DOCUMENTATIECENTRUM
NEDERLANDSE POLITIEKE
p a r t ij e n
Geen doormodder-scenario
Vorige week vrijdag is het concept-verkiezingsprogramma van de VVD gepresenteerd. Nadat daarvoor bekend was geworden dat de PvdA zo'n 8 miljard bezuinigingen voorziet en het CDA volstaat met 9 miljard, rekende de VVD voor dat minstens de som van die twee bedragen nodig is om de staatsfinanciën op orde te brengen. De tijd van pappen en nathouden moet voorbij zijn. De VVD stelt in haar program daadkrachtige keuzes op het gebied van veiligheid en sociale zekerheid voor. Doormodderen helpt de honderdduizenden mensen zonder baan immers niet aan de slag. Vanuit dat perspectief zijn de voorstellen van de coalitiepartijen CDA en PvdA lood om oud ijzer. Deze week werd eens te meer duidelijk waarom het tijd is voor een grondige herziening van het stelsel van sociale zekerheid. Vrijwel direct nadat de parlementaire enquete-commissie
ingrijpende wijzigingen in de uitvoering voorstelde, wees onderzoek van de speciaal ingestelde commissie Van der Zwan uit, dat het ook grondig mis is met de uitvoering van de bijstand, het sociale vangnet. In steeds bredere kringt dringt het besef door dat een werkelijk sociaal beleid er primair op gericht moet zijn mensen aan de slag te helpen. Het ideaal van hoge uitkeringen en weinig controle is vervlogen. Inactiviteit werd lonend, werken werd belast(end). De trampoline werd een hangmat.
De VVD is tot nu toe de enige grote partij die duidelijk kiest voor een nieuwe vorm van sociale zekerheid. Geheel naar de tijdgeest, rekening houdend met de zich individualiserende samen leving, pleit het concept-verkiezingsprogramma voor een basisstelsel. Daarin stelt de
gemeenschap zich garant voor 6 0 % van het huidig minimumloon. Daarboven is in principe iedere werknemer zelf verantwoordelijk voor de wijze waarop hij of zij zich wil bijverzekeren. Dan is iedereen ervan verzekerd niet meer afhankelijk te zijn de overheid.
Er klinkt wel eens het verwijt dat de VVD zich met dit harde programma isoleert van andere partijen. W e staan aan het begin van een nieuwe tijd. De VVD wil daarom een nieuwe politiek, geen doormodderscenario. Partijen die nu doorgaan met een politiek van pappen en nathouden isoleren zich daarmee van de werkelijkheid en van de burgers. Frits Bolkestein
Financiering infrastructuur
Enkele maanden geleden, juni, ontstond politiek rumoer rond de financieringskosten van de Wijkertunnel (zie ook VVD-Expresse 101). Een meerderheid van de Tweede Kamer had in september '92 weliswaar groen licht gegeven voor private financiering bij de bouw daarvan. M aar de discussie in juni jongstelden spitste zich toe op de vraag wat nu de werkelijke kosten voor de overheid zouden worden. Daarover kwam geen definitieve duidelijKheid, o.a. omdat de Kamer en het ministerie van Verkeer en Waterstaat er andere berekeningswijzen op na hielden. En bovendien waren er verschillende opvattingen over de status van een op het laatste moment aan het financieringscontract toegevoegde tabel.
Tijdens het debat in juni speelde ook de meer principiële vraag over de wijze van financiering van infrastructuurprojecten. Een door de VVD mede-ondertekende motie vroeg om een kabi- nets-notitie op basis waarvan een debat over het onderwerp private financiering kon plaats vinden. Dat gebeurde deze week in een debat met de minister van Financiën, Kok (PvdA) en de minister van Verkeer en Waterstaat, Maij- Weggen (CDA).
In die notitie geeft het kabinet aan dat twee overwegingen ten grondslag liggen aan private financiering: (1) de behoefte aan extra finan ciële middelen>(2) de wens tot vergroting van synergie en doelmatigheid bij realisatie en exploitatie van de projecten. Het kabinet geeft > in de notitie ronduit toe dat het nodig is omdat
uitvoering van de afgesproken projecten meer kost dan aan overheidsbudget beschikbaar is.
