Bibliotheek Proefstation Naaldwijk A 7 B 94
PROEFSTATION VOOR DE TUINBOUW ONDER GLAS TE NAALDWIJK
Verslag van een r e i s naar Vancouver B.C., Canada van 29 a p r i l t/m 4 mei 1984
door K. Buitelaar
731
-1-Inleiding
Op uitnodiging van de Western Greenhouse Growers Coöp. Association, Surrey, B r i t s Columbia, Canada werd van 29 a p r i l t o t 4 mei h e t t u i n bouwgebied rond Vancouver (Fraser valley) bezocht. Er werden twee lezingen voor tomatentelers gehouden. Tevens werden een aantal- b e d r i j ven bezocht.
Programma
29 a p r i l V l i e g r e i s Amsterdam-Vancouver.
30 a p r i l Sightseeing en familiebezoek Vancouver.
1 mei Bezoek aan de tomatentelers Howard Kosake, Peter Clark,
Jaap Benne, Klaas Nierop, Harry Otsuki en Albert van Marrewijk, 2 mei Ochtend: f i e l d t r i p met t e l e r s van de Coöp. i n Surrey naar de
bedrijven van David Ryall, Harry Otsuki en Arthur de Jong.
Middag : lezing voor de 1 40 deelnemers aan de f i e l d t r i p . 3 mei Ochtend: f i e l d t r i p met t e l e r s van de Coöp. i n Victoria
(Vancouver Island) naar de bedrijven van
Con Law, Le Coteau farm, Jim Sing en Bobby Lee.
( *f
Middag : lezing voor de - 30 deelnemers aan de f i e l d t r i p . 4 mei V l i e g r e i s Vancouver-Amsterdam.
Klimaat
In h e t gebied van Vancouver, de Fraser Valley, i s h e t gemiddeld a a n t a l uren zon per j a a r : 1960 en de n e e r s l a g : 1200 mm. ' s Winters h e e f t men l i c h t e t o t matige v o r s t met soms wat sneeuw.
Het klimaat komt veel overeen met h e t klimaat in Nederland. Wel i s e r minder wind. Op Vancouver Island (evengroot a l s Nederland) i s h e t k l i maat g u n s t i g e r , 2200 uren zon en 600 mm. regen per j a a r . Vorst komt e r
zelden voor. Areaal
In B r i t s Columbia z i j n _ 150 bloementelers en - 100 g r o e n t e t e l e r s . In de Fraser Valley staan 20 ha tomaten, 8 ha komkommers en 30 ha bloemen en potplanten. Op Vancouver Island staan rond Victoria 8 ha tomaten. De tomatenbedrij ven
De bedrij f s g r o o t t e v a r i ë e r t van 4.000 t o t 10.000 m^ kas. De opstanden z i j n van oorsprong Amerikaans. Breedkappercomplexen van hout en de nieuwere van aluminium. Sommige kassen z i j n zeer oud en erg donker. De nieuwere kassen z i j n afkomstig u i t Nederland. Er komen ook Amerikaanse en Nederlandse enkel- en dubbelfoliekassen voor.
Er staan ook enkele breedkappers gedekt met k u n s t s t o f p l a t e n , welke s t e r k verkleurden.
In de Fraser Valley wordt op a l l e bedrijven aardgas gestookt (40 ct/m ) . Op Vancouver Island wordt duré o l i e gestookt. Aan energiebesparing
wordt nog n i e t veel gedaan. Het gasverbruik van - 35 nH per per j a a r maakt d i t nog n i e t zo urgent.
De e e r s t e t e l e r i s nu bezig met een vergunning t e krijgen voor h e t plaatsen van een rookgascondensor. Energieschermen worden nog n i e t toegepast. De kernende winter z a l een enkele t e l e r wat gaan proberen met een v a s t foliescherm.
Enkele bedrijven hebben een klimaatcomputer, meestal van Hollandse herkomst. Ook voor de s u b s t r a a t t e e l t (zaagsel) worden computerrege-lingen g e b r u i k t . Bij de h e t e l u c h t t e e l t worden v e e l a l Hollandse kachels
(Priva h e e f t sinds k o r t een vestiging in Vancouver) g e b r u i k t .
