De .Politieke toestand van de NATO

en

r ti

Donderdag 19 oktober 1961 - No. 654

De heer R. Zegering Hadders over het

regeringsbeleid

<Zie pag. 3)

fats ⁿ

De .Politieke toestand van de NATO

Het is met grote voldoening, dat wij kunnen vaststellen, dat ons respect voor en ons vertrou- wen in het beleid en de bestuurs- kracht van het tegenwoordige Kabinet door de gebeurtenissen van de laatste weken nog aanzien- lijk is versterkt.

Het initiatief in de kwestie Nieuw-Guinea en de wijze, waarop dat in internationaal contact was voorbereid, was een goed stuk ge- zonde diplomatie, dat volkomen aansluit op de door de Verenigde Naties zelf gestelde regels van het Handvest en de nadien herhaalde- lijk uitgesproken irtzichten omtrent dekolo'nialisa tie.

Geheel afgezien van de vraag wat het lot van dit Nederlandse voorstel uiteindelijk zal zijn, mag met grote voldoening worden ge- constateerd, dat ondanks zowel binnen als buiten onze grenzen on- dernomen tegenacties, de traditio- nele lijn niet is doorbroken en Ne- derland zijn politiek blijft afstèm- men op de plechtig aanvaarde rechtsregels van het Statuut der Verenigde Naties zowel als op het koninklijk woord aan de bevolking van Nieuw-Guinea.

Wij zijn ervan overtuigd, dat de overgrote meerderheid van ons volk een driehoeksgesprek Neder- land-Nieuw-Guinea - Indonesië

(want dat zou het o.i. dan toch moeten worden), gesteld dat daar- voor na het terzijde stellen van de Indonesische prealabele eis alsnog een basis zou worden gevonden, pas met zekere voldoening zou kunnen aanvaarden, wanneer de Indonesische machthebbers hun in het internationale verkeer onge- kend beledigende optreden om na de verbreking hunnerzijds der di- plomatieke betrekkingen zelfs de waarneming van de Nederlandse belangen door een derde mogend- heid (het Verenigd Koninkrijk) te weigeren, zouden redresseren.

Het Nederlandse volk is op het gebied van het nationaal zelfres- pect toch waarlijk niet overdreven gevoelig, maar er zijn grenzen, die het niet wenst te zien overschre- den.

ATTENTIE!

Een overschrijding in haar meest grove vorm van alle grenzen van diplomatiek fatsoen en van eerbied voor de wetten en gevoe- lens van een nationale gemeen- schap pleegden in de afgelopen week de ambassadeur in Den Haag van de Unie van Socialistische Sovjet-Republieken en zijn dienst- kneèhten.

De Regering kan ervan over- tuigd zijn, dat op een klein groepje verdwaasden na, het Nederlandse volk in al zijn geledingen zich in volle overtuiging stelt achter haar resolute beslissingen in deze af- faire, welke in deze vorm waar- schijnlijk nog zonder precedent was

De Federatie van Hongaarse Verenigingen in Nederland zond aan minister-president De Quay een telegram, waarin zij haar dank uitsprak voor de moedige doortas- tendheid, waarmee in de zaak van een Russische vluchteling werd opgetreden.

"Het is ons een grote troost en vervult ons met trots, in de ge- meenschap van een volk te mogen leven, waarvan de leiders zo beslist de menselijke vrijheid eerbiedigen en tegen het geweld van een grote macht der onmenselijkheid met de innerlijke kracht van een morele grote macht optreden".

Wat deze Hongaren, van wie velen zelf ook politieke vluchtelin- gen zijn en slachtoffers van een vertwijfelde poging om in hun land de vrijheid te herwinnen, hier zo spontaan tot uiting hebben ge- bracht, is ook de opinie van het Nederlandse volk.

Het verheugt zich over het snel- le en krachtige optreden van de Regering, dat er geen tw~jfel aan heeft laten bestaan dat wij baas in eigen huis willen blijven en brutaal eigenmachtig optreden van Sovjet- agenten in ons land niet zullen zullen dulden.

* * *

Onze voldoening betreft hier drieërlei aspect van deze zaak.

In de eerste plaats geldt zij het be- sluit, de Russische geleerde Alexei Golub, die "de vrijheid verkoos", asiel in ons land te verlenen.

ATTENTIE!

Radio-uih:ending vrijdag, 27 oktober a.s., over de zender Hilver- sum 11 (298 m.), van 19.30-19.40 uur:

"11 EN 12 NOV. 1961: J.O.V.D.-CONGRES TE ARNHEM".

Zij _betreft in de tweede plaats het feit, dat de Regering niet ge- aarzeld heeft het onder zo moei- lijke en bijzondere omstandighe- den uitgeoefende beheerste, maar zich niet overdonderen latende op- treden van de politiefunctionaris- sen op Schiphol volledig te dekken.

Zij geldt tenslotte eveneens de ernstige, maar onvermijdelijke be- slissingen, die zij ten aanzien van de Sovjet-ambassadeur en enige leden van diens. personeel heeft ge- nomen.

Aan vertegenwoordigers van vreemde mogendheden wordt in ons land al de· eer bewezen, welke hun toekomt. Voor knokploegen

met een diplomatieke status is in

~s land echter geen plaats.

. * * *

Het is goed, dat mr. D. U. Stik- ker, de secretaris-generaal van de NATO, juist nu de Sovjet-:- Unie op alle plaatsen in de wereld, waar haar dat maar mogelijk is, onrust tracht te zaaien, de weste- lijke wereld in een "magistrale rede" (zoals het "Parool" haar te- recht aanduidde) tijdens de in Twente gehouden algemene leden- vergadering van het Verbond van Nederlandse W er legevers nog eens een hart onder de riem heeft ge- stoken.

(Vervolg op pag. 2)

De belagers van uw- en mijn vrijheid, verdraaiers van de 'Waarheid, knokkers ....

.... en dat heet dan ambassadepersoneel ^\

VIUJHEID EN DEMOCRATIE

[(Vervolg van pag. 1)

Met Berlijn, zo · betoogde mr.

