l·~s;;i:<. 'n ~ldltlcr Yan bcrocp en Ar-heidsw:l:!tcr· \'ill\ Gehied .. F". ns Yoor-!<illet· op;:elrce. Hy het. aan!!;ckoodig dat bierdiC' 'l'r;.::ade,·ing ;;Jc;;s die voorlopcr is \'an gcrcclde arbcid

!'-sametrcld<in.;.\S i11 Pr·eloria.

Dr. )leyCl' hot 'n tlitcen:-;eltin:; ge

-nand Con,;ul!dated, Central ;\finin'!; ('OI'JlOratioo ,Fcncira .C:state Ltd .. );a

-tal Portland Cement Coy., Pretoria Portland f'cmcn t Coy.

.Johu ]lartln is voorsillcr vau nnnd

)lines Ltd. en C'rown :\lines Ltd .. hy

i~ direk.leur van City Deep. Geltlen-ln:is Deep. t'\ew ~[odder Gold )lining

Coy., E.H.P.:-1., Central ;\lining

Cor-poration. Transvaal Consolidat<;d

Land & Explotation Coy. ,

Dit is vunsell'sprckend dal hierdie

manne. indien ht1lle muar net llOrmf1al mcnslii, is. niC' ~al toelaat clat. die pers

\l:tt hullc hl'h~>cr iets ~al :-kryf wat

die be!ang-e nadelil?:" kan 1 rt'l' ':Ill die ondcrnemiu~s wat. hull!' hchcer nie. llil'nlie )lcr" ,;nl ('nig·c IH''H':..:in~ uit

die roll• 11af ~h·rci rlln di(· l(llpitnlis· 1110 to ''<'rllil·lis, m('t an,. rna~ )J('re~.

nf•l ~~~o~ rliP p<·r;. o:Hl(•r IJI'llr'rr 1 a 11 tHP Jlltrlnwliti<'l• t•ni~e h<'l•·<·~in!: ~a! 1,, •.

'l'~ -wal 1lic ltdl, wit q;:t-ni:..:.

;ce van die tyd van die All'ikancr -wol'l\l'r in <lie \ erlede en die li~ var,tl J;HH \al

ov

diC' optrccle van 'n p;uo~·

uilHiaancle t\ l'rikaanse wcrkcrslrelde

i'OOs .Johannes l.ahuschagne. C'nrl Stassen en Piet l·~rasm us. !I •

h

cl

1 1• :·. l.laar da( di<• ,fr)d l<'<'il di~; J,;qtilali~

t'll J,onmrnni' allt•('n lll•nr mitldl'l ' an

·~~ t;nnattC'ndP hPclryis-politilol.c ,t[· )H•itblll'!!':llli:':a~i!· 1\IIHriH tltC ('t'llliCi(ls· r•ptr·Nic ran wcr-ller~ in llie Yrr,;l.illf'n· tl1• l•<'dr) IH' h<•ln·rk,.tPili:.; l!'nnl, met 'lt·l~lolr tot o~ot'llinnin:..: :tt'lrwr· l,an

'1onl. .,Die tol'koms van die

Afrika-ncrdom is \auda~ in die handc \'an

die AtrikanerwcrkCJ's. lrt lJul hande is

ons volk se toekom::; .-eilig;'', 1\cl- hy

on<lCl' toejuigin;.:: ,·orklaar.

Kommuuisme 1\an nie ben~g- wor•l dNir YOortdurend net scntimemele tocsprake oor die :..:c,·aar daarvan voor c;l'hore \l'aL nooit kommuniste sal

word. af te stc<-k nic. Die enigl'!C me -to<lC' is om jou standpunt en 1\rat-:" tern die kooununistl' hinnc die arbcld

s-wC\relcl self te meet. Oil doE'n tlio A r-hciclslaer van clio 0.13., hct dr. "eyer onder !:;root by,•alsbetuit::in~ ,·crkln:-..r.

(I< orr.)

,\ss~.-l'eldkl. fl. Swarl van kom

-mando F1b::! (l'ielcrsbur~) hct sy maanciE>lilce jul\sl(cifunksio ;.::c•hou, \\aa1· 1. mrns<' trf'nwoordi:. was ~'ll

die mooi bcdra~:.:ic ,·an £5 is 'h die

Noodhulpfonds ingcsamcl. - (Jn:!c -stum·).

Hmtunrh r•rwc..rJi.lm::

0 ;:-,1n"k 'n stoepku"'lns vau •ulker~nk mel \WJ1 J;C~top. Boor onl met 'n koortl van

oorsl<lct~woJ.

VE:HL

A

N(;

U

~-\. 0 HL1 \\'E,\'IlE C:ESO~I>!I ElI) en

e>

HECKE!\HA(~/ sc modcrnc mcwdes 1·nn LICGli.Ai\l S-OP\TOEDil\G sal 'n llUI\'C ruan van u maak. Siuyf a an:

Joha

n

Hd't'l'

en meld u

r

,j;rgaamJ jk(• Swakhcdc of \'HI hicrdie koepon in:

.]OHAI\' HE

FE

H.

Po~bn~

8H09

-

.Joltann

es

hurg

~tuur m~ :l'~Cblict • ..,oHdcr \'C1'J)Ii~fhl,;, \Ollc hrsondcrhcd(' .,m(l·cut u J\ur ... n .... NaanJ .... •.•... . . .•.•...• · ....•

(2)

T

WEE

NS is dw

a

r

sde

ur

di~

U

nie

, so

wel

as

bu

ite sy

grens

e

, b

e

k

e

n

d v

i

r goe

i

e

d

r

ukw

e

rk t

ee

n k

o

n

k

u

rr

e-r~nde

p

r

y

s

e

.

rn

EST

E

is

o

m ons

l

e

raad

-~

plee

g

in

v

c

r

b

and m

e

t

u

. K

benodig

h

e

de

.

P

r

ys

n

o

t

e

-E

[\'

ri

n

o-

s word gratis

· v

e

r

· ~

.

k

!

1 sk

;r

.

En

i

ge s

o

ort d

ru

k·

LW

we

r

k

van vis

i

t

ekaa

rt

e

tot ge

l

e

rde Dis

s

e

r

t

asi

es

wor

d

o

nde

rn

ce

m.

!H!

ou K

o

er

s

N

a

fP>

rr©

lE.{Cd~sfim

..

[)r\11\~d~erry

( Edms.) Bpk.

Orut\1:\aro, ungs~::Jero e11 Boelll.llndel"1l

Die L

aan

,

S

t

ellcnbosc

h

.

BO

LA

N

D HO

'l"

i'

ELST

OOn

IIOOFS'l'H.\A'r ;::

P

AA

H

L

AlANDAG

EXCE

L

SIOR

WYNE

v

e

rower

3 s

ilwct·

h

cl

.:er

s e

n

v

erskei

c

ecrste pry

se

op

!Pa

a

rl W

yu·

tcnt

oonsteH

ing

1 9<1·3

.

Beste! direk van Produseerder

.JO

H

N

SC

H

OEMAN

,

,.EXCELSIOR" VLAKTEPLAATS-ST AS IE, K.P. Pu Por llottel Gcllln.: Spesiaal _'. 2/3 10/ -Rooi Jeripiko .. 1/9 8 /-Wit ] eripiko

.

1/9 8/ -Malmsey

_.

'

.

' 1/9 8/ -Soet Muskadel - rooi 1/8 7/6

Soet Muskadel wit 1/8 7/6

Soet Port 1/8 7/6 Port 1/6 7/ -Pontak

..

1/6 7/ -Worcester Hock 1/6

7 /

-Spesiale Sjerrie 1/6 7 /-Sjerrie ..

.

'

1 /

S

6/6 Moskonfyt ..

..

