Een zomervakantie
in de
Crag
van
East
Anglia (juli
2000)
Harry
Raad*Indrukken
Ter
voorbereiding
van de fossielenreis heb iknaast hetgenoemde excursieverslag
watliteratuurvanoudere da-tumdoorgenomen (zie
onderstaandebronnen).
Datgaf
eengoed
beeldvandegunstige omstandigheden
dieervroe-gerwarenvoorhet verzamelenvanfossielen. Decrag
lag
versontsloten in vele groeves. Nu
zijn
dieputten gedempt
of
overgroeid
enzijn
nogslechts enkeleplekken
te be-zoeken. De kliffenzijn
vanoudsgeliefd,
maar ook hierzijn
deomstandigheden
numinder. Dangaathetom hetverdwijnen
vanfossielrijke afzettingen
doorerosie,
of hetconserveren vanklifwanden waardoor het materiaal niet
meerbeschikbaar komt. Je
loopt
dus zeldenpardoes
te-gen iets mooisaan. Uithetverslag
van Biancavan Zonblijkt
dat hetnuttig
isom eengoede gids
ofgoede
detail-informatietehebben.Het luktemij
nietaltijd
omdeschelp-rijke plekken
van een locatietevinden. Soms vond ik de beschreven locatie zelfsgeheel
niet. Zo miste ik het‘prach-tige
fossielmateriaal’vanSutton Rockhallenvond ikbij
‘The ClifPvan
Gedgrave
Hall ook nietbepaald
hetgoede
plekje.
Ramsholt Cliff leverdemedaarentegen
beterere-sultaten dan het
aangehaalde excursieverslag.
De vondsten
zijn
inhetalgemeen
nietoverdadig,
zoals uit debijlage blijkt.
Deprimitieve aanpak
van deverzamel-tochtmoetde
belangrijkste
oorzaakzijn.
Debeschrijving
van de
vindplaatsen
maakt desondanksduidelijk
datertoch steeds wat tebeleven is. Daarnaast heeft het in situ verzamelenvan
schelpen
extrabekoring.
Dat ondervond in iedergeval ondergetekende,
die diezelfdefossielen al-leenmaar vande Zeeuwse stranden kent.Bawdsey
22
Juli
2000:Bawdsey Quay
-Martello Tower EastLane,
stranden
klif
aandeNoordzeeDe
wandeling begint bij
demonding
vande River Debenen
gaat
noordwaartsover eengrindstrand langs
eenklif. Het klif varieert inhoogte
van 3tot10 meter.Het strand kentnabij
demonding
eendeel metkustverdedigings-werken in devorm van damwanden
palen,
het klif is daarverdedigd
met een schild vanbeton. Dit staande schildtoonteen
gelaagdheid
door hetgefaseerd
stortenvanhetbeton,
waardoor het haastnatuurlijk
aandoet.Grindrijk
beton wisselt afmet
grindarme lagen. Vermoedelijk
is despecie
verarmd metstrandgrind,
wanterzijn
ookwulkenenoesters tezien. Dit deelvanhet klif is
afgerasterd.
Verderop
begint
hetnatuurlijke klif,
waarvan in eerste instantie het roodbruine erosiemateriaalaandevoet op-valt. De klifwand isbegroeid.
Aan devoetzijn schelpen
tevinden,
waarvaneendeelvermoedelijk
recent is. Ik zie wulkenennoordhorensmeteenroestkleuren/ofgevuld
metroestbruine
specie, vermoedelijk
alsgevolg
vanin-sluiting
door het erosiematèriaal.Verderop
kom ik eenonbegroeide
klifwand tegenmetde kenmerkendesedimen-tatiepatronen
van de RedCrag:
eenwisselend schuinegelaagdheid
vanvoormalige stranden,
bankenengeulen.
Er bevinden zich veel
schelpfragmenten
in dezeafzettin-gen. Het is
ondoenlijk
om uit hetverkitte zand gave fos-sielentepeuteren,ofje
moetzeersecuurte werk gaan. Hetgrovere
gruis/zand
is wel wegtekrabben,
maar erzitten
pakketten
metdunneijzeroerlaagjes bij
die niette bewerkenzijn.