Stikker blijkens het Parool-ver- slag, speculeert Chroestsjow op verdeeldheid in het Westerse kamp. Hij kan geen nuclea_ire oo:- log wensen die ook de Sov]et-Ume de totale vernietiging zou brengen.

Het Westen moet hem vastbera- den duidelijk makèn, dat het alter- natief van een nucleaire oorlog niet is de capitulatie in Berlijn, maar onderhandelen, waarbij het Berlijnse vraagstuk tot een voor beide partijen aanvaardbare oplos- sing moet worden gebracht.

Tussen 1944 en 1949, aldus de heer Stikker, slaagde de Sovjet- Unie erin haar expansie naar het Westen zo uit te breiden, dat zij een belangrijk deel van Europa in handen kreeg. Sinds 1949, het jaar waarin de NATO tot stand kwam, heeft het Westen in Europa geen vie!·kante meter meer prijs gege- ven. De nachtmerrie, door de Sov- jets onder de voet te worden ge- lopen, behoort, dank zij de NATO, tot het verleden.

* *

De vuurkracht van het Westen is een veelvoud van die va~

de communistische wereld. Op het gebied van de energievoorziening en de basisindustrie is het Westen nog altijd ver superieur. In 1949 bedroeg· de militaire produktie van de vijftien NATO-landen onge- veer 3 miljard dollar per jaar, nu ongeveer twintig miljard dollar.

Veel belangrijker nog is de W es- terse eerbied voor de waardigheid en de vrijheid van de mens. Sinds 1940 heeft het Westen veertig lan- den met 730 miljoen mensen de vrijheid gegeven. Moskou daaren- tegen heeft twaalf landen met.der- tig miljoen mensen geannexeerd en, afgezien van rood China, acht landen met 113 miljoen mensen onder communistische overheer- sing gebracht.

De opkomst van vele jonge lan- den in Azië en Afrika heeft de pro- blemen van het Westen moeilijker gemaakt. Die landen loeren met argusogen naar het delicate machtsevenwicht tussen Oost en West om op het beslissende mo- ment de kant van de sterkste te kiezen.

Toch kan noch mag het Westen de dekolonalisatie remmen, al moet het er ook voor oppassen, daarmee te snel te zijn, teneinde onbestuur- baarheid en chaos te voorkomen.

Terecht liet mr. Stikker nog eens de waarschuwing horen, dat welke verandering er in het com- munisme ook plaats vindt, het ka- rakter en het doeleinde van het communisme volstrekt ongewijzigd zijn gebleven. Het blijft onverdro- ten streven naar de wereldheer- schappij.

* * *

De heer Stikker verbloemde niet de grote vooruitgang in de Sovjet-Unie op economisch, we- tenschappelijk en militair gebied.

Als gevolg daarvan is het Russi- sche volk nu meer verzoend met het regiem dan in het verleden.

Niemand in de Sovjet-Unie heeft

~10g bewust andere omstandighe- den meegemaakt. Het is dan ook begrijpelijk, dat de Rus trots is op zijn land.

De gebeurtenissen in Oost-Duits- land (1953), Polen en Hongarije :(1956) hebben aangetoond, dat de satellietlanden n i e t zo verzoend zijn met het communistische be- wind.

Ook de verhoudig tussen Mos- kou en Peking maakt niet de in- druk volmaakt te zijn. Peking is de tweede hoofdstad van het com- mu.riistische blok. Het is echter ge-

19 OKTOBER 1961- :PAGINA 2

vaarlijk te geloven in een splitsing van de communistische wereld. De wens mag niet de vader van de ge-

dachte zijn. .

Mr. Stikker was van oordeel, dat de politieke toekomst van de NATO in deze moeilijkste periode van haar bestaan afhangt van de wijze, waarop zij de Berlijnse crisis te boven denkt te komen. Capitu- latie voor de Sovjets op dit punt zou ertoe leiden, dat zij nog verder naar het westen zouden reiken en dat de niet-gecommitteerde landen de blik naar Moskou zouden wen- den.

UIT_ DE PARTIJ

* * ⁱ⁼

De conclusie van de heer Stik- ker kon geen andere zijn -- en wij onderschrijven die ten volle --dat hiertegen maar één verweer past: een militair opparaat opbou- wen en instandhouden en bereid zijn, dat in het alleruiterste geval ook te gebruiken.

Tot slot nog een bemoedigende verzekering. Mr. Stikker noemde het "klinkklare onzin", dat er in de NATO onvoldoende eenheid zou bestaan, zoals af en toe in de we- reldpers wordt bew·eerd. De NATO is krachtiger dan ooit.

A.W. A.

Partijraad en H.B. ve:rgaderden.

Op zaterdagmiddag, B oktober j.l., is de Partijraad in een druk bezochte vergade- ring te 's-Gravenhage bijeen geweest, ter bespreking van de politieke toestand.

In de ochtenduren vergaderde het Hoofdbestuur der Partij.

Bestuursverkiezing afdeling Maassluis/Maasland

Op woensdag 27 september vergad.erde de afdeling Maassluis/Maasland in ver- band met de aanstaande verkiezingen voor de Provinciale Staten.

Tevens werd het afdelingsbestuur op- nieuw samengesteld. Dit bestaat thans uit de navolgende personen: C. F. Petit dit de la Roche, voorzitter: H. H. J. M. Kuij- pers, secretaris; P. Havelaar, penning- meester; A. Ouwenbroek en J. C. van Willgen. Het secretariaat is gevestigd aan de Johan Evcrtsenlaan lb te Ma:1ssluis".

Kloeringe wees kandid~ten aan

De afdeling Kloetinge hield een alge- mene ledenvergadering in verb::md met de kandidaatstelling voor de a.s. verkie- zing van de leden van de Provinciale Staten in Zeeland.

Op de lijst werden o.m. voorgedragen:

Mr. J. F. G. Schlingeman, B. A.Hes- seling, Abr. Geluk en notaris A. H. M.

van den Hoek.