1/6 6/6 Voeg by 5/- vir Kissie en Bottels en 20/- vir Vaatjie, wat vergoed sal word by terugsending spoorvrag be-taald.

L.W. - Wyn word aileen in Kis -sies van 12 groot bottels of Vaatjies van 5 gel!. en meer verkoop.

TeTme: K.M.B. plus treingeld na sylyne of K.B.A. plus trcinkommissie v.o.s. Vlakteplaats-stasie.

LET \VEL. - I\lo!jf(ontyt word a.Uoou

voor-mn Lo l<ts•loo ''on l:t boltd!l of ln 4-Kel. ~rbn's, •~aarop diO dcp. 6/- eo 10/- reo -pei<Ue•vt.'llk ID.

G££

T

O

G

WEHK!

Ontsl

ane

Gei'nterncerde~

Souder

HccnkonH'

Honderde Afrikaners is die af~clop.J vier jaa.· sender aanklag cn S()l\cle•·

verhoor in die interoeringsknmp ~~· stop - sommige ,·ir jnre la1:k en a

n-dere slegs vir enkele weke of maandt:.. rn albci ge,·alle e~;1:er is so 'u llllln \il'

!!'oed ,.1111 sr betrekldul! bero<li. Jh· i~ ·n n-crlilose w.anncer lty tlie dag ·nit

olie !;amp kom. Solank hy d:wr p;esil het. is daar darcm nog 'n karige to c-laa.e: aan sy gesiu beLaaL u1aar die

oornblik as hv uit die kamp kom,

moet hy self ·die vers01·gin;::' \'an sy

huisgesin waarneem- sondcr ''er

-dienslc en dilnvels nog ,;onder 'n

slaalllllck. Asof hy hom nog nie ge -noeg verluslig het in die willel<eurig-e onderdrul\king van ·n lnndsburger

nie, belet die regering d!ltwcls die

broo<!winuer uit die kamp om nyelil\

rond te gaan en werk tc sock. )laa n-delank moet hy 011 ·n rrecuHle tlnrp oi 11laas gaan l)ly wat hy ni~> uta~

rerlaat uie. Beralwc hierdic hinder

-nisse wat hom doelbewus in die wc~ gelc word ,het die geinterncerdc no.-:

bierdie groot su·uil\elblok in ~Y pari dat hy gebrandmerk staan as '11 staats,·yand en dus deur aile oorlo;:>1

-gesindcs en - helaas! - soms no" deur panypolitiek-verwrone:c .\Crika -ners as 'n pes geweer word.

Oic O~~cwaiJrand wa!r I; au llit•11lit• maunc uie iu ilie ~teek l:lat u:c. llic mam•c wat Yir lml uortui~in!! ::t•iy hct, ma~ nie tleur t1i? :-o1·::r \all 'u

werl;lu~? geteister word nie. Hit is 1lanrom tlic plig Hill c}t;e

O.B.

om tr help so•lat hienlic lllnnnt• tlntlelik ran wed\ Toorsicn l;aa word n~ lmllc tlie da!r 1dl die knmp lwm. Laa1 nlmal

w

:

l

t

.

lmn, tlntlelil; ann tlie Sel;l'd:H·.s Ynn ilic Noodhnlt>fon<ls, TIOShns :-;.'li(;, .Johnnncshnrg, sli:r~·wc.

,.Ek ~al. my met1e-Afril;anf•r llolJI en ·l>esJ;erm, ltom 11ooit in die st,ryd w r-Jant oi ann die necmtlcliug I'll \'fa'Illl niflowr··r nie.''

IP

L

U

JJ

MVEIE

Ole Be.ote il'tnn1> oro " l'LUI.:\tVII!:I!, IUEBIO "" QDdet l'BODURTE ~ t<>

otuur to;

C. M. ELOFF EN KIE. (Edmo., 8epezk

.UOSE:U.uul (l'oobtm 7180) NE\VTO!'I

W. V t

I

G

T

(

Eien

s

.

)

Bp

k

.

E~brill:anw 7an

Ke!der-

en

.Bespr~iinga-ma.s

j

ine

rie

.

Bus 10,

HUGENOO

'

f, K.!

·

ONOERSYEUN 11 I I

.Poskan

toor IHlaarka}

>

pcrs

Kcrl<ntrant 113 - - • - - - l'HETOilU.

vtr DAMES eo !>dANS

E!eunnr: Jlo"EEF iff£NDBm V.9u'l I)EU WAJ.T

LUCERN e

n AARTAP!PELS

STtJUR U IPBOlDURTE AAN

U

NK

E

PRODUKTJE

AGlE.L~TSKAP ~angerstr. 34 - BlOEMIFONTEIN

Elenanro: A. SPIES en :\1001-~lAN.

!Brosjures

w

a

~

0 Bo

-

lRiginllig

V

~

d©lk

.

AAl\lBOJO AAN

K

OMMANJOO'S

Op bcste

llings

v

an

1

0 o

f mee

r

Yan

di

e

,·

o

lg

e

n

de

u

i

tgawcs

w

al

di

e

O

.

B

.-

rigting

· ve

r

to

l

k, w

o

1

· d aan

ko

m

mando's '

n k

o

rting van

1 5 pe

r

sent

toeg

e

st

aan

.

Di

e

St

r

y

d

v

an

d

i

e Af

r

i

kan

e

rwe

r

k

e

r

(

Dr

.

P

.

J

.

)Ieye

r

} .

.

'2.

/

6 e

lk

Die O

plossi

n

g

v

an

d

i

e

N

a

t

u

r

e

ll

ev

r

aa

g

st

uk in Su

i

d

-

Afri

ka

('

Dr

s

.

V

a

n

Eden, Coe

r

ts

e

n

L

a

n

g

u

age) .

.

D

ie

V

oo

r

aa

n

d v

an o

n

s V

ryw

o

rcling (

Dr

.

P

.

J.~t'Ieye'i:.]

.

. . .

Demoln'a

sie of

V

o

l

k

st

a

t '? (

Dr

.

P

.

J

.

M

e

ye

r

}

. . .

.

Ar

be

icl

s

o

r

,

cl

e

nin

g b

inn

e

di

e

Vo

l

k

s

be

w

e

gi

n

g

en

V

o

l

k

s

t

aa

t

l

/

6 "

1/

-!>

d

.

JJ

,.

(Dr

.

P

.

J

.

l'

d

eye

r

)

. .

.

. .

.

. . .

.

. .

.

. .

.

9cl

.

,

B

cs

l

el

va

n

A

mp

te

l

il<e

V

e

rspre

icl

er

s

:

11tJH

L

ICI'l

'

E HAN

D

ELS

R

EK

L

AME

DIEN

S

(

E

D

MS

.

) BE

P

EHK

,

Po

s

bu

s 48

9

2 -

Rpo

or

b

o

nd

lm

s

g;

e

u

o

u

5

07 -

JOH

AN

N

ESBU

H

G

.

D

IE O.B

.,

\~TOENSDAC, 2:~

N

OV.

19

4

1 .

Geagte Vriend, Yandag wil ek 'n bietjie oor mielies en lemoene met jou

gesel!<. As ons oor O.B.-sake gesels, kan ons maar altyd teruggaan na die naLUur. want die Ossewabmr:dwa~ is nle 'n uitgedinkte ding nie, maar -iets heellemal naluurliks. Dit groei saam mel die ,·olk en sy bchoeftes, en het nie tot stand ~;ekom uit 'n kunsma -tige konstitusie wat in die studeer -kamer ,·an die een of ander g-eleerde

opgestel is nie. \Veliswaar heL ·u pa?.r

geleerdc!< aanYanklik saam beraad -slnag- om die gees Yau die Ossewa -h·el' in 'n groot \'olksbeweging op te

vang en te bcstendig, maar snaaks g-enoeg:, dit het ;:-cskiecl soncler 'n breed u itgewerktc kon sti tusie.

