De wijze van indeling van de zandlegenda

T. i

i

J *

if;'- *

ii

# 1

DS WIJZE VAN INDELING VAN DE ZANDLEGMDA .fétJupv+U.*** WJ

I Amerikaanse wijze van indeling

De legenda-commissie kwam het afgelopen jaar intensief in aanraking met de Amerikaanse legenda.

Er werd door ons over gediscussieerd of de Amerikaanse legenda (althans de hogere categorieën) van dit systeem door ons over konden worden genomen. Hiertegen zijn echter verschillende bezwaren en wel: Bij de Great Soil Groups wordt geen rekening

gehouden met de geogenetische vormingswijze, in de gronden bij het alluvium willen we dit in het systeem houden (misschien wel op iets andere wijze dan tot dusver). Op het zand zijn de Great Soil Groups niet altijd bevredigend zoals b.v. de Low Humic Gley Soil t.o. van de Ground Waterpodzols en de plaats van de

esgron-den als Regosols.

Hoewel het uitgewerkte Amerikaanse systeem als zodanig voor ons niet altijd zo aantrekkelijk is, biedt de wijze van

In-deling wel vele voordelen. Deze is alsvolgt: Orders

Suborders

Great Soil Groups High Familie-level) Low Familie-level ) Series

Typen

Phasen -Het systeem bezit twee categorieën , die een eigen zelfstandige betekenis hebben, n.1. de Great Soil Groups en de Series.

De Great Soil Groups zijn voor het onderwijs en voor de theoretische bodemkunde van veel belang en hebben ook eigen

of categorie Familie

-3-nsmen. De Series zijn vooral van belang voor de practijk en be-zitten ook eigen namen. De categorieën boven de Great Soil

Groups zijn meer indelings-categorieën, die niet zozeer een eigen zelfstandige betekenis hebben. De Familie-levels zijn nog niet sterk ontwikkeld, ze hebben alsnog ook geen sterk seifstandige betekenis, maar doen meer dienst als verbindingsschakel tussen Serie en Greet Soil Group,

Onder de Serie bestaat nog de mogelijkheid om verschijn« seien onder te brengen, die bodemkundig gezien eèn min of meer

toevallig karakter hebben, maar die voor de practijk toch van belang zijn.

II Vergelijking met het in Nederland gebruikte systeem

In de Nederlandse legenda waren vooral de reeksen en typen belangrijk. Oorspronkelijk was men van mening, dat de reek-sen op hetzelfde niveau lagen als de Series.

Bij een nauwkeurige vergelijking van serie en reeks komt men echter tot de conclusie, dat onze reeksen meestal van een hogere categorie zijn dan de serie en dat onze typen meestal met de series te vergelijken zijn.

Beperken we ons tot het zand dan blieken sommige reek-sen zelfs min of meer samen te vallen met de Great Soil Groups, vaak zijn ze echter iets kleiner. Wel bezitten .ze ook vaai het-zelfde karakter als de Great Soil Groups n.1. dat het gronden zijn met vaak een eigen pedogenetisch karakter. Daar dit pedoge-netisch karakter afhankelijk is van allerlei factoren komen de vertegenwoordigers van een dergelijke groep ook in allerlei ei-genschappen overeen. Hiernaast komen echter veelal de SBfchropogene invloed sterk naar voren. We zullen de hier bedoelde pedogeneti-sche reeksen groepen noemen.

D e p e d o g e n e t i s c h e g r o e p e n ( v e g e t a t i e p r o f i e l e n ) w i l d e n w e i n h e t n i e u w t e o n t w e r p e n s y s t e e m a a n h o u d e n , d e anttaropogene

invloed k a n , i n d i e n deze b e s l i s s e n d I s v o o r h e t p r o f i e l (dikke e s g r o n d e n ) , o o k o p h e t z e l f d e n i v e a u g e h a n d h a a f d b l i j v e n * M i n d e r op de p r o f i e l o p b o u w i n g r i j p e n d e m e n s e l i j k e b e ï n v l o e d i n g e n {ontgin n i n g s v o r m e n ) k u n n e n b e t e r n a a r e e n l a g e r n i v e a u v e r h u i z e n . D e z e groepen zullen dus wel erg veel op de Great Soil Groups gaan lij-ken, in vele opzichten kunnen ze er ook mee samen vallen. De Great Soil Groups, die echter voor ons onbevredigend zijn of splitsing behoeven, zullen niet. overgenomen worden. Wel zal het zo zijn, dat deze groepen makkelijk in de officiële Great Soil Groups vertaald zullen kunnen worden.