Ir. G. Frieling vond een aandachtig gehoor voor zijn praatje over "de ont- wikkeling van de cultuurtechniek".

Uit de agrarische s-2ctor -..verden vele vragen tot volle tevredenheid beant- woord.

Amersfoort si'eJrtte ^met het winterseizoen.

De afdeling Amei·sfoort ·van de VVD hield dezer dagen haar eerste bijeenkomst van het nieuwe seizoen. Er was een goede opkomst. Op de agenda stond o.m. me- dedelingen omtrent de verkiezingen in 1962: het samenstellen van de groslijst voor de Provinciale Staten verkiezingen:

NAGEKOMEN GIFTEN V.V.D.-DAG

De volgende giften voor onz:e V.V.D.-dag op 9 september j.l. kwumen nog bij ons binnen: C. A. J. S. te Gorinchem, f 5.-; T. C. M. S. te Gorin- chem, f 5.-, waarvoor onz:e hartelijke dank !

C:Oeze

Burger

is - zoals u misschien wel hebt opgemerkt - enkele dagen van huis

;:·eweest en zoals dat altijd gaat is er bij zijn ontstentenis weer een en a.m1er mis gegaan: de Slag op Schiphol, de slag in het gelaat v:.Hl die mulere Burger, de tnevallige hoe.bestátut-onhnoeting die meneer Rijkeus in Nieuw York heeft gehad... Allemaal g-loeiend-aktueel toen ik door de drukste straat ter werel<l: die van Venizelos in Athene, flaneerde, maa.r nu al weer Vieux jeu. Een weekblad-schrijver kan er niet vlug· g·enoeg· bij zijn om de korenmaat van de kaarsvlam te tillen, wil hij niet te kijk staan als een achter-de-feiten-áán-sukkelaar.

Ik Iaat dus alles maar zoals het is. J\lijn connnentaren zouden tóch te laat Iwmen en het valt dus ten zeerste te betwijfelen of zij nog invloed >oouden kunnen hebben op de g·ang der wereldhistorie; de heren H.ljkeils en Pono.

1nerenko zijn inmiddels toch al naa1· hun haardsteden teru~g·ekeerd en die.

andere Burg·er zit nog netjes ten troon.

In Athene dan waren ze nóg· drul~ker aan 't politiel<en dan (\Oor-de-wePk:

J{atnerverkiezingen waren op til en da.t was t<e benterken aan vurig-A poli- tieke g·edachtenwisseling·en van ldusjesntannen op straat; aan de aanplak.

plaatsen en aan de stoeten auto's, beplakt met portretten van kanditlaten.

De namen. van de grote ,jongens heb ik niet lnmnen onthouden. Er waren veel -gossen en -lossen en .idessen hij. En n1en kon weer eens ervaren dat ieder land in zijn eigen tuintje zit. 1\len windt zich in Griekenlaml verschrik- kelijk op over dingen, die ons zo koud laten als het marmer van de Al<ro- polis en wij doen Iuicl en hartstochtelijk over zalren en Inensen, wier h·lote hestaan niemand in die drukke Venizelosstraat zelfs maar hij klank h<'l<end is.

Ik las die dag·mi g·een kranten en alles wat het lieve vaderland gedurende die tijd opwond was mij, tot m'n terug·keer op Schiphol, onbel<end. Ik zat maar kleine, zoete, <lrabbige kopjes koffie te drinken op het Plein van de Grondwet, zonder benul van Ponomerenko's en Burgers lot.

Ik zou dacht ik wat dat betreft nog een eeuw in Athene hebben kunnen blijven, :onder óói~ meer een pen ~IJ papier te p~aatsen. ~

Een "·einig;-oJnvekken<le OYf"r,veginp; voor een overig·ens zo benloeiziek ma.nnet,je als

-

en de benoeming van afgevaardigden voor de Staten- en Kamercentrale~ Ver- schillende leden brachten goede sugges- ties naar voren en er kon een alleszins verantwoorde lijst van kandidaten wor- den samengesteld. De secretàris de heer M. de Bruyne, die kortgeleden Berlijn bezocht, hield over dit brandpunt der wereldpolitiek een inleiding.

Nieuwe voorzitter afdeling Nijmegen

In de op 12 oktober j.l. gehouden al- gemene ledenvergadering trad de heer D. J. A. van der Vliet tussentijds als voorzitter af i.v.m. het op zich nemen van organisatorische werkzaamheden in provinciaal verband. Hij wordt opge- volgd door de heer ir. W. van der Ham te Nijmegen, tot dusver lid van het be- _stuur.

Voor de opengevallen plaats in het be- stuur werd de heer J. M. C. Hordijk te Nijmegen gekozen.

In de vergadering werd verder de voorlopige candidatenlijst voor de Pro- vinciale Staten-verkiezing behandeld.

Ook het komende winterprogramma werd besproken, terwijl de propaganda- commissie haar plannen voor de nabije toekomst toelichtte.

Mevrouw Van Someren spreekt te Maastricht over de

Mamr11oetwet

Op maélndag 23 oktober a.s. ·s avonds 8 uur 30 houdt de afdeling Maastricht een bijeenkomst in de Gouwe Poort op het Vrijthof in Maastricht.

Op deze vcrgadering zal ons Kamer- lid mevrouw Van Someren-Downer een inleiding houden over de mammoetwet.

Mr. Van Riel spmekt te Soestdijk

Op vrijd:1gavond 27 okt a.s. spreekt ons J 2 Kamerlid mr. H. van Riel voor de af::l Soest-Soestcrberg over het in ver- band met de komende verkiezingen wel zeer ;-~ktuele onderwerp: de liberaal in stat<m en raad.

De Yergadering wordt om 8 uur ge- houden in het· Oranje Hotel aan de Burg- Grothestr. 70 (Rijksstraatweg) te Soest- dijk, schuin tegenover de autobushalte Nieuwenhoek. Ook geestverwanten uit andere afdelingen zijn van harte welkom.