Tro

u

c

n

s

,

die Ossomlut·a•uJwag wns nl bynn ses manndll OOI' tlic leugtc en llrce<llc nm <lie· lautl !!'CJli'OJlllgecr en hr het al ticutallo l;on•maJulo's !!'eltnd, toe lief hy ttug- geen konstitusic gehad uic.

Hr hl'l ~•Hnntl'l' uil' (lie YOlk gegroei, en latc·r f'er:-: i~ sr organisasic ia ~l;'r'ii

rns::.:(·li:·. :\laar dil neL terloops om aan tc lOOn boe natuurlik die Volksbe,,·e

-ging ill in teeustelling met ktl!lSmalige

polilicke panye wal op 'n samera ap-sel van so;:,enaamde ,beginsels" gestig

word waL aantreldik sal wecs vir die lliesen>massa. En hierdie konstitusie oi pro~ram van beginsels word gedu

-rig gewysig namate die smaak van die kiesers ''erander.

:\laar laat ons uou kom tOL die mie -lies en lemoene . . \.s jy 'n Jemoen oo p-breek, merk jy dat daar verskillende sk~·iies aaomekaar koek en tog is elk

'u afsonderlike geheel. 'Binne in die skyfle is daar wee1· die huisies of selle ,

wat ook clk Ol> sis-self 'n afgeronde ccnheicl uitmaak. So ook is 'u Yolk. Dit beslaan uit verskillende groepc

wat elk op sigself 'n eenlleid vorm en weer aaneensluit met 'n groter ee n-heid. As jy jou hele volk nou wil or -gauisee•· om as 'n eeuheld op te tree, kan jy twee melodes volg - die regte en die verkeerde . .Jy kan die natuur -like groe1>e binne jou volk misken en man k ~tsof die hele volk net uit cnke -linge bestaan wa(. regstrecks aan die l<l:\at en die slaat alleen verantwoo r-delik is. Dit lwm op diese!fde neer as wanneer jy die lcmoen se sl\\'fies sal wil misken, en net met die selle rel\enin!; hou. Veronderstel jou seun wat vir dokter wil leer en nou opge -skeep is met sy mes, sou aan jou se

hy wll die !emoen so bewerk dat daar nel een skyf in ,;al wees, sal j~· hom uitlag, wam jy weet hy sal net 'n klomp heerlikc sap op die grond laat uittap. In plaas ,·an eenbcid, soos hy

meeu, sal hy net Yerskeurdbeid

be-w~>rkslclli.~ binne die Jemoen. Die le

-moen se ski! ,·orm die eenheid vir die skyfies. Oit omsluit alma! en tog be -hou elkeen sy seHstaudigheid met die

nodi;;e onder! inge verband .

1'1-:l''l'EH JU~T .cm·:S

F.n tog is daat· vandag mense in ons JlOlitieke lewe wat maak soos jou half -geleer<le seu11. Hulle wil nie die volk in sy veelheid as 'n cenheid erken nie

dog slegs diegene wat bi.nne hul be~

~andere mwt.y sit. Iemand wat nie lid

van daardie parLy is nie, is me 'n goeie Afrikaner nie: hy is 'n Sap -En.~elsc Sap of Duitse Sap - en tot. t.yd en wyl by hom aansluit by daardie party moet hy bcve:;!: en vetTOig word op elke terreiu waar julie mekaar ontmoet. Eu as een van sy eie lede Yerkies om ook nog verband tc hou met 'n ander or.;anisasie om sodoende

die groot volkseenheid t.e erken. moet

hy uitge\\ en> word en toi. Yreemdeling geproklameer word - nee erger. tot 'yand. l)inl>

h

nou t1it is ooil moon t-lil> om 'n bele volt. hinne een cnl;cle politicl>c party II' wrenig~ Sal nile Hlll\.I!'Cnote li1l \\Ortl ,·nu 'n polilicla• Jiurl)'l :icc, daar i tluisende wat .:;ccn

bclnn;~telliug' in die poliiiek ltet nic en nooit. mcer as net 1looic lede sa I wces niE', nl 1 erplig

.ir

lmllc

lll

e

l

die wet 0111 \)y ,ion party ann tc ,;]nit. En as

Jr

dan

no:;

t.:lo nan ·n stelsel wat lli(• l>cslnan rau n•rcr as een pnrtJ' hiunt>

Jon

rolk Ye'r'eis, soos ilie parlc

-mcntcre stt>l:o;rl wnt TPreis <lat daar 'n

J'<'~t·rin!; eu 'n am·ptelil;c OPJlOSil'ie

min~tcns nwpl. wees, dan is hierdic houtlin~ no~ helnglil•e·,· • . Jr J;an slegs !;'YOlt•t• l't't"l;(•nrtllteid lJilliiC iO 11 TOll\ IJC1\(•rl\,.ICIIi;.;' soos die seuu' met sr mcs iu 1liC ;;t•rnl Yan die lemoen, llenr :-:n irt I' l<' proJwer.

?\ee, jy moet eenheid bewerkstellig

deur 'n ski! om die ,·olit te sit wat die

hele YOlk sal omsluit sonder dat hulle juis alma! deel \'nn die skil is. Want

kyk, die lemoen se skil .sell he;;taan ook uit klein selletjies en as jy daar·

nan drul;, spuit daar 'n !'a]) uit wat

jou oe brand. :o;o moN jou volk ool' ·u

ski!

h

e

wat hom teen indringin::. ,·an buite beskerm. llaaraau IJc!Jufll'l flie -gcllO YUH sy lcdc "at l)(·lau:.:~tcllin~

en dus aaulc:.:- - hl'l \it tli(' voliti1•l;. Hulle is nil' daat· om l<•eu tlic nuder selle binne flie roll; ~>1 r) •I tr 'ocr ~oo-. in tlie }lartntOliliP!( ui1•, maar ,ini~ •nn die antler iu sl;lat f1• s(c·l om on::ehin -deril tleur- n atHIO 11111 IJuil(' ynnri 1e gaan me( htil llnfU!!'!' ll't•rk in l)('l:tn~ Ylin die gehcrl. 001' 1YRUHJ.: F:n om clit reg le lc ry is dit nodig dal

J

y

die kunsmalige pa!'ly\'erdeling

van die volk moel <tfskar en die na -uwrlihe onclerskeid mocL erl\en en daarop jou organisasic hou. Lilt i,; die

taak van die Ossrwrtbrnndwag as Volksbewe~in~ en da:uom skop hy nie

mense uit bloot omdal hullc ook uo~

lid van ander orA"anisaslcs is nir. En

daarom het hy s~· tlcure oop~e~ooi 'ir aile goeie Afrikaners on~~;eag hul

tyde-like politiel;e oonui~in~. \1 ant ~{> Ill), hOCYCCI :'a]l)IC 11<11 jy a' '\a! l'l'lllll:J:U l)e,·e;::- l•ct, hcl ni1; later 'au hul ocr -tuigin!::' llf!::'C:-il•ll eu 1lau "('(•1' ~.a:nn met ,tOn ge-1 c~ uic 1 .1) l>nll 1110~ ui1.• 'n TOll>sgcnoot u il11 Cl'il n' '~a ;ul omdal hy yauda;; uu•lcr~ diu!; oor 'al>l' a~ jy uic! Jlor<· diu!, in!!(' dull; 1\l'er <·enclcr"· Jy J;:an h01;1 allccn uitwen> as by le sleg i,; om 'n volksgenoot te wees deur by YOOrheelcl opsetlike Ycr-raad te pleeg.