In de erosiewaaiers kunnen gave Macomaobliqua
enNucellalapillus
verzameldworden,
naast frag-mentenvan o.a.Mya
arenaria,Mytilus
edulisenNeptunea
contraria. Pliocenesoorten
zijn
sterkafgerold: verspeeld
materiaal injongere afzettingen.
De erosiewaaierszijn
mogelijk
doormenselijke
activiteitontstaan;opgeschikte
plekken
klimmenmensentochregelmatig
naarbovenentrappen
het materiaal los. Aan de basis van het klifzijn
soms
kleipakketten
tevinden,
metkrimpscheuren
alsge-volg
van eeneerstebodemrijping.
Dezekleiisblauw-grijs
vankleurenbevat geenfossielen.
Verder noordwaarts wordt deerosieminderen heeft het
begroeide
klifeenminder steil karakter. Je ziet dan nogwel
onbegroeide
roestbruineplekken,
maardienodigen
nietmeteen uitom naar
schelpen
tezoeken.Misschien gaat hethier ook wel om niet-marieneglaciale
afzettin-gen.
Op
hetgrindstrand liggen
veelrecente Wulkenenregel-matig
Noordhorensen Pholades. Er is afentoeeen fos-sieltevinden,
vooralbij
demonding
vandeRiver Deben:Neptunea antiqua,
Turritella cf.vanderfeeni
en Veneri-cardia aculeata. In demonding lagen
veelrecente Stekel-horens(
Ocenebra)
invloedlijnen
vanlicht materiaal.Ramsholt
23
juli
2000: RamsholtCliff,
stroomopwaarts
langs
de River Debenvanaf
hetrestaurantbij
de kadeHetklif
bij
hetrestaurantkenteen kleineafgraving (of
een
erosieplek?),
diemetprikkeldraad
isversperd.
In de erosiewaaiervind ik slechtseenafgerold exemplaar
Luci-nomaborealisen een
fragment
Dosinia sp. Viaeenvoet-pad
over eendijkje
tussen de riviereneenmoeraslaagte
bereik ikeen
volgende bult,
waarhetpad
van deoeverafwijkt
endusgeenkliftezien is. Deruigte nodigt
niet uit Hetverslag
van de Hemelvaartexcursievan 21-23 mei1998
(Van Zon, 1999)
was voormij
medeaanleiding
om eens naarSuffolk
toetegaan.Ikwas benieuwdnaardevindplaatsen
vanPlioceneenOud-Pleistocene moïlusken.Vanaf
Harwich ben ikmetdefiets
hetgebied ingetrokken,
hetgeen
eenplezierige
manier isomkennistemakenmet de streek.Bij
elkaarverzameldeik circa3,5
kilofossie-len,
zandenstenen.Hierbij
eenverslag
van eenprach-tige
vakantiemeteenindrukvandefossielenvindplaatsen.
hier iets teondernemen. Het
voetpad volgend langs
eentweede
laagte
leidtuiteindelijk
naar eenrivierstrandje langs
eenklifvan maximaal viermeterhoog. Op
hetstrandje
vallen dekleppen
enfragmenten
vanArctica, Glycymeris
enDosina op. Hier kunnen ook de bekendezwarte
haaien-en
roggentanden/kauwplaten
verzameld worden. Aan de voetvan het klif bestaat het strandvoor eendeel uiteenkleiafzetting.
In delage
klifwandzijn
ook stukken met kleiaanwezig.
De klei in de wand isgebarsten
en toont zowel bruine alsgrijze
tinten. Er zitten geen fossielen in. Toch kanaande voetvanhet klif ookeenplekje
gevon-den worgevon-denmetBalanusenPycnodonte
cochlear ineenkleiig
deel. Hetlijkt
om erosiemateriaal tegaanofver-stoord sediment. Wel
liggen
hierzowaargavedoublettenvan
Pycnodonte. Op moeilijk
bereikbare delenvanhet klifzie ik grotefossiele
schelpen.
Hetnaarbenedengevallen
materiaalleverto.a.Pectencomplanatus,
Chlamys
oper-cularis,
Nucellalapillus, Neptunea
contrariaende reedsgenoemde
soorten vanhet strand op. De Pliocenesoortenzijn
hier deelsgaaf
ennietafgerold.
