WTKG paasexcursie 2000 naar het Bekken van Parijs

25 AFZETTINGENWTKG 21 (2), 2000

WTKG

_paasexcursie

2000

naar

het Bekken

van

_Parijs.

Stef Mermuys

*

Het Lutetien III is zeerfossielhoudendenmet name

rijk

aan

_grotere

soorten

_waarbij

Turritella imbricatariaen

Crassatella

_plumbea

massaal voorkomen.

Kenmerkendesoorten

_zijn

Turritella

carinifera,

Campa-nile

_{giganteum (uitsluitend}

sterk verweerde

_fragmenten),

Pyrazus angulatus,

Xenophora

agglutinans,

Murex

tri-carinatus,

Clavilithes

_parisiensis,

Mitra

_elongata,

Crypto-chorda

stromboides,

Volutilires

_muricinus,

Athleta

spi-nosa, A.

cithara, Harpa murica,

Fussusserratusen

Crypto-conussubdecussatus. Zeldzameresoorten

zijn:

Rostellaria

fissura,

Semicassis

_{harpaeformis, Siphonalia}

scalarinaen

Lyria turgidula.

Defaunais

_{opvallend rijk}

_aan

_gastropoden

enrelatiefarm aanbivalven. Naast Crassatella

_plumbea

werden vooral diverse Ostreaspec., Pecten spec.,

Glycy-meris

pulvinata,

Cardita

_imbricata,

Crassatella

compressa enMeretrix

_{laevigata gevonden.}

De

laag

is

duidelijk

een

getijdenafzetting

zonder

_{duidelijke gelaagdheid.}

Over het

algemeen

ontbraken

_fragiele

soortenen

goed

bewaard

_fijn

gruis.

De

_{donkergele laag}

met Turritella wordt _aan de onderkant

_begrensd

dooreenin dikte

_verlopende

bandmet

fijn grijs

zand

_rijk

_aankleineresoortenen

fragiele

bivalven. Onder het

_grijze

zand is

_lichtgeel

_compactzand ontsloten metmeer

_{verspreide afgerolde}

fossielen. De fauna komt

overigens

overeenmethet

_{hoger liggende}

“Turritella-ni-veau”,

de

_ondergrens

is niet bekend.

Op

ongeveer 40 meter afstand van de

ontsluiting

met Lutetien III

_lagen

dicht

_bij

elkaar vier

_{hopen fijn}

wit

_zand,

vermoedelijk

afkomstig

uit vossenholen. Het zand trok

onmiddellijk

onzeaandacht omdat de

(weinige)

zichtbare

schelpjes

sterk afweken _van de verzamelde Lutetien III fauna. Allereerstwashet zand helder

_wit,

in

_{tegenstelling}

tothet

_donkergele

Lutetien III zandende los verzamelde fossielenwaren niet

_aangetroffen

in deLutetienIII

ont-sluiting.

Metnamede soorten Cardita

planicosta

(frag-menten)

enCrassatella

gibbosula bevestigen

ons vermoe-den dat het hierom eenLutetien II

afzetting

betrof.

_Op

de laatste

_dag

_vande excursie iseen

schuttersputje

gegraven

tot circa

1,25

meter onder het maaiveld. Het fossiel-houdende zand

_begint

_{op ongeveer 70}cm beneden het maaivelden

_gaat

van

lichtgeel lemig

zandoverin wit zand metnaarondertoeverkitte lenzen_en

glauconiet

houdende

gruislagen.

Hoewelde

_ondergrens

vande

_laag

niet is be-reiktendefossielinhoudin

_diepte

toeneemt ishet materi-aal in de

_toplaag

beter

_{geconserveerd.}

_Daarentegen

ko-men groteresoorten in de onderste niveaus

_algemener

voor. Ondanks het

_prachtige

lenteweerwas het leem-houdendezand niet dooreen

fijne

zeefte

_krijgen.

Om toch

eenbeeldte

_krijgen

van de fauna is ruim 220 liter zand meegenomeneneldersineenbeek

_{gespoeld. Tegen}

ver-wachting

in bleefernog veel residu op de zeefachter. De meest

opvallende

soorten

zijn: Capulus,

Calyptraea,

Murex

_{tripteroides,}

Athleta

_crenulifera,

Volutilithes

toru-losus,

diverse

_{Turridae, Olividae,}

Arca

_biangula,

Spon-dylus,

Chama

_sulcata,

Cardium

_{gigas (steenkem)}

enveel kleinesoorten.

Hetis

opvallend

dat opdeze

plaats (Ferme

de

_1’Orme)

de verschillende

_lagen

naast elkaar voorkomen ennergens als

_{compleet profiel zijn}

teontsluiten

(in

Villiers is dat wel het

_geval).

Het istevens

opmerkelijk

dat het Lutetien II sediment alhierzosterk in kleur

afwijkt

vanhet elders

hoger liggende

Lutetien 111.

Daarentegen

hebben het Lutetien II _en

III, langs

de

spoorlijn

tussen Villiers-St. Frederic en St. Germaine-de-le

_Grange

, een nagenoeg

identieke

_geelbruine

kleur met tevens veel Turritella imbricataria.

Het weekend _na de

_paasexcursie

heeftRobert

_Marquet

getracht

om onder betere

weersomstandigheden

in het Lutetien IIIvanFermeteverzamelen. Onverwachts

_kreeg

Robert bezoekvan eenboswachteren heeft

uiteindelijk

zijn

verzamelactiviteitenmoeten staken. Het bos hoort

bij

een

_groter

reservaaten

_{graafactiviteiten zijn}

absoluut ver-boden.