Die Ossewabmndwag gee nic voor dat hy aile volksgenote binne hom

gaan luy nic, maar w:tt hy wil clocn is om vir aile volksgenote te werk en te veg - ook danrdie wal J)Uile sy

geledere stann, wan~ ook hullc be -lwort lo~ die volk Ona rom sock hy nou al samewrrl;:iug waar sa!llewer -king moonllik is - ook aan <lie pa

l'le-ment.ere front. Wanl as ons ecrs e en-maal saam gevc~ llct, ;;nl ons ook

saam woon.

Die Volksbewegitlg wil wees soos die stronl;: waarann die miclicpitte sil. Hullc hoc( n ie juis net IIi nue in hom

te wees nie, maar die st ronk lira en

Yoed bulle na buitc. So vorm die

Voll\sbeweging clie kern ''an die ,·oJk

en dra by die belan~e Yatl die bele

\'olk on~cag lidmantskap aan homseli

of ander organisasies. })it moet Yir

.ion dnitlelil; \IN•s 1lat llierdic metot!c

vm die ,·oJk tot ·n et•uheid fc or::an

i-seer, hnic nn'Cr !.nus h<'t op :-,ul<"l'~ as

• li

e

,·an die put·IHHlliliel, Hal die eio

TOlksgcnoot uitslWJ) en a' 'raud IJc -lJ:lllilel, _ill ltom s<•ll's :-:) hrood\linnin~ wil fJIItllCClll llll<lCl' dil' \OfiT\I'CUihel dnt. ltr die hcsighrid waariu hy werlc

Yfln hinnc wil vcrowcr.

,N

OO

D

H

U

LPF

ON

D

S H

ET

O

N

S

B

E

W

AA

R

"

l\fnr. P . .T. Stcyn van SC'nekal skryf

as volg aan die sekrela.ri:; van die Noodhulpfonds:

Graag skryf el< :tau u om uit.in~ Le

gee :1an my en m~· gesi!l se inncrilke

vreu;;de, dankbaarheid, en wnal'(lering vir· die licfdevolle, vaderlike '

'ersor-giug cleur die Noodhulpfonds ~ednrell

de die vier jaar wal ek geinterneet

was.

Dit is ncl •lie lir:t!!l ige <•JHier:-lru· ning Yan hierdir loud" 11a( 111) ('11

dnir<entl :Httl<·r iamilit·s !!'eretl hct 1<111 ondcrgmt~ ~:n IJluul;t• arnuJom, e11 lntlle gc·loutcr, gc~tcrl; t•n IJc"'icl lH•t lnt ,·olh;mlin~ iu die :-lr~·l 011 dit• 11nd

Yan YOII>sn ' hcid!

Die liefdcswer·k vcrri~ dcur die .\'oodhulpfonds kan nimmer hoof{ g~::

noeg genoem word uie. \·erder, my

vriend, is ek gelukki:{ om u tc kan meecleel clnt ek nou goed aangaan irt my nuwe betrekkln~ en my faruilie

ook ecrsclaa~s Yerhuis. Die behui:;ing

en losiesgeriewr ep,ter is ''an dte

swakste, maar as j~· eet·s gellerlwu hcl. wat ons reeds mocs verduur, dan is

daar byna niks wat onoorkon\elik is nie.

Ek roep u loc Cocls ryke seen op u work en onder die leuRo v:w:

I!JEN VfR Af,:\IAL1 AL:.\fAL VU~

(3)

DIE

O.B.,

WOENS

DA

G,

22 NOV.

1944.

( \\'ecns ~ebrek aan ruimte het Die

O.B.

!"

,

die verlcde 'n beleid ge,·ol,.;

om n1e n rubrick vir sy lesers :1.f le

sta:~n soos sornmige ander blaaie cloen nie. In die ,iongste tyd ontvan.; ons

e,~:ter sovcel briewe van lesers waar·

-uiL die groot belangstelling ;.ir ons

blad blyl;, dat clie redaksie besluit he:

om op bcperktc skaal

sr

kolomme oop te sit vir die gedagtes van sy Ieser:<.

r:·it sal egter nie moonllik wees on1

briewc \'Oiledig te plaas nie. maar kon opsommin:;:s van en aanhalings uir

sulke briewe sal ,·oortaan onder

hier-die rubriek opgeneem word. Dit

spreck ,·anself dat met so·n beperkin~

twisg-eskrifte lussen twee persone ni..:

loegelaat sal kan word nie, omdat dit nie moonllilt sal wces om die argu-mentc \'Oilcdig tc plaas nie).

I.Ol~ lJ(A

.,1<'. 0. Ur·ie" van Sunland \'ra na aanlcidiu){ ntn mnr. Eric Louw ~c bl'ief in die .H.:\.P.-blaaic waarin hv

die O.B. van kommunisrne bcsktlldi~

omdat 'n komruunistiese blad 'n

gun-sli~e rc:-ensic versl;af het op dr. P. J

..\Ieyer !ie bock oor arbeid. of die

pun-te ,·an oor·eenkoms tus:;en die 11.:\.l'.

en die \'ercnigde Party se k onstitu-sies dan beteken dat die H.:\.P. nou .,Sar•· word'! Volgens die Actvokaat sc s(elling llli)C'L daar nou 'n geweldige politickc samesmclting plaasvinll.

want d<Hll' is oral punte ~van ooreeu-koms. Oic hriersk rywer kan ook 11ic die lo,r:il\a lnsien van dr . .\l:t1an se ai'

-Joidin;: dat da;1 r ,,'n vrrery en ,

·er-andcrrlc hn11cling van ~enl. Smuts

tccnoor die O.B. bcstaao" omdat .r:en:. Smut:< die li.N.P. \'an ondankbaarheid jcens die> O.ll beskuldig- het in ,

·er-OFFlSlERSHAAD BYEEN

VAN GEBIED F

'n Ver~adering van die Adviscrcndo Gcbic<lsraad is Salcrdag, 4 November,

.,;chou lc Pretoria.

By hicrclic ;.:eleenilleid het tlie Ge

-biedsleier 'n algcmene uiteensetting ;.:e.t:"cc van clie wel·ksaamhede en bE'

-~Iuile van die afgelopc Grootraads\ Cl

'-t:adcrio:::-. neleidsake is bespreek en

Ycrduidtlik. al,:::-emene ,·er:;lae \'an die uniale lciers. ,·an afdclings- en ,·

cr-taltkin~l<hoofde is bellande! en infor-masie in \'Cr band daarmee is ,·erstrek.

:.\let die hesnrcldng van Gebied

l<or-ganisasie het die noue-ofCisiere onder leicling van die Oebiedshoofvrou. ~e

noralc C'. Hnuicnbnch, apart vcr.;;ader, Lerwyl die manne-offisiere voort

ge-g-aan llcl met ilul spesifieke werk.

Or-g;rnisatoric~c mocilild1ede in die \'e

r·-skillcude ard el ings if< ui tgcp! uis,

werkplannc is neergeHi vir die loe-ltoms E'll die nocli~e ondcrlinge

koor-d inasic is bt>paa!.

:\a bale \'ru~barc beSJlrCkinp:s ,·an

<lie nag het die ,·olle raad later· in die midda::- weer 'n t~·d lank !'aam

\'CI'!<adcr ten einde die vrouewerk,

,·oJ:;ens hesluite nu1 die n ou e-ofri-siere .~creill, tc la:1t inpas b~' die al-gemcne program van optrede. ln ·n opti rnistief\c si enuni ng1 besicl ,·ir d h:l

Werlt wat voorlc en verseker· cleur d<e Gebicd~lcier dat die di<>n<~c vat. aile

ywcri;re offisicre en Brand wa~te in Gehied I' hoo:; ,,·aardeer word. is die

Dit

band met. Wakkerstroom se tussen\'e;·

-kisin;:; nie As jy jou vyancl van 1 roll-breuk teenoor sy bondxenoot besk ul-dig, betelwn dit, volgends dr. Malan se logika, dat jy nou 'n bond

;.!cnoot-sknp :-;!nit met daardie vyanflige bon <!-g-cnoot!