!{(llmeriid Corver spreekt te Hillegom

De afdeling Hillegom belegt een buiten- gewone algemene ledenvergadering op maandag 30 oktober a.s. ten huize van de heer C. Verelzen, Leidsestraat 121 te Hillegom, aanvang 8 uur.

Besproken zal worden het bestuurs- voorstèl inzake deelneming met een eigen lijst aan de in het voorjaar van 1962 te houden gemeenteraadsverkiezingen.

Daarna zal de heer J. C. Corvcr uit Heemstede, lid van de Tweede Kamer der Staten Generaal, spreken over:

"SOCIALE ASPECTEN DER HEDEN- DAAGSE POLITIEK"

Mr. J. Drijber wordt burgemeester van Middelburg

Bij K.B. van 11 oktober is onze Leidse geestverwant wethouder mr. J. Drijber ner 1 november a.s. benoemd tot bur- ge;-,~eester van Middelburg.

Een· benoeming, waarmee wij zowel de heer Dl'ijber zelf als de gemeente Mid- delburg van harte gelukwensen.

.,Het Vaderland" gaf omtrent de heer

· D~·ijber de volgende levensbijzonderhc- den:

Johannes Drijber werd op 24 april 1924 in Malang geboren. In 1931 ging hij in Laren wonen. Hij bezocht het gymna- sium in Hilversum, liet zich in 1945 als student inschrijven in Leide1~ en ging in-

dologie en Indisch recht studeren. In 1950 deed hij doctoraal examen Indisch recht. Hij studeerde in de avonduren Ne- derlands recht en deed daarin in 1952 eveneens doctoraal examen. Inmiddels was hij adjunctsecretaris van de cm·ato- ren der Leidse universiteit geworden. Hij bleef dat tot het begin van dit jaar, toen hij voorzitter werd.

Reeds sinds 1953 was mr. Drijber raadslid in Leiden. In 1958 werd hij wethouder. Hij is lid van de VVD en remonstrants van zijn geloof. Als wet- houder heeft hij te maken met de ge- meentebedrijven, de woningstichting en huisvesting en het verkeer. Tot de bedrij- ven behoren het openbaar slachthuis, de reinigingsdienst, de markt- en haven- dienst en de psychiatrische inrichtingen

"Endegeest".

Mr. Drijber heeft altijd veel voor be- stuursfuncties gevoeld.

VHlJlll'.:lD J!;l'\ D.K\lOCl~.\Tl.io

De instemming met ·regeringsbeleid

is duidelüker en positiever geworden

Nu de algemene beschouwingen in de Tweede Kamer weer gehouden zijn, wil ik hierover gaarne nog een enkele opmerking maken.

Verheugend vind ik het, dat de regeringspartijen steeds duidelijker hun instem- ming betuigen met de grote lijn van het regeringsbeleid.

Er wordt wel eens gezegd, dat het huidige Kabinet in het begin wat aarzelend geweest is in zijn optreden en in het bepalen van zijn standpunt. Dit mag waar zijn, maar ik voeg hieraan dadelijk toe welke oorzaak <lPze aarzeling had.

Die oorzaak kwam m.i. hoofdzakelijk voort uit het feit dat sommige partijen, die in de Regering vertegenwoordigd zijn, in de beginne .zeer aarzelde11 wanneer het er om· ging een positieve uitspraak te geven over het aangekondigde rege- ringsbeleid. Men nam over het alge- meen een zeer afwachtende houding aan.

Ik heb altijd de indruk gehad, dat de- ze afwachtende houding nog niet eens zo zeer ontstond omdat men het niet eens was met de aangekondigde plannen, dan wel dat men eerst wilde afwach- ten hoe de aanhang in de lande op dit nieuwe beleid reageerde.

Naarmate bleek, dat de van den be- ginne af aangekondigde beleidslijn werd gevolgd en goede resultaten te zien gaf, reageerde ons volk gunstiger en werd ook de steun aan dit beleid van de par- tijen positiever. Dit kwam duidelijk naar voren bij deze laatste algemene beschou- wingen en ik vind dit - zoals gezegd - een groot winstpunt.

Ik ben er van overtuigd. dat dit ka- binet, gesterkt door dit Kamerdebat, steeds krachtiger zijn beleid zal voeren en zijn standpunt in verschillende aan- gelegenheden steeds duidelijker zal be- kend maken.

Loon- en prijsbeleid;

Onderwijs, Waterstaat.

Dit is ook noodzakelijk, omdat het be- leid in het verleden door een psycholo- gisch niet juist moment te kiezen voor de een of andere beslissing, wel eens niet die waardering heeft ondervonden die het toekwam. Gelukkig wordt de waardering voor het gevoerde en uitge- stippelde oeleid steeds groter en duide- lijker. Velen beseffen nu steeds beter, dat het Kabinet-de Quay bij de aanvang een zeer moeilijke taak op zijn schou- ders nam, omdat er vele wetsontwerpen voor behandeling gereed lagen, waar- over zeer verschiilend werd gedacht en waarvan bij voorbaat vaststond, dat er ook bij de regeringspartijen zeer uit- eenlopende meningen over bestonden.

Daarnaast kwam er nog bij, dat het ja- renlang gevoerde loonbeleid moest wor- den omgebogen en dit is van het begin af aan ook gebeurd.

Natuurlijk is ook dit gevoerde loon- en prijsbeleid niet alleen over rozen ge- gaan; hier en daar waren doornen ze- ker aanwezig, maar dit neemt niet weg dat de opzet" om de werknemers te la- ten profiteren van de welvaartsver- meerdering zeker is gelukt en dat de prijzen over het algemeen behoorlijk in de hand zijn gehouden. Van de vele wets- ontwerpen, die reeds lange tijd wachtten op afdoening, hebben ·verscheidene de eindstreep reeds gehaald en verschillen- de zullen binnenkort in behandeling ko- me.

