Studierapport: Common Body of Knowledge
Een overzicht van de beroepsontwikkeling van Internal Auditors in Nederland
Instituut van
Internal Auditors Nederland
Het “Common Body of Knowledge” (CBOK) onderzoek 2006 maakt deel uit van een periodiek wereldwijd onderzoek van de Research Foundation van het Institute of Internal Auditors.
Doel hiervan is een breed inzicht te verkrijgen hoe internal auditors over de hele wereld invulling geven aan de uitvoe- ring van het beroep.
Het onderzoek geeft inzicht in de naleving van de “Internal Standards for the Professional Practice of Internal Auditing“
(Standaarden). Daarnaast is onderzocht wat de essentiële kennis, kunde en vaardigheden zijn, waarover professionele internal auditors dienen te beschikken. Vervolgens is gevraagd naar de verwachte ontwikkelingen van het beroep in de komende drie jaren.
In dit boekje vergelijken en analyseren wij de Nederlandse antwoorden met die uit België, Duitsland, Frankrijk het Ver- enigd Koninkrijk (VK) & Ierland en Noord-Amerika.
Ter voorkoming van eventuele interpretatieverschillen zijn de grafieken in de oorspronkelijke Engelse taal opgenomen.
©2010 Instituut van Internal Auditors Nederland, Naarden
Arie Molenkamp
Hans Nieuwlands
Leen Paape
2 3
Samenvatting
In deze samenvatting worden hoofdzakelijk de punten genoemd waarin Nederland zich in belangrijke mate onderscheidt van de andere landen.
Respons
Het aantal bruikbare reacties ten opzichte van het aantal IIA leden per land geeft het volgende beeld:
Table 1: Response rate (%)
Belgium 8,8
France 9,6
Germany 9,1
Netherlands 6,5
UK & Ireland 3,9 North Americas 6,0
106 Nederlandse respondenten hebben meegewerkt aan dit onderzoek. Het gemid- delde van de omvang van hun afdeling is 98.9. Daarmee staat Nederland ruimschoots bovenaan. Aangezien er in Nederland slechts enkele IAF’s groter zijn dan 100 FTE, betekent dit dat er verhoudingsgewijs veel grote IAF’s hebben meegewerkt. De con- clusies uit dit onderzoek moeten dan ook in dat licht worden gezien, waardoor de cijfers niet representatief hoeven te zijn voor de gemiddelde Internal Audit Functie (IAF) in Nederland.
Daar komt nog bij dat het materiaal uit 2006 stamt, terwijl het beroep van internal auditor eerst kortgeleden tot een zekere wasdom is gekomen en de laatste jaren een uitzonderlijke groei te zien heeft gegeven.
Lidmaatschap van IIA
Opvallend is dat 14% van de Nederlandse respondenten (we schrijven 2006) zegt al meer dan 10 jaar lid te zijn van het IIA. Het Nederlandse IIA werd in 1997 opgericht;
waarbij moet worden aangetekend dat een beperkt aantal Nederlanders daarvoor al lid was van het IIA Benelux Chapter van destijds. De conclusie zou kunnen luiden dat veel IIA-leden van het eerste uur aan de enquête hebben meegewerkt.
Opleidingsniveau
De Nederlandse en Belgische respondenten spannen de kroon als het gaat om de hoogte van het bereikte opleidingsniveau. Respectievelijk 85% en 86% hebben een opleiding op Masterniveau of hoger.
Het geïnventariseerde opleidingsniveau van de internal auditor laat tussen de landen opval- lende verschillen zien. In het VK & Ierland bijvoorbeeld heeft 22% een opleiding op het niveau
van ‘secondary school’, terwijl dat in de andere landen op maximaal 8% (Duitsland) uitkomt.
Deze trend zet zich door in de verhouding bachelor versus master. Noord Amerika en het VK
& Ierland kennen 63% respectievelijk 40% bachelors, terwijl dat cijfer Nederland slechts 10% is.
Nederland en België lijken de kroon te spannen als het gaat om de hoogte van het bereikte opleidingsniveau (85% en 86%); Frankrijk volgt op korte afstand (83%).
Het opvallende verschil in opleidingsniveau tussen Continentaal Europa en de Angel- saksen zou verklaard kunnen worden uit het meer op performance-audit gerichte
“commodity-karakter” dat in Noord-Amerika en het VK & Ierland wordt nagestreefd. Dit in tegenstelling tot de audit-aanpak van Frankrijk, België en Nederland, die meer maatwerk levert en zich mogelijk ontwikkelt naar een strategisch- en planvormingniveau.