S I'J i\~J.: KOl'-l'O LJ'rll\ 1\

,.,\bonne" sliryf iu Hollands dat hy 'n brief aan Die Bur~er gcril{ het na

aanleidin~ van act,·. Stlydom se

arti-kel, waarin by die Su!d-.\frilmanse

pers Yerantwoordclik hou vir die on

-cnigheid tussen Afrikaners. I)\· ,·er-wys na die spreekwoord dat ·~ spin -nekop gi( suig uit dicselfcle blom waaruit 'n by heuning Rtlig. L'it

toe-spral;e word gii gesui,:;- tCI'\\'illo ,·an

partybelang en dan in die pors nanhe

-vccl as medisyne. Die \'(·r·dceldhcic1 tusscn Afrilmners beslwu l1v as knn

s-matig, veroorsaak deur die na-anin'~

van die Engelsc nany-pers. ll~· meen

dat sulke onverkwikliltc party,·nsies nic tuishoort in 'n nuusblad wa~ ooh: 1

deur ande:· as ,.e,·stokte

~E'Iees word nie.

pany,:;an;,;e::;

1

:\lor. J. A. du Plessis van Tom

-s~raat, Potchcfstroom, doen 'n beroc;> op O.B.-!ede om die YOOrbecld tc stcl

van goeie besoldiging aan hul wer·J,.

nemers. Dit moet. elke O.IJ. sc bclcid

wces om sy wcrknemerf\ so te bclaal dat. hulle 'n fatsocnlike bcslaan knn maak .Hy rncen dal die voorbcc•Jcl 'C'r-al gestcl kan word wanuccr daar in die blad gead,·erteer word \'ir jon~

mannc or dogters aan wic wcrk aan -:::-cbied word. sodat die O.H.-~ees oof: daaruit kan straal.

ver~adering aCgesluit met die sin.::, van .,Die Stem'' en daarn;t 'n kra ;;-tige danl;g-ebed deur hoofkommnndant

C. Rautcnbach.

IBJEDANK

3 JAAH

LANK

Die Kruithoring hel onlang::; die

name \'an ses , O.B.-ledc" vnn Oro-blershoop wat as ge,·ol:; van <ito :.\!cntz-aanranding- uit die Bcweginp:

sou bedank het, gepublisrer. lloof

-korumandant J. R. Gouws ''au

Groblershoop berig as ''olg oor die

voorvnl: ,Ek kon my oe nic ~lo toe ek sien wic nou eintlik die !)Crsone is

nie. Fcit is

unt

uic cen enl;ch· rau

•lie nnmc ntn die s('s persont· ll!l 1!i••

nnnmlyslc 1·un di(' IWHIIIIHIIIlo 4:ru· l.ller!'llOliJl w•IL

ua.

.Januarit' 11) 12

''ll-~-:estt•l i,;, ge,'ind sal wnnl uie. l)it

:-;al \'il' h ierd ie personc ba ie moeil ik

gaan om hul lidmaatskap !iedert cinde

1~41 te bew-,·s, behalwe miskicn hul kaartjics wat hulle moontlik na:::claat

het om in te !ewer· weens .~ehrE'k aa..; moed of moontlik op ad,·ies, l!esien die nuttigheid daan·an met ·n voi~E':- de skeurbevel". Hy ,·er·klanr dat die , heer F. C. van :\iekerk reeds !ieder, l 9-ll sy seun betel bet om 0.13.-,

·er-~aderings by te ,,·oon., maar nou vo('l

hy ;;elf so seer oor llic :\lcnt~-voorval

dnt !Jy uit die O.B. hcdank!

Hy verklaar dat die SI<Otlrbevo~

geen die minste uitwcrldng- op 0.13. -lodc in daardie om~ewin:; ~:.:chad he. nie.

I

l

Kom Daar W

®e

r 'n

, ,

Vrym®~s~laars-

1

1 b

ne

.

f"1

.

In 11.:\'.P.-ltringe word bewecr flnt die ;wnstaande parlementsitting weer dcur· dr. :.\lnl:~n aangeryp sal word as

·n geleenthcid om die Ossewa brancl-wa.~ en ~Y leiers by die volk ,·erda:;

te maak. Hy is glo Yoornemcns om

wl.'er met sogE>nnamde .,dokumenlet·e

bewy:<e" teen die Bcweging te lwm en

dit daar tcr tafel te le want· die Osse-wabrandwag ;.:een geleentbeid het om

hom tC' ,.,..rdedig nie.

llierdie soort politieke jagmetodes

herinnrr aan die berug1e \'an der

\Valt-vcddnring 'n paar jaar gcledc

toe dr. ~!alan ernstige beskuldigings

teen O.B.-lcici'S dokmucntcr aan clr.

Colin Sleyn oorllandig het. Hr i~

daarua hrrhnaldc Jwrc 11ifgedaa!!' om rlie l)f'W!'rilll:> !wife die parlemeut tc

h(·rhunl ~ouat hr die w;11n:hrid daar

-nm

r

oor

'

n

Jtoi kou Jwwr~, maar l1r

hrf 1lic nitdagiu!!' uir a:tll\'IUJI' nil', ltc -WIIS tlat. die iuhoud 11111 •liC' tloJ;ument

"'als was en nie 'u to(•fs lwn rlc•nr·

~taau IIi('. Ook herinner dit aan die ,·ryruesselaarsbriewe ,·an 'n paar jaar gelede wat dan deur ''"'le :;-en!. Hert

-zog geskryf SOU gewee; beL, en waar·

-io by sou aangebied hct om die repu-bliek te ,·crraai. :\iemand het ooit

hierdie faolastiese produkte gesien nie - solfs nie hulle wat die storic

naarstiglik versprci hct nie. i'\ogtans 'hct. dit. gedicn om

'

n

gronl. nrllt:;n1an

soos genl. Hertzog na ~r gnn· te> sl\

ill-clcr. N a ~r

dood

lt(lll hr weer in ere

h('rsfel word -

to

e

l1y

gce

n

g-cwnantl(•

fccn~tantlcl' mecr wa~ ni•··

2.5 NO\

'

E

MB

E

R

Op

:n

J u nie 1 fill is oorledr <iie Bocredogter .\lana I>:lizabeth Joh;mna

Rossouw nm Kaltamns. Haat· Yerjaar-dag liOU op 25 .\'ovcm bcr geval hcl.

.\Jet. diE' oog op die skrur·kalendcr \';at ous voornemcns was 0111 uit te gee,

skryi l1aar moc<lcr: ,.Dit was haar

innige hegecrLC' om haar naam in tc

stuur en sy h<'l na iou; gcsock wat op haar ver.iaa rclag v;\ I, B~ het. die

da-tums wat sy .:.:cio'y het op papiet' ;.;c -skryf maar d;wrhy ;.:c,·oe.::: dat lla.;1r

v·erjaarda~datums on;:elukkig 'ir lHuu· YOlk i:<.

:!.1 :\o\. 1 fJ!l:

Sla~ by Rooilaa:::tc, oederla;:h

,·ir· Hepublikcine.

25 .:\()\', 1901:

Yerdcdil!ing Hlll Jtamilton :;encem op Leeu\1ridcr· met 71) nutn''.

Haar mocdcr <>ind i;.: haar· brief met die woordE' . .,.\let 'n swal< J1art ~ebon~

wns sy rncer as con cla.~ vir ous 'n

inspirasie en RY het die 0. H. op haar han ged ra''.

Ons ccr lHtnr na;.:eclagLeuis.