Voor onderwijs worden ieder jaar tien- tallen millioenen meer uitgegeven en over alle problemen bij Verkeer en Wa- terstaat, die reeds jarenlang ter sprake kwamen bij de begroting, zijn beslissin- gen genomen en met de werkzaamheden van alle grote werken heeft men een aan- vang gemaakt. Ik denk hierbij aan de Lauwerszee, de Coen- en IJ-tunnel, de vergroting van de capaciteit van de slui- zen bij IJmuiden, de enorme werkzaam- heden rond en op het eiland Rozenburg, voor de geweldige Europoort haven, de modernisering en uitbreiding van onze nationale luchthaven Schiphol.

Daarnaast worden elk jaar vele mil- Iloenen meer uitgegeven voor onze rijks- Wegen. Een ieder die door Nederland rijdt kan zien dat overal hard gewerkt wordt aan de uitbouw en verbetering van ons wegennet.

Nieuw-Guinea.

En dan is daar het belangrijke pro- bleem Nieuw-Guinea. De weg die onze Regering heeft ingeslagen vond algeme- ne instemming, tot aan de oppositie toe.

Het lijkt mij zeer belangrijk, dat onze regering langs diplomatieke weg vele landen op de hoogte gesteld heeft van haar zienswijze en de koers die naar haar mening gevolgd moet worden. Over- duidelijk is nu wel gebleken voor het internationale forum, dat onze bedoelin- gen gericht zijn op een beleid dat past hij de opvattingen van deze tijd,

Natuurlijk is het spijtig, dat met In- donesië geen gesprek mogelijk is op ba- sis van het zelfbeschikkingsrecht der Papoea's en zonder deze basis is een ge- sprek naar mijn vaste overtuiging onmo- geliJk. Wanneer bij een gesprek met In- donesië onze regering niet de eis stelt van het zelfbeschikkingsrecht, zouden er landen kunnen zijn die hieruit zouden concluderen, dat· met Nederland op dit punt ook nog wel te praten zou zijn.

Prof. Ou.d heeft nogeens de geschiede- nis opgehaald en hieruit bleek duidelijk, dat het zelfbeschikkingsrecht maar niet zo uit de lucht is komen vallen, maar van de beginne af duidelijk centraal ge- steld is. Maar hoe dan ook, de instem- ming met dat beleid zal voor de regering een krachtige steun zijn.

Overigens zij terloops opgemerkt, dat het wel ¹verbazingwekkend is dat het juist de AR--fractieleider was die in eerste ronde aandrong op een gesprek met Indonesië, terwijl toch duidelijk ge- steld is, dat zo'n gesprek zinloos is, wan- neer Indonesië het zelfbeschikkings- recht negeert en er dus geen basis is voor een gesprek. Gelukkig bleek later dat ook de AR het regeringsbeleid steunt.

steunt.

De persvrijheid.

Er is nog een punt ter sprake geko- men, waarvoor ik graag Uw aandacht vraag.

Prof. Oud heeft de algemene beschou- wingen aangegrepen om zijn mening nog eens duidelijk kenbaar te maken over het begrip persvrijheid en over de vraag wat er behoort te geschieden, indien in de pers publicaties verschijnen die sug- gereren, dat er in onze openbare dien- sten ernstige misstanden heersen.

Sommige publicaties - aldus prof.

Oud - vestigen de indruk, als zou het in ons overheidsapparaat maar een rot- te boel zijn. Het wordt voorgesteld als-

De heer R. ZEGERING HADDERS, lid van de Tweede Kamer, die op vrijdag 13 oktober j.L de hier afge- drukte radio-rede hield.

of de intriges welig tieren en ministers en staatssecretarissen dit rustig zijn gang laten gaan, terwijl de volksvertegenwoor- diging in gebreke blijft hen daarbij ter verantwoording te roepen.

Menigeen komt onder de indruk van dergelijk geschrijf en velen vragen zich af waarom de regering daartegen geen maatregelen neemt.

Niet zelden tracht men zelfs de ge- dachte ingang te doen vinden, dat uit het achterwege blijven van dergelijke

"maatregelen blijkt, dat de regering stil zit omdat zij, zoals men het noemt, bo- ter op het hoofd heeft. Dat deze gedach- te inderdaad ingang kan vinden komt mede, omdat niet altijd voldoende in₇ zicht aanwezig is in het wezen van de persvrijheid.

Prof. Oud heeft het daarom nuttig ge-

door als cliënt gebruik te maken van de infor- matiebronnen, waarover de HBU beschikt, dank :zij haar uitgebreid net van eigen kantoren en correspondenten over de gehele wereld.

a.:

A:MSURDA'M • DEN HAAû • ROTTERDAM

---

acht nog eens in het bijzonder het licht te laten vallen op de betekenis van die vrijheid. Wie die vrijheid goed beseft zal tevens inzien, dat het misbruik dat er van wordt gemaakt 'nimmer zo groot kan zijn, dat het een te hoge prijs zou zijn voor het bezit van deze vrijheid.

Het geval Van der Putten.

Aanleiding tot deze beschouwing is ge- weest het zgn. geval Van der Putten.

Prof. Oud stelde daarbij voorop, dat hij ten volle overtuigd is van de rechtscha- penheid van de minister van defensie en zijn staatssecretaris. Maar - zo stelde prof. Oud - dat ik daarvan overtuigd ben is echter niet voldoende. Hij achtte het volstrekt noodzakelijk, dat daarvan ook voor iedere onbevooroordeelde zal kunnen blijken. Daarom drong hij er bij de regering op aan een weg te zoeken.

waardoor over deze zaak het volle licht zal komen te schijnen.

De heer Oud vroeg de Regering, zo- dra de zaak Van der Putten haar beslag gekregen heeft bij het Ambtenarenge- recht, volledige opening van zaken te doen. Zij zou dit kunnen doen op soort- gelijke wijze als dit onlangs is geschied met betrekking tot een geval van toepas- sing van de Krankzinnigenwet. Toen is er opening van zaken gegeven aan de commissies voor justitie en voor sociale zaken en volksgezondheid, die daarom- trent aan de Kamer hebben gerappor- teerd.