Voor het VK & Ierland geldt nog dat het hoge percentage “no degree” (18,8%) sterk afwijkt van de andere landen. De invalshoek “auditing als commodity” kan een moge- lijke verklaring voor deze score zijn.
Opmerkelijk is nog dat Nederland met 9% absoluut koploper is als het gaat om het percentage aan auditors dat over een doctorstitel beschikt.
Gezien de achtergrond van veel Nederlandse auditors (accountancy- en/of operational auditing-opleiding), mag het niet verwonderlijk heten (zie tabel 3) dat disciplines als
“auditing”, met 61,9%, en “internal auditing”, met 29,2%, op eenzame hoogte staan qua eenzijdigheid. Frankrijk lijkt een bijzondere positie in te nemen als het gaat als het gaat om de aard van de kennisdisciplines van auditors. Een substantieel (28,6%) deel van de auditors heeft namelijk (ook) een juridische achtergrond, terwijl men tevens als hoogste scoort op “Finance” en “General Business Management”. Bij Duitsland valt vervolgens op dat ca. 23% van de respondenten een opleiding heeft die niet onder de 14 categorieën valt te rangschikken.
Voor het VK & Ierland geldt voorts nog dat het hoge percentage “no degree” (18,8%) hoog afsteekt bij de andere landen. De invalshoek “auditing als commodity”, zoals al eerder aangegeven, kan een mogelijke verklaring voor deze score zijn
De voorzichtige conclusie kan worden getrokken dat Nederland en België nog veel audit- en financiële kennis als achtergrond hebben, waarbij de managementinvalshoek, ten opzichte van de ons omringende landen, sterk achterblijft.
Nederland lijkt een bijzondere positie in te nemen als het gaat om de professionele afstu- deerrichting van internal auditors. Bijna de helft (47,8%) van de respondenten geeft aan (onder andere) in Public Accounting te zijn afgestudeerd, wat doet vermoeden dat vooral medewerkers van grote en door financial audit gedomineerde afdelingen (register- accountants die ook operational audits uitvoeren) de enquête hebben ingevuld.
Noord Amerika volgt, voor wat betreft Public Accountancy, met 36,7%. In vergelijking tot het VK & Ierland (18,1%) geeft dat wellicht een zekere onderbouwing voor de meer financiële invalshoek van auditing (in bepaalde sectoren) in Nederland, ten opzichte van de overwegend managementkundige audit optiek die in het VK zou gelden.
4 5 Ervaring
De cijfers vanuit tabel 7 lijken te ondersteunen dat de internal audit professie een re- latief jong beroep is; dat wil zeggen dat de Chief Audit Executives (CAE’s), de auditma- nagers en de senior auditors hebben een ervaring van gemiddeld ca. 6 jaar op de onderscheiden vakgebieden. Niet duidelijk is of en in welke mate er sprake is van achtereenvolgende carrières binnen of buiten internal audit dan wel van (deels) ge- lijkopgaande ervaringsontwikkelingen. Ook uit deze tabel zou mogelijk kunnen blijken dat de doorstroming in de functie relatief hoog is. Een dergelijk beeld wordt gelogen- straft door Nederland. Een negenjarige ervaring in internal auditing kan zelfs vooraf zijn gegaan door een carrière van 8 jaar in interne en externe accountantscontrole.
Het aantal jaren komt dan uit op 17; een mogelijk plausibel getal voor de traditionele audit afdelingen in Nederland zou dat meer regel dan uitzondering kunnen zijn.
Frankrijk laat een zelfde beeld als Nederland zien, maar dan voor information techno- logy (9,3 jaar) en engineering (8,3 jaar).
Noord-Amerika kent de langstzittende CAE, te weten 35 jaar; een cijfer dat overigens door het ontbreken van spreidingsgegevens nauwelijks betekenis heeft.
Toegevoegde waarde
Zeer opvallend is dat er hoog gescoord wordt op het onderwerp ‘No formal measurement of value added’. Rond de 40% bij de in ogenschouw genomen landen; met uitzondering van het VK & Ierland (26%). Bijzonder daarbij is dat het VK & Ierland het toetsen van de toegevoegde waarde vooral formeel heeft geborgd. Dat blijkt uit de scores voor bijvoor- beeld het laten evalueren door auditees van de toegevoegde waarde van audit. Het VK
& Ierland heeft dat in 60% van de gevallen formeel geregeld; Noord Amerika voor 38%, Nederland 36%, België 33%, Frankrijk 31% en voor Duitsland geldt 28%.
Evalueren van de CAE
Bij het evalueren van de auditfunctie zijn er verschillen in de betrokkenheid van het senior management, van de auditees en van de medewerkers van de auditafdeling.