Woordvoerster Annemarie Jorritsma zei de gezonden notitie niet te beschouwen als beleidskader. Ze miste ook een visie over de bestuurlijke kanten van private financiering van publieke infrastructuur. De woordvoerster vroeg zich hardop af of argumenten als vergroting van synergie en doelmatigheid niet eigenlijk beteke nen, dat de overheid op dit moment realisatie en exploitatie van infrastructuur niet doelmatig uitoefent. Synergie tussen overheid en bedrijfs leven is een argument dat wel speelt bij projecten als Schiphol, of de Kop van Zuid in Rotterdam. W an t daar is overheidinvestering zinloos wanneer de markt niet meedoet. Dat geldt niet bij de financiering van de bouw van bijvoorbeeld een tunnel. "De VVD-fractie is van mening dat indien er onvoldoende midde len voorhanden zijn om belangrijke infra- structuur-projecten te realiseren, dan via verschuivingen in de rijksbegroting gezorgd moet worden voor de benodigde gelden." De private financiering van zowel de tunnel onder de Noord als de Wijkertunnel is de VVD slecht bevallen. Deze zijn per saldo aanmerkelijk duur der geworden (de financierder moet of zijn risico's beperkt houden of zijn risico's in geld omzetten). De gehele Kamer was daarom van mening dat private financiering alleen nog kan worden toegepast indien er mogelijkheden zijn om een gebruikersheffing toe te passen, (tolheffing en dergelijke).
Inlichtingen:
Annemarie Jorritsma-Lebbink, 070-3182891
105
Commissie
van der Zwan
Momenteel richten zich verschillende onderzoeken op de wijze waarop de Algemene Bijstandswet wordt uit gevoerd. Aanleiding daarvoor waren kleinere onderzoeken (Groningen, Dordrecht) waaruit bleek dat er op zeer grote schaal misbruik en oneigenlijk gebruik wordt gemaakt van bijstandsuit keringen. Deze week bracht de door de ex-staatssecretaris van Sociale Zaken Ter veld (PvdA) ingestelde commissie-Van der Zwan verslag uit. De conclusies logen er niet om. Het rapport spreekt van "ontoelaatbare tekortkomingen" over de hele linie van de uitvoerings praktijk, wat bovendien geldt voor de overgrote meerderheid van de gemeenten. De gevolgen daarvan zijn zeer ernstig: geen van de 3100 onderzochte dossiers voldoet aan de vereiste normen. De onderzoekscom missie schat dat in minstens 2 5 % van de gevallen van bijstandstoekenningen fraude in het spel is!
De kritiek van de commissie-Van der Zwan richt zich dus niet zozeer op de wet zelf, maar vooral op de uitvoering, controle en toezicht door de gemeente lijke sociale diensten. De gebreken in de wet zouden minder van invloed op de slechte uitvoering dan verschillende gemeenten hebben doen willen geloven. Het onderzoek bevestigt volgens de VVD enerzijds wat al via kleinere onderzoeken bekend was en anderzijds roept het nog steeds een heel veront rustend beeld op. Van verschillende kanten (wetgeving, uitvoering en aan vraag) liggen er problemen bij een belangrijk onderdeel van het stelsel van sociale zekerheid.