In het onderhavige geval ligt het meest voor de hand, dat zij wordt gegeven aan de vaste commissie voor defensie. ·

In zijn antwoord verklaarde de minis- ter-president, dat de minister van De- fensie dit t.z.t. gaarne zal doen.

Onkreukbaarheid.

Hopelijk zal door deze toezegging iede- re schijn dat er iets te verbergen is in deze zaak zijn weggenomen. Het is ove- rigens onbegrijpelijk, dat deze woorden van onze fractie-voorzitter ook door een van onze grote dagbladen zijn uitgelegd als zou de heer Oud hiermee indirect zijn twijfel hebben uitgesproken over het beleid van minister Visser. Niets is min-·

der waar. Duidelijk heeft de heer Oud voorop gesteld, dat voor hem de on- krEukbaarheid van de minister ZOWel als van de staatssecretaris vaststaat, zo- dat hij overtuigd is dat deze zaak door de minister tot een juiste oplossing zal worden gebracht.

Ik meende goed te doen U dit van- avond nog eens te zeggen, opdat iedere twijfel over hetgeen Prof. Oud gezegd heeft is weggenomen. Natuurlijk zijn er nog vele andere onderwerpen aan de orde gekomen, waarop ik in dit korte tijds- bestek niet kan ingaan. ·

Vele van deze onderwerpen zullen ook weer aan de orde komen bij de behan- deling van de verschillende begrotings- hoofdstukken. Wat de grote lijn betreft was er zowel op het buitenlands als het binr.enlands beleid veel instemming en dezP. instemming zal voor onze regering een aanmoediging zijn om vastberaden op de ingeslagen weg voort te gaan. Dit zal het landsbelang zeer ten ·goede ko- men.

Frank Rijsdijk's lndustrieele On- dernemingen n. v.

Hendrik-Ido-Ambacht Tel. H.-I.-Ambacht 2045

Itotterdan1 117615

SCHEEPSSLOPERLJ

HANDEL ln:

e Oud IJzer,

e Nieuw IJzer,

e Bruikbaar IJzer, enz.

VRIJHEID EN DEMOCRATIE 19 OKTOBER 1961 - PAGINA 4

1n •

Het

echtscheidingsvraagstuk discussie

...

HET LIBERAAL ZIJN ,

Critische beschouwing over verslag . van

"Gespreksgroep" door mr. Boender en prof Polak

(Van onze sociale medewerker)

Het liberale studiecentrum, de prof. mr. B. M. Teldersstichting houdt zich niet alleen bezig met het verzorgen van eigen publicaties over onderwerpen van alge- meen· maatschappelij:!i belang, maar verricht ook een hoogst nuttige functie door het ter beschikking stellen van overdrukken van publikaties en artikelen, die elders zijn verschenen en een liberale strekking hebben.

Op deze wijze wordt bereikt, dat een veel grotere kring van belanghebbenden wordt geschapen dan een auditorium van een lezing of abonnees op een tijdschrift.

Tot nu toe zijn er vier overdrulrken verschenen, t.w. de S.E.R. wijst ons de weg naar nieuwe inflatie en De Miljoenennota, 1960: naderende inflatie, beide beschouwingen van de hand van ons Eerste Iiamerlid, prof. dr. H. J. Witteveen, een beschouwing over een ontwerp-prijzenwet door mr. J.· C. Somer en ten slotte aas recente overdruk Herziening van het echtscheidingsrecht de voorstellen van de Gespreksgroep, door mr. A.A. Th. Boender en prof. mr. C. H. F. Polak, welke overdruk we hier wat uit- voeriger willen aankondigen. Deze beschouwing van de heren Boender en Polak is met toestemming van de redactie overgenomen uit het Advocatenblad van 15 sep- tember 1961.

JYien zal zich misschien herinneren, dat in september van 't vorige jaar de prof.

Teldersstichting een publicatie het licht heeft doen zien met enige voorstellen over echtscheiding. Het Burgerlijk Wet- boek bepaalt sinds 1838, dat de rechter echtscheidingen kan uitspreken wegens overspel, kwaadwillige verlating geduren- de minstens vijf jaar, veroordeling tot ge- vangenisstraf van vier jaar of langer en zware verwonding of mishandeling.

In de publicatie van de Prof. Telders- stichting werd voorgesteld daaraan toe te voegen als algemene grond voor echt- scheiding "ernstige ontwrichting van het huwelijk" waarbij het huwelijk door de rechter zou kunnen worden ontbonden op vordering van een der echtgenoten, zelfs tegen de wil van de ander. Voorts stelde de publicatie een regeling voor om de gescheiden echtgenote het weduwenpen- sioen te doen toekomen als zij werd ge- alimenteerd door de voormalige echtge- noot en deze overlijdt terwijl zij niet is hertrouwd.

Oud recht

Enige maanden later verscheen een rapport van een commissie, die in 1957 was ingesteld door de minister van Jus- titie om de wettelijke mogelijkheden van echtscheiding te onderzoeken.

stemming is met de feitelijke verhoudin- gen.

Ten derde was er de behoefte aan een ministerieel adviescollege om te kunnen nagaan of niet mogelijk is het aantal echtscheidingen, dat vooral na de Tweele Wereldoorlog sterk is gestegen te kunnen terugdringen. Of men nu aan het huwe- lijk een zuiver menselijk, dan wel een goddelijk fundament toekent, men is het er algemeen over eens ,dat een huwe- lijk niet wordt gesloten om het na enige jaren weer te ontbinden. Echtscheiding veroorzaakt in vele gevallen een groot maatschappelijk leed voor een der huwe_

lijkspartners, zij maakt een evenwichtige opvoeding der kinderen onmogelijk, het is dus vanzelfsprekend, dat de wetgever dient na te gaan op welke wijze hij zo- als men dat zegt, lichtvaardige echtschei- dingen kan tegengaan.