MAIRK.AGJENTSKAiP

VROEE

lWOREoiWARK

KAAPSTAU

0

!':l€TAL.ING GrESKlEO ONMllJ!.)eL.'

.I..IK, WlEF.KL!!-tS, MAANliELII(~

OF SOOS V~HI..ANG.

0

G

iiJ3l\'NAAU

&

VAt\'

SCIIVOii

lt:illnt!.nr: GUSTAV RETIEF.

TeJef('.Un '2-0~12

ON DERSTF.EUN ONS ADVBR

-TEERDERS.

DIE SEKR£TARIS

EXCIEtSIOR MIEUJBJELS

(4)

vum

Dm O.B., WOE>lSPAC, 22 l\0\'. l!tH

Politiek Anders

As

!Partypol~tiek

Om die Ossewabrandwag van !';)'

be-staansgrond tc h<>roof wcet pnlitid vanda~ te vertcl dat rla:~r ~ccn 'cr-skil bestaan tuss!'n politick en p:u ty

-politiek nic .• \lie politick is parl ypoli-tiel' on enigc saak van poliliel;c

bo-1an~ is die a11ecnre;; var1 di<' p:

nly-politiek, so word \'cl·kl:lar. Ons 1\:m

nie glo da;; hicrdle stelling dem die polilici scii gcglo word nie, ":111! tlit is Jni..: Jmll(' !:e:i "al morhlurt•rul k -l;er(' gaan tc<'n ltul h•(•n,:tarulcr-. IIIII·

il:11 tlil- <l:rn t1il• t'!'ll ni :mtlcr "aal; in

elie party politic]{ !'011 si{'('Jl. As daa r op 'n Dingaansiees gepraat worcl oor die vr·,·heidsidealc van die Voort rl'k

-1\ers,

(ian

kerm die lede Yan di<' part~· , ir wie die skocn pas, dit uit oor die insleping Yan 'n ,·olksiees in die

ll:u·-typolitiek. En as <'Cn of ander party

in 'n stadsverkiesing ,;y gewig ill\\ !'t'JJ

by clio con of ander kandidanl,

ha-suin die ander dit uit as 'n inslepin;;?.

vn11 swdsaan§(cleenthede in dir

party-politiclc 11 i('l'ilie ltH·u,..(· ~<'li "f•t·1 sh:'

haie ::oe<l te ontlrr,..l.d tu,:-.<•n \nll•

-~al;e iu tlie :ll:!mt('ll eu Jlarl) politic•!>

waun('(•r tlit hn!IP natlt:'lig nwlt. :'.laar

as die Ossewal!rarHlw:~g diesell'dc on-dcrskeia maak, dan hel' hulle die han

-de vroom op: .. ~o irts bestaan daar

nic!''

En to~ tlie t:rnt>1 'l'n·l; wa;. ·u pn

li-l iel;c tlaad l>r 11il llt'llli'Utlb<'itl. Hit wa:;

iets vcel meer as 'n protesyer§(adcl'in~ iecn swa1( staalshcstuur, oncindig: groolser as 'n vcrJ,iesing teen dir be

-slaande rcgcring- en iets onvcri'Oiy k-bnars: kragtiget· a~ 'n stenwcrclclin.~

in die parlemem. Dit was 'n YOII<Sll

Oit-tiekc daad in regstreekse tcenstelllng met partypolitiek<' woordrrke nil;s

-doen. ,

NOO

lll~t;1{

Die Groot 'J'rcl< het uii.!!.clfiOP op

die slig.ting Yan 'n hele paar 13 ocre-rcpublieke - <iit op si~~clf ook reeds 'n politieke daad rna:n• on,.: nat: nn::

Yir llil' lJt>WTS tint in t1aardir rt>

pulolil'-Jw rui;;l' swccm ns11 jlurtypulitic·l• he -~t:uw hot. :En omdal tlanr nou gpcn

part) poliliek in tlic Boctcsln!t• wns nic·. moct on~ 110\t aannPem dat hu!h· nic 1\erl>lil> stanb:sl.t·

en

YOli,;;IJclarH!C

JJch:n:ti~ hct nic? )lot·t on;: tl:1:11·"m u:lllJI('('IIl tla1 hicrdit· h'puhli,,l.t' rn:t:rr llt'l kuHuurstigting-:- was 011

"

'

i

<·

tlOr· lew n·rklanr mO('~ word die tla~ a:;

ht~lt· 011 llOlitil'l\t> 11'rrcin l;om- duar-elit· aiiCl'lll'C(:: " Ill tli<• }lOJifiCI\t' ]llll'l)?

:\ee. ous g!o nic dat sclfs ·n mod<'rne partyJ>Olitiel;e volkslcicr sal wna:; om so'n bcwering tc docn nie, en wat

hulle nie wnag n\c is onbcsprol\C'.

Die Hoere-rcpublieke het 11olitiek be·

dryf, maar dit. 1\'(U; Yoll,spolilicl\ ell

nie parlypolitiek niC'. Die hcle vollc

"as inges1uit in die beh~rtiging- 1•an

\'Oiksbelnnge en nie net die kliel• met. sv aanhang wnt loevallig 'n \'Ct·k iP-sln"' teen die ander wen 11ie. ll:1:1r "a~

;;ec1

1

aJHJ)Ielikt• oppo;:;i~i" . in

'L'nlii~Y:tal "1\':ll~ 00111 l'aul >:c rf'~t'rlllt:

, oorltlnrend

mo

c

· s

pooitjic in tlit•

nil-odeniuc: n1n sy

mor

• ilil;c

taak nit·.

i\ cl het l1y lmwlitlntl' tl·en hu111 ::.·hat!

In 'n prcsidcnt.;H·rliir,in;:, ma:u· tlan hi:t 11, soms self tlaanlic lmndidaaf

hcnoPin, eu n!i tlie

n•l'l;

icsing

sy kt'n·

:o;lalldf'r in ~y rt'GNill;! OJ)~('llCl'!ll ~~~ minisl('r ra11 YeniNikin~ in plan~ \:Ill

horn a): :nnp!t•lil>l' ntltlnsisideirr IN·I.l·

olllr horn te laul

:-il

:1>' "\OOnH'I'Jl 'sr

' ' )t'UHI. j)jf \\:1,_ 1'tt11\::;pt•Jiti('l\ ..:1)!1 -d'er ·u ·~"<'Clll ,~au part)politit·l,. :'.laar wnt. mecr is, die T1 :m!;vanl.sc rcgcriu:::

het. i11 J893 so vcr gcgaan om die par -iypoliliek dem· Wt>f~t>wiu:;; Le verhied.

:II oct ons dan non aanneem c1at waa r

panypolitiek in 'l'ran~vaal belct. wa~,

dnnr dan geen politick beoefcn :s me - wat die .,.c,·al moet wecs as daa•·

geen politick buite die part..,·politiek

lmn bestaan nie'?

J)JE BHOK

~laar laat ons ua die hcdcnda:tl!~c

korn na clie bronwel Yan die pa ny-poliliek self. Toe En:;eland in 1939 sv Yolk in ·n oorlo~ gcstorl hot was d.it 'n politielw claad van die Al'OOl);le

omvang. Die oorlo.c: was die grootstc

volks\'l'aagsluk

van

die oon'!l~ik As da:n toe nog verclcr panypoht.Jolt g-c

-speel moes word, sou die o01:log ~ccn J;:ms op o:;uk!><'S c:~>had het me. l)n

ar-D

I

E O

.

B., WOE.:\SDAG

,

22 NOV. 19<!

-L

Geheimc Diens in 'u ''al grlol\ wa, P:t

in Duitse gevangt>skap bclnnd het.