De VVD wil nu weten wat de reactie van de regering is. Vervolgens is er nog het eigen onderzoek van de Kamer. Daarna is het goed om een fundamenteel debat op te voeren over de wijze waarop een nieuwe bijstand moet worden opgezet. Dat debat moet op hoofdlijnen worden gevoerd en het hele traject bestrijken: instroom, uitvoering & toezicht, verantwoordelijkheidsverdeling over- heid-gemeente, arbeidsvoorziening. Vooral dat laatste is een belangrijk punt. Mensen die via de W W in de bijstand raken, komen ook bij andere instanties terecht. Eerst hebben ze contact met de Arbeidsvoorzieningen en vervolgens met de gemeente. Het zou goed zijn
wanneer daar in ieder geval meer afstemming en samenwerking komt. De VVD-fractie wil over dergelijke hoofdlijnen debatteren voordat nieuwe wetsvoorstellen met allerlei aan
passingen ter sprake komen. Het doel is tot meer globale regelgeving te komen, die minder ingewikkeld is. Het maatwerk hoeft dan niet in de wet zelf tot uiting te komen, maar in de uitvoering door de gemeentelijke sociale diensten. Dat verlegt echter de verantwoordelijkheid, terwijl net is gebleken dat nogal wat valt aan te merken op het werk bij de GSD. Een bijkomend punt is de afspraak die de staatssecretaris van Sociale Zaken, Wallage (PvdA), enige tijd geleden heeft gemaakt met de VN G (bijstand voor alleenstaanden 5 0 % betaald door over heid en 2 0 % door gemeente). Er is verschil van mening over de uitleg van die overeenkomst (betaald de gemeente maximaal 2 0 % of altijd 2 0 % ?). Ook dit moet in het debat worden betrokken en opnieuw worden bekeken.
Inlichtingen:
Henk van Hoof, 070-3182885.
De vent
of de tent (2)
Op 1 januari 1994 moet de voorloper van de Europese Centrale Bank, het Europees Monetair Instituut, van start gaan. De tijd om de vestigingsplaats te kiezen dringt dus. Vorige week sprak Frans Weisglas zich op een spreekbeurt uit over het Nederlands belang deze bank te claimen, met Amsterdam als vestigingsplaats. De bank brengt duizen den hoogwaardige arbeidsplaatsen met zich mee. De Europese Raad moet in oktober beslissen, daarom wilde fractie voorzitter Frits Bolkestein deze week van de minister-president, Lubbers (CDA), weten of de race al gelopen is en zo niet, welke plannen de regering heeft. Bovendien vestigde de fractievoorzitter de aandacht op de idee die in Duitsland heerst: Nederland zou al tevreden zijn met de eerste bank-president, Frankfurt zou dan de bank krijgen. Bolkestein wees ook op een uitspraak van de Duitse minister van Financiën Waigel (of de Europese Bank komt naar Frankfurt, of die hele instelling komt er niet) en noemde die "ongehoord" en "buiten gewoon brutaal".
De premier antwoordde dat de wedstrijd niet gelopen is en herbevestigde dat het binnenhalen van de Bank de allereerste prioriteit is van de regering, boven het binnenhalen van het Europees merken bureau of Europol. Bolkestein adviseerde de minister-president les te nemen in Frankrijk; "De Fransen hebben er nooit enig probleem mee gehad om alles te
VAN B IN N EN H O F
claimen wat zich maar voordoet." De resultaten daarvan spreken voor zichzelf. Een woordvoerder van de PvdA wees nog op de besluitvorming rond de volgende president van de Europese Commissie, waarop Bolkestein meteen interumpeerde met een voorstel aan de premier: "De heer Lubbers zou zijn Duitse ambtsgenoot kunnen voorstellen een Duits voorzitterschap van de Europese Commissie te steunen, indien Duitsland Amsterdam als vestigings plaats voor de Bank steunt."
Onder gelach (vanwege Lubbers' ver meende ambitie voor het voorzitter schap) antwoordde de premier dat het voorstel bij deze was gedaan.
Snip of uil
Op de tweede dinsdag in september beklom Jos van Rey het spreekgestoelte, gewapend met een doorzichtig koffertje waarin duidelijk zichtbaar alleen een doorregend biljet van honderd gulden lag. Hij ondervroeg de minister van Financiën, Kok (PvdA), over de kwaliteit van het nieuwe bankbiljet. Uit door leken uitgevoerde proeven bleek name lijk dat na nat worden de verf loslaat. De woordvoerder vergeleek het met het regeringsbeleid waarvan de glans ook is verdwenen. "Hoe is het mogelijk: dit kabinet krijgt het zelfs voor elkaar dat gouden stippen van de bankbiljetten afvallen."
De kwaliteit van bankbiljetten is een serieus probleem. De woordvoerder vroeg de minister naar mogelijke proble men ivm met wisselen in het buitenland, valsemunterij, etc.. De minister verwees daarop alle formele verantwoordelijkheid naar De Nederlandse Bank. Hij zei verder dat bij normaal gebruik geen schade optreed. Ook bij abnormaal gebruik wordt de echtheid niet aangetast (watermerk, voelbare inktlaag, kleine lettertjes, doorzichtregister).