Voor- en tegenstanders van verruiming van de echtscheidingsmogelijkheden acht- ten dit belang zo groot, dat hierin de kans ligt voor een herziening van het echt- scheidingsi·echt. De materie ligt namelijk voor de wetgever bijzonder moeilijk. Men kan wel zeggen, dat het praktisch uitge- sloten is een verruiming teweeg te bren- gen, als daar niet tegenover staat de mo- gelijkheid de echtscheiding tevens tegen te gaan. Dit is dan ook de reden qat de G~spreksgroep inderdaad wel tot' condu_

sies en voorstellen is gekomen, die de indruk wekken iets substantieels te be- vatten.

De commissie wilde de mogelijkheid tot echtscheiding twee jaar nadat de schei- ding van tafel en bed is uitgesproken, te gebruiken door beide partijen. De termijn is thans vijf jaar. Ook in andere opzich- ten wilde de commissie ten aanzien van dit punt verruimingen aanbrengen. Wel zou de eiser(es) het recht moeten hebben

zich te verzetten op levensbeschouwelijke gronden of op grond van het feit, dat hij of zij door een echtscheiding onevenre- dig materieel nadeel zou lijden.

De rechtsgrond overspel wil de com- missie verruimen met de toevoeging van homosexuele praktijken; ingeval van krankzinnigheid kon de commissie niet tot een uitspraak komen, maar wel zag zij een reden tot echtscheiding in bijzonder ernstige gevallen.

De commissie zag geen heil in een alge- mene grond als "onheelbare tweespalt" of

"algehele ontwrichting", zoals in het Duitse en Zwitserse recht voorkomen. De moeilijkheid vond de commissie is, dat de rechter dit niet kan beoordelen, er kan worden gechargeerd, de mogelijkheid van samenspanning is niet ondenkbaar en wie de scheiding wil tegenhouden kan de al- gehele ontwrichting ontkennen. Inder- daad een keur van bezwaren, die men toch blijkbaar in Zwitserland en Duitsland niet onoverkomelijk heeft geacht.

Algemene grond

Het is begrijpelijk, dat de heren Boen- der en Polak, die het rapport van de Ge- spreksgroep aan een beschouwing in libe- rale_ geest onderwierpen vooral op het punt van de afwijzing van een algemene grond zijn gevallen. Zij wijzen er op, dat de commissie de omvang van het euvel der lichtvaardige echtscheidingen over- schat en anderzijds de mogelijkheid voor de rechter om tot een waarheidsgetrouw oordeel te komen onderschat. In de over- grote meerderheid der gevallen is de sa- menleving ondraaglijk geworden, wat door ervaren advocaten wordt bevestigd.

Pogingen tot verzoening hebben dan ook zelden succes. De heren Boender en Polak menen, dat de genoemde bezwaren te on- dervangen zijn door de rechtspraak in echtscheidingszaken toe te vertrouwen aan een bij elke rechtbank aan te wijzen gespecialiseerde rechter, de gezinsrechter.

Voorts stellen schrijvers voor in plaats van algehele ontwrichting te lezen, ern- stige ontwrichting, waardoor minder te respecteren verzet bij wijze van frustatie kan worden voorkomen. De vaagheid van het criterium behoeft een bevredigende toepassing niet in de weg te staan. In de moderne wetgeving, in het bijzonder ook in het familierecht, komen tal van vage criteria voor, welke hoge eisen stellen aan het inzicht van de leden van de rech- terlijke macht.

Als voorbeeld noemen de schrijvers de uitdrukking "het kennelijk belang van het kind".

Kortere termijn

De Gespreksgroep stelde voor, dat na twee jaar scheiding van tafel en bed de rechter de ontbinding van het huwelijk kan uitspreken, ook tegen de wil van een der echtgenoten. Op het ogenblik is de termijn vijf jaar, terwijl beide echtgeno- ten de ontbinding moeten verlangen. Wel zal de ontbinding kunnen worden verhin-

is een vrij man waardig; zo constateerde reeds wijlen Prof. Huizinga. Maar hoe- veel vrije mensen hebben tegenwoordig geen moeite zich geestelijk staande te houden te midden van de branding van deze bewogen tijd?

Het HUMANISTISCH VERBOND wil hen daarbij helpen. Tal van buiten-kerkelijke liberalen gaven blijk dit te verstaan doo-r toe te treden als lid. U ook?

Inl. bij: HUMANISTISCH VEHBOND, Oudegracht 152, Utrecht.

··-···}++++<>. ^)')-))~~ ... .

derd door een der echtgenoten die zwaar- wichtige redenen weet aan te voeren, verband houdende met de levensbeschou- wing of met zijn/haar stoffelijke belan- gen.

De schrijvers wijze er op, dat dit voor- stel de echtscheidingsgronden enorm ver- ruimt, zij het indirect, omdat men nu de redenen voor scheiding van tafel en bed eraan kan toevoegen. Dit zal er enerzijds toe kunnen leiden, dat o-pnieuw de grote leugen worden toegepast bij scheiding van tafel en bed, terwijl in geval van werke- lijke ontwrichting een echtgenoot de be- eindiging van het huwelijk kan blijven verhinderen door zich van bewijsbare buitensporigheden te onthouden.

Het nut van een wachttijd kunnen de schrijvers niet inzien. Als echtgenoten van tafel en bed scheiden kan men ge- voeglijk aannemen dat hun huwelijk blij- vend is ontwricht, zeggen zij. Het nadeel van de wachttijd is, dat ze een langdurige periode van onzekerheid veroorzaakt, vooral ongewenst als er minderjarige kinderen zijn.

Wat betreft het in geding brengen van de levensbeschouwing als een reden tot verzet van een der echtgenoten, het spreekt welhaast vanzelf, dat de heren Boender en Polak dat wel een heel moei- lijke zaak vinden. De rechter zou moeten uitmaken of iemand een levensbeschou- wing heeft en zo ja of de bezwaren ver- band houden met die levensbeschouwing.