(Df'\ll' Prof . .J. A. Wild)

Die feiL dal die Duitse Vollc;;lur:n ''nntlng bewnpcn word, skyn 'n antler

taal rc Sl>l'cck as die gcru~te uii Len-den. 'n He.~erin~ bewapen

n,,. n

,~oll.

a:; dn;,rdie voll. l<'Cn hom '~ andl!.;'

-gc;,ind il>

..,

,

1

die wapen" tt'i.'ll hom

~:lUll gel)l'llik !lit-. lYiO Olllleninding hier in Snid-At'ril<a cnige jnrt• ;!:elcrlc bewys die teendcel. 'n Hel-(orin;:;

ont-W:lP<'ll die volk, soos vandn!:. in l•

'rank-ryk. Belgie en Gs·iekeland llie t:<''al

is, as hy vrecl. dnt die ,·olk daardit·

wapeus teen hom gaan gebrnik. Di·'

geskiedenis leer ons ook dnl dlo, ;;t·oo;

Napoleon in 1 13, ua clic> sla!!; 'an

Le!pzig, eli~ nie gewaag h<'l orn s)

\'Olk te bewapen nie, omdar hy revcJ

-lusic en opstnnd :-;oos in 179~ ICn\a~

het. ln die huidi~e Duitsland ,;k~ n dit

andcrs te

,,

·ees

.

Hier word die ,·olk

bewapcn en skyn dio rege1·in.~ nic 'n

inwcudige t'C\'Olusie le vr·ecs nie Oorlo~svropagar.da Clli liiC<!l' sl;l!:·

offers :tl:i die slag\ eld sell Die 1·. a.: 1 heid immrrs is die een;tc onge\'al 111

'n o01·log en ook die laal<Le on.~C\ ''' sell's na die vrcdesluiting. Die rf'd('

hien·oor le Yoor die hand: in tye Y:lll oorlogsop,:;ewondenheid en -ont w r!

r;-ting \\·:tnneer dii.. gaan oor s~'lie SO')='

bloed, n:mc en sweet, i~ d:tar min

mcnsc wat met 'n onbe,~ange gemtlCd

dinge l;nlm en bedaard op cic mcriet.c kau beoorcleel. 'Ticrdie abnormale ,;c-mocrlsloestand yan ·n oorlogYocrcnde

mensht'id word deur die propngan;Jis gebruil\ en uitgcbuit.. I ie hoogste en laa~stc mcnsiike llnrtsto;.:tc word so

,·eel moontlik ger>ro>;lilucer. Die wan -kelmocdi;!;es en ool'logsmoeges word

a:mgcvuur en die oorlo.:.::sugtiges n.0~

mecr OoJ·Jogsugtig grm:tak. Tn hior.lie

wcrk gaan die propat:andis 0.111. \'all

twee ,·eronderstellings uit: die ecn is die spreekwoordelike kon t;eheue ,·aa

r1ie mensheicl. aic and!'r is dat da:o r

van die ;;;rofs(e on wnarhe(! e, inflicn ccnmaal wGrcldkundi.c; gemaak, nlty(l

iets sal bly hang -al word dergcliko

onwnarhcue ool;. later :l!:i sodanig onr

-masker. Die wanrh!'icl agtcrha;l wei

die lenen. maar dit is :~1 te dil;wels

'n langsamc en rnoelike aglerhalin~.

"N l'IWPAGA:XOAUOLF

,, E HS\\' 1-:LG 111'-l.'l,E It

Dir jongste pt·opnganda~oH in Cc-allieerrle Iande het die Duitsc stanr

s-hoof reeds klaar oorweldi~. ,\dolf

Hitler wa:o< sick dit kan as beslistc feil gcstcl word maar of hv dood is en or hy no.c; !ewe is slegs

in

Duits-l:mcl bekcncl, bcrig Snr>a s'c kon

cs-pondcnt in Londeu. I~Ii ties· se onge

-stel<lheitl was volgens gcsaghcbbende

inli6ting, die gevolg Y<Hl die ~·enraag de uil werking van die bornomploffing

,·crledc .Julie. waardeur sy ruggraat

beseer is.

Haic gcrugtc, gisf;in.~s en teensfl·y

-lliRe bcril'te dat lty dood is, nog: lowe,

beeltemal g-esond of stcrwend t~.

stt·oom no~ gedurig nit baie bronn(• in, maat· hulle kan alma! Yervn a;.:-saam word in die liA ,·an sommi).(e bcl,ende fcit.c wat uit sy siekte ,

·oon-spruit f'>n wat 'n belaogrike uiLwer -kin~ het op die wyse waarop die Dnit· sers tans die o01·Jog 1·oer. Aldus S:wn

se korresponclent in Louden.

Daar word voons ttit diesclfdt· Lou

-dense bron beweer dat Hitler sdr·

meer die leer bchccr nie. Hoewe!

nir•-mand 1\an se of hy die opperbc,•cl oor· om hel tlil' Engelse politici 1!aar t•u dan hC';.luil om nile Jl:trtypolitic·l~ 'ir

die tluur rau

u

:

c

(Horh•:: t>Ol'l>oortl te

gooi t>u Ul't nllkslH•Iit iek

t

c

hC'tll') I.

Die pnr1)c

lJct,

1\llt hullc 11ot>m,

·n

.,nnsionalc regcrin;;'' ,::rrn1·m in l

ccu-stclliut;

m

e

t

;

die tnHii~ionele pnrl.). rcgerings, eu danr son goon Yerkic·

sings !:'chou ,~·ord ~vlnul' tlic ot~rl ..

a:

duur nic. )foet ons

n

o

u

anunecm dul

daar in £nt;elaud scth:d 1!)3!) !:'>·Nl

]>Oiiticl; met-r iu l~u;:eland b('~taau nit',

dog net lwl1unr of ('kouomi .. oi ,,:sf ool; nl'! Nee, hierdie lwrmet·s "~m die

p:l!'tystclsel het beset' daL Pttri.ypol i

-tiek in tye yan J{risi:; nodlottig k:m

'';ees - andet·s as hul Afrikaanse n

a-apers wat juis 'n oorlog uitkies om

die YOII\ Yan ,·olkspolitiek te suiwer· en

J!ann>olitick tot in die wcefselc 'an

die volk ill le vocr dour uitd rywin~

van almal wat uic nan die party

bf'-hoort. nic.

:1\l:~ar die Suid-,\frikaanse polii ici

scli hct enkc!e kere die neus bo di\' ringmuur ,·an panypolitiek uitgestoot

wanneet· hulle gt·oot volksn·aagstukkc

aangcdtll'f hct. So ht:>l die partye in

1936 ooreengekom om nic die nnt

u-rcllc-wctsont.werpe as 'n partypoliti

c-ke snak te bchanclel nic. maar as ·n \'Oiksaak. lli('rmef· hcl hulie crl;(·n

tlat ntll>,.:nl;c en "\'e)ll\:-.lwlanz nie saam

-nll rn<'t partypolitiel; ('H partyhel:\111.!:

nie. )lanr tlaarlll('l' hcl !tulle ool; not:

mef'r t>rl\t'U - lsnlle het <'l'l\Pll tlat

Jlilr1YJlOiitiel; ,·oll;slmtl<'lik i:,; en tlnur·

om ty~ll'lil; o;•~~>ht>l' !noel word n~ 'n belan!!rike :::uak aanS<'JlHI\ woril. llnllc ltc( n('t nic bcsel uie dat as pnrt)··

pol it il-l; nadclig is 'ir d ic oplossin;.:

Y:lll die uatnrcllcnan;;stul; en nudclir-;

is Tir dit> roering rnu ·u oorlog, dit

Y

Cc

l

mccr natlo.li:; moot "·ccs in ldci· uc1·c ~ake 'HID ,·olksh<>lnu!! wnnr ~hlnl'

so,·ecl ruin<letc rct!e h('~taan om

uit

TCr<:it:1ic: t(> hante<'r.

die 1\ l'f:nn:tdu lrtnt 1r1.1r hl'l I'll of oil

hom onl!lcem is uic. sou tli,, Duit>.t•

magtc aan die \Vcsi'J·Onl in di!' a

fgu-lope lyd 'n .,onmiskcnb:n\! \'erand e-dnl\' van stralegiesc takticli'' ,·olg.