Hetstrandje loopt bij
vloed(bijna)
geheel
onder,
waarmeeje rekening
moet houden. Het vindenvan hetoeverpad stroomopwaarts
isniet
eenvoudig
door deaanwezigheid
vanrietmoeras,
slikenschor.
Sutton
24
juli
2000: Sutton-RockHall,
eengroeveDeze
opduiking
vanCorallineenRedCrag
wordt ookwelaangegevenmetSutton KnollenPettistree Hall. De locatie
iseengroeveaande zuidoostrandvan een
bosje
tussen degenoemde boerderij
ende River Deben. De groeve isom-geven dooreen
afrastering.
Vanaf hetpad
zieje
eenvier meterhoge groevewand
metveelgaten
van oeverzwalu-wen.Dewandeling
vanaf het hek naarde wandgaatdooreen
hoge brandnetelruigte.
De wand zelf bevatgelaagd
schelprijk zand,
of betergruisrijk
zand. Grote fossielen heb ik hier nietgezien,
hoewelanderenoverlagen
met fraaie fossielen rapporteren. Hetzand is deelsgemakke-lijk
lostekrabben. Ik vond kleineSpisula
enCyclocardia
en namwatvan hetmateriaal, deels erosiemateriaalaan
devoetvande
wand,
mee.In ditgruis zijn
leuke Pliocene en/of Oud-Pleistocenesoorten te vinden. NaastCyclo-cardia’sen
Spisula triangulata zijn
dito.a.Limopsis
ano-mala
(doubletten),
Goodalliatriangularis,
Crenellapri-deaux,
Gouldiaminima, Astarte excurrens,Parvicardi-umscabrumenCaecum mammilatum.
Langs
hetpad
datnaarde rivierloopt zijn
welgrote schel-pentevinden in de berm ende
akker,
zoliggen
daareenGlycymeris
en eenfragment
vanArctica.Op
de akkerstaat helaas nog gersttewachten op deoogst.Butley
-Chillesford25
juli
2000:Butley
- Neutral Farmen
Chlllesford,
twee groevesBij Butley ligt
eenboerderij-groeve:
de Neutral Farmpit.
De groeveligt
aanhetweggetje
tegenovereen dubbeleboeren
woning,
netvoorbij
eeneenvoudige
toeristischeclustervankunstenhoreca. Vanaf de weg moet
je je
doorhoog opgaande beplantingen
enveelbrandnetelseenwegbanennaar een
groevewand
vancircavijf
meterhoog,
die ook hier dediep
roodbruineafzettingen
laat zien. Heleschelpen zijn
moeizaamtevinden of uit de wandtepeute-ren.Tussen de brandnetels op de bodemvande groeveen
in het
uitgegraven
materiaalvan de vossenholen(?) zijn
aardige fossielen
te verzamelen. HiergaathetvooralomOud-Pleistoceen materiaal,zoals Macoma
obliqua
enMytilus
edulis,enveel minderMacomapraetenuis,
Arco-pagia
crassa,Nucellalapillus
enYoldia lanceolata. Het kanzijn
dat degroevebodem
zeeffesten bevatvanvorige
verzamelaars,
het is in iedergeval
geen in situ materiaal. Een bezoekaande groevebij
dekerk vanChillesford le-verteengoed
beeld opvandevoormalige ontsluiting.
Degrotendeels begroeide groevewand
endewetenschap
dater voorverzamelaars nietveel is te
halen, nodigt
niet uithet terreinnaderte
bekijken. Overigens
iser aanderech-terzijde,
vanaf de weggezien,
nogeen deel dat nog niet zeerlang geleden
isgeëxploiteerd.
Degroevewand
is maximaaleentientalmetershoog.
Covehithe
26
juli
2000:Covehithe,strandenklif
aandeNoordzee Covehithe iseenbuurtschap
op de randvan eenklif. Er isactuele kliferosie. De weg
naar/langs
zee is al voor eendeelnaarbeneden
gestort
op het circa tien meterlager
gelegen
strand. In 1980is dewegafgesloten
voorver-keer. Het strand is tebereiken door het
Idifpad
links of rechtste nemen,entelopen
totaan“thebroads”,
die circatweekilometeruit elkaar
liggen.