Het “democratisch of participatief gehalte” is daarbij het hoogst in het VK & Ierland;
het zijn zeer tot de verbeelding sprekende cijfers die wellicht een voorbode zijn voor het ook in Nederland mogelijk meer betrekken van “het veld” bij het evalueren van de auditfunctie in het algemeen en de kwaliteit van het hoofd van de auditfunctie in het bijzonder.
Ook Frankrijk scoort hoog (42,0%), maar daarbij moet bedacht worden dat de internal auditor in Frankrijk nog voornamelijk onder de CFO valt.
Rapportagelijn
De rapportagelijnen laten grote verschillen zien. De voorzichtige conclusie kan worden getrokken dat de internal auditfunctie in Frankrijk niet die status heeft, die het in andere landen mogelijk maakt om op het niveau van topmanagement en/of auditcommissie te rapporteren.
In Nederland is, mede onder invloed van een toezichthouder als de AFM, het belang van de auditcommissie als verantwoordelijk orgaan voor de auditfunctie, toegenomen.
Daarnaast rapporteert de CAE in ca. 64% van de gevallen aan de CEO.
Het is overigens bekend dat CAE’s in Nederland veelal ‘duaal’ rapporteren; een om- standigheid die uit de cijfers, als gevolg van de invulinstructie (slechts één keuzemo- gelijkheid), niet kan worden afgeleid.
Uit de scores blijkt dat de CEO in de meeste gevallen de internal auditor benoemt dan wel daarbij zeer betrokken is. In ieder geval geldt dat in hoge mate voor België, Frank- rijk en Nederland. In Duitsland en Frankrijk (one-tier model) is de invloed van de voorzitter van de board zeer groot als het om de benoeming van de CAE gaat. In Nederland en in Frankrijk lijkt de impact van de auditcommissies wat toe te nemen.
Het gegeven dat de CAE (in het geval er een auditcommissie is) gesprekken “onder vier ogen” voert met de voorzitter van die auditcommissie komt relatief weinig voor.
Gebruik van de IIA Standaarden
Alle respondenten is gevraagd naar de mate waarin zij geheel of gedeeltelijk de IIA Standaarden gebruiken. Nederland scoort opvallend laag met 71,4%. Dit bekent dat volgens de respondenten in ruim 28% van de gevallen de IIA Standaarden niet worden gebruikt in Nederland. Frankrijk scoort het laagst met 68,8%, terwijl België het hoogst is met 87,1%.
Als belangrijkste redenen waarom de IIA standaarden in Nederland niet worden gevolgd werden genoemd (meerdere antwoorden mogelijk):
Niet geschikt voor kleine IAF’s (11,9%)
•
Kost teveel tijd (16,8%)
•
Overruled door andere regelgeving (14,9%)
•
Naleving niet vereist door lijnmanagement ( 10,9%)
•
Voegt geen waarde toe volgens het bestuur (16,8%)
•
Gemiddeld vinden de Nederlandse respondenten de IIA Standaarden in meer dan 75%
van de gevallen bruikbaar.
Kwaliteitsbewaking
Als belangrijkste onderdelen van het kwaliteitsmanagementsysteem noemden de Nederlandse respondenten:
Checklists/handboeken (62,4%)
•
Supervisie (50,5%)
•
Terugkoppeling van auditees (55,4%)
•
Interne collegiale toetsing (51,5%)
•
Externe toetsing (37,6%)
•
Daar waar de IIA Standaarden voorschrijven dat de audit planning uit dient te gaan van een risicobenadering is deze gemiddelde score eigenlijk beneden hetgeen verwacht zou mogen worden. Het veelgehoorde bezwaar dat internal auditors te weinig aan de kwali- teit van hun beroepsuitoefening zouden doen lijkt hiermee bevestigd te worden.
Vaardigheden en competenties
CAE’s is gevraagd de belangrijkste 5 Behavioural Skills aan te geven. Voor Nederland zijn dat:
Confidentiality (80,8%; vergelijk VK & Ierland met een score van maar 55,2%) 1.
6 7 Leadership (76,9%; Frankrijk scoort hier slechts 59,5%)
2.
Interpersonal skills (69,2%; Frankrijk alweer maar 20,3%) 3.
Objectivity (53,8%; VK & Ierland scoort 46,3%) 4.
Governance and ethics sensitivity (46,2%; België scoort hier maar liefst 68,4%!) 5.
Dat er culturele verschillen zijn blijkt in ieder geval uit de verschillende scores uit an- dere landen die vermeld zijn achter het percentage voor Nederland. Uiteraard moeten deze verschillen met enige terughoudendheid bekeken worden omdat het niet terecht hoeft te zijn deze alleen maar terug te voeren op culturele verschillen.