Da:tr word sell's berig dat ·n onbeken

-dc Duitse ~Tootheid, gcnl. Sic?ir:~,l

1\"estpbals, llitlcr as oppct·bt>,·elheh

-bcr oor die Duitse leer ''cn·ang- hct.

Dit is onnodig om st.il tc !>(aao l.y

die ,.baic gerugle, gissing"s

c

u

lcen-strydige berigte dat Hitler dood is, nog !ewe, heeltemal gcsoud of St(·r

-wend is". Ons wcet Yan hierdie >;aak

net so min as Sapa se korres!>Ondent

in Londen. As hicrdie wilde swl'ics

,·oortspruit uit Hitler se afwesighetd

1•an die herclenkiogsfees van die

i\fi.in-chen-putsch, soos die A'CV:tl skyn <e

woes, clan rlien daarop gcwys tc word

dat daar ook baie andcr redes :~s

.,siekte of dood of onguns'' kan wees.

Dit is ook moontlik clat hies·die ;!'C-rugte oor Hitler deur die Duitser:;

self ve1·sprei word mel die doe! om

aie Geallicet·des se propaganda he

-spotlik te maal' as die f,'Uh rcr dan op

'n gcgcwe moment PE'rsooulik die

woord <;Ou \'Oer. Aan dit> begin Y:tll

die huidige oo!'log het 'n paar leJc \'an die Britse Gcheime Dicns !lUIIe

laat vang cleur geyugtc, waarskynlik

deur die Duitsers self versprci, as sou

claar in Du!tsland ·n stcrlc beweging

teen Hitler bcstaan het. Die gevolg

was dat hierdic lede van die Britsc

Ook die cr.d wa~ die Volksturm moat.

nflc, skyn 'n atlder taal as wan(t'OU('

in die Fuhrer of inwcnclig'o Duitsc

\'Crdeeldheid te spreek. Di(• l'Cd wat

die l'olkslllrm nne, lui as Yol~: .. Ek

Sl\·cer ,·oor God die heilige <'Nl clat E:k

nAn Ado![ H.itlcr, die Fiihrm· 'an die

!!root Duilsc Hyk, onvoor\\'H:tt·delilt: ;:ctron en gchoorsaam sal bl~ ·• etH\.

Die jongsto ~erugte en gb~ln!!~ uit

Londen oor Hitler sowel as die

propa.-ganda wat daarmec ger>aard Aaan,

skyn dus op sancl gebou to wces. Di('

Duitsers wect waa1·skynlik good waar-voor hullo veg en die propap;ttmla 11 at

'n inwendige Dnitse ineenstorling in

die Yoorui!sig stcl. loop ~OY:lar on•

wreed onmugtcr te word

KE

R

S

· EN

NU~li'EJAARSWENSE

Film

In die uitgawe ran ,,DIE O.D." rnn l:l V BSElifll-:1: JH II

sal beperldc ruimte ·aigestnau word Tir l\crs- c11 2\ n'' , ..

jnnrswcnsc. Die tnriei is !?d. J>er woord t'll die IJC\1 vortlin:;

rergesel mu die :rcgto hedru~ moet ~lir> l\antool' ':en

V

oor

s

la

g

(Edms.) Bp

_

k.

,

Hu~

1

4 i

I

,

Kaap

:.i

t

a

d

nie later dnn (I J)f:SlDlliEH hcreilt lsi<•. (:('ell H('ll'll' 'Ill

~ej)luns 1\'0rd i11tlieu di(l nvtli!!e lJ('tlr:~:.: nil• ,:aam::-blnur

W~>rd nil'. lH<' rninimuu1-tal'i <'i JlC'l' pla!:iu:: i' 1/·.

F~LMA

T

ydl$~

~rr

if

vnr

dn~

Ton~~

~

e

n

Rad

i

o

r

cen

die ei

ncle

van

hi

e

rdie

ma

a

nct

vcrsk

yn

di

e

ou

tydskril

K

u

l

t

uu

r

onde

t·

die Redaksie van

F'

ilma me

t

die doe!

om

to

\'Oorsi

en

in

die

reeds

lang

ge

Y

oc

lde

b

ehoefle aan '

n eie

film-

en toneelblacl

.

Film

a

wil

dh

graag v

i

r elke persoon.

waar

h~·

ook a

l

\\

'

Oon

e

1

\\':1\ h~·

ook

at

doe

n

,

moontlik

maak

om

bck

e

nd te word

met allc.s

,,.,,~.

i11

o

n

s land

o

p

die

gc

bi

c

cl

\'

a

n

d

i

e r

ol

p

r

enl

e

n

sy

,

·e

rwan

(C'

knn

slc

gecloen

,

,·ovtl.

Di

e

blad is heelt.ema

l

onaf

hanklik,

maar

n

ic

n

cutraal

nie

,

d. w.

s.

hy

wil

alles wat,

niL

e

ic

b

ode

m

g

ro

ei,

in

on

s

land

aanmoedig

maar

hy

wil

ook

kritis

ee

r

waar

hy

mee

n

dat dit. ni

e

·n kons

ir

uk

tie

w

e

bYdra

e

is

nie

.

Hy

wi

l

gra

a

g

'

n

h

o6 standaar

d

slel e

u

op bcsk

e

ie

manie~

help

"·aar

h

y

kan

om

'n

lief

d

e

v

ir

die slwon

kunste aan

te

kwee

k.

Elke Af1·ikanel'

bese

f

vundag die

groot b

c

hocfte as

ook die

nood

saa

kl

ik

heid

van

die

J•'

i

l

m

in

ons

eic

taal.

D

ie

blad

w

e

rk

in non

e

same

w

c

rking

m

e

t

\

.obi

en Utolo

en is in

d

i

e

l

ewe gc

r

oe

p met

die doel

om

die

Film en

die Toneel te ])cYorder.

JJ

ie

A

frikaner bewus lc

maak

vir

di

e

Fi

lm

i

n

sy

e

i

e

taal. F'ilm

a

sal

in

d

i

e toekoms

Ds

'

n

rn

aandb

la

cl

\

•ct

sk

y

n

,

m

;J

ar

di

e e

ienaars

l

1 et

l

;csluit

om

so

go

u

as

m

oo

ntlik dit as

'n

weekbl

ad

u~L

te

gee.

Di

t

w

ord

Y

ern

cem

dat

Vobi

en

Uto

l

o

besl

uit

.

h

e

l

op

di

e

maak

Yan

'

n

kl

c

ur

f

ilm

,Sarie

)l

ara

is

,

· ·

da

t

dit moontlik

".

d:

tot ses

ja

at

sal

n

ee

m

o

m di

e

JH'

e

m te

m

aak, dat

·n

lanclsw~·e

socklog

op ton

ges

it

sa

t

w

ord

o

m

die

idcal

e

dam

ctj

ie

t

e

kty

e

n

Filma

sal

h

e

lp

na.

die

sock

n

a

him·d

i

c

ACrikaa

n

se

noo

i

entjic

,

d

cu

r

'

n

w

e

d

st

ryd

n

it tc

s

kry

f

en

Uto1o

Bpk.

he

L i

n

gcs

t

c

m

om

'

n

f

i1mt

oe

l

s

te re

el in

verband

met d

i

e

wedstr·~·d