In deklifwand zieje
rood-bruine zand-engrindafzettingen,
en aandebasis,
dusop het niveauvanhet
hoge strand, ligt
eenkleiafzetting. Op
eendeelvanhet
hoge
strand is dezeweinig erosiegevoelige
kleiafzetting
ooktevinden. Verder bestaathet strandvoor-namelijk
uitgrind
enzand. In degrindrijke
sedimentenvan deklifwand
zijn
geen marienefossielen tevinden,
evenmin in dekleivloer.
Op
het strandliggen gebleekte
Macomaobliqua
enfragmenten
vanArctica,sterkafge-rold. Recente
schelpen
ontbreken hier nagenoeg.Sudbourne
-Gedgrave
27juli
2000:Crag
Farm-boerderij
groeveten oostenvan
Sudbourneen
Gedgrave
-klif
aanButley
RiverDe locatie
Crag
Farm isgemakkelijk
tevinden,
denaamis
langs
deoostelijke
kustroute(Sudbourne Marshes)
aan-gegeven
bij
eenzijweg.
Dezezijweg
biedt na eenpaarhonderdmeteraan delinkerkant
(noordzijde)
al zicht opeengroeve, die viaeenonverhard
pad
istebereiken. De groeve isaanderechterzijde,
vanaf deingang gezien,
nogrecentelijk geëxploiteerd.
Degroevewand
vancirca 6meter
hoogte
vertoont daarverseschraapsporen
van eengraafmachine.
Hetovergrote deel isvermoedelijk lange
tijd
nietmeerbewerkt. Degroevebodem
is doorvee be-zochtentoonteenbegroeiing
vanvoornamelijk
stikstof-minnendepioniersoorten.
De verweerdegroevewand
heeftvooral skelettenvan
mosdiertjes. Schelpen zijn
erniet inte vinden/herkennen. De
afzettingen
zijn
sterkverkit,
steenachtig.
Tochzijn
erwel wat brosseredelen,
gecon-stateerdaanwatlosliggende
brokkenbij
de inrit. Hoewel het hieromCorallineCrag
gaat,is de kleureveneensbruin totroodbruin. Deversaangesneden
delenzijn
lichtbruin.Hetklifvan
Gedgrave ligt
ten noordenvan hetpad
naareenvoetveer.Er
ligt
eenslikkig strandje
met watvissers-bootjes.
Overalzijn
sporenvande oesterhandelaante tref-fen,zowel op hetstrandje
als op hetpad
er naartoe,vanafGedgrave
Hall.Langs
hetstrandje ligt
eenlaag
klifvancirca driemeter
hoogte, begroeid
metruigte,
struikenenbomen.
Op sommige plekken
is doormijn
voorgangers
duidelijk
naarfossielengezocht.
Er isbijvoorbeeld
eenputin de klifwand gegraven.
Vergeleken
met de eerder bezochte kliffen is hierweinig
tezoeken. Erzijn
zeerweinig schelpen
tezien enik verbeeldmedat de oester-kwekerser voorde grap weleens eenoesterklep
aantoe-gevoegd
hebben. EenverweerdeGlycymeris
en eenAstarte heb ikmaarlatenliggen.
Sizewell-
Thorpeness
28
juli
2000:Sizewell-Thorpeness, klif
enstrand Dewandeling
overhetgrindstrand
vanSizewell-Thorpe-nessleverteenaantal fossielenopdie
overigens
niet uit het klif komen. De heuvelslangs
het strand wordenwei-nig geërodeerd,
dehelling
is meestaltamelijk flauw,
zon-derrecenteafkalving. Op plekken
waardeafzettingen
welzijn
tezien, blijkt
hetomgrindrijk
zand te gaan,vermoe-delijk
vanglaciale
herkomst. Degebleekte
enafgerolde
fragmenten
van Yoldia lanceolata vormdeneen interes-santaspect
ophetgrindstrand.
Erliggen verspreid
ook brokkenCrag
meteendivers karakter. Soms zittenzevolmet
schelpresten/afdrukken.
Erzijn
brossestukken,
maarook taaie
kleiplaten
enplaten
metwormgangen
(
Tasselia).
Dezebrokken wordendoor de
golven hoog
op hetgrind-strandgeworpen.Ik kanmevoorstellen dat deherkomst iets te maken heeftmetde
aanleg
vandekoelwatervoor-zieningen
vande kerncentralevanSizewell,evennoorde-lijk
van ditstrandtraject.