Ook andere hulpmaterialen zoals wagens, t o m a t e n t r i l l e r s e . d . z i j n van Hollandse herkomst. De meeste van deze geïmporteerde materialen z i j n dubbel zo duur a l s i n Nederland.
Naast h e t doseren van CO2 u i t de c e n t r a l e verwarmingsketel wordt ook geheel of aanvullend gedoseerd met zuivere CO2. De p r i j s komt op 36 c t per kg, t e r w i j l de tankhuur t ƒ 500,— per maand bedraagt. Water van goede k w a l i t e i t (waterleiding) i s voldoende beschikbaar tegen lage p r i j s . Ook grondwater i s vaak goed bruikbaar. Arbeids krachten z i j n goed t e k r i j g e n . Het loon bedraagt ƒ 20,— per u u r . Goede b e d r i j f s l e i d e r s z i j n echter moeilijk t e vinden of op t e l e i d e n . Hiervoor t r e k t men graag Hollanders aan.
De a f z e t
In de Fraser Valley i s één Coöperatie voor g r o e n t e t e l e r s , waarvan 95% van de t e l e r s l i d i s . Deze, 7 j a a r geleden opgerichte, Coöp. s o r t e e r t en verpakt tomaten en komkommers en zorgt voor de verkoop. Verder wordt de c e n t r a l e inkoop van kunstmest verzorgd. De a f z e t van de P r o dukten gebeurt aan 4 à 5 grootwinkelbedrijven.
De tomaten worden in 2 kleuren en 5 sorteringen a f g e z e t . Het perso n e e l van de Coöp. keurt b i j aanvoer door de tuinder op k w a l i t e i t . Bij geschillen over de keur bemiddeld een commissie, bestaande u i t v i e r
t e l e r s .
De tomaten worden in 9 kg dozen verpakt. De g r o o t s t e vruchten z i j n h e t d u u r s t . Het p r i j s v e r s c h i l tussen de g r o f s t e sorteringen i s i 50 c t per kg.
In a p r i l worden de tomaten voor gemiddeld ƒ 7,— per kg verkocht. In mei i s de middenprijs ± ƒ 5,50 per kg. Vanaf mei kan e r een f l i n k e con c u r r e n t i e z i j n van tomaten u i t C a l i f o r n i e , waardoor de prijzen t o t ƒ 1,50 per kg kunnen dalen.
Onderzoek en voorlichting
Er i s in B r i t s Columbia maar één Proefstation voor de tuinbouw. Dit s t a a t s b e d r i j f l i g t b i j Victoria op de zuidpunt van Vancouver I s l a n d . Er wordt onderzoek gedaan aan bloemen en groenten in kassen en in de v o l l e grond en ook aan buiten f r u i t . Er s t a a t - 6.000 m^ aan g l a s en f o l i e kassen. Twee onderzoekers houden zich met groenten bezig. De opstanden z i j n algemeen s t e r k verouderd.
Er S t a a t één nieuwe kas met een zonnecollector, waarvan h e t warme water in buizen i n de grond wordt opgeslagen.
De tuinders oordelen zeer negatief over d i t P r o e f s t a t i o n . Ze doen weinig of geen toepasbaar onderzoek. Er wordt n i e t s gepubliceerd
(één keer i n de 4 à 5 j a a r een jaarverslag) en de tuinders hebben geen inspraak.
De provinciale voorlichtingsdienst van B r i t s Columbia h e e f t s l e c h t s één groente/bloemenvoorlichter i n d i e n s t . Hij moet over geheel
B r i t s Columbia - 150 bloemen t e l e r s en t 100 g r o e n t e t e l e r s ten d i e n s t e z i j n . Hij kcmt overwegend in h e t gebied Fraser Valley waar de t u i n bouw zich h e t meest h e e f t geconcentreerd, en dan h e t meest b i j de g r o e n t e t e l e r s .
Een regelmatig kon t a k t met de t e l e r s onderhouden, i s dus n i e t moge l i j k . De tuinders willen meer voorlichting en overwegen om een p a r t i c u l i e r e voorlichter u i t Nederland aan t e trekken. Deze zou dan v i e r keer per j a a r naar B r i t s Columbia moeten komen voor b i j v . 5 dagen. Hij zou dan tevens Alberta en Ontario aan kunnen doen, omdat daar ook i n t e r e s s e in deze vorm van voorlichting i s .