Opvallend is verder dat Confidentiality als hoogste uit de bus komt. Met deze uitkomst scoort Nederland ook gemiddeld veel hoger dan de andere landen op datzelfde on- derwerp.
Ook komen de Technical Skills aan de orde. Voor CAE’s zien die scores er als volgt uit:
Risk Analysis (73,1%; de scores liggen dicht bij elkaar) 1.
Negotiating (65,4%; hier scoort België beduidend hoger met 84,2%) 2.
Financial Analysis (42,3%; kennelijk doet men in Duitsland 3.
veel minder op dat punt)
Identifying types of controls (Nederland scoort het hoogst met 34,6%) 4.
Interviewing (34,6%; Frankrijk is koploper met 45,9%) 5.
Gevraagd naar de Competenties scoren de CAE’s voor zichzelf de volgende top 5:
Ability to promote the IAF within the organization (84,6% en dat is een score die 1.
keurig in lijn ligt met de andere landen)
Conceptual thinking (65,4%: Nederland is hier de uitschieter zoals blijkt uit de tabel.
2.
België haalt nog niet de helft met 31,6%)
Communication (61,5%; slechts Duitsland valt enigszins uit de toon met 47,2%) 3.
Organization skills (46,2%; VK & Ierland blijven achter met 19,4%) 4.
Change Management (41,8%, waarmee de Nederlandse CAE koploper is, Frankrijk 5.
komt niet verder dan 17,6%)
De laatste score is opmerkelijk omdat vriend en vijand het erover eens zijn dat een auditor wel een Agent of Change kan zijn maar zeker geen Change Agent. Wellicht zien wij dat in Nederland wat anders. Ook is bijzonder dat wij in Nederland zo hech- ten aan Conceptual Thinking. Kennelijk vinden wij dat veel belangrijker dan alle an- dere landen. Het past bij onze volksaard om creatief te willen zijn en in concepten te willen denken.
Verwachte ontwikkelingen
De verwachte ontwikkeling van de Internal Audit functie in de komende 3 jaar:
Internal Audit places more emphasis on assurance than 1.
consulting services (92,2%)
The organization has implemented an internal control framework (90,8%) 2.
The organization complies with a corporate governance code (89,9%) 3.
The IAF assumes an important role in the integrity of financial reporting ( 87,6%) 4.
Internal Auditing is required by law or regulation (82%) 5.
The IAF educates organization personnel about internal controls, etc. (75%) 6.
The organization has implemented a knowledge management system (62,9%) 7.
The IAF has provided training to audit committee members (55,1%) 8.
Internal audit has an advisory role in strategy development (37,9%) 9.
Opvallend is dat Frankrijk op item 2 slechts 60% scoort en daarmee ver achterblijft op Nederland (90,8%) en de overige landen. Op item 4 blijven zowel Frankrijk (65,3%) als Duitsland (64,7%) enigszins achter. In België voorziet slechts 65,4% een wettelijk kader voor de IAF, in Nederland is dat 82%. Op het gebied van training op het terrein van internal controls blijft Duitsland ver achter met 58,4%.
Met betrekking tot de Review of Financial Processes is Nederland de uitzondering op de regel. In alle landen is er een verwachting dat die rol zal groeien. Alleen in Neder- land voorziet een groter percentage (35,9) een krimp in plaats van een groei (31,5%).
Het is in ieder geval opvallend dat voor alle gebieden er eerder een toename dan een afname wordt voorzien. De rol met betrekking tot Risk Management springt er ui met een verwachting dat hier sprake zal zijn van groei van gemiddeld bijna 75%.
Op de volgende terreinen heeft de IAF al een grote rol:
Risk Management (71,7%)
•
Fraud prevention/detection (67,4%)
•
Regulatory compliance assessment monitoring (62,7%)
•
Corporate Governance (55,6%)
•
IT management assessment (47,8%)
•
De terreinen met de hoogste scores met betrekking tot de verwachting dat de IAF in de komende 3 jaar een rol zal gaan vervullen zijn voor Nederland:
Providing training for the Audit Committee (48,3%)
•
Regulatory compliance assessment monitoring (39,5%)
•
Corporate Social Responsibility (35,6%)
•
Strategic Frameworks (36,4%)
•
Developing training for personnel (32,2%)
•
Nederland scoort ten opzichte van de overige landen relatief hoog op:
Corporate Governance
•
Executive Compensation
•
Globalization
•
Intellectual property and knowledge assessment
•
Nederland scoort op geen enkel gebied opvallend lager dan andere landen.