Een enkellosliggend
Plioceen fossiel kan de zelfde herkomsthebben,
waaronderwat oestersen eenfragment
vanPectencomplanatus. Bij
eenrechtsgewonden
fossiele Noordhorengis
ik nognaardesoortnaam: de bolle
windingen zijn regelmatig grof
ge-ribd,
maar eendespecta
durf ikernog niet inte herken-nen.Geraadpleegdebronnen:
Cambridge, P.G.,
p.m. A review andguide
totheNeogene
and Lower Pleistocenedeposits
of EastAnglia.
In:Colloque
pour 1’etude duNeogene Nordique.
March-april
1970. Univ. EastAnglia,
Norwich.Castell,
C.P. & L.R.Cox,1993. British Caenozoic fossils. HMSO,LondonChatwin, C.P., 1961. British
regional geology.
EastAnglia
andadjoining
areas.HMSO,
London.Fossielenatlas,
1954-1984; De fossieleschelpen
van deNederlandsestrandenen
zeegaten.
Serie verschenen in Basteria.Ordnance survey, 1996.
Landranger
156:Saxmundham,
Aldeburgh
& Southwold. 1:50.000Ordnance survey, 1999.
Landranger
169:Ipswich
& TheNaze,
Clacton-on-Sea.1:50.000Zon,
Bianca van, 1999. Hemelvaartexcursie naar EastAnglia, Engeland,
21-23 mei 1998.Afzettingen
WTKG20(1):
18-24Wood, S.V.,
1872-1874. TheCrag Mollusca,
Vol. III: Univalves and bivalves.Paleontograph. Soc.,
London.Zievoor de
voorlopige lijst
van de vondstenvanHarry
Raad in Suffolk
pagina
8 en9.Voorlopige lijst
van vondsten in Suffolk(Eng.)
22-28juli
2000 door H. RaadSUT-g
RAM-k BAW-kBUT-g
BAW-s COV-s SIZ-sCorallineen Red Crag Nucella
lapillus
Turritella incrassataGlycymeris
variabilisAequipecten opercularis
Pteromeris corbis Arctica islandica Macomaobliqua
Venericardia aculeata Ostrea edulisCalyptraea
chinensis Astarte omaliiDigitaria digitaria
Lucinoma borealis Dosina casinaRingicula
ventricosa Nucella tetragonaCyclocardia
scalaris Pteromeris corbis Red Crag Acila cobboldiaeMytilus
edulis Astarteobliquata
Cardiumangustatum
Neptunea
contraria Macomapraetenuis
Divers (?)Neptunea antiqua
Nassarius reticosusTridonta.montagui
Cerastoderma edule hostiei
Mya
arenariaSpisula
solida Cerastodermaglaucum
Cyrtodaria
angusta Clausinellaimbricata Turritellavanderfeeni
Pycnodonte
cochlear Ensiscomplanatus
Triphora
adversaGlycymeris
obovataChlamys
multistriata Pectencomplanatus
Astarte incertaLaevicardium
decorticatum ~~ _ 3 23 1 x -5 5 9 2 - - -1 1 - - -4 4 7 4 - -- - 1 -- - - -•, 1 1? x 612'
- 2 ~ ~ 31 ~ ' - - 7 3 2? _1
4 - - 1 - -- - - -x -x_ - 1 - 1 - - --y
- i - - -- i - - - -- 2 - - - - -5 -: --’ -'
* I - - -8 __ - -: -13 - - -- -Ï
-- 1 4 15 - -7 7 3 - - -- 3 II ~ ~ ~~ ~ -- 2 1 1 2 -- - 1 - - -- -~ -~~ -r
- -_ 1 - 4 - -' " 2 - - - -IJ
- - -- 15 7 - - 1 - - 42 22 -__ - -- - - 1 -_ _ _ 2 1 - -' ~ 1 - - -- - -J?