De tomatenteelt
De t e e l t van tomaten gebeurt overwegend i n zakken met zaagsel. Op d r i e bedrijven wordt e r in stromend water (NFT) g e t e e l d .
In 1959 werden op h e t Proefstation i n Victoria de e e r s t e proeven met zaagsel genomen. De reden was d a t de b e s t r i j d i n g van h e t wortelknob-b e l a a l t j e langdurig diepstomen vergde, wat samenhing met de grond s o o r t . In 1965 begon de e e r s t e tuinder met telen in zaagsel. De zak ken bevatten 20 l i t e r zaagsel en komen op ƒ 1 , — per s t u k . Per zak komen e r 2 planten. De zakken z i j n ongeveer 1 m l a n g . Ook worden de zakken rechtop gebruikt, ze z i j n dan wat breder. Het zaagsel kan
t
20% vocht vasthouden. De gebruikte houtsoort s p e e l t b i j tomaat n i e t zo'n r o l , b i j komkommer i s d i t wat k r i t i s c h e r . . H e t vullen van de zak ken, h e t inbrengen in de kas en h e t l a t e r weer opruimen vergt f l i n k wat a r b e i d . Het meerjarig gebruik van steenwol in Nederland begint h i e r wat aan t e spreken. De e e r s t e p r o e f j e s met steenwol liggen nu op een paar bedrijven (Hollandse steenwol).In Alberta s t a a t een steenwolfabriek. Deze h e e f t nog geen ervaring met steenwol in de tuinbouw.
De tomatenplanten worden op h e t eigen b e d r i j f opgekweekt. Dit jaar was een tuinder begonnen met opkweek voor anderen. De vroegste z a a i -datum was d i t seizoen 15 november. Meestal wordt begin december ge zaaid en begin februari u i t g e p l a n t . Er staan 2.2 t o t 2.5 planten per m^. Men h e e f t i n t e r e s s e i n een ruimere plan t a f s t a n d .
Er worden overwegend vleestomaten g e t e e l d . Het nu nog geteelde tussen-type Rian t o vindt men nog t e f i j n e vruchten geven. De meest geteelde rassen z i j n : Dombito, Dombello, Vedettos, Perfecto en Larma. Dit j a a r trad voor h e t e e r s t Fusarium crown r o t op. Enkele rassen van de Ruiter z i j n h i e r tegen r e s i s t e n t . Tot voor enkele jaren teelde men Vendor. Aan de vruchtzetting wordt nog n i e t a l l e aandacht besteed. Trossnoei wordt konsekwent uitgevoerd, maar vaak wel v r i j l a a t .
De biologische b e s t r i j d i n g wordt algemeen toegepast met materiaal u i t Nederland.
Algemeen wordt e r één lange d o o r t e e l t gedaan t o t in oktober. Daarna moet men de planten opkweken voor het nieuwe seizoen. Dit j a a r be ginnen twee t e l e r s met tussenplanten.
Als reden g e l d t d a t e r teveel u i t v a l i s i n de e e r s t e t e e l t door pythiura en d a t de groei wat tegenvalt. Evenals i n ons land z i j n e r g r o t e kon t r a s t e n tussen de bedrijven in gewasstand, gewasverzorging en totaalproduktie. De beste bedrijven halen ook 35-38 kg per m . De tomatenteelt i s daar zeker een lonende zaak. Er z i j n bedrijven met 4.000-5.000 m^ tomaten waar de tuinder goed van kan leven.
Andere groentegewassen
Naast tomaat i s de komkommer een belangrijke t e e l t . Overwegend wordt h e t Nederlandse r a s Farona g e t e e l d . Ook deze t e e l t vindt grotendeels op zaagsel p l a a t s .
Paprika wordt e r n i e t g e t e e l d . Er i s een f l i n k e import van paprika u i t C a l i f o r n i e .
De s l a t e e l t b e t r e f t a l l e e n de i c e b e r g s l a .
Een Hollandse t e l e r probeert nu met b o t e r s l a een markt op t e bouwen, o . a . door export naar Amerika. Een Hollandse vrouw begon met de t e e l t van witlof op water. De toenemende vraag suggereert d a t ook de Canadezen d i t produkt l e r e n e t e n .