De commissie wijst er op, dat een wette- lijke regeling voor de stoffelijke belangen gewenst is. Als die er zou komen, aldus de schrijvers, zou de uitzori.deringsbepa- ling waarmede een der echtgenoten de ontbinding van een huwelijk kan beletten van veel minder betekenis worden. De commissie wil de termijn van het echt- scheidingsgeding stellen op twee jaar, wat noodzakelijk is in verband met de rege- ling van scheiding van tafel en bed. De heren Boender en Polak wijzen er op, dat de verlenging niet alleen uit moreel, maar ook uit maatschappelijk oogpunt on- gewenst is; zo zou zij leiden tot een aan- merkelijke vermeerdering van het aantal overspelige kinderen.

Samenvatting

De commissie was samengesteld uit lei- dende figuren van de religieuze groepe- ringen in ons land, daarom de naam van Gespreksgroep voor de commissie."Wat betreft de reden van de instelling van de Gespreksgroep moeten we bedenken, dat enerzijds duidelijk gebleken is, dat de be- hoefte bestaat de wettelijk bepalingen van 1838 aan een herziening te onderwer- pen. De vier rechtsgronden geven zeker geen uitputtende regeling, zoals trouwens ook al blijkt uit de door de Teldersstich- ting voorgestelde algemene rechtsgrond.

Ten tweede is het een hoogst onbevredi- gende toestand, dat in de praktijk echt- scheidingen tot stand komen door mid-

del van de zgn. grote leugen. PUBLIC RELAllONS

:::;amenvattend zeggen zij, dat de com- missie, die geleid werd door een al te grote beduchtheid voor lichtvaardige echtscheidingen is gekomen: met voorstel- len, die bij de werkelijk mislukte huwe- lijken aanleiding zouden geven tot lang- durige onzekerheid en vermeerdering van de toch vaak reeds zo ernstige spannin- ··

gen en moeilijkheden.

Echtelieden, die het er blj alle verschil van mening over eens zijn dat het huwe- lijk ontbonden moet worden, kunnen dit immers bereiken, wanneer een van hen de schuld van b.v. overspel op zich neemt. Hierdoor vindt feitelijk wetsont- duiking plaats, mensen nemen een zeer belangrijke beslissing in het besef te moe_

ten staan liegen. De oorzaak daarvan is veelal niet het verminderd rechtsbesef, maar de ontoereikendheid en onvolko- menheid van de wet die niet in overeen-

IN- EN EXTERNE BETREKKINGEN (adviezen en uitvoering) Toch heeft het verslag van de commis- sie grote waarde. Het draagt er toe bij, dat de discussie op gang blijft en het levert het bewijs, dat men in protestants- christelijke en in rooms-katholieke krin- gen niet langer afwijzend staat tegenover een herziening van ons burgerlijk recht, die beëindiging van een mislukt huwelijk zal mogelijk maken, ook als er niet een van de thans in de wet genoemde gronden voor echtscheiding is.

' '-

PROVINCIALE DAG GELDERLAND

O^P donderdag 28 sep- tember werd te Nij- megen op uitnodiging van de

V rouwengroep aldaar een provinciale dag gehouden Yoor de vrouwelijke leden in de Centrale Gelderland.

In de ochtend genoten de aanwezigen van een door mej.

mr. J. ^L. M. Toxopeus Pott gehouden, vlotte en onder- houdende politieke inleiding.

Velerlei onderwerpen werden door haar vanuit het stand- punt van de V.V.D. belicht.

Na een geanimeerde nabe- spreking volgde een gezellige koffietafel.

In de namiddag werd onder deskundige leiding het geres-

C. NIERMEIER en geassocieerden

ADVISEURS VOOR PUBLIC RELATIONS

PRINSES MARlESTRAAT 39 DEN HAAG - TELEFOON 070 - 18 20 83 Leden van het Nederlands Genootschap voor Public Relations

taureerde Nijmeegse stadhuis bezichtigd met haar vele kunstschatten, w.o. kostbare oude wandtapijten.

H. van Dijk-Kingma

WAT DOET DE NEDERLANDSE HUISHOUDRAAD?

Vele vrouwen, zelfs al behoren zij tot een organisatie als de onze, die er bij is aangesloten, weten maar heel weinig wat de Neder- landse Huishoudraad doet, doet ook in háár belang.

Daarom heeft de N.H.R. 'n reeks artikeltjes opgesteld om te plaatsen in de bladen van de aangesloten organisaties.

Wegens onze beperkte ruim-

Copie voor dexe rubriek te zen- den aan: Mej. Joh. H. Springer, Alexanderstraat 16, Haarlem,

te kunnen wij de stukjes ech- ter niet in hun geheel opne- men en moeten wij ons tot de essentie ervan bepalen.

Het eerste stukje toont aan, dat de huisvrouw niet mach- teloos staat tegenover reclame, regelingen en produktie, meestal door theoretische mannenogen bekeken; zij is

niet onmondig, maar beschikt over een "mond", de N.H.R.

Deze komt voor haar belan- gen op tegenover overheid en bedrijfsleven. Dit kan ertoe bij dragen, dat meer rekening wordt gehouden met de be- langen van de gezinshuishou- ding, wat zowel het gezin als ons hele volk ten goede kan komen.

Om krachtig en met succes te kunnen optreden moet de N.H.R. beschikken over een doelmatig apparaat, maar moeten ook de huisvrouwen er achter staan en de N.H.R.

beschouwen als hun stem.

Daarvoor moeten zij er vol- doende van op de hoogte zijn.

Hebt u dan kritiek of wen- sen, laat het dan weten aan onze vertegenwoordigster bij

de N.H.R., mevrouw mr. E. A.

J. Scheltema-Conradi, Zonne- kade 1, Haarlem.

CONFERENTIE 21 EN 22 OKTOBER OP DE

PIETERSBERG IN COSTERBEEK

Terwijl wij dit schrijven, weten wij al, dat de deelnemerslijst langer wordt dan ooit. Die kan niet meer op één blaadje.

Toch zijn er nog enkele plaatsen pver voor diegenen, die zich onmogelijk eerder konden aanmelden. Laten zij dat dan nu onmiddellijk doen terwille van de goede rege- ling. Wie zo maar komt bin- nenwandelen, doet dit op ei gen risico !