In het Amerikaanse systeem twijfelt men of men tussen Serie en Great Soil Group een of twee categorieën nodig heeft. Het is duidelijk, dat in ons geval (meer groepen en kleiner

ge-bied) met een categorie volstaan zal kunnen worden.

III De voorgestelde wijze van Indeling

De wijze van indeling ziet er bij ons voorstel als-volgt uit:

Ordere Suborders

Groepen (veranderde Great Soil Groups) Families

Series met phasen Typen.

De indeling boven de reeksen is van later zorg en we zullen dus ons nu beperken tot de indeling van de groepen en de categorieën onder de groepen.

A De__groepen

-4-moeten worden, dat de groepen homogeen zijn. Elke groep zal criteria moeten bezitten die samenhangen met voor de planten-groei belangrijke eigenschappen. Tevens zullen de groepen onder-ling genoeg in eigenschappen moeten verschillen. Ook zal het aan-tal groepen niet te groot mogen zijn (door ons wordt gedacht aan .i 15 groepen voor het zand).

Verschillende vegetatiegroepen en anthropogene groepen voldoen nog niet aan bovengenoemde eisen.

Er zijn vegetatie-profielen waarvan de algemene beteke-nis nog onbekend is. (b.v. Gelderse Vallei). Er zijn ook

vegeta-tie-profielen die mogelijk niet homogeen genoeg zijn (b.v. de

zogenaamde elzenprofielen). Verder zijn de verschillende vegeta-tieprofielen niet overal op dezelfde wijze afgeponsd.

B

U

^ê.^ë^lPë. 2Aâ

£ de__grpepe

n

De criteria, die gebruikt zullen worden voor de verdere indeling in het algemeen kan men splitsen in criteria, die een

gevolg zijn van de lucht/waterhuishouding zoals gley en indro-gingsgrond van de bovengrond (bij veengrond) en voorts criteria, die hun invloed hebben op de waterhuishouding zoals textuur, humusgehalte (soms n.1. bij de vegetatieprofielen, zijn deze twee criteria niet te splitsen).

De criteria, die uitdrukking zijn van de lucht/water-huishouding kunnen weer gesplitst worden in criteria, die iets

zeggen omtrent de toestand van het moment en in criteria, die iets zeggen omtrent de toestand in de tijd, dat het pedogenetisch ivegetatie) profiel gevormd werd (ieze laatste criteria liggen meest besloten in het vegetatieprofiel zelf).

In een beperkt gebied zijn de criteria, die iets zeggen omtrent d© vochtverhoudingen tijdens de pedogenese vaak ook ge-bruikt voor de toestand van het moment (b.v. lage heidegronden,

lage middelhoge helde, hoge middelhoge heide). Bij ontginning zijn alle typen meestal wel droger geworden, maar de onderlinge verhoudingen zijn blijven bestaan« aaat men werken in een groter gebied, zoals Nederland, dan kan men er echter niet meer op reke-nen, dat een bepaald type overal op dezelfde wijze veranderd is. In gevallen waar naast de vegetatieprofielen ook de gley duide-lijk optreedt behoeft dit geen moeiduide-lijkheden op te leveren, an-ders wordt het bij profielen waar de gley-verschijnselen zeer moeilijk of niet waar te nemen zijn. Dit probleem vereist ook

x) enige studie.

De toestand van het moment ia in sterke mate afhan-kelijk van het menselijk ingrijpen» Zeer duidelijk is dit in onze zeeklei en veengebieden, waar de toestand van het moment in sterke mate bepaald wordt door het polderpeil of detailpeil. ®ok op de zandgronden is de menselijke invloed echter groot, de vochthuishouding van de zandgronden is door het menselijk in-grijpen reeds sterk veranderd. Het is te verwachten, dat ook in de toekomst verdere veranderingen in de waterhuishouding van de zandgronden zullen worden doorgevoerd. Dit is een der redenen waarom we die factoren die de feitelijke toestand aangeven niet te hoog in het indelingssysteem willen hebben. Ditzelfde argument kan men ook anders inkleden n.1. brengt men een gedetailleerde in-deling op gley hoog in de legenda, dan horen dus gronden, die op het ogenblik al sterk ontwaterd zijn in een geheel andere groep thuis dan hetzelfde soort gronden (d.WoZ. hetzelfde vegetatie-profiel en eventueel hetzelfde zand), die niet zo sterk ontwaterd

zijn. Bodemkundlg gezien lijkt ons dit niet juist« Hoewel een

x> Het volgend jaar zou met de studie van de morphologie en de hydrologie

van de lagere heidezandgronden (niet ontgonnen, ontgonnen in verschillen-de streken-) een aanvang kunnen worverschillen-den gemaakt. Dit onverschillen-derzoek zou dus In samenwerking met verschillende karteringsleiders moeten plaats vindeno