De beschadigde biljetten blijven een wettig betaalmiddel en kunnen worden ingewisseld bij de DNB. Van Rey drong namens de VVD nog aan op onderzoek. Vice-fractievoorzitter Hans Dijkstal vroeg wat gaat gebeuren wanneer betaalproblemen op gaan treden, indien blijkt dat winkeliers het biljet niet aannemen.
TO T BU IT EN PO ST
Harde keuzes hard nodig
Adeldom
In Gouda organiseerden de Zuid- Hollandse Kamercentrales afgelopen maandag een grote politieke avond. Hoofdspreker was fractie-voorzitter Frits Bolkestein. Hij ging eerst in op de belangrijke historische gebeurtenis van die dag: "Enkele jaren geleden vergaapten we ons nog aan het omval len van de Berlijnse Muur. Nu lijkt zelfs een einde te komen aan de verhitte strijd tussen Israël en de Palestijnen. Soms kan het verstand het winnen van blinde haat. W e wensen het Israëlische en Palestijnse volk de moed toe die zij nodig hebben om hun geschiedenis van haat en strijd defintief te begraven." De fractie-voorzitter ging vanzelfspre kend in op de onlangs verschenen verkiezingsprogramma's. "Het CDA- programma begint veelbelovend," zei hij. "De toonzetting is weinig vleiend voor het huidige kabinet." Het lijkt volgens hem op die manier of de chris-
ten-dem ocraten niet al 70 jaar tot de
regering behoren: "Bij elke verkiezing gaat het CDA in de oppositie tegen het eigen beleid."
Bolkestein betreurde een aantal proble men in het CDA-program. De partij doet beloften tot lastenverlichting, maar zegt niet waar het geld daarvoor vandaan moet komen. “ Elke gulden wordt tenminste twee keer uitgegeven." Die kritiek wordt gedeeld door oud-premier en oud-DNB president Zijlstra. Deze financiële adviseur van de CDA- programcommissie zei dat het te weinig bezuinigingen bevat.
"Wonderlijk genoeg lijkt het program van de PvdA dit keer iets minder gammel dan dat van het CDA," ging de fractievoorzitter verder. Dat bevat minder beloftes die straks onbetaalbaar blijken. "De PvdA is niet langer de partij van de luchtfietserij. M aar het is jammer dat het stokpaardje van de inkomens nivellering nog steeds wordt bereden." Bolkestein zette het VVD-program af tegen dat van de coalitie- partijen: "Het is drie keer zo dun, maar er staat tenminste twee keer zo veel in." Hij noemde het program gedurfd vanwege
de voorgestelde kortingen op de subsi dies en het voorgestelde basisstelsel.
"Alle partijen spreken over de noodzaak van investeren en bestrijding van de criminaliteit. Maar ons programma is tot nu toe het enige dat daarvoor de beno digde middelen vrijmaakt. W ij maken harde keuzes die hard nodig zijn." Bolkestein legde uit dat een basisstelsel meer sociale zkerheid biedt dan het huidige stelsel: "Een basistelsel leidt niet tot minder, maar juist tot meer rechtsze kerheid voor de burger. De arbeidson geschikte van nu die voor zijn uitkering volledig afhankelijk is van de overheid, weet nooit wat hem boven het hoofd hangt. De overheid komt immers altijd geld tekort. De toekomstig arbeidson geschikte - die zich particulier heeft bijverzekerd - heeft veel meer zekerheid. De particuliere verzekeraar zal misschien scherper keuren, maar als de uitkering eenmaal is verstrekt dan staat hij vast. De overheid kan de polisvoorwaarden veranderen wanneer zij dat wil. De parti culiere verzekeraar kan dat niet."