Gelijktijdig

methet bemonsteren_vanhet Lutetien III in het bosvanFerme hebben demeestedeelnemers

verza-meldin deklassieke

_ontsluiting

vanFermedietemidden Deelnemers; LenVaessen,Ruud

_Wiggers,

Stef

_Mermuys,

Roberten Annemarie

Marquet,

Yvonne

_Butaye,

Henk

Mulder,

familie

_Bol,

Adriaan

_Dorst,

Henk Janvan Vliet en

introducee,

Hilda BakkerenJoof Tummers.

Op

deeerste

dag

vande excursie is in het bos vanFerme de 1’Orme onder de stromende regeneen

ontsluiting

in het Lutetien III_gegraven.In het

_{bos, grenzend}

aande ak-kerwaarde bekende klassieke

_ontsluiting

vanFerme de 1’Orme is

_{gelegen, zijn}

in de bosrand diverse kleine kui-len

_aanwezig.

Dezerestanten van vroegere

graafactivi-teiten lateneenLutetien III fauna zien dieoverhet

alge-meensterk

_afgerold

is enniet

_uitnodigt

omde bodemter

plaatse

aan een

_grondiger

onderzoekte

_{onderwerpen. Op}

ruime afstand van de betreffende kuilen is

tijdens

de

najaarsstorm

van 1999 eengroteboom ontworteld.

Tij-densde voorexcursie bleek de

_laag

metLutetien III

te-vensindeontstane ‘krater’

_aanwezig

te

_zijn.

In

tegenstel-ling

tot de oude kuilenaan de rand van het bos is het Lutetien III in de ‘krater’

_{redelijk goed geconserveerd}

en

rijk

aangrotesoorten.

Tijdens

de

paasexcursie

isnaastde

omgewaaide

boomeennieuwe

_ontsluiting

_{gegraven. Het}

aanvankelijke ploeteren

in de

_modderige,

doorwortelde

AFZETTINGENWTKG 21 (2), 2000 26

vande

_aangrenzende

akkers

_ligt.

Hier is het Lutetien IV ontsloten met bovenaanhet

profiel

hetniveaumetMurex

calcitrapoides.

Hoewel het niveaumetMurex

_aanzienlijk

dunner is dan in Villiers is het in Ferme veel beter ont-wikkeld. Het is een mariene faunametlacustriene

ele-menten waaronder desoorten Potamides

lapidum,

P.

angulosum,

Batillariaechinoidesen

Sigmesalia fasicata.

Het

_{lager gelegen}

niveaumet Lithocardiumaviculaire, Serratocerithiumserratum en Terebellum convolutum bestaat uitzeercompactzanden was

tijdens

de excursie

goed

ontsloten.De fauna is

_{ongekend rijk}

aankleine

soor-tenmolluskenenforaminiferen. Wellicht vanwege de

in-teressantevondsten in het bosenhet

verschrikkelijk

harde zand is erslechts

beperkt

in de akker verzameld.

Op

detweede

_dag

vande excursie is in

Cressay

onder de stromende regen verzameld. Ineen

_{bosje tegen}

de

_helling

tennoordenvanhet

_{dorp zijn}

diverse

_{ontsluitingen}

uit het Lutetien lilen IV. De kuilen onder in het bos meteen

LutetienIII faunadoenaan

mijnbouw denken,

ditom de

omvangen

diepte

aan tegeven.Omdat de fauna

groten-deels overeenkwam metde

_ontsluiting

in het bos van Fermeenhetweer

tegenwerkte

is hier

_nauwelijks

verza-meld.Bovendien had hetzoveel

geregend

dat het

land-weggetje

naarhet

bosje ontoegankelijk

was

geworden

voor de colonne auto’s. Het

_gesjouw

met

schoppen

enzeven

was iedereenmeerdanzat.

_{Uiteindelijk zijn}

enkele zeef-residu’s verzameld ineen

putje

metLutetien

_IV,

boven in hetbos.De fauna steldeonsniet

_teleur,

eriseen

duidelijk

verschilmetdezelfde

_lagen

in Ferme de 1’Ormeen Villiers-St. Frederic. Naast enkele fraaie

_kleppen

vanPhacoides werden ook

_regelmatig

_fragmenten

van Semicassis

harpaeformis gevonden.

In

_{tegenstelling}

totFerme

zijn

hiermeerCerithiumenPotamidessoorten tevinden. Het niveaumet Murex

_{calcitrapoides}

is in

_Cressay

niet

aan-getroffen,

wellicht dateen

uitgebreider

onderzoekmeer inzicht

_geeft

van de

laag opbouw.

Het is

_typerend

dater

zoveel faunaverschillen

aanwezig zijn

tussende

vindplaat-sen

Ferme, Cressay

en Villiers, die hemelsbreed op een

steenworpafstand_vanelkaar

_liggen.

*Stef Mermuys, Loodsmandreef 18,

2661 SW

Bergschenhoek,

tel. 010-521 47

_71,

email

_{s.mermuys@bergschenhoek.nl}

Aylacostoma browni

Macedonia, Colombia.Pebqs Form., Miocene.

(tek.

Frank

_Wesselingh)

Aytacosfoma browni Los Chorros, Colombia.

Pebas Form., Miocene

(Tek.

Frank