- -: 19 - - -1 - - -_ 1 - - -- 2 - - -- 1 - -- -2 - - - -1_
- 2‘
- - - -- 1 - 1 --BAW=Bawdsey BÜT=Butley COV=Covehithe RAM =Ramsholt SIZ=Sizewell-Thorpeness SUT=Sutton(Knoll)
Corallineen Red Crag
SUT-g
RAM-k BAW-kBUT-g
BAW-s COV-s SIZ-sNucella
lapillus
- 3 23 1 X - -Turritella incrassata 5 5 9 2 --Glycymeris
variabilis - 1 1 ---Aequipecten opercularis
4 4 7 4 - - -Pteromeris corbis - - 1 -- - - -Arcticaislandica -- 1 1? X 6 12 Macomaobliqua
- 2 31 - - 7 3 Venericardia aculeata 2? 4 - - 1 - -Ostrea edulis - - - - X - XCalyptraea
chinensis - 1 - 1 - - -Astarte omalii - 11 - 1 - - -Digitariadigitaria
- 1 - - - - -Lucinoma borealis - 2 - - - - -Dosina casina - 5-Ringicula
ventricosa - 1 - - - - -Nucella tetragona - 1 - - - - -Cyclocardia scalaris 8 - - - -Pteromeris corbis 13 - - - -Red Crag Acila cobholdiae - - 1 - - --Mytilus
edulis - 1 4 15 -- -Astarteobliquata
7 7 3 - - -Cardium angustatum - - 3 11 --Neptunea
contraria - 2 1 1 2 -Macomapraetenuis
- - - 1 - - -Divers (?)Neptunea antiqua
- - - 1 Nassarius reticosus - - 1 - 4 - -Tridonta.montagui
- - 2 - - --Cerastoderma edule hostiei - 1 1 - - -
-My
aarenaria - - 15 7 - - 1Spisula
solida - - 42 22 - - -Cerastodermaglaucum
- - - - 7 --Cyrtodaria
angusta - 2 2 - - - -Clausinella imbricata - - 1 - -Turritellavanderfeeni
- -- - 1? --Pycnodonte
cochlear - 19 - - -Ensiscomplanatus
- 1 - - - --Triphora
adversa - 1 - - - --Glycymeris
obovata - 2 - - - --Chlamys
multistriata - 1 - - - - -Pectcncomplanatus
- 2 - - - - 1 Astarte incerta - 2 - - - - -Laevicardium decorticatum - 1 - 1 - --SUT-g
RAM-k BAW-kBUT-g
BAW-s COV-s SIZ-s TimocleaovataSpisula elliptica
Hiatella arctica Corbulagibba
OdostomiaunidentataGoodallia waeli
pseudopygmaea
Astartefusca
Epitonium
clathratullumEpitonium
clathrusEpitonium frondicullum
Odostomia conoidea Heteranomiasquamula
Goodalliatriangulata
Cyclocardia chamaeformis
Parvicardium scabrum Gouldia minima Astarteexcurrens Parvilucina scaldensis Caecum mammillatum Acteonlevidensis Crenellaprideaux
Limopsis
anomalaSpisula triangulata
Yoldialanceolata Felaniellatrigonula
Arcopagia
crassa Indet.Mytilidae
Natica LSE Nassarius . Astarte -Jh Laevicardiumsp.
Cerastoderma:sP-Venerupis
IPc Colusisp. Nucula! Sp. Dosinia sp. TellinaLËE;Glycymeris
LS P-Abra IE: Cerithium 'IPi GibbulaIË1 Psammobia sp. Lima: sp. 19 5 -z : : - 9 -- - --_4
1
- - - -10 3 --.
- 1? - - - -I 1 2 1 - - -2 - - -: -3 : : : : : __2
- - - - -1 - -- -1 - -15 - - - - -15 - - -- -2 - - --_3
- -: : - -3 - - - -5 -1 __ - - -_- -_-1
-'
~ ~ - -10 - - -5 - -- - 1 -:H_
-- - 1 - --_ -- 1 - - -4 - - - - -~ - 3 2 - - -- - 1 - - -- - 1 - - -- - 2 - - - -~ 2 - -1 - - - - -1 - - -- 1 - - - - -5 x - 2 -- ■ - 2 -I -- - -: -_ 4 - - - - -1 --- -- - - --_g=groeve k=klif s=strand x=aanwezig ?=aff.
SUT-g
RAM-k BAW-kBUT-g
BAW-s COV-s SIZ-sIimocleaovata 19 5 - -- -
-Spisula elliptica
- 9 - - - - -Hiatella arctica 4 1 - - - - -Corbulagibba
10 3 - - - - -Odostomia unidentata ' - 1? - - - --Goodallia wadi