-6-'gedetailleerde indeling op gley hoog in de legenda niet wense-lijk is, wil' dit niet seggen dat er hoog in de legenda geheel

geen informaties over de waterhuishouding voorkomen. Deze vindt men b.v. reeds in de groepen.. Wel zijn dit altijd informaties, die op de vroegere waterhuishouding, dus op de waterhuishouding tijdens de profielvorming slaan.

Niet alle onderverdelingen in de vegetatieprofielen (denk b.v. een de heideprofielen) zullen altijd in de reeksen een plaats vinden in een lagere categorie zal men hierop nog eens terug moeten komen b.v. in de Familie of in de Serie. Dit

zal meestal een 2e informatie over de waterhuishouding tijdens de profielvorming inhouden.

Een gedetailleerde indeling naar de tegenwoordige toe-stand zoals tot uitdrukking wordt gebracht door de gley (en door de toestand van de humus) die als maat voor de ontwateringstoe-stand kan gelden, denken we ons als phase bij de serie (ontwate-ringsphase), De Familie, Serie en het type zullen verder nodig zijn om de textuur en humusbijmengingen te kunnen aangeven» In iets verder uitgewerkte vorm wordt de voorgestelde wijze van in-deling aldus:

Groep: pedogeen of anthropogeen bodemprofiel (in alluvium even-tueel geogenetisch profiel)

familie: textuur (* ev. kalk)

Serie (voor het zand): "Ontginningsgeschiedenis" gemeten naar humeus dek, vergravingen e.d. 4 verdere onderverdeling jran de vegetatieprofielen

(of bij de familie)

Phase bij de Serie: ontwateringstoestand in zand meest naar gley

Type: eventuele bijzonderheden, die in de hoge-re categorieën nog niet tot uiting aijn gekomen.

Benamingen * . '

In het hierboven voorgestelde systeem zullen evenals in net Amerikaanse systeem de Reeksen ("Great Soil Groups") een eigen naam moeten ontvangen en Ook de Series« Als voorbeeld: de niet- grondwatergronden op zand. Hierin zijn waarschijnlijk de volgende reeksen te onderscheiden:

Hog© Heidepodzol, Brownpodzollo 4 zwak gepodzoleerde bosgronden, bosgronden die op de overgang staan naar Grey-Brownpodzolic, es-gronden, stuifzandgronden.

¥oor al deze reeksen zal dus een goede naam gevonden moeten worden« Stel dat de naam Hoge Heidepodzol aangehouden wordt, dan kan men op het serie-niveau spreken van gerioolde matig grofzandige heidepodzol grond of Garderen zandgrond.

Een korte naam voor de serie heeft het voordeel dat men het kan onthouden als een apart type dat uit de practijk in Amerika blijkt, Aan de andere kant heeft het het nadeel, dat man niet meer goed aan de naam kan zien met wat voor grond men te\S*

doen heeft, aan dit bezwaar kan enigszins tegemoet worden gekomei door in de tekst bij de kaart of bij de legenda beide namen te

gebruiken en tevens kan men, zè dit gewenst wordt, de beschrijven de naam in de symbolen tot uiting brengen.

Beschrijving

Bij de beschrijving werd tot nog toe veelal gewerkt met een ideaal profiel, het is gewenst dat voortaan hiernaast ooi de variatie binnen 1 profieltype wordt aangegeven. Verder is bij d@ beschrijving ook een mededeling over de zuiverheid van de ge-karteerde typen wenselijk« Dus welk percentage van een als een bepaald type gekarteerd gebied is nu ook inderdaad dit type en welke percentage'*s van andere typen bevat het nog. Wordt de

-8-naam of namen combinatie moeten worden beschreven.

November 1952.

De Legenda-commissie,