Agenda
Zaterdag 2 oktober Landelijke Jongerendag
Marriott Hotel Amsterdam 9.30u inschrijving Sprekers: - Frank de Grave, - prof. dr U. Rosenthal en - Frits Bolkestein Verdere informatie: VVD-partijsecretariaat, tel. 070-3613061
Bij de grondwetsherziening van 1848 - onder leiding van de liberaal Thorbecke - werd de adelstand afgeschaft. De adel dom echter niet. In 1953 is besloten niet meer tot verheffing tot de adel over te gaan. Pas afgelopen week - zo'n 140 jaar nadat de adel z'n staatkundige rechten zijn ontnomen - werd voor het eerste een W e t op de Adeldom behan deld. Dat is het gevolg van de grondwet-1983, toen de adel uit de grondwet is gehaald als gevolg van een VVD/CDA-amendement. Een over gangsbepaling schrijft voor dat er een W e t op de Adeldom moet komen. Woordvoerder Jan-Kees Wiebenga benadrukte het liberale standpunt. Adeldom is rechtstreeks afkomstig uit de middeleeuwse standenmaatschappij. Het liberalisme staat daarentegen een maatschappij zonder standen en gelijk heid voor. De woordvoerder noemde daarom het verlenen van adeldom in deze tijd geen gepaste wijze meer om personen te onderscheiden. Maar daar entegen ligt afschaffing van de adel in een monarchie ook niet voor de hand. Het wetsvoorstel van het kabinet heeft als uitgangspunt het adelsrecht te hand haven als historisch instituut. Het hoog nodige wordt wettelijk geregeld. Adel kan in de toekomst wel door wettiging, maar niet door adoptie worden verkre gen. Dat is voor de VVD aanvaardbaar vanwege het uitgangspunt dat adeldom een historisch gegroeid instituut is. De VVD gaat er daarnaast mee akkoord dat erkenning nog plaats kan vinden, wanneer wordt aangetoond dat een geslacht voor 1795 tot de adel
behoorde. Dus met uitzondering van het Koninklijk Huis vindt verheffing niet meer plaats. Inlijving van buitenlandse adel kan plaatsvinden wanneer men komt uit een land waar de adel nog bestaat en het met het Nederlands stelsel vergelijkbaar is.
Inlichtingen:
Jan Kees Wiebenga, 070-3182904
Nieuw licht op crisis '89
105
Midden-Oosten
door Frans Weisglas
De handdruk van Premier Rabin en PLO- leider Arafat, afgelopen maandag in Washington, behoort tot de 'sternstun- den' van de internationale politiek die we de afgelopen jaren hebben mogen meemaken: de val van de Muur; het einde van de Apartheid in Zuid-Afrika. Deze twee historische gebeurtenissen hebben ook aangetoond dat veel moet gebeuren om de impuls die ervan uitgaat te blijven stimuleren. Dat geldt ook voor de verrassende akkoorden tussen Israël en de PLO.
V a n b o v e n a f
Misschien geldt het gevaar van terugval hier nog wel meer dan in Oost-Europa of Zuid-Afrika, omdat de omwenteling in het Midden-Oosten niet zozeer is voort gekomen uit brede bewegingen binnen de bevolking, maar veel meer van bovenaf tot stand is gebracht. Van bovenaf, door leiders als Rabin en Peres enerzijds en Arafat anderzijds, die inza gen dat de situatie van voor het akkoord geen uitzicht meer bood. Voor Israël niet omdat de Palestijnen in het officiële
" Madrid" overleg geen reëele gespreks partners bleken te zijn en vooral omdat de noodzakelijke reactie op het voortdu rend Palestijns geweld in de bezette gebieden Israëls goodwill in de wereld toch steeds verder uitholde en omdat dat geweld steeds meer slachtoffers eiste. Voor de PLO niet, omdat haar politieke en financiële positie in de Arabische wereld sterk was verzwakt na haar volstrekt verkeerde keuze voor Saddam Hussein in de Golfoorlog en omdat haar positie ook steeds meer werd uitgehold door fundamentele Palestijnse extremisten. Tegen deze achtergrond hebben de leiders van beide partijen - Israël en de PLO - elkaar
Colofon
De VVD-Expresse is een uitgave van de "M r Annelien Kappeyne van de Coppello Stichting", onder redactie van Clemens Cornielje, hoofd afdeling Voorlichting van de VVD-Tweede Kamerfractie, en Arno Visser en Dominique Peters, medewerkers afdeling Voorlichting.
De VVD-Expresse wordt gedrukt bij Roeland Druk te Scheveningen. Een jaar-abonnement kost ƒ 75,- en is schriftelijk aan te vragen bij de VVD- fractie, Tweede Kamer der Staten- Generaal, postbus 20018, 2500 EA Den Haag (telefoon 070-3182879).
nu het momentum behouden
gevonden en is de wederzijdse erken ning een feit geworden. M et als winst voor Israël de erkenning van het veilige bestaans-recht van de staat door de PLO en de mogelijkheid nu ook tot akkoor den te komen met de Arabische buurlan den, en met als winst voor de PLO het begin van Palestijns zelfbestuur in de bezette gebieden.
B e s t a a n s g r o n d
Zelfbestuur dat in Palestijnse ogen moet leiden tot een Palestijnse staat naast Israël, maar dat volgens mij niet verder kan gaan dan een Federatie van Jordanië en een Palestijnse entiteit, omdat een Palestijnse staat economisch geen bestaans-grond heeft en politiek voor Israël niet aanvaardbaar zal zijn. En dat is begrijpelijk, al is het slechts vanwege de status van Jerusalem.
E x t r e m is m e
Grootste gevaar waardoor het momentum van het akkoord verloren kan gaan is het extremisme aan beide zijden, dat van fundamentele aard is. In Israël groeperingen - waaronder een belangrijke stroming binnen Likud - die op religieuze gronden vinden dat de bezette gebieden tot het heilige land Israël behoren. En aan Palestijnse kant zij die nooit akkoord zullen gaan met het be-staan van een Staat Israël in het Midden-Oosten. Beide partijen, Israël en de PLO, zullen dit extremisme aan eigen kant nu moeten bestrijden: geen gemak kelijke taak. Daarom moeten buiten staanders hier naar vermogen de helpende hand bieden. Politiek hebben de Verenigde Staten dat al gedaan door meteen duidelijk te maken dat de militaire veiligheidsgaranties voor Israël blijven bestaan.
totstandkoming waarvan die EG ondersteuning en advies kan bieden.
B e w o n d e r e n s w a a r d i g
Tenslotte: de rol van Noorwegen bij de totstandkoming van de akkoorden tussen Israël en de PLO is bijzonder en bewonderenswaardig. De Noorse Minister van Buitenlandse Zaken Holst heeft aangetoond dat een relatief klein West-Europees land wel degelijk een belangrijke rol kan spelen in de wereld politiek.
Een politieke cam pagne
steunt op aktuele
inform atie-voo rzien ing
Daarin speelt de VVD Expresse het komend jaar een belangrijke rol. Deze nieuwsbrief van de VVD-Tweede Kamer fractie verschijnt wekelijks. Hierin staan aktuele commentaren en verslagen van Kamerdebatten en politieke discussies. Tevens bevat de VVD-Expresse een column van Frits Bolkestein en opinie artikelen en samenvattingen van belangrijke toespraken.
Tijdens de verkiezingscampagne is de VVD-Expresse een onmiskenbare bron van nieuws en feiten. Alle afdelingsbla den zijn bovendien vrij artikelen over te nemen!
U kunt zich abonneren door de bon te sturen naar:
VVD-Expresse
Tweede Kamer der Staten-Generaal Postbus 20018
2500 EA DEN HAAG
4
G a r a n t ie sOok andere landen, waaronder
Europese, moeten deze garantie bieden. En economisch hebben onder meer de EG en de Wereldbank zich positief opge steld door ruimhartige steun in het voor- uit-zicht te stellen voor economische samenwerking en ontwikkeling in de regio. Ook hier geldt - net als in Oost- Europa en Zuid-Afrika - dat economische groei en samenwerking een smeedijzer kan zijn voor democratische en vreed zame ontwikkeling. Deze economische steun dient zich niet te beperken tot Israël en de door Palestijnen bewoonde gebieden, maar zich ook op de Arabische buurlanden van Israël te richten. Uiteindelijk zou men in de regio kunnen komen tot een economische samenwerkingsmodel a la de EG, bij de
